Oud-regeringsadviseur Waaldijk: Kankergezwel met uitzaaiingen en al weghalen Alcoholgebruik remt economische groei arme landen Ste DEA, drugsbestrijders met zeer matig succes DESTEMEXTRA DINSDAG 6 AUGUSTUS 1991 PARAMARIBO - Suri name nadert een cru ciaal punt in zijn histo rie. Dat is althans de overtuiging van Ludwig Thomas Waaldijk, voor malig president van het bijzonder gerechtshof in Paramaribo en momen teel docent strafrecht aan de Katholieke Uni versiteit Brabant. 3ort in het kort hieten 'Suriname moet v> terug naar ar Door Archie Sumter en Stephan Jongerius Waaldijk heeft op zijn Til- burgse zolderkamer de kof fers om terug te gaan naar Suriname bij wijze van spreken klaar staan. „Als je land zo diep gezonken is, moet je dan als Surinamer niet alles doen om te helpen, ook al heb je maar een stro halm te bieden?" Waaldijk (61) heeft niet de be kendheid van mensen als Henk Chin A Chen, Andre Haakmat of wijlen Henk Heidweiller, maar het gezag dat hij in Surinaamse kringen geniet, stijgt uit boven het hunne. Hij was lid van het gerechtshof in Suriname en was de eerste Surinaamse rector-magnificus van de universiteit in Paramari-' bo. Hij trad op als adviseur voor opeenvolgende Surinaamse rege ringen. Internationaal timmerde hij onder meer aan de weg als lid van een Caribische mensenrech tenorganisatie en in de juridi sche commissie van de Organisa tie van Amerikaanse Staten. Zijn besluit om naar Nederland te komen, leek destijds zeer im pulsief genomen. Op 12 november 1982, kort voor de beruchte decembermoorden in Suriname, maakte Waaldijk op de terugweg van een reis naar India een tussenstop in Amster dam. Sindsdien heeft hij geen voet meer op Surinaamse bodem gezet. En hij liet er wel iets achter. Hij bezat een perceel grond van tien hectare met daarop een villa en kampementen voor de indianen die bij hem in dienst waren. Hij had een buitenverblijf op Zan derij en bezat een aardig stukje grond op Albina. Nu in Tilburg woont hij in een 'gewoon' rijtjes huis. Corruptie „In feite is het een nuchter be-' sluit geweest", blikt Waaldijk terug op zijn vertrek. „Ik heb na de coup van Bouterse en de zij nen aanvankelijk met een aantal anderen getracht de zaak zoveel mogelijk in goede banen te lei den. Zo heb ik bijvoorbeeld een belangrijke rol gespeeld in het opzetten van het bijzonder ge rechtshof ter bestrijding van de corruptie (dat later nogal om streden werd, red.) en heb ik bij de VN gerapporteerd over de mensenrechtensituatie in Suri name. Maar ik zag het geleide lijk afglijden". Een meningsverschil over de rechterlijke macht opende Waal dijk de ogen. „Bouterse liet me komen en zei dat slechts de rechterlijke macht nog niet be hoorlijk met de revolutie mee werkte. Hij wilde op staande voet vier rechters per decreet ontslaan. Ik heb hem er toen met de grootste moeite van kunnen overtuigen dat hij met zo'n stap internationaal het vertrouwen zou verspelen. Bij wijze van al ternatief heb ik hem binnen een week een nota voorgelegd om het totale justitiële apparaat te herstructureren. Hij aanvaardde die en zei erbij dat ik de nieuwe president moest worden. 'En als ik weiger?' heb ik toen gevraagd. 'Dan maken we je president', was het antwoord. Dat deed voor mij de deur dicht. Ik reali seerde me toen dat alle goede bedoelingen het uiteindelijk te gen wapens zouden afleggen." Anoniem Op de laatste onthullingen in de pers over de betrokkenheid van Bouterse bij internationale co caïnehandel reageert Waaldijk aanvankelijk formeel. „Voor mij als rechter is iemand pas schuldig als dat in rechte is gebleken. Deze verhalen zijn ge baseerd op anonieme getuigenis sen. Ja, die kunnen ook wel ver tellen dat prins Claus iedere nacht in België de bordelen en gokhuizen afgaat". Maar