Nieuwe staten
BRD voelen
zich misdeeld
Brazilië wil van zijn Indianen af
Polen doet poging
aidsproblematiek
goed aan te pakken
BONN MOET OVER DE BRUG KOMEN
DE STEM EXTRA MAANDAG 18 FEBRUARI .1991
LEIPZIG - „Ik heb de
indruk dat het rijke
West-Duitsland als
maar rijker en welva
render wordt, ten koste
van het armere Oost-
duitsland."
Troostprijs
Koopjestoeristen
VERSLAAFDEN MOEIEN GAAN BOEREjJ
Klaagzang
Werven
Tanend
vertrouwen
Minder geld
Habitat
Routineklus
Verkwanseld
Kerk
Strafbaar
Geweld
Papaver
Genezen
STEKENE HULST -
moet eerst een milieu-e:
rapport (MER) komen
i dat de Expresweg Air
pen-Zelzate verder
omgevormd tot autosnel'
j ne provinciale Technische
I sten van Openbare Werk
Oost-Vlaanderen hebben da
weten aan de grensgemeent
kene.
[Parkeren
(van fietsen
aan banden
Commissie na
twee jaar
weer bijeen
Uitreiking van
Saunders Awards
in Middelburg
R1
Door Wolfgang Wagner
Dat meent Lehmann-Gru-
be, de burgemeester van de
heldenstad Leipzig waar in
de herfst van 1989 de
maandagavond-demon
straties de val van het
DDR-regimebewerkstel-
ligden en daarmee de
Duitse eenmaking inleid
den.
De heldenstad kan binnenkort
haar rekeningen niet meer be
talen want de stadskas is leeg.
Maar een stad kan je niet zo
maar bankroet verklaren, de
poliklinieken en kleuterscholen
sluiten, of de brandweer opdoe
ken. Daarom kreeg Leipzig van
de deelstaat Saksen voor het
eerste kwartaal van dit jaar 106
miljoen mark. Samen met de
twintig miljoen mark uit eigen
middelen is dit bedrag net de
helft van wat de stad voor de
afhandeling van de lopende za
ken nodig heeft.
In andere Oostduitse steden en
gemeenten staan de zaken er
geenszins rooskleuriger voor.
Ook Dresden kondigde aan
binnenkort de betalingen nood
gedwongen te zullen staken.
Niet alleen op gemeentelijk
vlak, ook op deelstaatniveau
hebben de Oostduitsers met
enorme financiële tekorten te
kampen. Maar de vijf nieuwe
deelstaten, zo staat in het een
heidsverdrag te lezen, blijven
vooralsnog uitgesloten van de
zogenaamde 'Finanzausgleich',
de solidariteitsclausule tussen
de Westduitse deelstaten waar
bij geld in een fonds gestort
wordt ten behoeve van de min
der rijke westelijke deelstaten,
zoals bijvoorbeeld het Saar
land.
Als troostprijs voor de nieuwe
deelstaten (Mekkelenburg,
Voorpommeren, Brandenburg,
Saksen-Anhalt, Saksen en Tu
ringen) fungeert het fonds voor
de Duitse eenheid, dat groten
deels de geldstroom van West
naar Oost kanaliseert.
De eigen inkomsten van de vijf
nieuwe deelstaten werden vo
rig jaar, zo blijkt nu, nogal erg
positief ingeschat. Inmiddels
hebben de Oostduitse deel
staatministers van financiën
het gezamenlijke tekort becij
ferd op 45 miljard mark (an
dere cijfers spreken zelfs van
113 miljard Mark) en begrijpe
lijkerwijs is niemand graag be
reid deze, volgens sommigen
bodemloze, put te vullen.
De westelijke deelstaten en de
federale overheid te Bonn wil
len maar al te graag deze ver
antwoordelijkheid op de ander
afschuiven. Eensgezind zijn ze
in de hoop die ze vestigen op
het Westduitse bedrijfsleven,
dat vooralsnog aarzelt om met
een reeks grootschalige projec
ten over de brug te komen.
Afgelopen week dreigde de mi
nister-president van de deel
staat Saksen, Kurt Biedenkopf
(CDU), naar de rechtbank te
stappen en delen van het een
heidsverdrag voor onwettig te
laten verklaren als de financie
ring van de Oostduitse deelsta
ten en gemeenten niet verze
kerd wordt.
