VS willen einde
oorlog Cambodja
Kabinet kost Uganda handenvol geld
Katholieke kerk maakt zich op voor anti-abortus-campagne
werkgever
abiii
Nieuwe student: Hoger collegegeld en meer lenen
De klaagzang van de allerzwaksten
EEN NACHT IN EEN KURDISCH KAMP:
oede en gard
DESTEM ACHTERGROND VRIJDAG 12 APRIL 1991
-DE STEM-
;gTEM BINNENLAND
[aij wil olie-lt
In HAAG - De werkgeversorj
ze in hun roep om hardere ove
(i gesteund worden door een
jtenaren.
Hoge:
ilieu is
ilangrijker
I kn consumptie'
s Stem commi
DE AMERIKAANSE rege
ring heeft een reeks diplo
matieke activiteiten in gang
gezet, bedoeld om eindelijk
een eind te maken aan de
burgeroorlog in Cambodja
en een aantal andere kwes
ties te regelen, die nog te
maken hebben met de oor
log in Vietnam.
Functionarissen van het minis
terie van Binnenlandse Zaken
hebben woensdag een commis
sie van het Huis van Afgevaar
digden een aantal pogingen uit
de doeken gedaan. Dat zal wor
den ondernomen om onder an
dere Vietnam over te halen ak
koord te gaan met de door de
vijf permanente leden van de
VN-Veiligheidsraad gesteunde
vredesregeling voor Cambodja.
Gisteren werd het toneel ver
legd naar de Senaatscommissie
voor buitenlandse betrekkin
gen. Sommige leden daarvan
beginnen in toenemende mate
hun ergernis te tonen over het
voortduren van het bloedver
gieten in Cambodja en een aan
tal kwesties met Vietnam, dat
maar blijft doorzeuren.
Tot die kwesties behoren de
ongeveer 1.700 Amerikaanse
soldaten, die nog altijd in Viet
nam worden vermist en het
normaliseren van de betrekkin
gen met Vietnam. Dan kan dat
land het gat dat is ontstaan
door het wegvallen van de eco
nomische hulp van de Sovjet
unie en Oosteuropese landen
gaan dichten.
Onderminister van Buiten
landse Zaken Richard Solomon
hield de commissie voor Azië
en de Grote Oceaan van het
Huis van Afgevaardigden
woensdag voor dat het Cam
bodjaanse vredesplan, dat
wordt gesteund door de VS, de
Sovjetunie, China, Frankrijk en
Groot-Brittannie, de beste ga
rantie vormt om te voorkomen
dat de communistische Rode
Khmer opnieuw aan de macht
komt in Cambodja.
Het Rode Khmer-bewind, dat
van 1975 tot 1978 aan de macht
was in Cambodja, wordt ver
antwoordelijk gehouden voor
de dood van zeker een miljoen
Cambodjanen. De Rode Khmer
is nu de sterkste van de drie
guerrillabewegingen die de
door Vietnam in het zadel ge
holpen regering in Phnom Penh
bevechten.
Een groot aantal Congresleden
en Vietnamese autoriteiten
meent, dat door de Rode
Khmer in het vredesproces te
betrekken het risico wordt ver
groot dat de Khmers opnieuw
de macht in handen krijgen.
Solomon zei woensdag echter
dat juist het bioKKeren van eeir
vredesregeling en een voortzet
ting van de strijd de Rode
Khmer de gelegenheid bieden
om aan de macht te komen.
De staatssecretaris zette uiteen,
dat het voorstel voor een vre
desregeling voorziet in vrije
verkiezingen. Daaraan vooraf
gaand zullen alle guerrillagroe
pen en het leger worden gede
mobiliseerd. Ook zal een 'zeer
agressief' VN-vredeskorps in
het land worden gestationeerd.
De UNTAC, het voorlopig ge
zag van de VN dat volgens plan
de periode tot de verkiezingen
moet overbruggen, krijgt de be
voegdheid om te beslissen over
alles, waaroyer binnen de Op-
perste Nationale Raad, waarin
volgens het voorstel alle be
trokken Cambodjaanse facties
zitting moeten krijgen, geen
overeenstemming kan worden
bereikt.
Eerder deze week maakte
plaatsvervangend staatssecre
taris van Buitenlandse Zaken
Kenneth Quinn bekend dat de
Cambodjaanse regering waar
schijnlijk en de leiding van het
verzet zeker aanwezig zullen
zijn bij een begin mei te hou
den vergadering van de Opper
ste Nationale Raad. Solomon is
naar China, Indonesië, Thai
land en Japan geweest om te
proberen het voorstel aan de
bij het vredesproces betrokken
landen en de strijdende facties
te verkopen.