even later stelt hij vast dat de aanwijzingen tegen de leger top wel erg sterk zijn. „Gezien de grote vangsten van drugs uit Suriname, moet er een omvang rijke handel plaatsvinden. En dat kan alleen als er een sterke macht mee bezig is. Als het leger er niet zelf bij betrokken is, had het er op z'n minst van moeten weten en in moeten grijpen. Want in Suriname kim je niet eens iets fluisteren of je wordt al opgepakt". Waaldijk spreekt van een beden kelijke situatie en vindt dat er op z'n minst een nader onder zoek moet komen. „De kwestie is hoe? Suriname kan dat niet op eigen houtje, daar is het machtsevenwicht in het land niet naar". De bal ligt wat Waaldijk betreft ook niet bij Nederland. „De drugshandel is een supra-nationaal probleem, dat je nooit alleen op het bordje van Nederland kunt leggen. Je moet dat internationaal aan zien te pakken en bij voorbeeld tot een VN-resolutie komen. Daar toe zou Nederland wel het ini tiatief kunnen nemen met als ar gument: 'Wij hebben er het meeste last van dat men bezig is ons volk te vergiftigen'." Kankergezwel Mocht de Surinaamse regering niet in staat zijn te voldoen aan zo'n VN-resolutie om op te tre den tegen de drugshandel - „en er is alle aanleiding toe om aan te nemen dat dat zo is" - dan is wat Waaldijk betreft stevig in ternationaal optreden geboden. „Het is heel moeilijk met groot schalige drugshandel. Alles is ermee verweven. Kijk naar Ja maica, waar tachtig procent van de begroting voort komt uit wit gewassen middelen van de drugshandel. Als de machtheb bers er werkelijk mee bezig zijn, moet je de man, moet je het hele concern wegblazen. Alleen onder internationaal toezicht kan dan de toestand worden genormali seerd". Waaldijk spreekt in dit verband van een 'kankergezwel dat je met uitzaaiingen en al moet weghalen'. „Suriname is te ver verziekt. Als je eenmaal bent in gekapseld en hebt geproefd wat de voordelen zijn van de be scherming van het systeem, laat je dat niet zomaar los. Als je een winkel hebt, maar je kunt niet investeren, dan moet je sterk in je schoenen staan om geld te weigeren waarvan je weet dat het uit de cocaïnehandel afkom stig is. Het leger zelf geeft zijn machtspositie niet prijs. En ook de nieuwe regering zal die niet afnemen. Dan was het al ge beurd in '87 toen het leger bij de verkiezingen een overtuigende nederlaag is toegebracht. Dat dat niet is gebeurd is overigens begrijpelijk. Angst en wantrou wen beheersen het leven in Suri- Anekdote De vraag hoe Waaldijk Bouterse beoordeelt, beantwoordt hij met een anekdote. „De dag voor ik naar Genève vertrok om over de mensenrechten te rapporteren, werd ik bij Bouterse geroepen. Hij had zich juist tot kolonel la ten bombarderen. Daar zat hij met zijn sterren en balken, maar zonder de bijbehorende kennis. Hij deed toen een beroep op me om in het buitenland mijn licht op te steken over de mogelijkhe den voor bijscholing. Dat heeft me gepakt. Hij gaf daarmee te kennen dat hij onvoldoende ba gage had". De huidige problemen in Suri name zijn volgens hem voor ne gentig procent psychologisch te verklaren. „Bouterse is nooit van plan geweest een coup te plegen, maar is daartoe min of meer uit gedaagd door de toenmalige pre mier Henck Arron. Die weigerde hem te ontvangen en noemde de militairen 'padvinders'. Zo heeft ook de Nederlandse militair at taché Maarseveen veel kapot ge maakt, door Bouterse en de zij nen te vernederen. Nu hadden ze macht en nu werd het niet er kend". Ordening Een door bosnegers verstopt cocaïnevliegtuigje bij Moengo, dat enkele jaren geleden werd gevonden. - foto archief de stem Legerleider Bouterse. De toekomst na de 'internatio nale ordening' in Suriname houdt Waaldijk nadrukkelijk bezig. „Maar panklare oplossin gen