Tegen midden maart wil de
deelstaatpremier duidelijke
toezeggingen, zo niet zullen de
Oostduitse deelstaten geza
menlijk eisen dat de onderhan
delingen over de 'Finan
zausgleich' overgedaan wor
den.
De westelijke deelstaten kon
den afgelopen jaar niet klagen.
Ze noteerden flink wat meer
inkomsten, ze inden meer be
lastingen. dankzij die Duitse
eenmaking. De opening van de
Duits-Duitse grens had name
lijk massa's Oostduitse koop
jestoeristen naar het westen
gelokt. Het bedrijfsleven in het
westen floreerde als nooit
voorheen.
De Westduitse automobielin
dustrie meldde een absoluut
productierecord. Een zwakke
dollar stak weliswaar wat
stokken in de anders zo goed
gesmeerde wielen van de
Duitse auto-export, die met
vijf procent achteruit ging,
maar daartegenover stond dat
de binnenlandse vraag enorm
toenam.
Geen wonder, op slag was er
een markt van zestien miljoen
potentiële klanten bijgekomen,
die allen wat graag met een ve
hikel, made in West-Germany,
over de hobbelige Oostduitse
wegen wilden rondrijden.
De invoering van de D-mark in
de voormalige DDR stelde de
Oostduitsers in de gelegenheid
deel te hebben aan het westers
consumptiegenot, maar gaf de
gunstige wisselkoers van de
DDR-mark voor de D-mark de
Oostduitse koopkracht vleu
gels, voor het bedrijfsleven be
gon een lijdensweg. Veel be
drijven zaten met schulden, die
nu plotseling in harde D-mark
omgezet werden.
Bovendien moesten de toch al
niet op efficiëntie getrimde
Oostduitse firma's onvoorbe
reid met de harde wetten van
de concurrentie kennis maken.
Ze produceerden te duur, en
zelfs als ze met verlies ver
kochten, konden ze hun dik
wijls erg verouderde producten
aan de straatstenen niet kwijt.
Door Frans Wijnands
WARSCHAU - In Polen heb je geen aids, maar 'Adidas'. D,
misplaatste volksgrap moet de massale onwetendheid
onwennigheid verbergen.
Warschau is het mooist als het sneeuwt. Omdat je dan
minder van de rotzooi ziet. Het rommelige binnenplaat^
tussen de kantoor/woonblokken in de Hoza-straat lijkt op
een goedkoop winterdecor van een plattelandstoneelvere.
niging. De ingang van pand 57 is zoals alle andere in
binnenstad van Warschau: vervallen, smerig, verveloos.
Inwoners van Leipzig rond een muurkrant: de voormalige Oostduitsers vinden dat zij door
het oude West-Duitsland worden benadeeld. - foto de stem/ben steffen
Of men nu informeerde bij de
autoindustrie, de scheepsbouw,
de chemische sector of de tex
tielindustrie, om maar enkele
bedrijfstakken te noemen,
overal hoorde men dezelfde
klaagzang. Een van de zeld
zame uitzonderingen was het
elektronica en computercon
cern Robotron, dat afgelopen
jaar zelfswinst boekte.
Het lot van de bekende auto
merken Trabant en Wartburg
is bezegeld. Een Wartburg bij
voorbeeld, tot voor kort nog de
'Mercedes' van de DDR-burger,
wordt voor 15.000 mark gepro
duceerd. Hij verlaat de fabriek
in Eisenach echter met een
prijskaartje van amper 7.500
mark.
De Treuhand, dat is de trust
maatschappij die de zowat 2.500
DDR-staatsbedrijven moet be
heren en privatiseren, besliste
dat de produktie gestaakt moet
worden. Tot voor kort werkten
tienduizend arbeiders bij
Wartburg, nog eens vijftigdui
zend waren in de 450 toeleve
ringsbedrijven tewerkgesteld.
Het overgrote deel van hen
raakt werkloos.
Er is nog een vleugje hoop voor
Eisenach. General Motors,
heeft er namelijk de eerste
steen gelegd voor een moderne
Opel-fabriek, waar vanaf 1993
jaarlijks 150.000 Corsa's en Ka-
detts van de band zullen rollen.