De onderminister vertelde ook
de ambassadeur van Vietnam
bij de Verenigde Naties dins
dag tijdens een bespreking over
economische stimulansen voor
Hanoi te hebben herinnerd aan
de kwestie van de Amerikaanse
krijgsgevangenen en vermiste
militairen. „We hebben een
vier-fasenplan besproken om te
komen tot normalisatie van de
economische en politieke be
trekkingen. Daardoor kan op
betrekkelijk korte termijn een
eind komen aan het handels
embargo. Bovendien kunnen
we dan ook ons verzet tegen
door het Internationaal Mone
tair Fonds, de Wereldbank en
de Aziatische Ontwikkelings
bank aan Vietnam te verstrek
ken leningen opgeven", aldus
Solomon.
Ook in Laos voerden woensdag
Amerikaanse en Cambodjaanse
diplomaten hierover besprekin
gen, meldde het ministerie van
Buitenlandse Zaken. De am
bassadeur van Cambodja in
Laos zei bij die gelegenheid dat
normale betrekkingen mogelijk
zullen worden op het moment
'dat een vrij gekozen regering
het overneemt in Phnom Penh',
aldus het ministerie.
De VS hebben de door Vietnam
geïnstalleerde regering van
Cambodja nooit officieel er
kend. Ze zijn wel begonnen za
ken met haar te doen, als een
van de bij het vredesproces be
trokken partijen.
President Bush heeft woensdag
overleg gevoerd met de gepen
sioneerde generaal John Ves-
sey, die speciaal is belast met
de kwestie van de Amerikaanse
militairen, die nog altijd in
Vietnam worden vermist. Ves-
sey zal van 19 tot 21 april een
bezoek brengen aan Vietnam.
(AP)
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem B.V.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
C. Hamans en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
S 076-236911 /Telefax076-236405.
Telefax redactie S 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Steenbergsestraat 23-23a, 01640-36850,
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41S 236326.
Voor bezorgklachten: 076-236888.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28. S 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 1S 01100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, S 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, S 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, S 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Scheldestraat 7-9, 4381 RP® 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur,
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen bij vooruitbetaling te voldoen:
per kwartaal 77,90, per half jaar 155,25 óf per jaar 302,25.
Voor abonnees die automatisch betalen: per maand 26,00, per
kwartaal 75,90, per half jaar 151,25 óf per jaar 294,75.
Voor posttoezending geldt een toeslag.
Losse nummers: ma. t/m vrijd. 1,40; zat. 1,70.
Service-afdeling abonnementen: S 076-236472, ma. t/m vrijd.
8.30-12.00 en van 12.30-16.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice-
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice S 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend S 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties S 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en
zondag van 18.30 tot 21.30 uur S 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447. i-s,
TOEN DE huidige Ugan-
dese president Yoweri Mu
seveni en zijn Nationale
Verzetsbeweging (NRM) vijf
jaar geleden de macht over
namen, vond hij, zoals een
regeringswoordvoerder het
onlangs uitdrukte, 'een land
dat door elkaar bestrijdende
facties min of meer was ver
anderd in een soort Liba
non'.
Teneinde een nationale verzoe
ning tot stand te brengen, nam
hij vertegenwoordigers van alle
politieke bewegingen op in zijn
regering.
Het besluit om een een derge
lijke 'brede coalitie' te vormen
heeft Museveni altijd veel kri
tiek opgeleverd, vanwege de
enorme bureaucratie die hier
door ontstond. De president
heeft deze altijd naast zich
neergelegd. „Het is goedkoper
om een kabinet van 70 man te
hebben, dan onderlinge oorlo
gen van op macht beluste indi
viduen", was vaak zijn com
mentaar.
Het ziet er echter naar uit dat
de president binnenkort zal
moeten zwichten voor de steeds
grotere druk uit de bevolking
om te snoeien in zijn kabinet.
De Ugandese regering heeft
dan ook Orwelliaanse omvang
aangenomen. Uganda beschikt
momenteel over een president,
een premier, drie vice-pre
miers, 27 ministers, 18 minis
ters van Staat, een aantal on
derministers en 18 permanente
staatssecretarissen, heeft een
door de regering zelf ingestelde
onderzoekscommissie onlangs
nog eens vastgesteld.
