DE STEM
1W E E K E
De eerste stap
naar verzoening
van katholieken
en socialisten'
Steenkamp en Wölgtens over
honderd jaar Rerum Novarum
'Dat was even
schrikken voor
de werkgevers'
Kat culinair
Corporatisme
Aanpassingen
Nieuwe onderklasse
Mijlpaal
Wekroep-rol
door Bert van Velzen
Zwaardmacht
Meer interess
Door Max de Bok
en Jan Greijn
Hij heeft de honderdjarige encycliek
nooit gelezen. Wel erover gelezen.
Want in zijn jonge jaren was Thijs
Wöltgens hevig geïnteresseerd in het
katholieke sociale leer. Zijn genegen
heid voor de KVP verminderde sterk
toen hij zag hoe Schmelzer in 1966 het
kabinet Cals beentje lichtte. Dat bete
kende volgens Wöltgens een onver
draagzame deuk in het sociale gezicht
van de KVP die allengs toch al beter
was in theorieën dan in de praktijk. En
Wöltgens werd PvdA-lid.
Rerum Novarum was en is voor de
PvdA-fractieleider een belangrijk docu
ment. „De kerk stapte af van het idee
dat het kapitalisme het van de Heer ge
geven ordeningsprincipe is. Men onder
kende plotseling - wel een halve eeuw
later dan de socialisten! de gevaren
van een ongebreideld marktliberalisme;
nu trouwens weer in de jongste ency
cliek na honderd jaar, Centesimus An
nus."
De PvdA-fractieleider kan achteraf
moeilijk een keuze maken tussen de be
nadering van de socialisten die in de so
ciale kwestie op de klassenstrijd hamer
den of de katholieken die de klassen
probeerden te verzoenen. „Ik wil - om
in passende beeldspraak te blijven - de
kerk het liefst in het midden laten".
Maar Wöltgens neigt, zo blijkt uit zijn
toelichting, tot het laatste, tot verzoe
ning. Maar dat zal ook met zijn eigen
inborst te maken hebben. De opvattin
gen over sociaal gedrag liepen na het
midden van deze eeuw overigens steeds
meer naar elkaar toe. Het laat Wölt
gens uitroepen: „In die zin ben in een
synthese in mezelf". Hij moet er zelf
hartelijk om lachen.
De richting die de katholieke kerk koos
bij de aanpak van de sociale proble
men, bereikten wat Wöltgens betreft
een triest dieptepunt tussen de twee
Wereldoorlogen. De opstelling van de
katholieke kerk na het verschijnen van
de encycliek Quadragesimo Anno (In
het Veertigste Jaar) in 1931 leidde tot
fascistische tendenzen en meer dan dat,
zeker in Italië. Paus Pius XI stelde een
'derde weg' voor, tussen socialisme en
kapitalisme: de corporatieve staat,
waarin werkgevers en werknemers de
hoofdlijnen uitzetten.
Veel van die corporatistische ideeën
zijn nog aanwezig in het Nederlandse
bestel. Instituten als het Landbouw
schap, de Kamers van Koophandel, de
Sociaal Economische Raad en de pro-
duktschappen zijn gebaseerd op het
idee van de noodzakelijke invloed van
de 'standsorganisaties' op het over
heidsbeleid. Het zijn instituten die
Wöltgens in zijn befaamde Eindho-
vense rede deden pleiten voor het pri
maat van de politiek. „De politiek ver
schuilt zich te vaak achter de adviesor
ganen", klaagde Wöltgens toen en nu.
Maar voor de PvdA-voorman kleven er
ook nadrukkelijk nadelen aan de socia
listische en communistische opvattingen
over het sociale-mensbeeld. „Mensen
zijn niet door hun klasse gedetermi
neerd. Dat is een wat mechanische
mensbeeld. En de klassenstrijd als uit
gangspunt heeft ook wat tragisch. Jam-
mergenoeg was het niet mogelijk om
katholieken en socialisten al eind vorige
eeuw in hun opvattingen te verzoenen.
Want je moet constateren dat de katho
lieke organisaties in eerste instantie na
tuurlijk de arbeidersbeweging verzwak
ten. Rerum Novarum was misschien,
waarschijnlijk onbewust, ook de eerste
stap naar verzoening tussen socialisten
en katholieken".
