L PE STEM rlLLN j CASHED ■I UW KANS sn endienst m ijfsleiding (m/v) :oper m/v 'MOTOR CITV NU KERKHOF VAN DE AUTO- INDUSTRIE INEnPLOYtlENTI Currkc I li I I i rollen, Gevlucht Armoedegrens Hopeloos Verkrachting Dovemansoren Dodelijk Beter A65 r' IV. is een sterk van Messer Griesheim oducent op het gebied lilieutechniek; onder- 'rategie voor Nederland erskring door service nnen, met een investe- nde jaren gestalte te iet diverse dynamische 'k van luchtgassen, terrein Moerdijk, zijn wij na te noemen vacatures atten: n minimaal LTS en I (drijf te helpen groeien. plaats, 'erkzaamheden, Inen, ntactuele eigenschap- [eft goede administratieve p.c. werken en is van het transport- den, de mondelinge en srlandse en Duitse 1 zonder afwisselende digheid in een flexibele concern. Een team van i resultaatgerichte ket van primaire en bij een groot concern sn, met vermelding van B.V. iieutechniek ning die samen met 31 ande een nationaal begrip maakt. <te van ruim 25.000 vierkante 300 auto's behoort Intratuin Nederland. de winkel en magazijn waarna is Intratuin Halsteren op ir en de zomer vooral ingezet fing tuinmeubelen/barbecues, h voor de inkoop, presentatie jpavond en zaterdag hoort bij Bijke branche; pduktkennis; j de goederen en de admini- ïst zal de magazijnchef deze )e werkdagen zijn van maan- ijf als Intratuin Halsteren voor doorgroeimogelijkheden zijn, igende banen, stuur dan bin- vermelding van opleiding en agen, directeur. D it is Amerika, mei 1991. Een onafzienbare stadswijk van Detroit, 's werelds hoofdstad van de automobielproduktie. De aanblik is schokkend. Kilometers achtereen strekken zich in alle windrichtingen de kaarsrechte straten en lanen uit in een land schap van verval. Sommige van de huizen, die hun vervlogen ele gantie nog verraden in de statige trappen naar de verrukkelijke hou ten varanda's, zijn nog bewoond. Maar veel van de woningen zijn dichtgespijkerd, liggen scheefge zakt -als waren ze slachtoffers van een aardbeving - tussen de bomen of staan, al jaren geleden uitgebrand, vergeefs te wachten op een sloper. Werklozen in Detroit in de rij voor een uitkering. 23 procent van de arbeidsbevoiking is langdurig werkloos en 30 procent van alle inwoners leeft onder de armoede grens. - FOTOUPI De ontluistering van Detroit Door Mare de Koninck De afmetingen van dit rampgebied doen aan bijbelse catastrofes denken. De agglomeratie Eindhoven zou in z'n r geheel op deze vlakte van consequente stedelijke ontbinding passen. De on voorbereide bezoeker waant zich soms in het nog niet voor toeristen openge stelde deel van het blootgelegde Pom peii. Maar dit is Detroit, Verenigde Sta ten van Amerika, mei 1991. Een tocht door de hoofdstraten die ooit slagaders van economische activiteit moeten zijn geweest, is daadwerkelijk een archeologische expeditie. Dat moet een kerk zijn geweest. 'Body of Christ the Apostolic', valt nog net te onder scheiden boven het portaal. En dat daar was getuige de restanten van een art deco reclamebord met 'Car Wash' erop misschien wel een van de eerste auto wasserijen op aarde. De meeste opschriften op de gevels van de duizenden voormalige winkels, werkplaatsen en magazijnen zijn niet meer te ontcijferen. Maar 'Verjaardag staarten', 'Radioreparatie' en de ver roeste staketsels van talrijke benzine stations toveren levendige taferelen uit de vijftiger jaren in de sfeer van een schoolplaat voor ogen. Alleen drankwinkels en kerken zijn hier en daar nog in functie. Drankwin kels met tralies voor de ramen en ker ken van nooit gehoorde richtingen als de New Canaan Baptist Church en de Universal Spiritual Temple of Peace Church. De zeldzame mensen op straat Z|jn dronkaards die tandeloos lachen en wuiven naar de passerende auto. In een zijstraat zit een gezin, vader, moeder en drie jonge kinderen, op de grond tegen het kippegaas dat een hraak terrein omheint. „Nee", zegt va der Al, „we zijn niet dakloos. Er zijn hier honderdduizend daken, want alles staat leeg. Maar er wonen ratten en pis sebedden in ons huis en het is er koud en er is geen elektriciteit. Overdag wo nen we liever op straat". De vraag of Al of zijn vrouw Pat be taald werk hebben is overbodig. Zoals °°k de vraag overbodig is waar zij vroe ger werkten. „In de auto-industrie", be vestigt Al. Allebei waren ze bij Chrysler, hij als as- sembleur en zij als verfspuiter. De fa- nek is drie jaar geleden gesloten. 