Bolkestein is nu Wiegels schoothondje
De woorden zijn er, nu de daden nog
Mavo D kiest voor jacht- en liefdesverhaal
examens
NS wil ve
Roken
of niet
roken
Identifical
Antwoorden examenvragen
DE STEM CO)
Dominee en
-DESTEM-
DE STEM ACHTERGROND ZATERDAG 18 ME11991
Congres Europees Vakverbond rechtvaardigt voorzichtig optimisme
jJflSTEMBIIMNb
den haag - De boete
tram gaat omlaag van
in het openbaar vervoer
moeten legitimeren.
800 klachten
over examens
Uw "FAN" kami
\(Ut/ In de
in F
Expeditieweq
1
ER WAS een tijd dat een
tevreden roker geen
onruststoker was. Nu
heeft een Italiaanse aartsbis
schop het roken tot dood
zonde verklaard, een kerke
lijke zegen voor het gezond-
heidsfetisjisme dat steeds meer
mensen, die nooit sporten, in
trainingspakken heeft gejaagd.
Deze week op de veerboot van
Ramsgate naar Duinkerken
heb ik er nog een paar waarge
nomen. Bijna bejaarde echtpa
ren, in glimmend en flodde
rend zwart met brede gif
groene en zuurtjesroze stro
ken. Deerniswekkend. Mis
schien opgedrongen door de
kinderen, die vonden dat pa
en ma met hun tijd mee moes
ten gaan.
Het trainingspak als wandel
kostuum. Ze hoeven het voor
mij, niet te verbieden, die zoge
naamd informele sloddervosse-
rij in het openbaar. Vrouwen
in wielrenbroeken. Ontblote
bierbuiken op de terrassen. Ja
ren geleden dacht ik nog dat
het de armoede was die zijn
stempel drukte op het Engelse
straatbeeld, maar tegenwoor
dig ziet Nederland er precies
zo uit, alsof alleen de Rijdende
Amerikaan nog kleren ver
koopt en de rest uit de Zak
van Max is gekomen.
In Engeland lijkt er een kente
ring gaande. Het viel me deze
week op dat steeds meer res
taurants en pubs een bordje
buiten hebben hangen waarop
adspirant-klan ten wordt ver
zocht de deur voorbij te gaan
als ze niet fatsoenlijk gekleed
zijn.
Omdat lang niet iedereen weet
wat (on)fatsoenlijk is, zijn veel
van die bordjes meer specifiek:
'niet in spijkergoed, shorts of
T-shirt please', laat staan met
bloot bovenlijf. Ik zie straks,
als het zomer is, de mondige
Rotterdamse camping-gast, die
ook binnen bruin wil worden,
al staan tieren van 'discrimina
tie!' als hij zo'n bordje zou
aantreffen op de gevel van ca
fé 'Tolerantia'.
Maar wie weet. Nederland is
een trendvolgend land en
Amerikaanse trends komen
hier via Engeland. Eerder
deze week sprak ik een ho-
reca-man die jarenlang in de
race is geweest voor een Mi-
chelin-ster en die, hoewel hij
de ster net niet haalde, zeer
suksesvol is geweest in de da
gen dat de trend nog 'duur
eten' aangaf.
Eerst gewoon kreeft. Daarna
wat kaviaar op de kreeft. Ver
volgens nog een truffel erbij.
'Stapeleffect' noemde hij dat.
Hij heeft al lang de bakens
verzet. Eenvoudig, niet te
duur, maar met smaak en vak
manschap bereid voedsel is de
nieuwe trend. „De mensen ge
neren zich tegenwoordig om
voor een paar honderd gulden
de man te gaan eten na een
Journaal vol hongerende Afri
kanen", constateert hij.
De trend naar algemene so
berheid, als reactie op het he
donisme van de yuppie-ja ren,
is al geruime tijd geleden in
Amerika ingezet en heeft dus
kennelijk ook Nederland be
reikt. Via Engeland, waar het
eerlijke en goedkope maar
smakelijke pub food een onge
kende opgang maakt. Dus wel
licht komen er hier ook bord
jes waarop de gasten wordt
verzocht zich netjes te kleden.
Trouwens er zijn altijd restau
rants geweest waar je zonder
stropdas niet binnenkwam.
Dat worden er nu Misschien
wat meer. Eenvoudig menu of
niet.
Ooit had je gewoon rokers en
niet-rokers. Inmiddels zijn er
een paar categorieën bijgeko
men. De meeste, ooit tevreden
rokers zijn schuldbewuste ro
kers geworden. Aan de niet-
rokerskant zijn er de bewuste
niet-rokers bijgekomen, veelal
bekeerlingen, ex-rokers dus.