Instellingen als de SER vragen 'in prin
cipe' om waakzaamheid, meent Wölt
gens. „Bij kartelvorming van belangen
behartigers is de democratie altijd het
haasje. Dat zie je ook bij de corporatis
tische staat, waarin groepen uitmaken
wat er gebeurt en de stem van de bur
ger niet telt. Dergelijke adviesorganen
halen ook de dynamiek uit het systeem;
iedere originaliteit wordt weggekauwd.
Economische gezien werken ze sturend,
maar ook belemmerend. Zo'n perma
nent overlegcircuit is in Nederland ja
renlang de snelst groeiende sector van
werkgelegenheid geweest", zegt Wölt
gens cynisch.
Volgens de PvdA-fractieleider is het
optimum van het overlegsysteem gepas
seerd. Het is tijd voor een nieuwe op
vatting, wat Wöltgens betreft voor het
herstel van de politiek als leidend me
chanisme. „Met erkenning van datgene
wat Rerum Novarum teweeg bracht,
moet je aanpassingen doorvoeren. Je
wordt toch triest als je ziet hoe proces
sen nu verlopen".
In vlot tempo, op doceertoon, belicht
Wöltgens met enige ironie het besluit
vormingsproces in het Nederland van
vlak voor het jaar 2000. „En dan moet
je weten dat de grote groei van de
WAO eigenlijk al tien jaar achter de
rug is. Pas nu komen maatregelen aan
de orde. En wat gebeurt? Aan de Stich
ting voor de Arbeid wordt een advies
gevraagd; dat moet. Een tripartite
werkgroep gaat aan het werk. Die
werkgroep bericht aan de Stichting van
de Arbeid".
Wöltgens is gaan staan en begint rond
te wandelen. „De Stichting van de Ar
beid gaat met de regering rond de tafel
zitten. Er komt een wetsvoorstel. En de
SER moet gaan adviseren. Dezelfde
mensen, maar in een ander orgaan,
gaan over het onderwerp in conclaaf.
Ook de Sociale Verzekeringsraad gaat
Op 15 mei was het honderd jaar geleden dat paus Leo XIII een ency
cliek presenteerde waarin hij pleitte voor een actieve bemoeienis van
de staat met de sociale problemen van arbeiders. De fabrieksdirecteu
ren en anderssoortige bazen hadden het stevig laten afweten, vond de
paus in de encycliek Rerum Novarum.
De eerste zin van het herderlijk rondschrijven luidde: „De zucht naar
nieuwigheden, die de Staten heeft aangegrepen en ze sedert lang in
een koortsige beroering houdt, moest vroeg of laat van het terrein der
staatsleer overslaan op het naburige gebied der sociale economie"
Leo XIII effende de weg voor de vorming van katholieke vakbonden,
niet alleen omdat hij het zo goed met de arbeiders voor had, maar
vooral omdat hij vreesde dat de groeiende socialistische stroming veel
van zijn geloofsgenoten weghaalde onder de vleugels van de Roomse
kerk.
De 'sociale kwestie' speelde heel nadrukkelijk aan het einde van de
vorige eeuw bij katholieke en protestants-christelijke groepen. De
toenemende industrialisatie had eerder in de negentiende eeuw al het
zelfbewustzijn van de arbeider gestimuleerd. En Karl Marx had Das
Kapital geschreven. In katholieke en protestants-christelijke kring
drong het besef van de ellende van de werkende klasse wat later door.
In 1891 kwam niet alleen de paus met een belangwekkend document
over dit rijzende probleem, ook de Anti-Revolutionairen belegden on
der de bezielende leiding van Dr. Abarham Kuyper in november van
dat jaar een 'christelijke sociaal congres'.
Twee politici van anno nu blikken terug op sociale politiek van de af
gelopen honderd jaar en proberen het effect van Rerum Novarum te
belichten. De een is een sociaal-democraat van katholieke huize,
PvdA-fractieleider Th. Wöltgens. De ander is een christen-democraat
van katholieke huize, CDA-'aartsvader' P. Steenkamp.
adviseren, weer dezelfde mensen, maar
in een andere functie. De Raad van
State komt aan bod, soms weer mensen
afkomstig uit dezelfde belangengroe
pen. En dan begint de politieke demo
cratie. Prachtig systeem, maar effec
tief?"