Dat is het dubbele van de hui
dige jaarlijkse Wartburg-pro-
ductie. Maar met het hele pro
ject zijn slechts 2.600 arbeids
plaatsen verbonden.
Voor de overbruggingsperiode
monteren een tweehonderdtal
werknemers Opel Vectra-mo-
dellen in een fabriekshal van
Wartburg. Zij zijn de enige
Wartburg- arbeiders die niet
onder de werktijdsverkor-
tings-maatregelen vallen.
In de meest noordelijke deel
staat Mekkelenburg-Vo or-
pommeren ziet de toekomst
voor velen er al even triest uit.
De scheepswerven kunnen
volle orderboeken laten zien,
maar de meeste bestellingen
komen uit de Sovjet-Unie en
daar heeft men nu ook niet be
paald een overschot aan harde
valuta.
Bovendien zijn de prijzen die
destijds tijdens de contracton
derhandelingen afgesproken
werden in het huidige daglicht
geheel onrealistisch. Ze dekken
niet eens de materiaalkosten en
het is lang niet zeker of de Sov
jet-Unie de schepen wel kan
betalen. Er moet opnieuw over
de prijs onderhandeld worden.
Voorlopig wordt dan ook aan
heel wat schepen die in de
Oostduitse werven op stapel
staan niet verder gebouwd.
Ook hier staan tienduizenden
banen op de tocht.
Het werklozenleger in de voor
malige parel aan de socialisti
sche kroon neemt van dag tot
dag toe. Officieel telt men in
Oost-Duitsland 750.000 werk
lozen, dat is 8,6 procent van de
beroepsbevolking. Daarnaast
krijgen nog eens 1,8 miljoen
werknemers werktijdverkor
ting opgelegd. Niet weinigen
daarvan zijn nul uur per week
aan de slag.
In West-Duitsland daarente
gen lagen de werkloosheidscij
fers nog nooit zo laag. Ondanks
het feit dat in de loop van 1990
iets minder dan één miljoen
mensen naar West-Duitsland
emigreerden, daalde zelfs het
reële werkloosheidscijfer tot 1,8
miljoen, dat is nauwelijks ze
ven procent van de werkende
bevolking -het, aantal deel
tijds-werklozen bedraagt
slechts 60.000 en is daarom na
genoeg te verwaarlozen.
Er kwamen afgelopen jaar in
de oude Bondsrepubliek maar
liefst 700.000 arbeidsplaatsen
bij en de conjunctuur bloeide
als nooit tevoren. Toch toonde
het Westduitse bedrijfsleven
zich zeer gereserveerd ten aan
zien van nieuwe investeringen
of overnames in de ex-DDR;
meestal stuurde men aan op
cooperatie-verdragen.
Met al deze jubelberichten in
het achterhoofd, is het dan ook
begrijpelijk dat heel wat Oost
duitsers verontwaardigd rea
geerden toen tijdens de discus
sie omtrent mogelijke belas
tingsverhogingen voor de Oost
duitse sanering, de regerings
coalitiepartners in Bonn een
dergelijk scenario afzweerden,
maar enkele dagen later ver
kondigden dat de financiële
hulp aan de geallieerden in de
Golfoorlog wél via belasting
verhogingen gefinancierd zou
worden.
'Voor een oorlog wel, maar
voor ons niet', zo redeneerden
heel wat Oostduitsers, die
langzaamaan hun vertrouwen
in de goede bedoelingen van
Bonn beginnen te verliezen.
Dat bleek ook erg duidelijk af
gelopen week, toen de Treu
hand het einde bezegelde van
de voormalige DDR-lucht-
vaartmaatschappij Interflug.
Voor Interflug waren er geen
geïnteresseerde kopers, zegt
men bij de Treuhand. De lucht
vaartmaatschappij boekt aan
zienlijke verliezen, dus wordt
ze opgedoekt.
Interflug-chef Kramer rea
geerde verontwaardigd. De
Treuhand heeft bewust alle on
derhandelingen met mogelijke
kopers laten versloffen (ook de
Lufthansa was geïnteresseerd,
maar mocht niet van de Duitse
rechtbank omdat ze daardoor
een monopolie-positie in het
Duitse luchtruim zou verwer
ven), zegt men in het directie
kantoor van Interflug.
