L
PE STEM
rlLLN j
CASHED
■I
UW KANS sn
endienst m
ijfsleiding (m/v)
:oper m/v
'MOTOR CITV
NU KERKHOF
VAN DE AUTO-
INDUSTRIE
INEnPLOYtlENTI
Currkc
I
li
I
I
i rollen,
Gevlucht
Armoedegrens
Hopeloos
Verkrachting
Dovemansoren
Dodelijk
Beter
A65
r'
IV. is een sterk
van Messer Griesheim
oducent op het gebied
lilieutechniek; onder-
'rategie voor Nederland
erskring door service
nnen, met een investe-
nde jaren gestalte te
iet diverse dynamische
'k van luchtgassen,
terrein Moerdijk, zijn wij
na te noemen vacatures
atten:
n minimaal LTS en
I (drijf te helpen groeien.
plaats,
'erkzaamheden,
Inen,
ntactuele eigenschap-
[eft goede administratieve
p.c. werken en is
van het transport-
den,
de mondelinge en
srlandse en Duitse 1
zonder afwisselende
digheid in een flexibele
concern. Een team van
i resultaatgerichte
ket van primaire en
bij een groot concern
sn, met vermelding van
B.V.
iieutechniek
ning die samen met 31 ande
een nationaal begrip maakt.
<te van ruim 25.000 vierkante
300 auto's behoort Intratuin
Nederland.
de winkel en magazijn waarna
is Intratuin Halsteren op
ir en de zomer vooral ingezet
fing tuinmeubelen/barbecues,
h voor de inkoop, presentatie
jpavond en zaterdag hoort bij
Bijke branche;
pduktkennis;
j de goederen en de admini-
ïst zal de magazijnchef deze
)e werkdagen zijn van maan-
ijf als Intratuin Halsteren voor
doorgroeimogelijkheden zijn,
igende banen, stuur dan bin-
vermelding van opleiding en
agen, directeur.
D
it is Amerika, mei
1991. Een onafzienbare stadswijk
van Detroit, 's werelds hoofdstad
van de automobielproduktie. De
aanblik is schokkend. Kilometers
achtereen strekken zich in alle
windrichtingen de kaarsrechte
straten en lanen uit in een land
schap van verval. Sommige van
de huizen, die hun vervlogen ele
gantie nog verraden in de statige
trappen naar de verrukkelijke hou
ten varanda's, zijn nog bewoond.
Maar veel van de woningen zijn
dichtgespijkerd, liggen scheefge
zakt -als waren ze slachtoffers
van een aardbeving - tussen de
bomen of staan, al jaren geleden
uitgebrand, vergeefs te wachten
op een sloper.
Werklozen in Detroit in de rij voor een uitkering. 23 procent van de arbeidsbevoiking is langdurig werkloos en 30 procent van alle inwoners leeft onder de armoede
grens. - FOTOUPI
De ontluistering van Detroit
Door Mare de Koninck
De afmetingen van dit rampgebied
doen aan bijbelse catastrofes denken.
De agglomeratie Eindhoven zou in z'n r
geheel op deze vlakte van consequente
stedelijke ontbinding passen. De on
voorbereide bezoeker waant zich soms
in het nog niet voor toeristen openge
stelde deel van het blootgelegde Pom
peii. Maar dit is Detroit, Verenigde Sta
ten van Amerika, mei 1991.
Een tocht door de hoofdstraten die ooit
slagaders van economische activiteit
moeten zijn geweest, is daadwerkelijk
een archeologische expeditie. Dat moet
een kerk zijn geweest. 'Body of Christ
the Apostolic', valt nog net te onder
scheiden boven het portaal. En dat daar
was getuige de restanten van een art
deco reclamebord met 'Car Wash' erop
misschien wel een van de eerste auto
wasserijen op aarde.
De meeste opschriften op de gevels van
de duizenden voormalige winkels,
werkplaatsen en magazijnen zijn niet
meer te ontcijferen. Maar 'Verjaardag
staarten', 'Radioreparatie' en de ver
roeste staketsels van talrijke benzine
stations toveren levendige taferelen uit
de vijftiger jaren in de sfeer van een
schoolplaat voor ogen.
Alleen drankwinkels en kerken zijn
hier en daar nog in functie. Drankwin
kels met tralies voor de ramen en ker
ken van nooit gehoorde richtingen als
de New Canaan Baptist Church en de
Universal Spiritual Temple of Peace
Church. De zeldzame mensen op straat
Z|jn dronkaards die tandeloos lachen en
wuiven naar de passerende auto.
