Onderling wantrouwen tussen coalitiegenoten groeit
'Inspraak in beleid Wereldraad onder de maat'
G-sa
Spanje ongerust over pro-Iraakse stemming in Maghreb-landen
[A OVERLE
Doden dooi
BAS DE GAAY-FORTMAN KWAM, ZAG EN LEGDE REORGANISATIEPLAN OP TAFEL
COKS
VANEYSDEN
Tussen
pruimeNsap
en
TomatEsoep
jFSTEM binnenla
DESTEMCOl
Franje van Va
■vjawap
^f)
DE STEM EXTRA MAANDAG 18 FEBRUAR11991
—Atlantische
^if^===^ar:>lémMLiAH^===j[tiddêllandse Zee=z
IJS
lOSKOU (ANP) - De EG-
(tndse Zaken zullen mc
waarschijnlijk besluiten
ovjetunie op te heffen. D<
age maand genomen na
etse hoofdstad Riga.
T48
Door Edwin Winkels
TUSSEN Spanje en Noord-Afrika liggen in de Straat van Gi
braltar slechts 14 kilometer. De Canarische eilanden, Spaans
en internationaal toeristenoord, liggen dichter bij de kust van
Afrika, op 150 kilometer, dan bij Spanje zelf, dat 2.500 kilo
meter ver weg is. Tenslotte heeft Spanje twee enclaves, Ceuta
en Melilla, op de kust van Marokko liggen.
Logisch dus dat er in Spanje
enige ongerustheid bestaat over
de pro-Iraakse en anti-Europese
stemming in de Maghreb, ofwel
de vijf Noordafrikaanse landen
Marokko, Mauretanië, Algerije,
Tunesië en Libië. Spanjes minis
ter Fernandez Ordones van Bui
tenlandse Zaken begint vandaag
een officieel bezoek aan de eer
ste vier staten in een poging de
Noordafrikanen wat te kalmeren
en een wat gunstiger beeld van
Spanje te kweken.
Want in de Maghreb zijn ze
vooral boos geworden op Spanje
sinds bekend is geworden dat
Amerikaanse B-52 bommenwer
pers rechtstreeks vanaf de Zuid-
spaanse basis Moron bombarde
menten op Irak uitvoeren. Span
je, dat door veel Noordafrikanen,
en vooral de Marokkanen, als de
'poort naar Europa' wordt be
schouwd, wordt nu uitgemaakt
voor de 'verrader' die aan het
imperialistische handje van de
Verenigde Staten meeloopt.
Nog niet zo lang geleden zeiden
ze in West-Europa dat Afrika al
bij de Pyereneeën begon. Bij de
toetreding van Spanje en Portu
gal tot de Europese Gemeen
schap, in 1986, was het dan ook
logisch dat het Iberisch schier
eiland een belangrijke rol zou
gaan vervullen in de contacten
met het Afrikaanse continent, en
dan vooral het noordelijke deel.
Het bezoek van minister Fernan
dez Ordones is dan ook bedoeld
om de EG en de Maghreb wat
dichter bij elkaar te brengen.
Een dag na zijn terugkeer, vol
gende week maandag, zal de EG
vergaderen over economische
steun van Europa aan de Noord
afrikaanse landen. Het is één van
de middelen waarmee Spanje en
Europa de zorgvuldig opge
bouwde banden met de Maghreb
proberen te handhaven om zo te
genwicht te bieden aan het
vooral in Marokko, Algerije en
Tunesië opgeleefde islamitische
fundamentalisme.
Geld is altijd al een prima ^bin
dende factor tussen de verschil
lende landen geweest. Zo leven
Spanje en Marokko op uiterst
vriendschappelijke voet sinds de
Spaanse regering koning Hassan
n vier jaar geleden een krediet
van 2,4 miljard gulden verstrek
te. Voor het eerst in jaren waren
beide landen aardig voor elkaar
Sevllla
Córdoba
SPANJE
Grenada
Almeria
en Hassan n heeft al lange tijd
niet meer gehamerd op de 'te
ruggave' van de steden Ceuta en
Melilla.