Hoe vooral die laatsten geob
sedeerd worden door ander
mans tabak heb ik deze week
ervaren, toen we met z'n zeve
nen in een snelle, zachtve-
rende Amerikaanse space-wa-
gon naar en door Engeland
zoefden. Slechts twee van ons
rookten: W., de gastheer-ge
zagvoerder en ik. Zodra W. en
ik een sigaret opstaken, nog
op de plaats van samenkomst,
begon het gezeur. Over stin
kende hotelkamers, aanslag op
behang en gordijnen en na
tuurlijk over de gezondheid.
Ik was zo geïntimideerd dat ik
in de auto besloot het voor
beeld van W. af te wachten.
Hij had het per slot van reke
ning voor het zeggen. Toen we
Antwerpen passeerden was
het me duidelijk geworden dat
W. de niet-rokers wilde ont
zien. We hebben dat de hele
reis volgehouden hoewel we
soms lange ritten maakten.
Buiten de auto staken W. en ik
er natuurlijk regelmatig eentje
op en dat was dan telkens aan
leiding voor een stortvloed
van nicotine-grappen van de
kant van de niet-rokers. Ze
raakten er niet over uitge-
grapt. Kraaiend van plezier
wezen ze ons op elk niet-ro-
ken-bo rdje onderweg. Kwa
men we in een restaurant met
van die gevouwen kaartjes op
de tafels: Thank for not smo
king at this tabledan zwaaiden
ze ons triomfantelijk toe met
zo'n kartonnetje. Stond er wel
een asbak op tafel, dan eigen
den ze zich die toe door hem
direct te vullen met lege sui
kerzakjes, koekwikkeltjes en
melkhoudertjes, zodat W. én
ik onze sigaretten niet konden
uitdrukken zonder brand te
stichten.
Als ware kruisvaarders bleven
ze ons ongevraagd bestoken
met hun als grappen ver
momde commentaren, de hele
reis lang. Voorspelbaar, dus
niet grappig. Al gauw afge
zaagd. Oervervelend eigenlijk.
Maar W. en ik bleven lachen.
En roken, want als er iets is
dat je ervan weerhoudt te
stoppen dan is het wel de
vrees zelf ook ooit zo'n mek
kerende ex te worden.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem B.V.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
C. Hamans en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
0 076-236911 Telefax 076-236405.
Telefax redactie 0 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Steenbergsestraat 23-23a, 0 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 410 236326.
Voor bezorgklachten: 0 076-236888.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 0 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 1,0 01100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 0 01140-13751.
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 0 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 0 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Zuidlandstraat 32, 0 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Scheldestraat 7-9, 4381 RP 0 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen bij vooruitbetaling te voldoen:
per kwartaal 77,90, per half jaar 155,25 óf per jaar 302,25.
Voor abonnees die automatisch betalen: per maand 26,00,
per kwartaal 75,90, per half jaar 151,25 óf per jaar 294,75.
Voor posttoezending geldt een toeslag.
Losse nummers: ma. t/m vrijd. 1,40; zat. 1,70.
Service-afdeling abonnementen: 0 076-236472, ma. t/m vrijd.
8.30-12.00 en van 12.30-16.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 0 076-236911
Fotoservice 0 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 0 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 0 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 0 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30
uur en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 0 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
Tsl
Door Max de Bok
VAN DE VROEGERE poli
tiek leider van de WD, mr.
Toxopeus, is het woord dat
in zijn partij de politiek lei
der pas wordt gewaardeerd
na zijn aftreden. Er zit veel
waars in die uitspraak.
De eerste politiek leider van de
WD, mede-oprichter van de
partij prof. Oud, kreeg de eer
die hem toekwam pas ten volle
toen hij na een langdurig lei
derschap terugtrad. De autori
taire wijze waarop hij leiding
gaf verhinderde dat hij tijdens
zijn actieve politieke leven de
onomstreden en dus door zijn
'ondergeschikten' - want zo
waren de verhoudingen toen
nog - gewaardeerde leider was.
Zijn opvolger Toxopeus, aan de
top gekomen na een interne
machtstrijd waarin de gedood
verfde ergenaam van Oud,
Korthals, het loodje moest leg
gen, verging het niet anders.
Geertsema, die na Toxopeus
kwam, was voor velen in de
partij te excentriek in houding
en liberale leer om onomstre
den en geliefd te kunnen zijn.
De waardering kwam later.
Oud, Toxopeus en Geertsema
hadden één ding gemeen: rond
hen ontstond nooit een crisis
om het leiderschap. Ze waren
de uitgesproken politieke lei
ders van hun partij. Dat gold
ook voor Wiegel, die in de jaren
zeventig de WD ging leiden.
Hij werd op jonge leeftijd al
vrij snel tot een fenomeen en
dat onderscheidde hem van zijn
voorgangers.