De SER kwam tot stand tijdens een
Rooms-Rood kabinet. Wöltgens zou
daarom over deze 'synthese' tevreden
kunnen zijn. Maar hij is het niet. Niet
meer. „De consensus-machinerie heeft
prima gewerkt. Maar ze werkt nu té pri
ma, het moet geen werkverschaffing
zijn. Grootse meeslepende gedachten
krijgen geen kans, de doelmatigheid
raakt in het geding", zegt Wöltgens en
hij herhaalt zijn Eindhovense rede in
een notedop.
Socialisten en katholieken kwamen met
hun gedachtengoed in de loop van deze
eeuw'^èn zeker aan het begin vat) de
jaren vijftig- heel dicht bij elkaar.
Wöltgens noemt dat 'sociale convergen
tie' waarvan hij zichzelf het levende
voorbeeld vindt. Toch is het de vraag of
katholieken (of christen-democraten)
en sociaal-democraten dicht bij elkaar
blijven als de nieuwe vragen van de tijd
moeten worden beantwoord.
In Wöltgens' ogen dreigt een nieuwe
Onderklasse te ontstaan onder invloed
van bijvoorbeeld de technologie. Maar
ook de nieuwe situatie in Oost-Europa
is volgens Wöltgens reden voor bezin
ning over de positie van de mensen
daar ten opzichte van West-Europa.
„We zijn bijna terug bij de klassieke
thema's van de sociaal-democratie.
Maar zo scherp bestaat de sociaal-de
mocratie niet meer. Je bent niet meer
alleen sociaal-democraat, maar ook bij
voorbeeld katholiek of weet ik wat. Een
sociaal-democraat móet ook meer zijn
dan alleen sociaal-democraat".
Wöltgens is niet ongelukkig met de kri
tische kanttekening van de huidige paus
in zijn encycliek na honderd jaar Re
rum Novarum. „Maar we hebben nu
meer kwesties. De sociale kwestie is er
maar één. We hebben nu een ecologi
sche kwestie. En wat te denken van de
Europese kwestie; de Europese een
wording. Dat roept veel op. Ik hoop dat
het de democratie een impuls zal geven.
Als je tegen Europa bent, ben je gek.
Maar je moet inzien dat er nog veel aan
moet worden gerepareerd, want er
gaapt een groot democratisch gat. Dat
is een belangrijke kwestie, al hoef je er
niet direct een encycliek aan te wijden.
De democratie kan dat zelf oplossen.
Ook al gaat dat weliswaar niet vanzelf".
Door Max de Bok
en Jan Greijn
Hij wil graag met een anekdote begin
nen. Ooit gaf Prof. dr. Piet Steenkamp
een college sociaal recht. Hij had het
over de Vorige eeuw.
„In het eerste college-uur had ik de be
tekenis geschetst van Karl Marx, 1848.
Ik had gewezen op de invloed van Marx
op de bevrijding van de arbeidende
kiasse. Op een gegeven moment kon
digde ik het koffie-kwartiertje aa. Komt
een student op me af die zegt: profes
sor, ik dacht dat u katholiek was. Zeg
ik: ja, hoezo? Omdat u zo duidelijk over
Karl Marx sprak en dat vind ik overdre
ven, zegt de student".
„Enfin, ik zeg tegen 'm, kom maar naar
het tweede uur, dan hoor je wat van de
katholieken. Maar hij wilde zolang niet
wachten. Ik ging voort: Marx was in
1848. De katholieken kwamen pas in
1891 met hun opvattingen over arbei
ders. Dat is wel een veertig jaar later.
Dat moet je toegeven". De student zal
het hebben toegegeven.
Piet Steenkamp spreekt voor het eerst
sinds lang weer eens nadrukkelijk over
de 'katholieke kring'. Hij verontschul
digt zich ervoor, want hij is per slot van
rekening ere-voorzitter van het CDA.
Dan moet je eigenlijk de christen-de
mocratie als geheel belichten, vindt hij.
„Ik ben wat dit betreft veel ruimer ge
worden".
Maar Rerum Novarum verscheen ver
voordat iemand over christen-democra
tie sprak. Steenkamp beschouwt de en
cycliek van Leo XIII als een mijlpaal
voor de katholieke arbeiders. „Je moet
je voorstellen: in 1891 zegt de paus dat
het kapitalistische uitbuitingssysteem
verderfelijk is. Dat was even schrikken
voor de werkgevers. Die wilden niets
liever dan rustig werken aan de aanpas
sing van hun bedrijven aan de nieuwe
•geïndustrialiseerde tijd".