Melilla is sinds 1497 Spaans
eigendom, Ceuta kwam in 1688
in Iberische handen. Samen zijn
ze op de Marokkaanse kust goed
voor 31 vierkante kilometer
Spaans grondgebied waarop zo'n
120.000 mensen wonen. Twee
derde daarvan is Spanjaard, de
rest berber en/of islamiet met, in
de meeste gevallen, een Spaans
paspoort.
De samenleving tussen beide
groepen, vooral gefundeerd op
de onderlinge handel, heeft tot
nu toe nauwelijks grote proble
men opgeleverd, maar de angst
dat de Golfoorlog een wig tussen
de inwoners kan drijven groeit
met de dag.
Veel hangt af van de politieke en
sociale situatie in Marokko.
Aanvankelijk leek er voor
Europa niets aan de hand, omdat
Hassan n 2.000 man aan de in
ternationale troepenmacht in de
Golf leverde. Maar de Westerse
onrust, en vooral die in Spanje,
stak de kop op door de twee al
gemene stakingen in Marokko,
op 14 december en 28 januari.
De tweede was een openlijke
steunbetuiging van miljoenen
Marokkanen aan Saddam Hu-
sayn en koning Hassan n, lave
rend tussen de gevoelens van zijn
eigen bevolking en de Europese
verwachtingen, stemde zelfs met
de betoging in.
Hassan n wil nog lang op zijn
troon blijven zitten, misschien
zelfs lang genoeg om Ceuta en
Melilla op een Honkong-achtige
manier over enkele decennia
weer over te zien gaan in Marok
kaanse handen. En om te blijven
regeren moet hij het volk tevre
den houden en tegenwicht zien
te bieden aan de oppositie, die
Hassans (aanvankelijke) steun
aan de geallieerden in de Golf
proberen aan te grijpen om hem
Eositie aan het wankelen te
rengen.
Spanje wil Hassan graag helpen
stand te houden, want alles beter
dan straks een keihard politiek
treffen aan te gaan met zijn
eventuele overwinnaars. Het be
zoek van Fernandez Ordones aan
Rabat, morgen, is daarom een
van de belangrijkste stappen van
zijn bezoek, maar de Spaanse
minister heeft meer te doen.
Zo zal hij daarop naar Nouach-
kott in Mauretanië reizen om
vooral de bewoners van de Ca
narische eilanden gerust te stel
len. Die zagen laatst op de tv bij
een persconferentie van de Ame
rikaanse stafchef generaal Colin
Powell een rode pijl getrokken
van Irak naar Mauretanië, dat
op enkele honderden kilometers
van Tenerife en Gran Canaria
ligt. Er gingen zelfs geruchten
als zouden er Iraakse raketten
vanuit Mauretanië op de
Spaanse eilanden gericht staan,
iets wat de regering in Madrid
razendsnel ontkende.
Maar inmiddels is het toerisme
naar de Canarische stranden
sterk teruggelopen en wordt er
daar al geroepen om financiële
steun van de centrale regering.
Madrid probeert nu, met het be
zoek van zijn meest gewaar
deerde minister aan het duidelijk
pro-Iraakse Mauretanië, in de
eerste plaats morele steun te bie
den aan de Canariërs.
Ook in Tunis en Algiers zal Fer
nandez Ordones, mede namens
de rest van de EG, zieltjes probe
ren te winnen, vooral met
nieuwe beloftes over het verder
aanhalen van de economische
banden. Daarnaast zal hij de
Maghreb-autoriteiten. waar
schijnlijk meedelen dat Spanje
voorlopig afziet van het eisen
van een visum voor Afrikanen
die via Ceuta, Melilla en de
Zuidspaanse havens naar Spanje
en verder Europa in willen trek
ken.
Als één van de 'buitengrenzen'
van het verenigde Europa zou
Spanje per 1 maart die visa ver
plicht stellen voor inwoners van
niet-EG-landen. De aankondi
ging van die maatregel leidde
vorig jaar al tot felle reacties in
vooral Marokko.