1991 is Amerika op haar echtst. De momentele economische ecessie in de VS stapelt zich hier nog ens bovenop de structurele ruïne die is ngencht door een beleid van stede- >J e verwaarlozing en door een verou- erde Amerikaanse industrie die het e name hier in 'Motor City' moet af- ggen tegen de superieure Japanse concurrent. Detroit' waar in de eerste helft van deze eeuw de fabrieken van Ford, Cadillac, der aC' ^>ac'card> Oldsmobile en an- tie e^averen(fe namen de serieproduk- drrJ e?onnen van de Amerikaanse erht>nij u'tste'c' het automobiel, is nu 6 lei,deels een spookstad. In het begin van de zestiger jaren telde de gemeente nog twee miljoen bewoners. Vandaag resteren er nog iets meer dan één mil joen. De helft van de Detroitenaren is letterlijk gevlucht... „En ze zijn niet alleen de stad uitge vlucht, ze zijn de hele streek en zelfs de staat, Michigan, ontvlucht", zegt op het gemeentehuis in downtown Bob Burt, de woordvoerder van burgemeester Co leman Young. De koele statistieken vertellen het ont hutsende verhaal van Detroit. De stad bood in de late vijftiger jaren 213.000 directe banen in de autofabrikage. Anno 1991 iijn dat er minder dan 50.000. En van die vijftigduizend werk nemers zijn er thans, als gevolg van de recessie, nog eens 20.000 'tijdelijk' inac tief omdat diverse fabrieken wegens stagnatie van de autoverkoop in de VS stilliggen. Detroit is de kern van de veel wijdsere crisis in de Amerikaanse auto-industrie, waar de 'Grote Drie', Ford, General Motors en Chrysler, die tesamen zo'n driehonderd fabrieken over de gehele VS hebben, stuk voor stuk in doods nood verkeren. Alleen al in de eerste drie maanden van dit jaar boekten de drie grote automakers in totaal bijna drie miljard dollar verlies. De Amerikaanse merkfabrieken ge bruikten vorig jaar nog maar 65 procent van hun produktiecapaciteit. En Chrys ler, die in Detroit de grootste werkge ver is en die er van de Grote Drie het slechtst aan toe is, draait deze maand zelfs op minder dan de helft van zijn po tentie. Roemrucht directeur Lee Iacoc- ca, die vorig jaar niettemin een per soonlijk salaris van 4,25 miljoen dollar opstreek, probeert het Witte Huis en het Congres in Washington te verleiden tot importbeperkingen op Japanse auto's en minder rigoreuze veiligheids- en milieunormen voor Amerikaanse wagens. Maar vooralsnog tevergeefs. Zo'n 14 miljoen personenwagens en lichte vrachtwagens (pickup trucks) worden er per jaar in de VS aan de man gebracht. 35 procent daarvan is inmid dels van Japanse makelij, dat wil zeggen geïmporteerd of binnen de VS in Ja panse fabrieken (zogeheten 'trans plants') vervaardigd. Neemt men alleen de personenauto's en gaat men voorbij aan'de 'vlootverko- pen' aan bij voorbeeld politiecorpsen en taxibedrijven, dan heeft de ooit zo gevierde Amerikaanse auto-industrie nog maar vijftig procent van de binnen landse consumentenmarkt. De andere helft van de Amerikanen koopt Japans of, voor in totaal niet meer dan drie procent, Europees. Het effect op de stad Detroit: 23 pro cent van de arbeidsbevoiking is langdu rig werkloos en dertig procent van alle inwoners leeft onder de officiële armoe degrens. „Het is inderdaad ontmoedigend", zegt Bob Burt, die de schuld voor de crisis niet bij Lee Iacocca en de andere auto baronnen legt, maar bij de Republi keinse regering Bush in Washington. „De politiek in de afgelopen