Niet in inhoudelijke zin, want
inhoud is nimmer Wiegels
sterkste kant geweest. Wel van
wege zijn uiterst goed ontwik
kelde politieke neus, zijn at
tractieve populisme, zijn gevoel
voor humor, waarvan zelfspot
een onlosmakelijk onderdeel is.
Nog in andere zin was Wiegel
een uitzondering. Het woord
van Toxopeus geldt niet voor
hem. Wiegel kon als politiek
leider al de nodige potten bre
ken in zijn partij; om waarde
ring hoefde hij nimmer verle
gen te zitten.
Daarna is het, tot aan de dag
van vandaag, mis gegaan met
het leiderschap van de WD.
Na Wiegel mocht Rietkerk de
boel in de Kamer in de gaten
houden. Al zei hij bij zijn aan
treden manmoedig 'de politiek
leider van de WD dat ben ik',
hijzelf en iedereen die de ver
houdingen kende, wist beter.
De echte politiek leider van de
WD zat in het kabinet als
vice-premier naast Van Agt.
Zijn naam was Wiegel.
Toen kwam, na nog even Wie
gel als leider in een parkeer-
baan, Nijpels. Hij zorgde welis
waar in 1982 voor de grootste
verkiezingswinst (tien zetels) in
de historie van zijn partij, maar
het mocht hem uiteindelijk niet
baten. Op een hete zomeravond
van juni 1986 werd de leider,
getekend door achterklap en
wantrouwen - dat in zijn frac
tie niet buiten zijn eigen schuld
als onkruid zo welig tierde -
aan de dijk gezet.
Bolkestein, die we verderop in
de leidersgeschiedenis (lijdens
geschiedenis) nog zullen tegen
gekomen, speelde de Brutus-
rol. Uit het schijnbare niets
kwam de intellectueel hoog be
gaafde Voorhoeve omhoog.
Niet - achteraf bezien gelukkig
maar - De Korte. Die was, of
althans zijn echtgenote was, zo
gecharmeerd geraakt van een
kortstondig ministerschap (als
opvolger van de overleden
Rietkerk) dat hij de geneugten
daarvan niet meer wilde mis
sen. Het is hem, als vice-pre
mier onder Lubbers, aardig op
gebroken; maar dat tussen
haakjes.
Hans Wiegel
Het gevolg van de angst van de
WD om duidelijk te kiezen,
was dat de club in wezen zon
der politiek leider kwam te zit
ten. Op de vraag van journalis
ten wie zij nu moesten be
schouwen als de politiek leider
trachtten Voorhoeve en De
Korte de diepe verdeeldheid
nog weg te grappen door zich
tot aanhangers te verklaren
van het 'duo-lisme'. De Korte
aanvoerder van het WD-smal-
deel in het kabinet, Voorhoeve
FOTO ANP
van de fractie. De tijd zou moe
ten uitwijzen wie uiteindelijk
de politiek leider zou zijn.
Nou heeft de tijd veel uitgewe
zen, maar niet dat een van
beide geschikt werd bevonden
om de partij uit het diepe dal te
halen. Voorhoeve mocht na de
val van het kabinet Lubbers II
- niet in het minst veroorzaakt
doordat hij op het beslissende
moment moest ervaren dat het
hem aan broodnodig gezag in
de fractie ontbrak - nog wel
lijsttrekker zijn. Ook dat ging
hem echter zo slecht af dat
voor iedereen duidelijk werd
dat zijn dagen geteld waren.
Brutus heette nu in het dage
lijks leven Ginjaar (de voorzit
ter van de partij). Bolkestein
liet het dodende handwerk dit
keer aan anderen over en zie,
daar was de nieuwe leider van
de WD: aangenaam, mijn
naam is Frits Bolkestein, ik ben
wel een andere man dan Wie
gel, maar ik hoop me wel aan
hem te kunnen spiegelen.
Het leiderschap van Bolkestein
heeft materieel precies een jaar
geduurd. Sinds deze week
woensdag heeft de WD nog
slechts een waarnemend poli
tiek leider, wiens ambities,
naar eigen zeggen, niet in de
politiek liggen. Als Bolkestein
in de spiegel kijkt, ziet hij Wie
gel.
Wiegel, de populaire populist,
kan nog steeds een potje bre
ken in de WD. Dat is deze
week wel weer bewezen. Het
erelid uit Friesland, het orakel
van Ljouwert, hoeft z'n mond
maar open te doen of het WD-
volk ligt in katzwijm. Zo onze
ker zijn ze over de toekomst
van hun partij dat ze, zelfs als'
Wiegel herhaalt wat hij al jaren
roept, in bewondering naar de
verlosser op kijken. Kritiek op
Wiegel lijkt ongepast. Maar
wat moet het volk als de 'lei-
der-tot-afgelopen-woensdag'
precies hetzelfde reactiepa
troon ten toon spreidt?