De verwachting is dat 1,4 mil
joen Marokkanen jaarlijks een
visum moeten aanvragen om
Spanje binnen te komen. De
Golfoorlog en de groeiende span
ning in Noord-Afrika lijken de
Spaanse regering er niettemin
toe te dwingen die impopulaire
maatregel even uit te stellen.
Door Jan Greyn
BIJNA stralend kwamen ze
naar buiten, alsof het Ak
koord van de Eeuw was ge
sloten. Maar nee. Het kabinet
Lubbers III had nog enkele
daagjes nodig om de puntjes
op de i te zetten en de cij
fertjes achter de komma
kloppend te maken.
Iedereen blijft er -zo was te
zien - redelijk ontspannen onder.
Vrolijk aten bewindslieden za
terdag tegen zessen een bitter
balletje, maar wèl voor het raam
zodat de nieuwsgierigen buiten
het ook konden wéérnemen.
Toen Lubbers zijn collega's za
terdag kwam vertellen dat hij en
Kok graag nog even wat tijd
hadden om een gezamenlijk
voorstel te formuleren, liét toch
een minister zich een beetje mis
moedig ontvallen: „Aan wie heb
ben we dit weer te danken?"
Want een ietsiepietsie groeit het
onderlinge wantrouwen. Welke
minister zou plotseling bij Lub
bers en Kok hebben laten weten
nog ergens overwegende bezwa
ren tegen te hebben?
Veel meer wanklanken vallen
niet te horen vanuit de Trèves-
zaal en de kamers daar omheen.
Dat willen in elk geval lieden
doen geloven die er tussenin zit
ten. Diezelfde lieden staan ook
verbaasd van het optimisme van
Wim Kok, die voornamelijk stra
lend lachend te zien is, grijnzend
soms. Een enkele minister, zoals
Bukman (Landbouw) en Hirsch
Ballin (Justitie), wil nog wel eens
een somber gezicht opzetten.
Vooral na 'biechtstoel'-gesprek-
ken met Lubbers en Kok over de
bezuinigingen op hun departe
menten.
Velen waren ervan overtuigd dat
het kabinet de maandenlange
worsteling met de Tussenbalans,
een nieuw fenomeen in de Ne
derlandse politiek, zaterdag zou
afronden. Vrijdagavond rond tie
nen had Wim Kok als minister
van Financiën en als vice-pre-
mier een compromisvoorstel in
gediend om de kou uit de lucht
te halen.
De discussies bleven tot dan toe
vooral steken op wat politieke
stokpaardjes leken te zijn. Kok
had zich verbonden aan een te
gemoetkoming voor de lagere in
komens - de eerste belasting
schijf verlagen - en de inflatie
correctie voor de hogere inko
mens achterwege laten.
Lubbers en zijn geestverwante
ministers hikten zwaar tegen dat
PvdA-plan aan. Want het werd
steeds meer een sociaal-demo
cratisch plan en steeds minder
een plan van de minister van Fi
nanciën. Lubbers had een sta
dium eerder al afstand gedaan
van zijn wens op de BTW te ver
lagen van 18,5 naar 17 procent.
Maar dat gebeurde voornamelijk
onder druk van de negatieve be
rekeningen van het Centraal
Planbureau dat een ferme voor
keur uitsprak voor belastingver
laging. Toen de patstelling tot
alle kabinetsleden was doorge
drongen, presenteerde Kok zijn
alternatief.
Dat alternatief lijkt verdacht
veel op Koks eerdere voorstel.
Want in plaats van het verlagen
van de eerste schijf met enkele
procentjes wil Kok nu de belas
tingvrije voet verhogen met en
kele honderden guldens. Het ef
fect is feitelijk hetzelfde, want
relatief gezien gaan de laagste
inkomens daar het meest mee
vooruit. Kok slikte tegelijkertijd
zijn plan in om af te zien van de
inflatiecorrectie voor de tweede
en derde schijf. Dat is wèl een
opvallend verschil.