Maar Steenkamp geeft toe dat de paus
ook niet helemaal over het hoofd zag
dat het opkomend marxisme veel van
de katholieken opslokte. „Rerum No
varum had drie goede gevolgen: het
veroorzaakte een katholieke vakbewe
ging, werkgevers werden opgeroepen
sociaal te zijn en -in mindere mate,
maar wel voor het eerst- de overheid
kreeg het verzoek iets meer van zich te
laten horen".
De overheid was in die dagen niet meer
dan een 'nachtwakersstaat'. „De staat
maakte af en toe eens een sociaal wetje,
maar dat had dan meestal alleen be
trekking op kinderen en vrouwen. Zo
als het kinderwetje van Van Houten in
1874. Dat was nota bene een initiatief
uit de Kamer. De regering nam het
voortouw nauwelijks op dat punt. Mis
schien was het ook de zwakte van Re,-,
rum Novarum dat de rol van de over
heid niet meer nadruk kreeg".
Wat is de belangrijkste rol van Rerum
Novarum? „De wekroep-rol, zoals ook
Karl Marx die had met Das Kapital.
Rerum Novarum gaf de aanzet tot een
sociaal beleid in katholieke kring. Die
oproep werd in werkgeverskring overi
gens niet spontaan gevolgd. Men was
daar helemaal niet blij mee. Maar on
der druk van de katholieke vakorgani
saties die gingen ontstaan, moest men
wel. De paus zei 't, en dat was toen nog
wat." Hij lacht breeduit. „Dat is nu wel
even anders".
Steenkamp legt, net zo als Wöltgens, de
nadruk op het 'verzoenende aspect' van
de encycliek. „Marx had het opgegeven
dat de klassen te verzoenen waren. Leo
XIII geeft aan dat het nog kan. Noem
het het onverzoenlijke verzoenen. Dat
is een waardevol uitgangspunt geweest,
het is een hoofdpunt van de kerk: ver
zoening van rangen en klassen. Maar de
verzoening mocht ook niet te ver gaan.
Verzoening met ongelovigen, zoals so
cialisten ging natuurlijk te ver".
De professor herinnert aan Alfons
Ariëns, de man die de katholieke arbei
dersbeweging in Nederland op gang
bracht. „Aan het begin van deze eeuw
was hij van plan om een christelijke or
ganisatie op te zetten van katholieken
en protestanten. Maar dat ging niet
door. Een gemengde vakbeweging
mocht toen nog niet. Dat was ver voor
het CDA, zeg ik nu lachend".
„Het kostte de werkgevers de grootste
moeite om gevolg te geven aan de op
roep van Leo XIII. Het was dan wel
een sympathiekere oproep dat die van
De wereld heeft verbijsterd en
verontwaardigd gereageerd op
de publikatie van een boek
met oude Venetiaanse volksgerechten,
waarin onder meer tips te vinden zijn over
de bereiding van katten. Op het eerste ge
zicht lijken de gerechten zeer smakelijk,
zodat voor het leven van vele katten in
Italië moet worden gevreesd. De meest
gangbare bereidingswijze, aldus het boek,
was vroeger 'gatto in sbrodegheto', bruin
gebakken kat in knoflook en ui. Ook
'gatto arrosto' (geroosterde kat) was po
pulair.
Ik heb mijn vriend Lorenzo Ravanello,
wiens ouders uit Veneto zijn geëmigreerd,
over de kwestie aan de tand gevoeld.
- Is het waar, Renzo, dat de kat een zo
vooraanstaande rol speelde in de Ita
liaanse keuken?
Lorenzo: Certamente. De generatie van
mijn grootvader bestond uit toegewijde
katteneters. Uit vergeten tijden dateert
het volgende rijm:
Veneziani gran Signori, Padovani gran
Dottori,
Vicentini mangiano gatti, Veronesi tutti
matti.
Grote heren dus in Venetië, grote geleer
den in Padua, terwijl die van Vicenza kat
ten eten en die van Verona stapelgek zijn.
In Vicenza heerste grote armoede en daar
was geen kat veilig. Maar kat werd ook in
hogere kringen gewaardeerd. De legende
gaat dat Livia, de tweede vrouw van kei
zer Augustus, dankzij grote hoeveelheden
wijn uit Veneto en kattebout, tot op 82-ja-
rige leeftijd nog een zeer levenslustige
vrouw was, die aan de keizer hoge eisen
stelde.