In een zijstraat zit een gezin, vader,
moeder en drie jonge kinderen, op de
grond tegen het kippegaas dat een
hraak terrein omheint. „Nee", zegt va
der Al, „we zijn niet dakloos. Er zijn
hier honderdduizend daken, want alles
staat leeg. Maar er wonen ratten en pis
sebedden in ons huis en het is er koud
en er is geen elektriciteit. Overdag wo
nen we liever op straat".
De vraag of Al of zijn vrouw Pat be
taald werk hebben is overbodig. Zoals
°°k de vraag overbodig is waar zij vroe
ger werkten. „In de auto-industrie", be
vestigt Al.
Allebei waren ze bij Chrysler, hij als as-
sembleur en zij als verfspuiter. De fa-
nek is drie jaar geleden gesloten.
1991 is Amerika op haar
echtst. De momentele economische
ecessie in de VS stapelt zich hier nog
ens bovenop de structurele ruïne die is
ngencht door een beleid van stede-
>J e verwaarlozing en door een verou-
erde Amerikaanse industrie die het
e name hier in 'Motor City' moet af-
ggen tegen de superieure Japanse
concurrent.
Detroit' waar in de eerste helft van deze
eeuw de fabrieken van Ford, Cadillac,
der aC' ^>ac'card> Oldsmobile en an-
tie e^averen(fe namen de serieproduk-
drrJ e?onnen van de Amerikaanse
erht>nij u'tste'c' het automobiel, is nu
6 lei,deels een spookstad. In het begin
van de zestiger jaren telde de gemeente
nog twee miljoen bewoners. Vandaag
resteren er nog iets meer dan één mil
joen. De helft van de Detroitenaren is
letterlijk gevlucht...
„En ze zijn niet alleen de stad uitge
vlucht, ze zijn de hele streek en zelfs de
staat, Michigan, ontvlucht", zegt op het
gemeentehuis in downtown Bob Burt,
de woordvoerder van burgemeester Co
leman Young.
De koele statistieken vertellen het ont
hutsende verhaal van Detroit. De stad
bood in de late vijftiger jaren 213.000
directe banen in de autofabrikage.
Anno 1991 iijn dat er minder dan
50.000. En van die vijftigduizend werk
nemers zijn er thans, als gevolg van de
recessie, nog eens 20.000 'tijdelijk' inac
tief omdat diverse fabrieken wegens
stagnatie van de autoverkoop in de VS
stilliggen.
Detroit is de kern van de veel wijdsere
crisis in de Amerikaanse auto-industrie,
waar de 'Grote Drie', Ford, General
Motors en Chrysler, die tesamen zo'n
driehonderd fabrieken over de gehele
VS hebben, stuk voor stuk in doods
nood verkeren. Alleen al in de eerste
drie maanden van dit jaar boekten de
drie grote automakers in totaal bijna
drie miljard dollar verlies.
De Amerikaanse merkfabrieken ge
bruikten vorig jaar nog maar 65 procent
van hun produktiecapaciteit. En Chrys
ler, die in Detroit de grootste werkge
ver is en die er van de Grote Drie het
slechtst aan toe is, draait deze maand
zelfs op minder dan de helft van zijn po
tentie. Roemrucht directeur Lee Iacoc-
ca, die vorig jaar niettemin een per
soonlijk salaris van 4,25 miljoen dollar
opstreek, probeert het Witte Huis en
het Congres in Washington te verleiden
tot importbeperkingen op Japanse
auto's en minder rigoreuze veiligheids-
en milieunormen voor Amerikaanse
wagens. Maar vooralsnog tevergeefs.
Zo'n 14 miljoen personenwagens en
lichte vrachtwagens (pickup trucks)
worden er per jaar in de VS aan de man
gebracht. 35 procent daarvan is inmid
dels van Japanse makelij, dat wil zeggen
geïmporteerd of binnen de VS in Ja
panse fabrieken (zogeheten 'trans
plants') vervaardigd.
Neemt men alleen de personenauto's
en gaat men voorbij aan'de 'vlootverko-
pen' aan bij voorbeeld politiecorpsen
en taxibedrijven, dan heeft de ooit zo
gevierde Amerikaanse auto-industrie
nog maar vijftig procent van de binnen
landse consumentenmarkt. De andere
helft van de Amerikanen koopt Japans
of, voor in totaal niet meer dan drie
procent, Europees.
Het effect op de stad Detroit: 23 pro
cent van de arbeidsbevoiking is langdu
rig werkloos en dertig procent van alle
inwoners leeft onder de officiële armoe
degrens.