Maar daar zit nog een addertje
onder het gras. Want in plaats
van de inflatiecorrectie, wil Kók
afzien van de rentevrijstelling en
van de belastingvrijstelling van
dividend. Uit cijfers van het mi
nisterie van Financiën blijkt dat
zo'n maatregel vooral de hogere
inkomens treft - natuurlijk ook
voor een deel de lagere inko
mens.
En ook het voortaan niet meer
aftrekbaar laten zijn van be
taalde rente op consumptieve
kredieten (voor de aanschaf van
auto's of ander lux spul) treft
vooral de hogere inkomens.
In CD A-kring was gisteren al ge
mor te horen over deze maatre-
Kok - foto anp
gel. Oud-fractievoorzitter Chris-
tiaanse (CDA, Eerste Kamer)
vindt zo'n ingreep niet best. Hij
meent dat het kabinet hiermee
de commissie Stevens die zich
bezighoudt met een aanpassing
van het belastingstelsel 'na Oort'
teveel voor de voeten loopt.
Allerlei belastingdeskundigen
haastten zich gisteren voor de
radio te verklaren dat het kabi
net de 'rechtsonzekerheid' teveel
in de hand werkt met dit soort
besluiten. Totnogtoe heeft het
kabinet echter nog niet één be
sluit genomen.
De kou is uit de lucht, luidde de
officiële verklaring namens Lub
bers zaterdag in de namiddag.
Dat was wat het weer betreft een
waarneembare constatering.
Maar gezien het misplaatste op
timisme van de laatste dagen is
iets van voorzichtigheid op zijn
plaats. Ook al schijnt Lubbers op
een on-Lubberse manier het re
ken- en telwerk van Kok te ac
cepteren.
„Ruud is wel nauwkeurig, maar
het hoeft van hem niet drie cij
fers achter de komma te klop
pen. Wim Kok wèl, die wil het
precies. En dat houdt soms zo
op," zegt iemand uit de naast
omgeving van Lubbers. Daarom
moeten we de reeks besluiten die
als een Tussenbalans de geschie
denis ingaan, eerst eens zien. op
papier. Kunnen we nog altijd
constateren of het dom kappen
of bezuinigen met visie is.
Door Jan Bouwmans
CANBERRA - Bas de
Gaay-Fortman zei de Ne
derlandse politiek en de
Eerste Kamer vaarwel,
reisde af naar de zevende
Assemblee van de Wereld
raad van Kerken in het
Australische Canberra, zag
daar de gang van zaken en
legde na een weekje een re
organisatieplan op tafel.
Het is ietsje overdreven, want
het is niet helemaal een een
mansactie van Bas geweest.
Maar hij heeft wel een sleutel
rol gespeeld en het plan liegt er
in al zijn bondigheid niet om.
„In onze visie", zegt het plan,
„is de Wereldraad van Kerken
een zichtbare en hoorbare ex
pressie van Christus in onze
wereld. Het is echt een wereld
omvattende raad, dienstbaar
aan de wereld, handelend van
uit een duidelijke christelijke
identiteit, die bewaard en be
hoed wordt. De Raad is een fo
rum voor de stemlozen.
„De Raad is netwerk en bron
van informatie en inspiratie,
niet alleen voor de kerken,
maar in dezelfde mate voor
non-gouvernementele organi
saties, regeringen en basisge
meenschappen. De Raad moet
voor de kerken veeleer een
brug zijn dan een overkoepe
lende instelling, veeleer een
arena bieden voor het oplossen
van spanningen dan een
scheidsrechter zijn, veeleer
bron van inspiratie dan bu
reaucratisch compromis zijn".