heb ik niet. Ik weet niet of een gemenebest-achtige relatie met Nederland (waarvoor 'Den Haag' zich heeft uitgesproken, red.) een goede oplossing is. Ik ben - en was destijds - van me ning dat de stap naar onafhan kelijkheid in '75 te groot is ge weest. Je moet de trap per tree op kunnen, zodat je even terug kunt als het misgaat. Maar nu zitten er zoveel sentimenten aan: veel mensen zien zo'n gemene best-relatie als het verlies van de absolute onafhankelijkheid". Terug naar af Waaldijk zelf is ervan overtuigd dat Suriname hoe dan ook op alle fronten terug moet naar af. „De maatschappij zal helemaal opnieuw moeten worden ge structureerd, en wel zo dat die in staat is om allerlei onheil op te vangen. Wezenlijk is de vorming van een degelijk middenkader, waarin het gezin een belangrijk element is. Maar je moet de mensen natuurlijk ook in staat stellen iets op te bouwen. Poli tieke partijen hebben er in Suri name een handje van eerst voor hun eigen achterban te zorgen. Het kan ook anders. Suriname is groot genoeg en er is voldoende ontwikkelingsgeld om alle groe pen aan bod te laten komen. Es sentieel is een objectieve verde ling. Nederland mag als geld schieter gerust een stevige vin ger in de pap hebben. Een bank die een ontwikkelingskrediet verstrekt, houdt een bedrijfsplan toch eerst ook goed tegen het licht?" Voor Waaldijk staat vast dat zijn geboorteland voor een belang rijk deel zal zijn aangewezen op de Surinaamse deskundigen die nu in Nederland zitten. „Het grote probleem is dat die mensen de onzekerheid van een nieuw bestaan daar moeten af wegen tegen de zekerheid van een Nederlands paspoort. Daarom zou je mensen in staat moeten stellen in het kader van de technische bijstand te gaan, waarbij ze bij voorbeeld voor vijf of tien jaar twee nationali teiten houden. Ik ben ervan overtuigd dat de mensen dan massaal gaan en dat tachtig pro cent ook blijft". Door George Gedda (AP) WASHINGTON (AP) - Aan de lijst van bekende redenen voor de lang zame economische groei en sociale problemen van arme landen moet een vaak vergeten onderwerp wor den toegevoegd: alcohol. Een koud biertje na het werk lijkt een onschuldige gewoonte in grote delen van de wereld, maar wat gebeurt er in een land waar de lonen laag zijn en vier flessen bier een dagloon kosten? Het resultaat is dat vele huishoudens geen geld over hebben voor noodzake lijke produkten, zoals voedsel, en dat kinderen hongerig naar bed gaan. Volgens een recente schatting is de on dervoeding van eenderde van de kinde ren in de Guatemalteekse stad San Pe dro La Laguna veroorzaakt door het al coholgebruik van hun ouders. In Burkina Faso, het voormalige Op- per-Volta, bleek uit een studie onder mannen in een bepaald gebied dat zij gemiddeld 84 dollar per jaar uitgaven aan bier; 44 procent van het inkomen per hoofd van de bevolking in het Westafrikaanse land. Dat bedrag vormt een aanzienlijk deel van de toch al magere financiële mid delen van het land en draagt direkt bij aan de verarming van het gebied. Hetzelfde geldt voor Papua-Nieuw- Guinea, waar geschat wordt dat het ge middelde gezin per jaar dertig procent van het inkomen aan alcohol uitgeeft. In het algemeen is het zo dat in landen waar alcoholgebruik een probleem is de mannen drinken en vrouwen en kinde ren daaronder het meest te lijden heb ben. De consequenties van het alcoholge bruik in arme landen werden recent onderzocht door Lori Heise die er over publiceerde in het blad Worldwatch, dat wordt uitgegeven door het Ameri kaanse onderzoeksinstituut World watch Institute in Washington. De onderzoekster concludeert dat alco holgebruik in arme landen net zo ver tragend werkt op de economische groei als inflatie, buitenlandse schulden en economisch wanbeheer. „Waar