Elk lid van het kabinet is ver
antwoordelijk voor hoge over
headkosten, in de vorm van een
ambtenarenapparaat, kantoor
ruimte en -inrichting, salaris
sen, huisvesting meubilair, een
auto en bedienden.
Deze oncontroleerbaar gewor
den bureaucratie heeft geleid
tot kostbare uitwassen. Uit een
recente telling van het aantal
ambtenaren bleek dat er op de
loonlijst van de regering liefst
20.000 'fantomen' staan. Dat
zijn niet-bestaande ambtena
ren wier salaris wel wordt uit
betaald aan hun ministerie,
waar het vervolgens verdwijnt
in de zak van de minister. Zij
kosten het land per maand 100
miljoen shilling (ruim 300.000
gulden).
De onderzoekscommissie con
cludeerde onlangs dat de chaos
in de publieke sector het gevolg
is van het bestaan van een 'gro
tendeels politiek gemotiveerde
verspreiding van ministers en
afdelingen die alleen aan zich
zelf verantwoording schuldig
zijn'.
De commissie beveelt aan om
60.000 ambtenaren die op tij
delijke basis in dienst zijn,
meteen te ontslaan. Van 37
procent van de ambtenaren
staat vast dat ze hun werk niet
goed doen, en ook die zouden
moeten worden ontslagen. Ver
der moet door natuurlijk ver
loop verder in het ambtenaren,
apparaat worden gesnoeid.
De correspondent van een
weekblad merkte onlangs op
„De tijd is rijp om ons te ont
doen van dit kostbare liberalis-
me...en om regeringsverant.
woordelijkheid alleen toe te
vertrouwen aan degenen
deze verdienen, en die de fi]0.
sofie en het beleid van de Nru
onderschrijven".
In de Ugandese pers wordt dan
ook steeds openlijker gespecu-
leerd dat de president in de be.
grotingsvoorstellen die hij jt
juni zal presenteren, afscheid
zal nemen van zijn brede coali
tie, en zal kiezen voor een klei-
nere, rationeel functionerende
regering. (IPS)
Door Jan Bouwmans
ALS DE 'prinsen van de Rooms-
Katholieke Kerk' (de kardinalen
dus) het voor het zeggen hadden,
zou met onmiddelijke ingang in
alle landen ter wereld abortus
wettelijk zijn verboden. En elke
vorm van euthanasie evenzeer.
Ze hebben die macht niet, maar de
wereld mag de komende tijd van paus,
kardinalen en bisschoppen een krach
tige en, naar het zich laat aanzien,
wereldwijd gecoördineerde 'abortus is
moord'-campagne verwachten om po
litiek en publieke opinie onder zo
groot mogelijke emotionele en psy
chologische druk te zetten.
De basis daarvoor is afgelopen week
in het Vaticaan gelegd. Paus Johannes
Paulus II had het kardinalencollege
voor consultatie over een tweetal za
ken bijeengeroepen: De bescherming
van het menselijk leven en de opmars
van de sekten. Van de 140 kardinalen
waren er 112 present.
Afgaande op het slotcommuniqué is
over de sekten nauwelijks gesproken.
Zoveel te meer dus over abortus en
euthanasie. Het Italiaanse katholieke
weekblad II Sabato wist al eerder te
melden dat de paus de kardinalen
wilde raadplegen over publikatie van
een moraal-encycliek, waarvan de Cu
rie vorige zomer al een ontwerp ge
reed had.
Theologen, onder meer de groep van
de Keulse Verklaring, maakten zich er
publiekelijk grote zorgen over. Ze
achtten het niet ondenkbeeldig dat de
huidige paus van de leer van Huma-
nae Vitae over de seksuele moraal tot
geloofsdogma zou willen verklaren.
Paus Johannes Paulus II zou in elk ge
val rugdekking willen hebben van het
kardinalencollege in deze precaire
zaak. Want Humanae Vitae, de ency
cliek waarin paus Paulus VI onder
meer ook elk voorbehoedsmiddel ver
biedt, is door de grote meerderheid
van de katholieken verworpen, in
woord én daad.
De 112 kardinalen hebben na drie da
gen van beraad de paus blijkens het
slotcommuniqué unaniem opgeroepen
een document - bijvoorbeeld een en
cycliek-over morele kwesties als
abortus en euthanasie te publiceren.