Bij de Treuhand, een orgaan
waarin vooral managers zete
len die hun sporen in grote
Westerse bedrijven verdiend
hebben, is de politieke wil aan
wezig om niets meer te laten
overleven wat ook maar enigs
zins aan de voormalige DDR
herinnert, zo beweren critici.
De Treuhand van haar kant
weert zich en wijst op de vele
honderden bedrijven die door
haar toedoen reeds geprivati
seerd werden, maar geeft toe
dat deze operaties minder geld
in het laatje brachten dan'
waarop werd gehoopt.
Hoe het ook zij, in ieder geval
eisen de vijf nieuwe deelstaten
meer geld voor zich op: 'We
moeten op zijn minst recht
hebben op de winsten die de
oude deelstaten uit de Duitse
eenmaking konden halen'.
Bovendien hopen ze dat de
Bondsregering nieuwe maatre
gelen besluit. Vooral de West
duitsers zullen daarbij aange
sproken worden. Hogere so
ciale bijdragen, meer inkom
stenbelastingen en een verho
ging van de btw-tarieven wor
den in het vooruitzicht gesteld.
Hoeveel en wanneer zal de
Duitse Jan Modaal, 'Otto Nor-
malverbraucher', op tijd en
stond te horen krij gen.
Door Frans Lindenkamp
SAO PAULO - Het komt
niet iedere dag voor dat
een land uit vrije wil een
gedeelte van zijn grondge
bied wil weggeven.
Maar in het geval van Brazi
lië, een land dat in het verle
den zo vaak door zijn buren
verdacht werd van expansie
politiek, lijkt het erop dat de
autoriteiten van plan zijn de
daad bij het woord te voegen
en Venezuela 5.000 vierkante
kilometer oerwoud in de deel
staat Roraima te schenken.
Toch schuilt er een addertje
onder het gras, want Brazilië
spint wel degelijk garen bij
zijn vrijgevigheid. Sinds de
Braziliaanse president Fer
nando Collor de Mello vorig
jaar maart opdracht gaf de
landingsbanen in de reserva
ten van de Yanomani-India-
nen te laten bombarderen om
zo de onstuitbare invasie van
goudzoekers in te dammen,
hebben de garimpeiros hun
heil gezocht in het gebied
rond het Parimagebergte aan
de grens met Venezuela.
De 2.199 kilometer lange
grens tussen Brazilië en Ve
nezuela is bij verdrag gere
geld in 1890 en beide landen
respecteren nog steeds de uit
deze tijd stammende demar-
katie.
De enige tekortkoming in de
overeenkomst is, dat niemand
eigenlijk weet waar nu pre
cies de grens loopt. Het uiterst
moelij k doordringbare
junglegebied bevat ongeveer
2.000 markeerpalen, maar
juist in het gebied vn de Serra
Parima zijn de afbakeningen
schaars en verre van duide
lijk waarneembaar.
Niemand die er eigenlijk van
wakker ligt. Ook niet de
Yanomani- en de Maiagongo-
Indianenstammen. Voor deze
oorspronkelijke en tot voor
kort enige bewoners van de
Parima-regio, waarvan er
3.300 in Brazilië en 6.000 in
Venezuela leven, is de grens
niet meer dan een door blan
ken getrokken denkbeeldige
streep op een stuk papier.
Maar sinds kort beseffen de
Indianen dat dwars door hun
habitat de grens van twee
blanke samenlevingen loopt.
Het demarkatieprobleem be
gon te spelen, toen een half
jaar geleden een gedeelte van
de verdreven Braziliaanse
goudzoekers uit de zuidelijker
gelegen reservaten hun ten
tenkampen opsloegen in de
godverlaten Serra Parima-
streek, die rijk is aan goud en
edelstenen.
In hun zucht naar het edelme
taal trekken de garimpeiros
frequent de onzichtbare grens
'over om te wroeten in de Ve
nezolaanse grond en daarmee
dienden de wrijvingen tussen
de twee landen zich aan.
Het eerste incident deed zich
voor in september van het vo
rig jaar, toen de Venezolaanse
Nationale Garde vijf Brazi
liaanse goudzoekers in de
kraag greep op beschuldiging
van illegale grensoverschrei-
ding en roof van Venezo
laanse bodemschatten.