zwaar alcoholgebruik de pro ductiviteit doet dalen, de landbouwop- brengsten verlaagt en de vooruitgang op het gebied van gezondheidszorg voor vrouwen en kinderen ondermijnt, is gebruik van alcohol veel meer dan alleen een gezondheidskwestie en heeft het alles te maken met de algehele ont wikkelingsproblematiek", schrijft Hei- se. Zij wijst erop dat de behandeling van door alcohol veroorzaakte kwalen de regeringen van Derde Wereld-landen dwingt om schaarse middelen te ge bruiken waardoor andere noodzake lijke behoeftes in de knel komen. In Mexico bijvoorbeeld, is levercirrose - een ziekte die nauw samenhangt met zwaar drinken - de meest voorkomende doodsoorzaak bij mannen tussen de 25 en de 54. In Trinidad heeft 47 procent van de mannen die in het grootste zie kenhuis worden opgenomen medische problemen die door alcohol worden veroorzaakt. Volgens Heise is alcoholisme een be langrijke factor bij het ontstaan van voedseltekorten in Afrika, waarbij zij zich baseert op onderzoek waaruit blijkt dat vrouwen in Afrika vaak al leen het land moeten bewerken terwijl de mannen zich bedrinken, wat bete kent dat er eenvoudig te weining man kracht is om al het benodigde voedsel te produceren. Heise verzet zich ook tegen de gedacht dat lokale alcoholproduktie econo misch voordelig is voor Derde Wereld landen omdat het banen zou opleveren, belastingopbrengsten voor de overheid zou bieden en lokale landbouwproduk- ten als grondstof gebruikt zouden wor den. Volgens Heise negeert deze theorie de relatie tussen drinken en kinderonder voeding en economische kosten zoals afwezigheid op het werk door teveel drinken. Bovendien zijn sommige brouwerijen in de Derde Wereld afhankelijk van de importprodukten zoals gerst en mout, waardoor onnodig schaarse harde va luta uitgegeven moeten worden. In 1987 heeft Nigeria veertien miljoen dollar uitgegeven aan de invoer van gerst en mout, 'een bedrag waarvoor 28.000 lokale gezondheidsfunctionaris sen getraind hadden kunnen worden', zo verklaarde Heise. De Nigeriaanse re gering heeft het jaar daarop gereageerd door de gerstimporten te verbieden en de bouw van brouwerijen stil te leggen. Van onze correspondent Mare de Koninck WASHINGTON - DEA, Amerika's drugs-recherchebu reau dat onlangs in Nederland Surinaamse getuigen verklaringen heeft verzameld over coacainehandel door legerleider Bouterse, is in de VS een vermaard instituut dat echter niet erg succesvol is in de strijd tegen verdo vende middelen. De Drugs Enforcement Administration is in 1973 opgericht, heeft een onbekend aantal (maar zeker duizenden) agenten ii dienst en heeft behalve centra in alle vijftig Amerikaanse deel staten, ook bureau's in 47 andere landen. DEA houdt zich bezig met het opsporen van drugshandelaren en het trainen van Amerikaanse en buitenlandse politiedien sten. Waar binnen de VS 'drugbusts' (politie-invallen in drugs centra) plaatshebben, wemelt het steevast van de zwaarbewa pende agenten in jacks met grote letters DEA op de rug. De dienst maakt veel gebruik van infiltranten en verklikkers de drugshandel en werkt in de opsporing en voor het verrich ten van arrestaties behalve met de politie samen met de inlich tingendienst CIA en met het Amerikaanse leger. Huidig direc teur van DEA is de vorig jaar door president Bush aangestelde Robert Bonner, ex-rechter en ex-officier van Justitie in Cali- fórnië. Toov.t8.t6 ."j,[ trrfdals aooVnil De laatste jaren concentreert DEA zich vooral op de aanvoer naar de VS van cocaïne vanuit Latijns-Amerika en het Cari- bisch gebied. Daartoe probeert de Amerikaanse drugsrecher- che intensief samen te werken met de autoriteiten in notoire produktielanden als Peru, Colombia en Bolivia. De operaties daar worden geleid vanuit het