De allerarmsten aten ook wel hond, bij
voorkeur met veel knoflook en Spaanse
pepers, all' arrabiata of alia diavola. Zeer
pittig.
- Hoe kwam je grootvader aan die kat
ten?
Lorenzo: Het waren meestal aanlopertjes.
Ze werden ingezet bij de muizenjacht en
bij aanhouding van een muis kregen ze
een plakje mortadella. Als ze goed werk
ten kregen ze als extra premie een brokje
van de provatura, de zachte, milde, enigs
zins zoete kaas van buffelmelk. Daardoor
kreeg zelfs een kater, die voor zn eigen
eten had moeten zorgen, een gatto selvati-
co, een ragfijne smaak. Het lekkerst vond
opa de gesneden kater, die hij bij voor
keur alla cacciatora op tafel zag verschij
nen. Van de vellen maakte la nonna on
derbroeken, die zeer bestand waren tegen
de bora, de kille valwinden uit de Balkan.
Opa was ook gek op risi en bisi met kat.
Rijst met erwten in bouillon, aangevuld
met stukken kattebout, kaas, bacon, ui,
olie en tuinkruiden. Dat gerecht was vol
gens opa voor de Bardolino gemaakt, mits
deze wijn van hoge afkomst was.
- Dronk opa altijd Bardolino bij kat?
Lorenzo: Nee, absoluut niet. Alleen bij
risi e bisi. Eigenlijk dronk hij bij kat liever
wijnen uit Friuli. Ik noem de Collio Pinot
Nero, die zeer wel tot zijn recht komt bij
een kruidig katje. Daarna past, als je er de
hand op kunt leggen, de schitterende des
sertwijn Picolit, bij pikante kazen. Opa
had een aristocratische smaak. De wijnen
moesten voor hem con amore gemaakt
worden en niet con bastone, met de stok,
zoals de grote magnums goedkope Valpo-
licella. Hij dronk graag Breganze, uit het
gebied van Vicenza, waar de meeste kat
teneters woonden. Rond de eeuwwisse
ling heeft monsignore Gottardo Scotton
veel voor deze wijn gedaan, onder meer
door de uitvinding van een speciaal ka
non, waarmee hij wolken aan flarden
schoot waaruit hagel - de aartsvijand der
wijnboeren - dreigde te vallen. Bij kat, ik
bedoel kip, adviseur ik Breganze Vespaio-
lo, een goudkleurige volle wijn...
- Voel je je schuldig, als telg uit een ge
slacht van katteneters?
Lorenzo: Niet echt. Jullie brengen over
tollige katjes naar het asiel of verzuipen
ze. Dankzij de goede smaak van il nonno
leven honderden gatti Italiani in zijn
kleinkinderen voort.
De Katholieke Staatspartij pakte
ideeën uit de encycliek snel op. Katho
liek voorman dr. Schaepman was
fervente Rome-aanhanger. „Daar zou
je nu met verbazing naar kijken", zeg!
Steenkamp. Schaepman, hij was een
groot bewonderaar van Leo XIII.
Schaepman is ook in Rome begraven;
zijn gedichten verraden zijn ruime sym
pathie voor Leo XIII.
„Dus de roep om sociaal gedrag kreeg
snel politiek gehoor, al moeten we ons
niet voorstellen dat dat ging zoals na.
Schaepman pleitte tegelijkertijd voor
een maatschappelijke beweging die zich
sterk maakte voor het sociale
Want het algemeen kiesrecht bestond
nog niet, dus moest je buiten de politiek
om mensen organiseren."
Steenkamp vindt - „Maar ik heb na
honderd jaar makkelijk praten"
de katholieke beweging vanaf het begin
meer nadruk op de rol van de overheid
had moeten leggen. Hij geeft toe
katholieken nooit een vaste lijn
in hun opvattingen over de rol van de
overheid. Een echte katholieke sociale
leer bestaat dan ook niet, meent Steen
kamp. „Wel een paar goede
punten: solidariteit, verzoening,
tigheid en het subsidiariteitsbeginsel na
tuurlijk".