Maar bij dat ene grensinci
dent is het niet gebleven. Met
de regelmaat van de klok
worden Braziliaanse garim
peiros gearresteerd, en op 6
februari kwam het zelfs tot
een heuse schietpartij tussen
de garimpeiros van een net
geland vliegtuigje en de Ve
nezolaanse Nationale Garde,
waarbij drie gewonden vie
len.
In de discussie die daarop
ontbrandde, beweerde elk van
beide landen dat de landings
baan tot hun grondgebied be
hoort. De regering in Caracas
is hevig gepikeerd over de
lakse houding van de Brazi
liaanse regering ten aanzien
van het probleem en zij wordt
in haar verongelijking on
voorwaardelijk gesteund door
de Venezolaanse media.
De pers heeft een waren hetze
ontketend tegen Brazilië en in
krantenartikelen wordt het
land beschuldigd van 'achter-
deur-expansionisme'.
De media houden de Brazi
liaanse autoriteiten tevens
verantwoordelijk voor de 'on
herstelbare' schade aan het
milieu, omdat de goudzoekers
enorme hoeveelheden kwik in
de rivieren dumpen.
De irritaties zijn voor de
autoriteiten in Brasilia en Ca-
racass aanleiding om meer
stappen te ondernemen.
Daarom komen op 15 februari
160 deskundigen uit beide lan
den bijeen om zich over de
herbepaling van de grens te
buigen.
Beide partijen verwachten
dat de kwestie weinig stof tot
discussie zal geven. De Vene
zolaanse delegatieleider kolo
nel Callozo noemt de zaak een
'routineklus'. En ook zijn Bra
ziliaanse collega Rocha ver
wacht geen ellenlange over-
„De zaak had vroeger of later
tóch geregeld moeten wor
den", zegt Rocha in zijn laco
nieke reactie. Maar een mede
werker van de afdeling
Grenszaken van het Brazi
liaanse ministerie van buiten
landse zaken in Brasilia heeft
zo zijn eigen visie op het feit,
waarom Brazilië zich zo gul
opstelt en 5.000 vierkante ki
lometer land over een lengte
vn 330 kilometer weggeeft.
„Het gebied geeft ons alleen
maar hoofdpijn. Met de over
dracht overhandigen wij het
probleem tussen de Indianen
en de goudzoekers aan de Ve-
nezolanen. Voor Brazilië bete
kent dit een kopzorg minder",
aldus de ambtenaar die niet
bij naam genoemd wil wor
den.
De vrijgevigheid wordt overi
gens niet door iedereen in
Brazilië afgenomen. Toen op
23 januari het nieuws over het
ophanden zijnde cadeautje de
deelstaathoofdstad Boa Vista
bereikte, organiseerden goud
mijnwerkers spontaan een
protestrally.
Tijdens een spreekbeurt
speelde José Altinho Macha-
do, voorzitter van de vakbond
van garimpeiros, de nationale
kaart door te verklaren dat
Brazilië „een fortuin aan bo
demschatten verkwanseld
met deze gift."
En ook het commentaar in de
toonaangevende krant 'O Es-
tado de Sao Paulo' waar
schuwde in bedekte termen
voor het ophanden zijnde ver
lies. „Het werk van de bilare-
rale commissie kan ertoe lei
den dat goud- en tinreserves
van de Braziliaanse land
kaart geschrapt worden", al
dus de krant.
Kayapo-indianen in het Braziliaanse oerujoud hebben
zich met oorlogskleuren beschilderd om in een naburige
stad te gaan protesteren tegen de aanleg van een dam.
- foto ap
Maar niet alleen bodemschat
ten spelen een rol in de dis
cussie. De gouverneur van
Roraima, Ottamar Pinto,
voelt zich buitenspel gezet,
omdat de grenscorrectie op
3.000 kilometer afstand in de
hoofdstad Brasilia wordt be
kokstoofd. Pinto dringt erop
aan dat het Braziliaanse par
lement zich met de kwestie
dient in te laten, omdat het
onderwerp tè serieus is om
aan een bilaterale commissie
over te laten.