Dat document zou 'plechtig de tradi
tionele leer van de kerk moeten beves
tigen over de onaantastbare waarde
van het menselijk leven in het licht
van de huidige omstandigheden en de
aanvallen waaraan het menselijk le
ven bloot staat', citeren verschillende
internationale persbureaus uit het
communiqué.
De kardinalen zijn van oordeel dat in
onze tijd het menselijk leven als nooit
tevoren op een verschrikkelijke ma
nier wordt bedreigd. Niet alleen ove
rigens door abortus en euthanasie,
maar ook door fysiek geweld, milieu
verontreiniging, hongersnood, wapen
handel en (handel in) drugs. Maar de
prinsen van de r.k. kerk keren zich
toch in hoofdzaak tegen de inmiddels
in vele landen bestaande legalisering
van abortus. Het Vaticaan stelt het
jaarlijkse aantal abortussen in de we
reld op 30 tot 40 miljoen.
De kardinalen stellen zich op het
standpunt dat zulk een toegeeflijke
houding inzake abortus 'onverbidde
lijk' leidt tot aanvaarding van eutha
nasie op hoogbejaarden en geestelijk
danwel lichamelijk gehandicapten. De
kardinalen roepen de 4000 katholieke
bisschoppen in de hele wereld op-
- wat heet hier oproepen! - om mee te
strijden voor de bescherming van het
menselijk leven, al betekent dat in de
praktijk meestal tegen de stroom in-
Johannes Paulus II
...rugdekking...
- FOTO AP
roeien.
De kardinalen veroordelen in één
moeite door wat zij het 'verkeerde fe
minisme' noemen. Ze volgen hiermee
de Duitse kardinaal Joseph Ratzinger,
hoofd van de Congregatie voor de Ge
loofsleer, die in een inleiding gesteld
had dat het huidige feminisme meer
leidt tot onderdrukking dan tot be
vrijding van de vrouw.
Ratzinger stelde in die inleiding trou
wens ook de meeste methoden voor
geboorteregeling gelijk aan abortus.
De abortuspraktijk in de wereld ka
rakteriseerde hij als een werkelijke
oorlog van de machtigen tegen de
zwakken. Hij verweet staten en rege
ringen in deze te handelen in strijd
met de democratie door het recht op
leven te schenden. De ware bevrijding
van de vrouw (en dus het juiste femi
nisme) bestaat volgens Ratzinger in de
erkenning en aanvaarding dat het
moederschap de kernwaarde van
vrouw-zijn is.
De tijd dat ook op hoog niveau in de
katholieke kerk genuanceerder, in elk
geval verschillend werd gedacht over
zaken, de seksuele moraal betreffen
de, is blijkbaar voorbij. Het 'nepotis
me' dat het benoemingenbeleid van de
huidige paus kenmerkt, doet zijn
werk.
Onvoorwaardelijke aanvaarding en
verkondiging van Humanae Vitae is
immers een absolute voorwaarde om
door deze paus tot bisschop of kardi
naal benoemd te worden. Zo is in tien
jaar tijd een eenheid in althans het
kardinalencollege gecreëerd dat nu
een unanieme oproep tot bevestiging
en verdere uitwerking van Humanae
Vitae heeft opgeleverd.
Die herstelde unanimiteit aan de top
van de r.k. kerk is kerkpolitiek gezien
een nieuw wapen dat gebruikt zal
gaan worden. Allereerst om de bis
schoppen overal ter wereld tot vaan
deldragers te maken van de zogeheten
'pro life beweging', in Nederland beli
chaamd door onder meer de Vereni
ging tot Bescherming van de Ongebo
ren Kinderen (VBOK). De 'pro life be
weging' krijgt daarmee de volle wind
van de wereldwijde katholieke hiërar
chie in de zeilen.
Vervolgens leidt het geen enkele twij
fel dat paus Johannes Paulus II maar
al te graag aan de oproep van de kar
dinalen zal voldoen: Die moraal-ency
cliek is er in de kortste keren. En de
strekking ervan is ook volstrekt dui-
kelijk.
Daarmee kan dan een wereldwijde
campagne aanvangen met als inzet
dat overal de bestaande, meer of min
der liberale abortuswetgeving wordt
teruggedraaid. Bestaat daarvoor ook
enige kans van slagen? De 'pro life be
weging' is immers tot op dit moment
een weliswaar luidruchtige, maar af
getekende minderheidsgroep die al
thans in de Verenigde Staten niet vies
is van ondemocratische en zelfs ge
welddadige middelen als brandstich
ting.