Laten we de zaak-Wiegel/Bol-
kestein eens tot zijn essentie te
rugbrengen. Wiegel herhaalt in
een televisie-interview dat hij
in 1992 zijn belofte aan de
Friezen om tien jaar onder hen
te blijven gestand heeft gedaan.
Dan is hij vrij om te gaan en
staan. Zijn weg kan opnieuw
naar Den Haag leiden, maar
ook naar het bedrijfsleven.
Als zoniet de uitvinder dan
toch de meest fervente aanhan
ger van de leer dat je in de p0~
litiek nooit nooit moet
zeggen,
houdt Wiegel alle mogelijkhe.!
den open. Tot zover Wiegels
naspeurbare aandeel in de cri
sis rond het leiderschap. On
naspeurbaar blijft nog of en
welke aandelen hij heeft in het
vervolg. Is er nu wel of geen af
spraak gemaakt tussen hem en
Bolkestein (en/of anderen) dat
hij, Wiegel bereid is opnieuw
de politiek leider van de VVD
te worden? Wiegel ontkent het
in alle toonaarden. Maar dat
zegt niet alles. De strateeg Wie
gel weet als geen ander dat zijn
belang en het partijbelang kun
nen nopen tot het op een ak
koordje gooien met de waar
heid.
Veel interessanter dan afspraak
of geen afspraak is dat Wiegel
zich opnieuw leent tot specula
ties. Het is niet de eerste keer
dat hij door zichzelf uitdrukke-
lijk boven de markt te hangen
de fungerend leider van de
WD in diskrediet brengt.
Voorhoeve kan ervan mee pra
ten. Maar hij bracht tenminste
nog zelfrespect op. Niet zoals
Bolkestein nu degragdeerde hij
zichzelf bij de eerste kik uit
Leeuwarden tot tijdelijk stad
houder van Wiegel.
Even onbegrijpelijk als het ge
drag van Bolkestein is dat de
WD het pikt dat de Friese
commissaris met de gespeelde
onschuld van een kind weer
een crisis in het leiderschap
van de WD veroorzaakt. Bol
kestein heeft zich door zijn re
actie tot het schoothondje van
Wiegel getransformeerd. Zelfs
als-ie blaft zullen zijn tegen
spelers in Den Haag vragen of
dat mocht van Wiegel. Voor
Bolkestein geldt sinds woens
dagmiddag drie uur een variant
op de bekende reclameslogan:
Even Leeuwarden bellen.
Door Ad Burger
'EIN SOZIALES Europa
jetzt!', schreeuwden de pos
ters afgelopen week in Lu
xemburg. De in het oog
springende affiches mar
keerden in elk geval visueel
het zevende congres van het
Europees Verbond voor
Vakverenigingen (EW). Of
vijf dagen uitgebreid con
gresseren dat sociale
Europa - met dezelfde so
ciale grondrechten voor alle
EG-inwoners - inderdaad
dichterbij gebracht heeft, is
de vraag.
Johan Stekelenburg, voorzitter
van de vakcentrale FNV en een
van de vice-voorzitters van het
EW, vindt niet dat 'nu het
congres is afgelopen, de sociale
eenwording ook meteen in de
praktijk geregeld is'. „Of we in
ons streven slagen, hangt in
bijzonder grote mate af van het
succes waarmee we de politiek
kunnen beïnvloeden. We heb
ben met een aantal uitspraken
een signaal afgegeven, nu moe
ten we ervoor zorgen dat dat
signaal ook overkomt", aldus
Stekelenburg.
Het EW-congres heeft in ieder
geval aan de Europese politiek
duidelijk gemaakt dat ze haast
moet maken met één sociaal
EG-beleid. Lukt dat niet, dan
wordt de Europese Gemeen
schap, in de woorden van Ste
kelenburg, 'vooral een aangele
genheid voor de werkgevers'.
Nu wordt het Europees sociaal
beleid ernstig belemmerd door
het feit dat de Europese Raad
hierover unaniem besluiten
moet nemen. Op andere onder
delen - economische samen
werking, vrij verkeer van per
sonen en goederen - neemt de
raad wetgevende besluiten bij
meerderheid.
Stekelenburg: „Dat betekent
dat de landen die het lang
zaamst lopen, het Europese
tempo bepalen. De Britten bij
voorbeeld willen helemaal niks
weten van Europese wetgeving,
die houden gewoon alles op".
Stekelenburg en zijn CNV-col-
lega Hofstede zullen premier
Lubbers binnenkort in een ge
sprek vragen om, onder het Ne
derlandse EG-voorzitterschap,
te proberen aan die situatie in
ieder geval een eind te maken.
„Nederland wordt op 1 juli
voorzitter en wij hebben om
negen uur 's ochtends al een af
spraak met Lubbers. Het is te
hopen dat dat tekenend is voor
de snelheid waarmee de Neder
landse regering de sociale een
wording gaat aanpakken", zegt
Stekelenburg.