In een poging om de schade
voor zijn deelstaat te taxeren,
kondigde de bestuurder voor
eind januari een rondvlucht
boven het veel besproken ge
bied aan. Een dag later voelde
Pinto zich echter geroepen om
het uitstapje in allerijl te can-
celen, toen de Venezolaanse
ambassade in Brazilië ver
klaarde dat haar regering de
vlucht zou opvatten als een
provocatie aan haar adres.
De grenscorrectie dreigt de
gemoederen de komende tijd
flink te beroeren. Dat blijkt te
meer uit het feit dat totaal on
verwachts een nieuwe partij
zich in de discussie heeft ge
mengd. Drieduizend Yanoma-
ni's en 300 Maiagongo's uit het
betrokken gebied eisen bij
monde van bisschop Aldo Mo-
giano een stem op de beide be
sprekingen, omdat het een
zaak is die ook hen aangaat.
Beide stammen hebben ver
klaard dat zij het Brazi
liaanse staatsburgerschap
niet wensen op te geven voor
het Venezolaanse.
„Als Brazilië verwacht het
probleem op te lossen door
een lap grond te schenken aan
Venezuela, dan staat ons on
getwijfeld nog heel wat pole
miek te wachten", aldus voor
spelt de prelaat.
Een paar uitgesleten trappen
voeren naar de kantoren van
MONAR, de eerste maar niet
langer de enige privé-organi-
satie in Polen die zich het lot
van drugsgebruikers en Aid-
spatiënten heeft aangetrokken.
In de kelder van het pand sla
pen 's nachts clandestien en
kele ten dode opgeschreven
Aidspatiënten die nergens an
ders onder dak kunnen. Want:
Aids is een ziekte van de zonde
en drugsverslaafden horen eer
der in verbeteringsgestichten
dan in kliniekenNet als de
andere voormalige Oostblok
landen moet ook Polen nog aan
wennen dat het idee dat ver
slaafden en Aidspatiënten me
demensen zijn die zorg nodig
hebben in plaats van straf.
Wie zich in Polen het lot van de
verslaafde Aidsleiders aan
trekt, moet lef hebben, want hij
weet bij voorbaat dat hij twee
machtige opponenten tegen
komt: de politiek en de katho
lieke kerk.
Marek Kotanski is zo'n voor
vechter. Mgr. staat er voor zijn
naam, maar dat betekent ma
gister. De 'monseigneurs' voor
wie die afkorting ook zou kun
nen gelden, wenden zich liever
af van de problematiek rond
drugs en Aids.
„De vorige president, Jaruzels-
ki, heeft op zijn paleis nog eens
Aidspatiënten ontvangen.
Maar Lech Walesa weigert hen
een hand te geven. We hebben
hem gevraagd om ons werk,
onze huizen te komen bezoe
ken, maar hij geeft niet thuis.
Net zo min als de kerk. Pries
ters die misschien nog wel zou
den willen helpen, worden te
ruggefloten."
Marek Kotanski doet er eerder
nonchalant dan bitter over. Na
zijn studie psychologie werkte
hij enige tijd in een psychia
trisch ziekenhuis, waar hij zich
het lot van de patiënten zoda
nig persoonlijk aantrok, dat
zijn vrienden hem aanraadden
om wats anders te gaan doen.
„Bij ons zijn patiënten in een
psychiatrisch ziekenhuis meer
voorwerp dan onderwerp, meer
nummer dan mens."
Hij werkte vijf jaar met alco
holverslaafden tot hij in het
begin van de jaren zestig op
nieuw in de psychiatrie be
landde. Vanaf dat moment
groeide het idee om dit soort
patiënten een meer persoon
lijke behandeling en begelei
ding te geven.
In 1978 kocht hij een huis, veer
tig kilometer buiten de hoofd
stad. Hij stichtte MONAR, een
organisatie die nu achttien te
huizen en zeventien consulta
tiebureaus telt. Plus nog een
mobiel consultatiebureautje
dat niet alleen informatie,
maar ook schone spuiten ver
strekt, hetgeen oogluikend
wordt toegestaan.
„Onze anti-narcoticawet stelt
het bezit en zelfs het uitdelen
van drugs niet strafbaar", con
stateert dokter Jan Suchowiak,
epidemioloog en na een Rode-
Kruis-carrière thans secretaris
van de Poolse Nationale Aids-
commissie. Een gezelschap van
zo'n dertig personen, onder wie
ambtenaren, politiemensen,
homoseksuelen, sociale wer
kers, medici en zelfs een bis
schop. De commissie adviseert
de minister van gezondheid en
bereidt preventieve campagnes
voor om de mensen voor te
lichten over Aids.