Kans op succes moet niet worden uit-
gesloten. Polen krijgt zo goed als ze.
ker een nieuwe wet, die elke abortus
weer zal verbieden. In het bij het par-
lement ingediende wetsontwerp wordt
abortus zelfs in geval van levensge
vaar voor de vrouw verboden. De
nieuwe wet wordt de paus bij wijze
van spreken als cadeau aangeboden
als hij dit jaar zijn vaderland weer be
zoekt.
In het voormalige West-Duitsland is
al jaren strijd over 'paragraaf 218'. De
hereniging brengt de noodzaak van
een nieuwe abortuswetgeving met
zich mee. De twee grootste kerkge
nootschappen in het verenigde Duits
land, de Evangelische Kerk en de r.k.
kerk, voeren nu gezamenlijk strijd te
gen legalisering van abortus en de
Duitse politiek toont er zich gevoelig
voor.
In de VS zijn ook bressen geslagen in
de bestaande wetgeving. In Engeland
gaan ook politieke stemmen op of de
bestaande abortuswetgeving niet her
zien moet worden. In Spanje laat het
katholieke episcopaat geen gelegen
heid voorbij gaan om de regering met
de abortuswet om de oren te slaan.
En hoe zit het in eigen land? Het CDA
heeft bij de laatste provinciale verkie
zingen flink wat stemmen verloren in
de vaderlandse 'bijbelgordel' die loopt
langs de diagonale lijn van het
Zeeuwse eiland Tholen via de Veluwe
naar Staphorst. Die stemmen gingen
naar die kleine christelijke partijen
die de abortuspraktijk tot inzet had
den gemaakt. Het CDA heeft aange
kondigd zich sterker te zullen gaan
profileren inzake morele vraagstuk
ken als abortus.
Van rust aan het abortusfront is met
andere woorden geen sprake: De zaak
komt in de hele Westerse wereld op
nieuw in beweging.
v HAAG (ANP) - Er moet
einde komen aan de lo-
,en van olie door schepen
e Noordzee.
huidige omvang van die
ngen bedraagt momenteel
lijks ongeveer 30.000 ton.
sn het einde van de eeuw
i dit zo goed als nul zijn.
rlijks zijn er circa 420.000
eepvaartbewegingen op
joordzee.
éster Maij (Verkeer en Wa
terstaat)
leidsplan
(MBS) gi
Kamer g<
De komi
uitvoerin
negen m
baar.
De bewi
overigens
afstemmi
vuiling
gaan.
Het teruj
gale als
onze Haagse redactie
Centraal Economische Commissie
jtelijk adviesorgaan) vindt dat de r
der moet bezuinigen dan minister
toet heeft voorgesteld,
ers lukt het niet om het fi- tegenval!
ieringstekort op 4,25 pro- opgelost
te krijgen, vreest de com- tenverzw
lie. ze.
t is precies datgene waar- De CEC
we het kabinet gewaar- een aant
iwd hebben. We hebben de gen op
ring regelmatig op de hoogte naamde
acht dat de voorgenomen zetten in
linigingen onvoldoende zou-
zijn", aldus een zegsman Kok wil
het Nederlands Christelijk nier 1
kgeversverbond (NCW). dat bedi
aasschaaf' Lfde™
wil volgend jaar 3,5 miljard °nd?r
a bezuinigen, maar volgens Maar yo
nanciële
ber, dat
bezuinig
ten verm
Centraal Planbureau (CPB)
t voor minstens vijf miljard
len omgebogen om het fi-
lieringstekort op peil te hou-
:EC vindt dat die financiële
Door Berry Kessels
DE OVERHEID is, als er niets ge
beurt, in 1995 ruim een miljard
gulden meer kwijt aan studiefi
nanciering dan enkele jaren gele
den nog werd berekend.
Het beurzen- en leningenstelsel voor
studenten, dat dit jaar precies vijf jaar
bestaat, dreigt vast te lopen. Meer jon
geren dan verwacht gaan studeren en
bovendien gaan ze ook nog vaker op
kamers wonen waardoor de overheid
meer beurs moet uitbetalen.
Minister Ritzen van Onderwijs is met
groot materieel uitgerukt om de uit
slaande brand te blussen. De kern van
het systeem,- een basisbeurs voor
iedere student en de mogelijkheid van
aanvullende financiering, blijft intact.