De praktijk ziet er even anders
uit. „Onze kritiek", aldus het
plan, „is dat de Wereldraad
van Kerken voortdurend uit
balans is, gebukt gaat onder
strijd en spanning tussen or
thodox en protestants, tussen
mannen en vrouwen, tussen
jongere en oudere generatie,
tussen clerici en leken, tussen
studie en actie, tussen het be
waren van het geloof en de in
passing ervan in ieders eigen
cultuur, tussen professionele
oecumene en vrijwilligerswerk,
tussen voorzichtigheid en risi
co^ willen nemen, tussen kos
ten en baten, tussen efficiëntie
en verantwoording".
De kern van de voorgestelde
reorganisatie is dan dat de We
reldraad zich eens flink gaat
beperken en veel meer zaken
overlaat aan andere kerkelijke
lichamen zoals regionale raden
van kerken en nationale raden
van kerken. Maar ook met de
wereldverbanden van afzon
derlijke kerken zoals de Lu
therse wereldfederatie en we-
reldverbond van Reformatori
sche kerken en met organen als
de Conferentie van Europese
kerken moet de Wereldraad
verantwoordelijkheden gaan
delen.
Kortom, decentralisatie! De
Wereldraad moet zelf minder
uitvoerend werk gaan doen en
meer als coördinaat gaan fun
geren. „Het is natuurlijk mooi
dat hier op de Assemblee vurig
gepleit wordt voor bestrijding
van het kastensysteem in India.
Maar dat moeten de kerken in
India zelf doen, want het is een
Indisch probleem, geen mon
diaal vraagstuk".
Het plan ligt er, maar wat ge
beurt daar nou verder mee?
„Dat", zegt de Gaay-Fortman
temidden van een veeltalig ge
roezemoes in het Ursula-colle
ge, „dat zou ik ook wel wilen
weten".
De gereformeerde afgevaar
digde verwoordt er een flink
stuk onvrede mee. „Ik ben erg
ontevreden over wat wij als of
ficiële afgevaardigde hier kwijt
kunnen. Met de grootste moeite
krijg je je naam op de sprekers
lijsten. En dan moet je nog
maar afwachten of je het
woord krijgt".
De Gaay-Fortman staat in zijn
onvrede niet alleen. Dat geldt
voor alle afgevaardigden die
naar de Assemblee zijn geko
men om over beleidszaken mee
te praten en mee te beslissen.
En de kans ertoe krijgen ze
nauwelijks.
„Het rapport van de secretaris
generaal en van de president
gaat over verantwoording; de
veel geprezen verantwoording
hier, want we gaan de overhe
den straks allemaal aanspreken
op gebrek aan verantwoording,
ook de bedrijven en vooral de
multinationals: geen van allen
wülen ze verantwoording af-
Bas de Gaay-Fortman: 'Kerken moeten hun mond hou
den over politieke gebeurtenissen'. - fotoanp
leggen. Nou, hier gaat het de
hele staf van de Wereldraad en
om alle mensen die wij op kos
ten van de gewone kerkge
meente acht jaar lang hebben
laten reizen naar alle vergade
ringen overal ter wereld. Die
leggen verantwoording af. En
dan deelt voorzitter Sylvia Tal
bot mee, dat 28 sprekers niet
aan het woord komen. Dat
vind ik schandalig!"
Eigenlijk zijn er twee Assem
blees in Canberra, stelt de
Gaay-Fortman. „85 tot 90 Pro
cent van de afgevaardigden is
hier naar toe gekomen voor een
grote oecumenische ontmoe
ting. Die mensen zijn dol ge
lukkig. Ze vermaken zich in de
goede zin van het woord, ze
doen inspiratie op, ze gaan
thuis doorgeven hoe fijn en sti
mulerend dit oecumenische ge
beuren wel niet geweest is: de
gebedsdiensten zijn elke mor
gen even machtig en ze hebben
ook eens een askruisje gekre
gen. Deze categorie is overver
tegenwoordigd bij de Afrika
nen".
„De andere groep, 15 tot 10
procent van de afgevaardigden,
is beleidsgericht. Ze beschou
wen zich als kerkelijk parle
mentariër, door hun kerk ge
stuurd om mee te praten over
het beleid van de instantie die
voor die kerk heel veel bete
kent en waar ze sterk aan
hechten. Die kans krijgen ze
maar een keer in de acht jaar.