'Adidas', zoals de ziekte met
valse lichtzinnigheid wordt ge
noemd. Toch begrijpt dokter
Suchowiak de houding van de
mensen wel. Gebrek aan voor
lichting, objectieve informatie,
alsmede de afwijzende houding
van de katholieke kerk hebben
voor een even hardnekkig als
massaal vooroordeel gezorgd.
„En krijg er dat maar weer
eens uit", verzucht Suchowiak.
Reclames op de trams en sleu
telhangers met een condoom
van Poolse makelijk zijn aar
dig, maar alles behalve vol
doende om de mentaliteit om te
buigen.
„Praat me er niet van", zegt
Marek Kotanski, die ook lid is
van de genoemde commissie.
„Ik ben geslagen en bedreigd,
omdat ik me bezighield met
Aidspatiënten".
De burgemeester van War
schau heeft er tenslotte
aandringen van de minister
van gezondheid - in toegs
stemd, dat in een buitenwijk
een paar trailers mogen
den geplaatst, waarin Ai'
tiënten opgevangen kunnen
worden. „Eerst stonden ze t?
dicht bij de huizen Er kwam
geweldig protest. Nu moetende
patiënten driehonderd meter
van de bewoners verwijderd
blijven".
Polen (ruim 40 miljoen inwo-
ners) telt 30.000 geregistreerde
drugsverslaafden, maar dat
aantal moet in werkelijkheid
op ruim 100.000 worden ge
schat.
Het vorig jaar overleden meer
dan honderd verslaafden: een
derde van hen was sero-posi-
tief. De overheidscijfers spre
ken van 1435 sero-positieven-
op 2 miljoen onderzochte perso
nen - en 50 Aidspatiënten. Vol
gens de rekentabellen van de
Wereld Gezondheids Organisa
tie (WHO) moet het totaal aan
tal sero-positieve personen in
Polen zes tot acht maal hoger
worden geschat.
De controle op het virus is ook
in Polen een omstreden punt
In elk geval worden bloeddono
ren - voor zover ze niet naar
puur commerciële bloedbanken
gaan - op het virus onderzocht
„Dat wordt ze ook verteld Wie
dat niet wil, geeft geen bloed",
ligt dokter Suchowiak toe.
Geldgebrek noemt hij het
grootste probleem om de ver
slaving, de behandeling, de
preventie en de voorlichting
goed aan te pakken. Vertellen
hoe je niet besmet raakt, de
sprookjes de wereld uithelpen
Maar een behoorlijke voorlich
tingscampagne kost zeker 2
miljoen dollar en dat geld is er
niet.
Het overgrote deel van de ver
slaafden in Polen gebruikt
eigengemaakte heroïne. Er is
een begin van een crimineel-
commerciële produktie en han
del in Poolse drugs. „Onze he
roïne wordt in het westen, met
name in Berlijn en Duitsland
als zeer sterk en puur en dus
goed gekwalificeerd", aldus
Kotanski.
De morfine-bevattende papa
ver is letterlijk 'de verboden
vrucht'. Waar de rammelende
anti-narcoticawet dan wèl in
voorziet, is een teeltverbod
voor papavers. Wie er meer
dan twintig vierkante meter
mee bezaait, moet dat melden.
De voor de farmaceutische in
dustrie geteelde papavers
staan onder strenge bewaking.
Het papaverzaak is - parado
xaal genoeg - in iedere Poolse
keuken te vinden, als een
smaakverrijker in allerlei
soorten gebak. Maar uit de hele
papaverkoppen, kan via een
eenvoudig distilleerproces bin
nen twee uur een extract ver
kregen worden dat 30 tot 60*
pure heroïne bevat. Het vloei
bare, theekleurige spul wordt
vervolgens rechtstreeks in de
ader gespoten.
De behandeling in de MONAR-
huizen helpt. Iets minder dan
de helft van de patiënten komt
er 'schoon' uit. De behandeling
duurt twee jaar en geschiedt
kostenloos op vrijwillige basis
Eenderde van de patiënten
houdt het echter niet zo lang
vol.