Afhankelijk van het inkomen van
ouders of partner kan een student een
lening plus een aanvullende beurs
krijgen.
Het mechanisme mag dan goeddeels
hetzelfde blijven, de studenten krijgen
wel te maken met grote veranderingen
tijdens en na hun studie. Als het aan
Ritzen ligt stijgt de basisbeurs de ko
mende vijf j'aar geen cent. Studenten
ontvangen tot 1995 570 gulden per
maand of 235 gulden als ze thuiswo-
Wel kunnen studenten die recht heb
ben op een studielening en een aanvul
lende beurs meer geld lenen om het ef
fect van de hogere prijzen en huren te
niet te doen. Het collegegeld voor stu
denten stijgt de komende vijf jaar met
100 gulden per jaar. Iedere student
kan dat geld naast zijn basisbeurs en
eventuele aanvullende financiering
bijlenen.
Alle studenten mogen straks maximaal
ruim 8000 gulden per jaar bijverdie
nen. Nu moeten studenten met een ba
sisbeurs en aanvullende financiering
alles wat ze meer bijklussen dan 2500
gulden, inleveren. Dat wil zeggen: het
wordt afgetrokken van het geld dat ze
bovenop hun basisbeurs van het rijk
lenen. Studenten met alleen een basis
beurs daarentegen mogen nu nog voor
10.000 gulden kelneren of vakken in
de supermarkt vullen.
Het recht op een beurs wordt beperkt
tot de cursusduur plus één jaar. Voor
de meeste studenten betekent dat dat
ze in vijf jaar moeten afstuderen waar
ze er nu nog zes jaar over mogen doen.
Na vijf jaar hebben ze weliswaar nog
twee jaar recht op studiefinanciering,
maar die bestaat dan geheel uit een le
ning.
Na de studie zal de schuld hoger uit
vallen omdat al vanaf het eerste jaar
rente wordt berekend over de lening.
Nu wordt pas rente berekend als de
student de bul op zak en de titel voor
de naam heeft. Overigens kijkt de
overheid bij de terugbetaling naar het
inkomen van de student. Hij of zij
moet naar draagkracht terug betalen.
Na vijftien jaar wordt de resterende
schuld plus verzamelde rente kwijtge
scholden.
Al deze maatregelen leveren betrekke
lijk weinig geld op voor minister Rit
zen. Zijn grootste slag wilde hij slaan
door een boekhoudkundig foefje. Laat
de Raad van State nu net daarover de
staf breken.
Op de rijksbegroting tellen leningen,
dus ook aan studenten, als uitgaven
hoewel dat geld na afloop van de stu
die weer met rente terugkomt. Ritzen
wilde de studieleningen verzelfstandi
gen, in een apart fonds stoppen. Dat
fonds moet net zo functioneren als een
bank. Het fonds, verstrekt de leningen
en incasseert de aflossing met rente.
Ritzen zit dan alleen nog maar met de
uitgaven voor de basisbeurs. De Raad
van State weigerde echter goedkeuring
aan Ritzens trucje.
Overigens lijkt de verzelfstandiging
onstuitbaar. PvdA-woordvoerder Ver
meent en CD A-er Lansink steunen het
voorstel van harte. Samen vertegen
woordigen ze een riante Kamermeer
derheid.
Lansink en Vermeent kunnen nauwe
lijks anders: de voorstellen van Ritzen,
dragen aan alle kanten hun stempel.
Zij hebben samen de paragraaf over
studiefinanciering geschreven in het
regeerakkoord, de bundel met plannen
van dit kabinet. Alleen op details
brengen zij veranderingen aan:. Ge
handicapte studenten mogen langer
doen over hun studie en allemaal moe
ten ze de mogelijkheid krijgen om van
de aanvullende financiering alleen de
beurs te nemen en niet de lening (nu is
dat onlosmakelijk met elkaar verbon
den).
Ook vinden ze dat de student die
straks meer dan 670 gulden per maand
bijverdient, niet eerst (een deel van)
zijn basisbeurs moet inleveren en dan
pas de aanvullende beurs en lening.