De FNV vindt vooral dat het
recht op informatie, raadple
ging en collectieve actie 'over
de grenzen heen' geregeld moet
worden. Het congres nam een
resolutie aan, waarin de moge
lijkheid tot het oprichten van
Europese ondernemingsraden
wordt bepleit.
De FNV-voorzitter: „Als Phi
lips bij een reorganisatie 40,000
mensen'in verschillende landen
ontslaat, hoeft het daarover in
Europees verband niets te rege
len. Daarover maakt het bedrijf
afspraken met de vakbonden
ter plekke. Op die manier kan
zo'n concern een fantastische
verdeel-en-heers-politiek toe
passen. Als je het goed aan
pakt, kan je de verschillende
bonden mooi tegen elkaar uit
spelen".
Hoog in het vaandel staan ver
der plannen voor een breder
opgezet overleg met de Euro
pese werkgeversorganisatie
Unice. De secretaris-generaal
van Unice, de Brit Tyszkiewicz,
verraste de vakbond met het
voorstel om voortaan voor alle
EG-landen geldende sociale af
spraken te maken. De vakcen
trales zouden dan moeten af
zien van de roep om wetten en
regels op dit terrein. Die laatste
voorwaarde maakt het bod van
Tyszkiewicz voor de werkne
mers zo goed als onbespreek
baar.
Stekelenburg: „Wetgeving is
nodig, omdat akkoorden tussen
sócialê partners nooit volledig
zijn. Er vallen altijd mensen
buiten dat soort regelingen.
Bovendien heeft ook de Euro
pese politiek de verantwoorde
lijkheid voor het sociaal beleid
op zich te nemen".
Daarbij speelt nog het prakti
sche probleem dat de Europese
vakbeweging in zulke bespre
kingen oneindig veel zwakker
staat dan de werkgevers. „We
zullen het Europees parlement
en de Commissie nog vaak ge
noeg nodig hebben in onze
strijd voor een sociaal Europa",
tempert Stekelenburg al te
hoge verwachtingen.
Een voorstel van de Belgische
vakcentrales om per sector EG-
cao's af te sluiten, noemt Ste
kelenburg 'voorlopig een illu
sie'. „Daarvoor zijn de ver
schillen tussen de landen nu
eenmaal te groot. Voor het af
sluiten van een cao op het laat
ste niveau passen we. Dat haalt
niks uit. Sterker nog, dan krijg
je het risico dat zo'n Europese
norm door werkgevers gaat
worden uitgelegd als een maxi
mum-norm".
Het congres nam verder - una
niem - voorstellen van Steke-
lenbüfg over "om" het Europees
vakverbond te versterken. Het
EW krijgt meer geld. De slag
kracht moet borden vergroot
door de positie van de vak
bondscomités - de over de
grenzen heen samenwerkende
vakbonden - te versterken.
„We hebben voor een tweespo-
ren-beleid gekozen. Het EW
moet proberen de politiek te
beïnvloeden, de comités moe
ten per sector - in de metaal, in
het bouwbedrijf meer aan de
echte belangenbehartiging
gaan doen.
Of die mooie voornemens ook
inderdaad in praktijk zullen
worden gebracht, zal nog moe
ten blijken. „Het EW is door
het aannemen van het rapport-
Stekelenburg niet meteen van
de een op de andere dag een ef
ficiëntere organisatie gewor
den", zegt de FNV-voorzitter.
Hij blijft het daarom jammer
vinden - 'alhoewel ik over de
grootste teleurstelling al weer
heen ben' - dat het congres be
sloten heeft de Italiaan Claudio
Gabaglio tot algemeen secreta
ris van het EW te benoemen.
De FNV-kandidaat, Johan van
Rens, was volgens Stekelen
burg een veel betere keuze ge
weest. Van Rens heeft zich op
Europees en organisatorisch
vlak voldoende bewezen, ter
wijl van Gabaglio nog moet
worden afgewacht of hij ook
woorden in~daden kan omzet
ten. „Tsja, wandelgangenpoli-
tiek heeft het gewonnen van de
kwalitéit", wil Stekelenburg er
nog één keer op terugkomen.
De Italiaan Gabaglio wilde niet
op de aantijgingen van 'my
good friend and brother Steke
lenburg' reageren. „Ik lees geen
Nederlandse kranten".
Over vier jaar, bij het volgende
EW-congres, zal het antwoord
worden gegeven op de vraag of
de mooie woorden van het
EW-congres, onder leiding
van Gabaglio ook in daden zijn
omgezet. De goede wil was dui
delijk, en volgens EW-vetera-
nen meer dan bij vorige con
gressen, aanwezig.