DEA-bureau in EL Paso (Texas) en het DEA Southern Command Headquarters in Panama. Recentelijk verplaatst de aandacht van DEA zich meer naai! doorvoerlanden als Panama, Honduras, Guatemala, Belize en ook Suriname, in welk land thans DEA-onderzoekers en trai ners aanwezig zouden zijn. Oorzaak van die aandachtsverschuiving ligt gedeeltelijk in de spanningen tussen DEA en de Amerikaanse regering enerzijds en de overheden in Peru, Colombia en Bolivia anderzijds. Hel DEA-optreden in die landen wordt door het gezag daar niet al tijd in dank afgenomen. In Bolivia bijvoorbeeld mislukte op 28 juli j.l. een groot scheepse arrestatie-actie in Santa Ana, dat het plaatselijke centrum is van cocaine-handel en -bewerking. De aktie was verraden door een hoge ambtenaar. DEA-agenten kregen bo vendien het verwijt zich niet te beperken totr het verschaffen van informatie en advies aan de Boliviaanse politie en krijgs macht, maar actief aan de aanval te hebben deelgenomen en tijdens de aktie de orders te hebben gegeven. Nationale autonomie en trots zijn in Latijns-Amerika een ge voeliger punt dan DEA lief is. Na het fiasco in Santa Ana ver klaarde een gefrustreerde Amerikaanse ambassadeur in Bolivia dat „de militaire commandant in Santa Ana corrupt is en dal de hele militaire top daar in de drugshandel zit". Die hartekreet droeg niet bij tot een goede Amerikaans-Boli- viaanse verstandhouding. Eerder al had de regering van Coj lombia nee gezegd op een Amerikaans verzoek een VS-vT dekschip dicht voor de Colombiaanse kust te stationeren drugstransporten in boten en vliegtuigjes vanuit Colombia t ontmoedigen. En Panama, dat na dictator Noriega toch een VS-vriendelijke regering heeft, verbood de Amerikaanse kust wacht niettemin om in Panamese wateren te patrouilleren. Nu fysieke drugsbestrijding door Amerikanen in de groten produktielanden zo moeilijk blijkt, zijn de VS begonnen met ik aandacht van een 'Caribean Basis Radar Network', een 'muurt van onderling verbonden en grotendeels op land staande ra darstations voor het volgen van drugstransporten. Of dat net werk tot veel vangsten zal leiden is vooralsnog een open vraag- Het beperkte succes van DEA laat zich aflezen aan het blijven' hoge cocaïneverbruik in de VS. Dat verbruik is de laatste ja® wel lichtelijk afgenomen, mar dat is volgens deskundigen mee' het gevolg van grotere afkeer van de jongere Amerikaanse ge neratie van alle soorten verdovende en genotmiddelen. Volgens een schatting van de vaste Justitie-commissie van 4 Amerikaanse Senaat zijn er thans in de VS 2,2 miljoen zwaai aan coacaïne verslaafden. Zij geven jaarlijks veertig miljan dollar uit aan hun 'afhankelijkheid'. De aantrekkelijkheid val die enorme markt in de VS blijft de kern van het probleem waartegen DEA relatief maar weinig kan uitrichten. Een andere fundamentele barrière voor DEA is de armoede i> de produktielanden, waar overheden geen geld hebben voo' grootscheepse bestrijdingscampagnes. En de VS op hun beurt steken nauwelijks geld in het omschakelen van cocf-verbou» door boeren in het Andes-gebied naar andere agrarische dukten. Voorts is er sprake van tegenzin in het Pentagon en de CIA® van klassiek-militaire en spionage-aktiviteiten over te schal» len op de drugsbestrijding, waar veelal minder eer aan te beha len. valt. Bovendien is drugsbestrijding een levensgevaarlijke aangek genheid. Verscheidene DEA-agenten zijn in de loop der jai® om.het leven gekomen. Onder hen is Enrique 'Kiki' Camaret' die in 1985 door Mexicaanse drugshandelaren is ontvoerd, f marteld en vermoord. Tenslotte is voor DEA het probleem dat de 'grote jongens' Latijns-Amerika zich liever niet in de VS vertonen, waar h* de doodstraf kan wachten. Noodgedwongen concentreert DEA zijn inspanningen