tien jaar van de presidenten Reagan en Bush is vernietigend geweest voor bijna alle grote steden in de Verenigde Staten en voor sommige, zoals Detroit, in het bij zonder". Burts kritiek is die van talrijke spraak makers in met name het Democratische oppositiekamp. Het ultieme cynisme van de huidige Amerikaanse partijpoli tiek, gecombineerd met het districten stelsel, wil dat de grote en of oude ste den, omdat Democratische kiezers er steevast in de meerderheid zijn, nauwe lijks nog geld krijgen van de Republi keins geleide federale overheid voor stadsvernieuwing, bedrijfsinvestering en inkomenssteun voor de armen. „Honderden miljoenen dollars zijn we daardoor de afgelopen jaren misgelo pen. Ook de regering Bush keert de ste den de rug toe. De Republikeinse kie zers zijn immers naar de voorsteden ge trokken waar de nieuwe economische zwaartepunten langs de highways lig gen. De enorme verpauperde wijken binnen de ringweg, we hebben niet eens het geld om ze af te breken. 75 procent van onze bevolking is nu zwart; de ra ciale balans is vokomen zoek. Crimina liteit en drugsgebruik zijn een perma nente plaag". De hopeloosheid van de situatie komt tevoorschijn uit de minimale tegen maatregelen waartoe de uitgeputte ge meente in staat is. Zoals de bouw van 167 nieuwe gesubsidieerde huizen in oost-Detroit, de buurt waar Al, Pat en hun drie kinderen zich overdag buiten tegen het kippegaas vestigen. 167... Tienduizenden nieuwe huizen zouden er alleen al nodig zijn in dit ene stads deel, dat op zichzelf ideaal gelegen is '6911 aan de Detroit River en pal naast de glimmende wolkenkrabbers van het stadscentrum. Ook in dat downtown, waar veel van de kantoortorens goeddeels leeg staan, voltrekt zich een leven dat hier en daar meer aan de derde wereld dan aan de Verenigde Staten doet denken. In een drugsstore, ingeklemd tussen Henry Ford Hospital en Pontillac Center, trekt een stoet van berooide, alcoholistische en geestelijk gestoorde stakkers lang zaam aan de kassa voorbij. Ondraaglijk is de lucht van een man in lompen. Hartverscheurend is de trage cententelling van een hoogbejaarde dame met zweren op de benen, die ten slotte een lippenstift koopt. Een jon gere zwaarlijvige vrouw foetert onop houdelijk tegen niemand en plukt onaf gebroken aan de vervuilde pruik op haar hoofd. Op deze dag heeft de directie van Chrysler het bedrijfsresultaat van het eerste kwartaal van 1991 bekendge maakt. Bijna 600 miljoen dollar be draagt het geleden verlies in die twaalf luttele weken. Maar wie denkt dat dit nieuws nog indruk maakt in Detroit heeft het mis. De lokale Detroit Free Press ruimt er die middag niet eens plaats voor in op de voorpagina. En de plaatselijke tv- stations serveren die avond in het jour naal allereerst de favoriete Ameri kaanse gerechten; de politie is drie sex- shops binnengevallen; een honkbal- coach heeft zich aan sexueel misbruik van zijn minderjarige pupillen schuldig gemaakt; is er ouderlijke toestemming nodig voor abortus bij een minderjarig meisje?; hoe is het om zwanger te zijn van een verkrachter en hoe verwerkt een kind de wetenschap dat het het re sultaat is van een verkrachting? Krijgt Detroit wel of niet een nieuw honkbal stadion voor de Tigers? Het duurt twintig minuten eer de nieuwslezer meldt dat Chrysler nu nog slechter draait dan toen het concern ne gen jaar geleden failliet ging maar door een 'uitkoop' door Washington werd gered. Het aantal auto's dat Chrysler (merknamen o.a. Dodge, Le Baron, Ram) in maart heeft geproduceerd ligt lager dan enig maandcijfer in de afgelo pen dertig jaar. Een tweede en nu misschien definitieve ineenstorting van Chrysler is ook niet iets wat de machtige vakbond, United Auto Workers (UAW), in staat van alarm brengt. Stan Marchall is UAW- bestuurder en het prototype van een breedgeschouderde en onwrikbare Amerikaanse vakbondsleider. De UAW heeft nog