Door Frits Stommels
Heel veel mavo D-leerlingen
hebben gisteren tegen de
verwachting van docenten
in voor een verhalend opstel
gekozen. In de ogen van le
raren heet zoiets: waarom
zou je het jezelf gemakke
lijk maken als het ook moei
lijk kan.
De vraag is echter of dat hier
opgaat. Voor het verhaal - een
sprookje - kregen de leerlingen
enkele aardige voorzetten. Er is
een verteller Ka'arob, wiens
verhalen de koude winter doen
vergeten en rust brengen in de
grot. Hij vertelt een jacht- en
liefdesverhaal over de vrouw
Maoro, die een list met lopende
bomen bedenkt en bijna ver
drinkt in een moeras. Wat wil
je eigenlijk nog meer? Met een
beetje fantasie is hier toch een
geweldig verhaal neer te pen
nen.
Ook mavo C-leerlingen kregen
een sprookjesachtige titel voor
geschoteld in de vorm van 'een
onbewoond eiland'. Speciaal
voor de meisjes was er een titel
als 'n Tientje aan teint. Ook
waren er bij beide niveaus vier
titels speciaal bestemd voor het
onderwijs aan volwassenen.
Het Frans examen voor vwo
bestond uit een aantal leuke
onderwerpen. Met name het
feit dat er geen belerende
ethiek in zat verwerkt vond
Nienke Groen van het Domini-
cuscollege een verademing. Het
was al meteen bij de eerste
tekst lachen geblazen.
Die ging over de Russische
sport van het zwemmen in ijs-
water ('Un sport trés russe, le
bain glacé'). Voor sommigen
betekent een duik in dit water
letterlijk het einde.
Van alle teksten stond de
tweede wellicht het verst van
deze jonge mensen af. Die ging
namelijk over de pensioenleef
tijd en het uittreden uit het ar
beidsproces. Maar zelfs deze
tekst had Ajaba Jillali best
kunnen pruimen.
De derde tekst 'Souvenir de
Camus' bracht iedereen weer
bij de les. Die tekst handelde
over de uitstraling, zeg maar
levenshouding of filosofie, van
Albert Camus. Omdat bij deze
tekst een goed ogende foto van
Camus stond afgedrukt hebben
sommigen die uitstraling wat al
te letterlijk genomen. Ze dach
ten dat het ging om de mooie
ogen van deze Franse schrijver.
Nog een 'Russische tekst'
luidde 'Maigret a Moscou' en
ging over een slimme Rus die in
Moskou de boeken van Maigret
uitgeeft, die als zoete broodjes
over de toonbank gaan. Omdat
hij geen auteursrecht afdraagt
wordt hij steenrijk en bouwt
van het geld een Frans hotel in
Moskou.
De laatste tekst werd algemeen
als heel leuk gekenschetst. Die
ging over een Turkse sultans-
dochter die op haar twaalfde
jaar een sluier krijgt en deze
niet om wil doen. Het is voor
haar de ongelukkigste dag uit
haar leven. Deze tekst grijpt te
rug op een verwoede discussie
in Parijs over het al dan niet
dragen van een hoofddoek.
De Nederlandse samenvatting
voor het vwo kwam uit het
tijdschrift 'Wijsgerig Perspec
tief' en was geschreven door de
Groningse hoogleraar taal en
wijsbegeerte, prof dr J. Koster.
Deze tekst 'Me Tarzan, you Ja
ne. Over taal en denken bij
mens en dier' sprak de meesten
zeer aan. Want, zoals het ver
haal begon, geen mens groeit
op zonder verhalen over spre
kende dieren: Reynaert de Vos,
Donald Duck, Tom Poes. Toch
kunnen dieren veel, maar in
ieder geval niet spreken. Dat is
voorbehouden aan het den
kende dier, dat mens heet.
Floris Segers was net als zijn
broer Michiel wel in zijn nopjes
met deze tekst, waarin veel
aandacht voor de evolutietheo
rie van Darwin en de inzichten
van de Franse bioloog en na
tuuronderzoeker Jean-Baptiste
Pierre Antoine de Monet, che
valier de Lamarck.
Het havo-examen Frans viel
mee, vonden leerlingen en een
docente. Vooral een tekst over
bootvluchtelingen werd inte
ressant gevonden, maar het
meest liepen de leerlingen toch
wel weg met een tekst over het
historische stadje Saint-Gen-
goux. Die vonden ze zo leuk
dat ze al lezend nieuwsgierig
werden naar het vervolg en hoe
het af zou lopen.
De havo-leerlingen hebben het
gisteren niet gemakkelijk ge-
'had met handelswetenschap
pen en recht. Fred van de Berg,
die als docent aan de leraren
opleiding toch wel wat gewend
is, vond het een pittig examen,
waar iedereen de handen drie
uur lang aan heeft vol gehad.