Dat stimuleert niet om te gaan wer
ken, vinden ze. Wie werkt mag daar
best resultaat van zien en uiteindelijk
op een lagere studieschuld uitkomen,
is de redering.
ipVOLG VOORPAGINA
bers nam gisteren ook een
schotje op het werk van de
missie-Stevens, die zich over
herziening van het belas
stelsel buigt.
memier rekent erop dat die
missie uiteindelijk met voor-
en zal komen voor verdere
haffing van 'fiscale privile-
(aftrekposten) in ruil voor
ging van het algemene be-
ngtarief. Zo zou Nederland
wat meer in de pas gaan lo-
bij Europa, aldus de pre-
r een zaal vol ondernemers
ikte de minister-president
nogmaals sterk voor meer
voor een beter milieu. Van
i van de welvaart zal de ko
lde jaren over het algemeen
welijks sprake zijn, omdat
letering van het milieu veel
leringen zal eisen, „Bij het
niveau is het milieu be-
ijker dan consumptie",
ijn laatste toespraak tot het
Fcongres waarschuwde
adend voorzitter Van Lede
De com
voorgest
satie ov
riode vo<
te schafi
Kok in
'grondve
van volg
Vanwegt
zouden
de voo:
moeten
de CEC.
voor de
eens dat
enigd E
pas moe
gebied
belastinj
arbeidsc
Nederlai
in, aide
Europes
en zal oi
ren".
Rinnooy
Lede
opvolgdi
eerste
van voa
„Zo, en
welvaar
aldus R:
geheel i
straditie
ging.
Door Froukje Santing
„SADDAM HOESSEIN is
meedogenloos, maar de na
tuur is zeker zo wreed",
verzucht Omer Basar el-
Sindi. De aanhoudende re
gen en sneeuw maken het
leven voor de Iraakse vluch
telingen op de berghellingen
bij Uludere, pal aan de
Turkse kant van de grens
met Irak, tot een ware hel.
Moedeloos schudt hij dan
ook het hoofd.
De provisorische kampementen
veranderen langzaam in een
modderpoel. Hele gezinnen
drijven uit hun krakkemikkige
onderkomens. Voedsel en
drinkwater komen over de
glibberige weg niet naar boven.
De Noordiraakse enclave aan
de rand van Turkije is aan
zichzelf overgeleverd.
In de nacht probeer ik op een
stuk plastic en toegedekt met
een klamme deken, net als de
andere vluchtelingen wat te
slapen. Ik heb onderdak gekre
gen in de tent van Omar Basar
el-Sindi en zijn andere veertig
familieleden. Maar al na tien
minuten is mijn lichaam stijf
van de kou. Als midden in de
nacht ook nog een wolkbreuk
losbarst, gevolgd door hagel en
sneeuw, is de bergkou nauwe
lijks nog te harden.
De meeste vrouwen in de tent
lijden net als de kinderen aan
diarree. Voortdurend stijgt er
gekreun van onder de dekens
op. En de hele nacht klinkt het
indringende gehuil van duizen
den zieke, koude en hongerige
baby's. Het is klaaglied van de
allerzwaksten op het erbarme
lijke lot dat de gevluchte Kur-
den, Turkmenen (etnische Tur
ken) en Assyriërs ondergaan.
Op de vlakbij gelegen begraaf
plaats worden in de vroege
morgenuren alleen al in het
deel van het kampement waar
ik de nacht heb doorgebracht,
vijf baby's en een kindje van
twee jaar begraven. Jongeman
nen dragen de lijkjes, die in
doeken en dekens zijn gewik
keld, als tastbaar bewijs van de
ontberingen die ze moeten
doorstaan, in hun armen.
Ze wachten gelaten tot vrien
den en familieleden met stenen
een provisorische graftombe
hebben gemaakt. De stoffelijke
overschotten worden - met het
hoofd in de richting van Mekka
- zorgvuldig met stenen afge
dekt. Pas dan wordt de aarde
weer teruggeschoven. Een steen
of tak dient als grafzerk.
Omer Basar el Sindi is een man
met aanzien in Zako, in Noord-
Irak, waar hij vandaan komt.
Als landeigenaar leefde hij er
als een soort baron. In het
kampement wordt hij dan ook
met respect behandeld en is hij
gekozen tot één van de leiders:
Mannen die namens de vluch
telingen met de Turkse autori
teiten onderhandelen.
Als ik aangeslagen terugkom
van de begraafplaats is hij
somber. „Er zullen vandaag ze
ker nog velen sterven", voor
spelt hij. Omer Basar el Sindi
zegt dat er langzaam een ze
kere paniek onder de vluchte
lingen ontstaat. Ze vrezen dat
ze allemaal op de Turkse berg
hellingen zullen worden begra
ven.