binn® de VS dan ook op de tussenpersonen en op de illegale ge'® stroom van genoemde veertig miljard dollar per jaar, die deels door banken in de VS circuleert. MALMOE (ANP) - Olympisch kampioen e wereldrecords op bestelling. Maanc prong de Rus met de polsstok over 6,10 8ste wereldrecord in de open lucht en in lp 7 juli had Boebka in Formia let 6,09 meter voor zijn derde ftrbetering van het wereldre- ®>rd in dit seizoen gezorgd. Eer- er had hij het wereldrecord in tizuoka (6 mei, 6,07 m) en skou (9 juni, 6,08 m) verbe- d. Boebka maakte zijn re- dsprong in zijn derde en laat- e poging op 6,10 meter. Minder dan drie weken voor (t begin van de strijd om de jereldtitels atletiek in Tokyo left Leroy Burrell de concuren- B een belangrijke psychologi ze slag toegebracht. De Ame- kaanse wereldrecordhouder B,90) versloeg in Malmö, onder Tijwei ideale omstandigheden, dermeer Carl Lewis. Burrell, sinds zaterdag ook !de-wereldrecordhouder op de 100 meter, zegevierde in de reedse stad in 10,06 seconden, slecht gestarte Lewis werd in 13 seconden tweede. Dennis tchell bezette in 10,14 :de plaats. de let die uitslag kwam het- de resultaat op het scorebord op 14 juni bij de Ameri- nse titelstrijd in New York. rell won toen in 9,90, Lewis 9,93 en Mitchell 10,00 se ta Europees kampioen ford Christie had geen kans in de drie Amerikanen. Hij d vierde in 10,18 seconden, lor een ander hoogtepunt Agter heeft tijdens de Grand c van België op het onderdeel gifTWjer '60 schoten liggend) Nederlands record geves- Met 597 punten eindigde de |ts r Uit DeIfzi;'1 °P de eerste zorgde Jo] kaan, bij derde ge rijd van Jose-Luis voerder ranglijst, kampioei werd tw^ Paul Ruto, Bij afvl Ottey, del seizoen eel 100 als 2 OH Irina Sergf de vrouw! reldkampitj indoor, dl af. Greg fI wereldkanl ter horder in 13,12 1 die zich nil de wereldf wereldrany (13,05), w| seconde til was de nl Grigorjeval den. De E seconden I sterk verll Gail Dever? Roger I kampioen I sloeg in I beste EurJ AmerikaaJ Pettigrew.I noteerde, cfl mon (VSt)l honmderdJ Pettigrew. J Steve Lewi blemen nl heeft gehl 45,22. Mike P< week in f rugwind 8 en afgelopa tot 8,45 me 8,17 meter 1 onze sportredactie jBURG - Veertien ploegen zeven renners nemen aan de 31e Profronde i Nederland, die op maan- 12 augustus in Dordrecht i start gaat. Bij die veer- 3 Ploegen, zoals vorige ek bekend werd gemaakt, loort niet de profformatie i Jos Elen. Ir de andere Nederlandse be- Psrennersformaties, Buckler, PL Panasonic en TVM, is wel Pts. De rest van het veld be lt uit vier Belgische, twee laanse, twee Franse, een JBrikaanse en een Duitse for- |e-T°t de belangrijkste ren- die aan de Profronde van Ierland '91 deelnemen beho- I e winnaar van vorig jaar, Jelle NijdJ van 1990, winnaars - pectievelijï Thierry Md Greg Lei Andere bl tweevoudig Lemond, Maurizio Theunisse, Vanderaerd Poppel, Gil Verhoeven, Etienne de nisjev, Brur der Poel, Baffi, Ericl Lauritzen e: ROTTERDAM (ANP) - Feyenoord hl net de Roemeense spits Marian Damasd ien principe-akkoord gesloten voor tt eizoenen. Met Dinamo Bukarest is oil ienstemming bereikt over de transfersf lie technisch directeur Wim Jansen i •ekend wil maken. >e Rotterdamse bekerwinnaar heeft voorj ud-international (30) een werkvergunning a fivraagd. Indien het advies van de Stichting peidszaken positief uitvalt, wordt Damasi Sefinitief ingelijfd. Feyenoord hoopt vóón augustus uitsluitsel te krijgen. Na die dag len nieuwe spelers niet aan de eerste ronde le Europese bekertoernooien deelnemen. I Damaschin was het afgelopen weekeinde lens een toernooi in Hongarije op proef feyenoord. De technische staf was getipt J piddenvelder Sabau, die bij Dinamo enkel

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1991 | | pagina 6