Er werd veel puzzelwerk ge
vraagd bij een verschillen-ana-
lyse en ook het boekhoudkun
dig vermogen van de leerlingen
werd danig op de proef gesteld.
Leonie Lemmen miste de opga
ven waarin zij samengestelde
interesttechnieken had kunnen
gebruiken, want 'daar ben ik
echt goed in'. En Eric Rouw liet
het statement van de dag los
met zijn opmerking: „Ik hoop
dat het 't volgend jaar gemak
kelijker is".
Naast Nederlands opstel en
schrijfvaardigheid moest ma
vo/lbo zich gistermiddag bui
gen over wiskunde. De meer
keuzevragen gingen wel, of
schoon ze toch vroegen om rus
tig te kijken en te berekenen.
Dat lag aan het feit dat ze op
het eerste gezicht nogal moei
lijk oogden.
DEN HAAG (ANP) - Hieronder volgen de goede antwoorden van
de meerkeuze-opgaven van de centrale schriftelijke eindexa
mens, gehouden op donderdag 16 mei. De gegevens zijn verstrekt
door het centraal instituut voor toetsontwikkeling (cito), verant
woordelijk voor de produktie van de examens.
VWO Duits
1 C; 2 A; 3 C; 4 A; 4 B; 6 B; 7 B; 8 D; 9 C; 10 B; 11 C; 12 B; 13 D; 14 A;
15 A; 16 B; 17 C; 18 E; 19 B; 20 A; 21 E; 22 C; 23 B; 24 E; 25 A; 26 A;
27 B; 28 A; 29 D; 30 B; 31 D; 32 C; 33 B; 34 D; 35 B; 36 C; 37 A; 38 A;
39 B; 40 A; 41 B; 42 A; 43 B; 44 D; 45 B; 46 C; 47 E; 48 B; 49 A; 50 C.
HAVO VHBO Duits
1 D; 2 D; 3 D; 4 A; 5 D; 6 D; 7 B; 8 A; 9 A; 10 A; 11 C; 12 C; 13 B; 14 C;
15 C; 16 C; 17 B; 18 B; 19 B; 20 C; 21 A; 22 B; 23 B; 24 C; 25 A; 26 8;
27 B; 28 B; 29 A; 30 A; 31 D; 32 B; 33 C; 34 B; 35 C; 36 B; 37 D; 38 D;
39 C; 40 A; 41 C; 42 D; 43 B; 44 C; 45 B; 46 E; 47 A; 48 B; 49 B; 50 C.
HAVO VHBO Engels
1 C; 2 A; 3 B; 4 C; 5 A; 6 B; 7 A; 8 A; 9 D; 10C; 11 C; 12 B; 13 A; 14 A:
15 C; 16 C; 17 B; 18 A; 19 E; 20 B; 21 F; 22 D; 23 C; 24 D; 25 B; 26 B;
27 D; 28 B; 29 C; 30 C; 31 D; 32 A; 33 B; 34 B; 35 A; 36 B; 37 A, 38 A;
39 D; 40 B; 41 A; 42 B; 43 B; 44 B; 45 B; 46 C; 47 B; 48 A; 49 A; 50 C;
LBO(C) MAVO (C) Frans
1 A; 2 B; 3 B; 4 B; 5 B; 6 C; 7 B; 8 A; 9 A; 10 A; 11 C; 12 A; 13 B. 14 B:
15 A; 16 C; 17 B; 18 A; 19 C; 20 C; 21 C; 22 A; 23 C; 24 D; 25 C; 26 B;
27 B; 28 A; 29 C; 30 B; 31 C; 32 D; 33 C; 34 C; 35 B; 36 B; 37 C; 38 C;
39 C; 40 B; 41 A; 42 A; 43 B; 44 B; 45 D; 46 B; 47 A; 48 C; 49 D; 50 B.
LBO(D) MAVO(D) Frans
1 C; 2 D; 3 C; 4 A; 5 C; 6 B; 7 C; 8 A; 9 C; 10 A; 11 C; 12 D; 13 C; 14 B;
15 B; 16 A; 17 C; 18 B; 19 C; 20 A; 21 C; 22 C; 23 A; 24 B; 25 D; 26 D;
27 B; 28 B; 29 C; 30 B; 31 B; 32 D; 33 C; 34 A; 35 A; 36 D; 37 C; 38 B.
39 C; 40 B; 41 D; 42 A; 43 D; 44 D; 45 B; 46 C; 47 B; 48 D; 49 C; 50 A.
MAVO(C) Geschiedenis/S.I.