De huisregels zijn dan ook niet
gemakkelijk. Wie zich aan
meldt ter behandeling, wordt
eerst twee weken in een psy
chiatrisch ziekenhuis opgeno
men en komt dan - als novice-
terecht in een van de MONAR-
huizen, waar gemiddeld zon
dertig verslaafden wonen,
voornamelijk jongens. Minder
jarigen komen in aparte hui
zen. Veel begeleiders en thera
peuten zijn zelf oud-verslaat-
den.
Elk huis heeft een eigen boe
renbedrijf. Daar worden de pa
tiënten tewerkgesteld Ui'
opbrengst van het bedrijf wor
den de meeste kosten betaald-
Een aanpak die doet denken
aan een kruising tussen eed
strenge kloosterorde en een ka
zerne. De eerste maanden ko
men de patiënten het huis ruej
uit. Later gebeurt dat
ne studie richt zich met name c
traject vanaf het kruispunt m
onder begeleiding en pas in
de
slotfase van de behandeling
mogen ze zelfstandig de ®ur
uit.
De harde aanpak levert resul
taten op, „en daar kan de poli
tiek toch niet langer blind voo
zijn", meent Marek Kotanski.
[TERNEUZEN - Burgemees
ter en wethouders van Ter-
[neuzen gaan paal en perk
stellen aan het plompverloren
I parkeren van fietsen er
brommers op voetpaden in d
binnenstad.
I Met het oog op een betere door
stroming van het voetgangers
verkeer heeft het Terneuzens-
college besloten het plaatsen va:
rijwielen en bromfietsen op ver-
i schillende plaatsen te verbieden.
Het gaat om een gedeelte var
de Herengracht/Axelsedam,
Schependijk, een stuk van he*
trottoir in de Noordstraat, eei
deel van de Noordstraat-prome
nade en de zijstraten die op dezi
promenade uitkomen.
SAS VAN GENT - De com
missie economische zaken
Sas van Gent wordt na bijn
twee jaar weer eens ee
j keertje bijeen geroepen.
Ondanks de belofte tijdens
•vergadering in april 1989 om w;
vaker te vergaderen, heeft
commissie sindsdien niet mei
vergaderd. Daarvóór had d;
ook al twee jaar geduurd.
De commissieleden kunne
tijdens de komende vergaderir
van donderdag 21 februari va
gedachten wisselen over de he:
inrichtingsplannen voor het Ph
lippineplein te Philippine t
voor een deel van de Promenac
te Sas van Gent. Ook het organ
seren van 'weekeinde-marktei
in de Vlaanderenhal staat op c
agenda.
Verder geeft voorzitter I
Marquinie een toelichting op d
stand van zaken met betrekkin
tot bedrijfsvestigingen in de gij
meente Sas van Gent.
De commissie economische ze
ken vergadert donderdag 21 fe
bruari vanaf 19.30 uur in de bu:
gerzaal van het stadhuis te Se
van Gent.
MIDDELBURG - In het Roo
sevelt Study Center te Mie
delburg worden vrijdag 2
februari de jaarlijkse Lav
rence J. Saunders Aware
uitgereikt.
bat gebeurt door de Zeeuw:
Commissaris der Koningin
Roertien, tijdens een bijee:
komst die om 16.00 uur begint.
Vanaf 1987 stelt het Roosevc
Study Center jaarlijkse prijzi
ter beschikking voor doctoraa"
eripties over onderwerpen uit
Amerikaanse geschiedenis.
De prijzen (respectievelij
'■000, 500 en 250 gulden groi
rijn geschonken door Steven
bunders (bestuurslid van
'neodore Roosevelt Associatie
m New York) ter nagedachten
aan zijn vader Lawrence 1
Saunders. Deze ingenieur ve
toefde veelvuldig in Nederland
Het doel van de prijzen is i
bestudering van de Amerikaan;:
geschiedenis in Nederland te b
vorderen, evenals het gebru
an de boeken- en bronnencc
pies van het Roosevelt Stuj
Center.
Er zijn dit jaar negen doet
aalscripties ingezonden, die h;
ordeeld zijn door een desku
riim e uitreiking in Mij
riburg zal worden bijgewoo
or studenten en hooglerar
te^1 zes Nederlandse university