vorig jaar een cao voor drie jaren afgesloten, waarin de grote Drie zijn gedwongen tot de belofte nul van hun half miljoen werknemers te on slaan. Iacocca heeft laten weten dat hij, gege ven het acute levensgevaar voor Chrys ler, dat contract wil openbreken. „Dat kan hij wel willen, maar dat zal bij ons toch op dovemansoren stuiten", aldus Stan Marchall, die met een open hemd onder zijn colbert aan de conferentieta fel in zijn kolossale kantoor heeft plaatsgenomen. „Wij beschermen onze leden totdat die evenveel bescherming genieten als de auto-werknemers in Ja pan en Europa. En bovendien moet Iacocca eerst maar eens zelf iets van zijn salaris afdoen". Maar ook Stan richt zijn pijlen aller eerst op de regering Bush, die uit trouw aan het Amerikaanse vrijhandelsprin cipe blijft weigeren om Japanse auto importen wettelijk te beperken. „De Europeanen en de Japanners bescher men zichzelf wel tegen buitenlandse concurrentie. Het is verbijsterend dat Bush de Amerikaanse industrie ge woonweg kapot laat maken door de dumppraktijken van de Japanners. De enige verklaring die ik kan verzinnen is dat onze regering van Japanse leningen afhankelijk is geworden om ons begro tingstekort te financieren. We durven Tokyo niet te irriteren". De 'transplants' die de Japanners in de VS bouwen (Toyota en Honda in Ken tucky en Nissan in Tennessee) zijn ook doornen in UAW-ogen. Terwijl alle werknemers van de Amerikaanse Grote Drie verplicht lid zijn van de vak bond (en daarvoor twee uurlonen per maand moeten afstaan), heeft de UAW in de Japanse fabrieken geen voet aan de grond gekregen. „De Japanners vestigen zich opzettelijk op het platteland en nemen alleen jonge arbeiders aan. Zij kunnen veel goedkoper produceren omdat zij geen financiële verplichtingen hebben aan oudere werknemers. Chrysler bij voor beeld heeft op elke actieve werknemer een gepensioneerde voor wie het be drijf blijvend pensioen en ziektekosten bestaalt", legt Marchall uit. Hij erkent dat de Amerikaanse auto-in dustrie het dodelijke slachtoffer dreigt te worden van de voor Amerikaanse begrippen riante sociale voorzieningen die de UAW er bij de Grote Drie heeft uitgesleept. Maar voor de afwending van dat gevaar moet men niet bij de vakbond zijn. „Wij moeten onze leden beschermen omdat de werkgever het niet doet en omdat de overheid het niet doet". Zo zit Detroit gevangen in een statische machtsstrijd tussen twee politieke par tijen, tussen ondernemers en vakbon den en tussen overheid en bedrijfsle ven. Geen vervangende industrieën ko men af op deze stad en ook de traditio nele Amerikaanse auto-makers neigen ernaar het Japanse voorbeeld te volgen en, zoals General Motors doet om zijn nieuwe model de Saturn te gaan produ ceren, naar deelstaten ver van dit ramp gebied te trekken. De hoop die er nog is, vestigt zich op een spoedige algehele economische op leving in de VS waardoor de vraag naar ook Amerikaanse automerken weer zal toenemen. En op een Democratische overwinning bij de komende presi dentsverkiezingen, eind volgend jaar, waarna een andersgezinde regering de Japanse concurrent aan banden zou kunnen leggen. En tenslotte is de hoop in Detroit ge vestigd op die hardnekkige Ameri kaanse kwaliteit die optimisme heet en die ook in afwezigheid van een realis tisch rechtvaardiging altijd lijkt te over leven. De lokale nieuwslezer sluit zijn bericht over de rampzalige verlies- en verkoopcijfers van Chrysler dan ook luchtig af met: „En dan nu het goede nieuws: het gaat zo slecht dat het alleen maar beter kan worden". Het is te hopen voor Al en Pat en hun drie kinderen aan de oostkant, voor de stinkende meneer en de tegen niemand foeterende dame in de drugsstore downtown en voor alle meer dan 300.000 armoedzaaiers in dit Detroit, mei 1991, Verenigde Staten van Ameri ka. 1 ;.fi f

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1991 | | pagina 41