„Het is inderdaad ontmoedigend", zegt
Bob Burt, die de schuld voor de crisis
niet bij Lee Iacocca en de andere auto
baronnen legt, maar bij de Republi
keinse regering Bush in Washington.
„De politiek in de afgelopen tien jaar
van de presidenten Reagan en Bush is
vernietigend geweest voor bijna alle
grote steden in de Verenigde Staten en
voor sommige, zoals Detroit, in het bij
zonder".
Burts kritiek is die van talrijke spraak
makers in met name het Democratische
oppositiekamp. Het ultieme cynisme
van de huidige Amerikaanse partijpoli
tiek, gecombineerd met het districten
stelsel, wil dat de grote en of oude ste
den, omdat Democratische kiezers er
steevast in de meerderheid zijn, nauwe
lijks nog geld krijgen van de Republi
keins geleide federale overheid voor
stadsvernieuwing, bedrijfsinvestering en
inkomenssteun voor de armen.
„Honderden miljoenen dollars zijn we
daardoor de afgelopen jaren misgelo
pen. Ook de regering Bush keert de ste
den de rug toe. De Republikeinse kie
zers zijn immers naar de voorsteden ge
trokken waar de nieuwe economische
zwaartepunten langs de highways lig
gen. De enorme verpauperde wijken
binnen de ringweg, we hebben niet eens
het geld om ze af te breken. 75 procent
van onze bevolking is nu zwart; de ra
ciale balans is vokomen zoek. Crimina
liteit en drugsgebruik zijn een perma
nente plaag".
De hopeloosheid van de situatie komt
tevoorschijn uit de minimale tegen
maatregelen waartoe de uitgeputte ge
meente in staat is. Zoals de bouw van
167 nieuwe gesubsidieerde huizen in
oost-Detroit, de buurt waar Al, Pat en
hun drie kinderen zich overdag buiten
tegen het kippegaas vestigen. 167...
Tienduizenden nieuwe huizen zouden
er alleen al nodig zijn in dit ene stads
deel, dat op zichzelf ideaal gelegen is
'6911
aan de Detroit River en pal naast de
glimmende wolkenkrabbers van het
stadscentrum.
Ook in dat downtown, waar veel van de
kantoortorens goeddeels leeg staan,
voltrekt zich een leven dat hier en daar
meer aan de derde wereld dan aan de
Verenigde Staten doet denken. In een
drugsstore, ingeklemd tussen Henry
Ford Hospital en Pontillac Center, trekt
een stoet van berooide, alcoholistische
en geestelijk gestoorde stakkers lang
zaam aan de kassa voorbij.
Ondraaglijk is de lucht van een man in
lompen. Hartverscheurend is de trage
cententelling van een hoogbejaarde
dame met zweren op de benen, die ten
slotte een lippenstift koopt. Een jon
gere zwaarlijvige vrouw foetert onop
houdelijk tegen niemand en plukt onaf
gebroken aan de vervuilde pruik op
haar hoofd.
Op deze dag heeft de directie van
Chrysler het bedrijfsresultaat van het
eerste kwartaal van 1991 bekendge
maakt. Bijna 600 miljoen dollar be
draagt het geleden verlies in die twaalf
luttele weken. Maar wie denkt dat dit
nieuws nog indruk maakt in Detroit
heeft het mis.
De lokale Detroit Free Press ruimt er
die middag niet eens plaats voor in op
de voorpagina. En de plaatselijke tv-
stations serveren die avond in het jour
naal allereerst de favoriete Ameri
kaanse gerechten; de politie is drie sex-
shops binnengevallen; een honkbal-
coach heeft zich aan sexueel misbruik
van zijn minderjarige pupillen schuldig
gemaakt; is er ouderlijke toestemming
nodig voor abortus bij een minderjarig
meisje?; hoe is het om zwanger te zijn
van een verkrachter en hoe verwerkt
een kind de wetenschap dat het het re
sultaat is van een verkrachting? Krijgt
Detroit wel of niet een nieuw honkbal
stadion voor de Tigers?
Het duurt twintig minuten eer de
nieuwslezer meldt dat Chrysler nu nog
slechter draait dan toen het concern ne
gen jaar geleden failliet ging maar door
een 'uitkoop' door Washington werd
gered. Het aantal auto's dat Chrysler
(merknamen o.a. Dodge, Le Baron,
Ram) in maart heeft geproduceerd ligt
lager dan enig maandcijfer in de afgelo
pen dertig jaar.