Een enkele familie probeert
met de schamele bezittingen
die men nog heeft dan ook te
rug te keren naar Irak. Eén van
hen zegt somber: „Het is nog
altijd beter in je eigen land on
der mensonwaardige omstan
digheden te sterven, dan dat in
een vreemd land met je te laten
gebeuren".
„Ik heb de gouverneur ge
vraagd om drinkwater en een
andere plek om te leven", ver
telt Omer Basar el Sindi. „De
mensen worden ziek van het
sneeuwwater dat ze drinken.
Door de branden in de olie
bronnen in Irak is er koolmo-
noxyde vrijgekomen, dat ook in
Zuidoost-Turkije is neergesla
gen. Het sneeuwwater is dan
ook zwart en ongezond, maar
de vluchtelingen hebben niets
anders te drinken".
Veel hoop heeft hij niet. Het is
Omer Basar el Sindi zo langza
merhand duidelijk dat de
Turkse autoriteiten van plan
zijn de Noordirakezen wat
meer landinwaarts op valleien
in tentenkampen onder te
brengen. „Het komt erop neer",
zegt hij, „dat we hier zijn neer
gestreken en dat we het daar
mee moeten doen. We moeten
ons maar zien te redden".
Naast de baby's zijn ook de
zwangere vrouwen er ernstig
aan toe. Menige vrouw bevalt
als gevolg van uitputting te
vroeg. De baby's gaan meestal
onmiddellijk dood, terwijl de
vrouwen kampen met bloedin
gen, waaraan al enkelen zijn
bezweken.
Bovendien zijn de berghellin
gen een open riool. Slechts op
een spaarzame plek is een gat
in de grond gegraven, dat als
groepslatrine dient. De kinde
ren doen hun behoeften dicht
in de buurt van de provisori
sche tenten. Vrouwen en man
nen zoeken een onbespied
plekje tussen de stenen.
„Waarom nemen de westerse
landen ons niet op", zegt Ah
met Suker, leraar Engels uit
Insako, verontwaardigd. „Ook
al zien we er na tien, twaalf 'da
gen van ontberingen als bees
ten uit, we willen wel als men
sen worden behandeld". Zijn
vrouw huilt. Ze weet niet hoe
Een Kurdische vrouw, net aangekomen in een vluchtelin
genkamp, troost haar huilende kinderen. - fotoap
ze haar vijf kinderen nog lan
ger tegen de kou en de regen
moet beschermen in een klein
van dekens opgetrokken onder
komen, dat inmiddels totaal is
doorweekt. De regen blij»
evenwel ongenaakbaar uit
hemel stromen.
'OOP om de mond smeren kost gee
men geselen wel. Toch heeft premie
aak op het feestelijke congres van he
ise Ondernemingen dit laatste gedaa
aerste minister onderschreef de klac)
overde hoogte van het finaciering
a'd. Hij hield de ondernemers echter
rianciële problemen van de Staat de
wtend een zaak van de overheid, m
s. leder, regering, werknemers en w
nelpen het tekort terug te dringen. A
is asociaal.
jaren zestig en zeventig, toen hel
°mie achteruitging, heeft Nederlan
economische crisis meer uitgegeven
ito u 's 9eslaagd. De crisis were
linn 'd stee9 enorm. Die schuld m
"9 van weer een nieuwe crisis, aflos
gevers en werknemers, die allebe
non v.rc!e9ere beleid en die weer in
dnn 5 n van biet nieuwe, onttrek
Gelijkheid als ze niet tesamen m
"van het financieringstekort en de
knn ririg beeft in de Tussenbalans di
ar o>8n °P subsidies voor individuen,
ip,c eens °P die voor bedrijven. L
p, P'ePen. en jammeren nu om het
°/Waardig. Het voorbeeld dat rr
waMf® over de W,R spreekt boekc
Eon ondernemend Nederland
recht groePering die slechts op eige
iitor mee te mogen spreken over he
u. .-President Lubbers vroeg nog
rhpt?9 IS vereist ter delging van
niot eren van nieuw beleid. En bij
m B_lPm Partijpolitieke stokpaardje;
Nprtl Probleem, het milieu. Wi
den n *and' dan zal in het milieu
t. D' ,Uat daarvoor geld opgebrach
heeft Van °ns a"en moet kome'
en Hat e(.9°ed aan gedaan de werkc
Liint ZIJ .eveneens aangeslagen zu
9 !s de vraag. Ook ondernemer