Dat subsidiariteitsbeginsel houdt
weg in - het komt uit een latere ency
cliek, Quadragesimo Anno- dat be
sluitvorming plaats moet vinden op het
laagst mogelijke niveau. De socialisten
noemen het principe de functionele de
centralisatie, Anti-revolutionairen heb
ben het over de soevereiniteit in eigen
kring. De uitwerking van dat principe
moet gevolgen hebben voor de rol van
de overheid. Voor sociaal-democraten
was dat een grote, voor liberale een
ringe rol. En katholieken zwabberden
daar tussenin.
Volgens Steenkamp is dat niet nep
„De katholieken stelden de leer
eens bij, maar in het algemeen name»
ze vaak het voortouw in sociale kwee
ties. Méér dan protestanten, al mag»
dat als ere-voorzitter van het CDA met
zeggen". Hij grinnikt.
Steenkamp is een uitgesproken voor
stander van een stevige functie van
overheid bij het ordenen van de naai'
schappij. „De zwaardmacht, zoals dal®
christelijke kring heet, is te weinig- j-
moet dat ruimer zien. Al dient gewaar
te worden voor uitwassen, zoals we
toch zien. De overlegeconomie is
zich goed, maar heeft ook zijn grenzen-
Die grenzen zijn we voorbij. Ik
daar wel eens een enkele keer ri®
over met de premier."
Steenkamp vindt dat het overlegcir*
met werkgevers en werknemers - t°c
een gevolg van de opvatting uit Qu
dragesimo Anno - minder remm'
moet werken dan nu het geval is. Ma
Steenkamp ziet daarin nu geen rol me
weggelegd voor katholieken, wel v°
christen-democraten. Voor alle par"!
eigenlijk. Hij is het roerend eens met 1
oproep van PvdA-fractieleider W»
gens dat de politiek 'zijn primaat m
hernemen'. „De paus speelt geen
meer bij dit soort ontwikkelingen,"1
schier, alleen in de marge".
Door Jan Bouwmans
Secretaris A. Belhaj van
Marokkaanse Moslimor
Nederland (Ummon) kc
beeld van de Marokkaan
de eerste hand. Je kunt
dan ook niet stellen, dat
tot een slechter leefkliij
moslims in Nederland he
al meent Ibrahim Spall
Stichting Platform IslamiJ
saties Rotterdam (Spior)l
oorlog de toenadering tl
en Nederlanders geen g
daan, toch kan ook vol/
gesproken worden van
verslechtering van de sitj
moslimgemeenschap.
Wat heeft de Golfoorlogl
Nederland gebracht? Woi
bejegend dan vóór die
sociale klimaat voor hen
geworden? Voelen ze zi<
lig? Houden ze zich voor
maar flink gedeisd? Of zij
wel positieve effecten w;
Vragen die kunnen rijze
oorlog al weer wat begint
Vragen waarop echter
voorlopig antwoord mog
drukken woordvoerders
schillende moslimgemeen
Directeur Abdulwahid
van het Moslim Inform:
Den Haag heeft de indru
oorlog aan de ene kant a
genstellingen in zulke
Crooswijk (Rotterdam),
(Den Haag) en de Pijp
heeft verscherpt. Ook lij
lijke politiek zich hier ei
rughoudender op te steil
van ontwikkelingen waar
gemeenschap zich publie
festeren. Hij noemt het
Leerdam waar de geme
maar afzag van een vergu
vrijdag de gebedsoproep
ret van de plaatselijke m
weerklinken, hoewel bu
wethouders er voor warei
Aan de andere kant stel
een duidelijke toename
langstelling voor en de
meer en gedegen inform:
lam. Met name in bepa:
milieus treedt die infoi
aan de dag. Zelf heeft hij
bijna dagelijks ergens in
spreekbeurt te vervullen.
Als voorbeeld voor vers
stellingen in de bekende
ken wijst Van Bommel o
zet, dat in de Haagse Spo
is tegen de bouw van eet
kee in die wijk op een pl
vankelijk een kerk zou k
Ummon-secretaris Belh:
Spoorwijk woont, weet e
zo zeker of dat direct
met de Golfoorlog. Het
ziens even goed een act
Centrum-Democraten va
touw hebben gezet. Dat
ook georganiseerd zijn
Golfoorlog.
Onafhankelijk van Belh:
medewerker Spalburg al
dat wijkorganisaties bep
representatief zijn voor
hele wijk leeft. Volgens 1
dens de Golfoorlog ii
-spoorwijk in elk geval r
gebeurd. Ook in de Schi
hij de voorzitter is van d<
hen moslims geen apai
ondervonden.
..In vergelijking met Frai