Een tweede en nu misschien definitieve
ineenstorting van Chrysler is ook niet
iets wat de machtige vakbond, United
Auto Workers (UAW), in staat van
alarm brengt. Stan Marchall is UAW-
bestuurder en het prototype van een
breedgeschouderde en onwrikbare
Amerikaanse vakbondsleider. De
UAW heeft nog vorig jaar een cao voor
drie jaren afgesloten, waarin de grote
Drie zijn gedwongen tot de belofte nul
van hun half miljoen werknemers te on
slaan.
Iacocca heeft laten weten dat hij, gege
ven het acute levensgevaar voor Chrys
ler, dat contract wil openbreken. „Dat
kan hij wel willen, maar dat zal bij ons
toch op dovemansoren stuiten", aldus
Stan Marchall, die met een open hemd
onder zijn colbert aan de conferentieta
fel in zijn kolossale kantoor heeft
plaatsgenomen. „Wij beschermen onze
leden totdat die evenveel bescherming
genieten als de auto-werknemers in Ja
pan en Europa. En bovendien moet
Iacocca eerst maar eens zelf iets van
zijn salaris afdoen".
Maar ook Stan richt zijn pijlen aller
eerst op de regering Bush, die uit trouw
aan het Amerikaanse vrijhandelsprin
cipe blijft weigeren om Japanse auto
importen wettelijk te beperken. „De
Europeanen en de Japanners bescher
men zichzelf wel tegen buitenlandse
concurrentie. Het is verbijsterend dat
Bush de Amerikaanse industrie ge
woonweg kapot laat maken door de
dumppraktijken van de Japanners. De
enige verklaring die ik kan verzinnen is
dat onze regering van Japanse leningen
afhankelijk is geworden om ons begro
tingstekort te financieren. We durven
Tokyo niet te irriteren".
De 'transplants' die de Japanners in de
VS bouwen (Toyota en Honda in Ken
tucky en Nissan in Tennessee) zijn ook
doornen in UAW-ogen. Terwijl alle
werknemers van de Amerikaanse
Grote Drie verplicht lid zijn van de vak
bond (en daarvoor twee uurlonen per
maand moeten afstaan), heeft de UAW
in de Japanse fabrieken geen voet aan
de grond gekregen.
„De Japanners vestigen zich opzettelijk
op het platteland en nemen alleen
jonge arbeiders aan. Zij kunnen veel
goedkoper produceren omdat zij geen
financiële verplichtingen hebben aan
oudere werknemers. Chrysler bij voor
beeld heeft op elke actieve werknemer
een gepensioneerde voor wie het be
drijf blijvend pensioen en ziektekosten
bestaalt", legt Marchall uit.
Hij erkent dat de Amerikaanse auto-in
dustrie het dodelijke slachtoffer dreigt
te worden van de voor Amerikaanse
begrippen riante sociale voorzieningen
die de UAW er bij de Grote Drie heeft
uitgesleept. Maar voor de afwending
van dat gevaar moet men niet bij de
vakbond zijn. „Wij moeten onze leden
beschermen omdat de werkgever het
niet doet en omdat de overheid het niet
doet".
Zo zit Detroit gevangen in een statische
machtsstrijd tussen twee politieke par
tijen, tussen ondernemers en vakbon
den en tussen overheid en bedrijfsle
ven. Geen vervangende industrieën ko
men af op deze stad en ook de traditio
nele Amerikaanse auto-makers neigen
ernaar het Japanse voorbeeld te volgen
en, zoals General Motors doet om zijn
nieuwe model de Saturn te gaan produ
ceren, naar deelstaten ver van dit ramp
gebied te trekken.
De hoop die er nog is, vestigt zich op
een spoedige algehele economische op
leving in de VS waardoor de vraag naar
ook Amerikaanse automerken weer zal
toenemen. En op een Democratische
overwinning bij de komende presi
dentsverkiezingen, eind volgend jaar,
waarna een andersgezinde regering de
Japanse concurrent aan banden zou
kunnen leggen.
En tenslotte is de hoop in Detroit ge
vestigd op die hardnekkige Ameri
kaanse kwaliteit die optimisme heet en
die ook in afwezigheid van een realis
tisch rechtvaardiging altijd lijkt te over
leven. De lokale nieuwslezer sluit zijn
bericht over de rampzalige verlies- en
verkoopcijfers van Chrysler dan ook
luchtig af met: „En dan nu het goede
nieuws: het gaat zo slecht dat het alleen
maar beter kan worden".
Het is te hopen voor Al en Pat en hun
drie kinderen aan de oostkant, voor de
stinkende meneer en de tegen niemand
foeterende dame in de drugsstore
downtown en voor alle meer dan
300.000 armoedzaaiers in dit Detroit,
mei 1991, Verenigde Staten van Ameri
ka.
1
;.fi f