1 -; 2 -; 3 -; 4 C; 5 A; 6 B; 7 B; 8 A; 9 C; 10 A; 11 C; 12 B; 13 B; 14 D; 15
B; 16 A; 17 A; 18 C; 19 A; 20 B; 21 -; 22 -; 23 C; 24 A; 25 A; 26 C; 27 A:
28 A; 29 C; 30 A; 31 B; 32 C; 33 B; 34 B; 35 E; 36 B; 37 B; 38 A; 39 B;
40 C.
LBO(D) MAVO(D) Geschiedenis
1 -; 2 -; 3 -; 4 C; 5 A; 6 D; 7 C; 8 A; 9 C; 10 B; 11 C; 12 B; 13 C; 14 E;
C; 16 B; 17 C; 18 A; 19 A; 20 B; 21 -; 22 -; 23 B; 24 B; 25 B; 26 A; 2.7 C;
28 A; 29 B; 30 A; 31 C; 32 A; 33 E; 34 C; 35 B; 36 B; 37 A; 38 B; 39 B;
40 B.
LMO(C) Warenkennis
1 D; 2 C; 3 B; 4 C; 5 C; 6 C; 7 B; 8 C; 9 C; 10 B; 11 B; 12 B; 13 F; 14»
15 C; 16 D; 17 D; 18 C; 19 C; 20 B; 21 A; 22 C; 23 A; 24 B; 25 C; 26 A
27 D; 28 B; 29 A; 30 A; 31 A; 32 B; 33 A; 34 C; 35 B; 36 D; 37 A; 38t,
39 B; 40 B, 41 D; 42 A; 43 B; 44 A; 45 B; 46 C; 47 C; 48 D; 49 B; 50».
51 B; 52 B; 53 D; 54 D; 55 A; 56 C; 57 F; 58 D; 59 C; 60 B; 61 C; 62 V.
63 C; 64 D; 65 C; 66 D; 67 A; 68 B; 69 C; 70 C.
UTRECHT (ANP) - De Ne
jerlandse Spoorwegen willei
bij het komende, hernieuwd
overleg met de vakbonder
oVer bestrijding van agressie
in de treinen een veiligheids
deskundige inschakelen. Dit
zou als adviseur in het over
leg moeten worden betrok
ken.
pat schrijft de president-direc
Boe
Van onze Haagse redactie
Dat hebben de ministers Hi
Weggen (Verkeer) besloten.
Maij verhoogde de boete vorig
jaar zonder medeweten van
Hirsch Ballin van 25 naar
ƒ100. Dat leidde tot problemen
toen bleek dat de kantonrechters
die straf te hoog vonden en de
boete die zij opleggen op ƒ65
vaststelden.
Spijt
Hierdoor waren zwartrijders die
weigerden meteen te betalen
goedkoper uit door de zaak te
laten voorkomen. Maij zei giste
ren desondanks 'geen minuut
spijt' te hebben gehad van die
verhoging. Daar is volgens Maij
'een belangrijke signaalwerking'
vanuit gegaan. Ze leidt dat af uit
de verhoogde kaartverkoop na
de verhoging van de boete.
De beperkte identificatieplicht
die het kabinet wil invoeren zal
ook gaan gelden voor het open-
DEN HAAG (ANP) - Het Lande
lijk Aksiekommitee Scholieren
(LAKS) heeft de afgelopen week
bijna 800 klachten binnengekre
gen van scholieren die examen
doen. Vooral donderdag bleek
een topdag met niet minder dan
300 telefoontjes. De klachten
hadden toen vooral betrekking
op de zwaarte van de examens.
Donderdag werd de kennis op
het gebied van de Duitse en En
gelse taal getest.
Bij de lmo-afdeling (d-niveau)
van Tinbergen Handel, voorheen
ondernemerscollege Óverbosch,
in Den Haag, bleken gisteroch
tend de examens Nederlands
kwijtgeraakt. Ten einde raad
werden bij een naburige school
examens geleend zodat de test
toch kon worden afgenomen.
Het LAKS kreeg overigens giste
ren weer veel telefoontjes over
de moeilijkheidsgraad van het
examen Nederlands.
EEN TEVREDEN roker is geen oi
voor zichzelf en voor de volksge
?®5aak mee gedaan. Roken wat
5?™® wellevendheid. Daar kom
lektekostenverzekeraars en soc
gevoel vragen zich hardop af of
oor rookverslaving nog langer
Kt moeten worden. Longkanke
mere de eigen schuld van de rok
20 reageren op diegene
non iVan de kettingzaag een
nog veel schoons te wachten.
hL«95in9- waarin onder meer
nnnte pakies sigaretten per
Punt ingenomen. In openbare ruil
want waarom zout
zioif?" w°rden. Maar daarmee i
ziin r,r?,iVe1antwoordelijkheid voo
dén fl^6xdanen dat tabaksreclar
zwa'r^ lemand gaat roken var
smokeV3n de weduwe of de fr
denr°ier 20 gevaarlijk is, dat de
Omdat ril°m yerbledt de regerinc
ten volt schatkist met tabaks:
man Ult: het land van de h