Die groep loopt rond met de
frustratie over de plenaire ver
gaderingen. Want dat zijn tot
nu toe pure voorstellingen ge
weest. Dat is toch een aanflui
ting".
Graaft de Wereldraad op deze/
manier niet haar eigen graf?|]
„De kunst", aldus de Gaay-
Fortman, „is om beide assem-
blee's met elkaar te verbinden.
In elk geval moet voorkomen
worden dat de beleidsgerichte
groep gefrustreerd raakt." Wat
in Canberra niet bepaald ge
lukt is.
Nou is het weer ook niet zo,
dat er alleen maar een gefrus
treerde Bas de Gaay-Fortman
over de schaduwrijke campus
van de Australische nationale
universiteit in het zon-overgo-
ten Canberra loopt - of beter:
fietst, want een fietsende natie
blijvende, zij het hier op ge
huurde tweewielers. Nee, zegt
hij, er wordt ook werk gele
verd, dat inspireert. Dat ge
beurt in de vier secties, waarin
de Assemblee de eerste ander
halve week was opgesplitst.
Het algemene thema van de
Assemblee 'Komt Heilige
Geest, vernieuw de hele schep
ping' is in vieren gedeeld: be
houd van de schepping (econo
mie en milieu), bevrijding, een
heid (zowel van kerken als van
de hele mensgemeenschap) en
spiritualiteit. De Gaay-Fort
man verloochende zijn 'groene'
kleur niet en nam een sleutel
positie in in de sectie over
schepping-economie-ecologie.
Hij is met het bereikte resul
taat zeer tevreden. Vanuit een
vernieuwde theologische visie
op de schepping, waarin de
mens niet meer centraal staat
maar gezien wordt als onder
deel van de schepping, zijn ele
menten ontwikkeld van een
nieuw economisch denken,
waarin de ecologie centraal
staat.
In de samenhang van schep
ping, economie en ecologie
geldt de natuur niet langer als
produktiefactor, niet als de na
tuurlijke hulpbron voor pro-
duktie en consumptie, maar is
de natuur op de eerste plaats
het draagvlak van het hele be
staan. De consequentie van die
visie is, dat de mens fundamen
teel anders met de natuur en
haar hulpbronnen gaat om
springen. Dat geeft sociale ge
rechtigheid ook veel meer kan
sen.
De Wereldraad moet de ko
mende zeven jaar veel werk
maken van de verbreiding van
deze visie, aldus de sectie. Een
heel duidelijk toegespitst pro
grammapunt in het kader van
het conciliair proces voor ge
rechtigheid, vrede en eenheid
van de schepping.
De Gaay Fortman wijst in dit
verband op de zijns inziens op
merkelijke bijdrage van de
rooms-katholieke bisschop
D'Souza van Benares (India).
De westerse kerken en christe
nen moeten volgens deze bis
schop wel missie bedrijven,
maar niet meer in verre landen,
doch in him maatschappelijke
en economische structuren die
ver afstaan van het christelijk
normbesef.
„Doen christenen die zondag
naar de kerk gaan, op maandag
niets meer dan zich helemaal
aanpassen aan de bedrijfs
structuren waarbinnen ze wer
ken, en die gerechtigheid in de
weg staan?", aldus deze bis
schop.
Het behoort tot de traditie van
de Assemblee van de Wereld
raad om publieke verklaringen
af te leggen over actuele kwes
ties. Van deze Assemblee zijn
verklaringen te verwachten
over de Golfoorlog en het Mid
den-Oosten, over burgeroorlo
gen, over de rechten van in
heemse volken, over Zuidafri-
ka, de Pacific, de Baltische sta
ten en andere spanningsgebie-
den in de Sovjetunie, Sri
Lanka en El Salvador.
Maar wie ligt daar nou wakker
van in de wereld? „Niemand!",
erkent De Gaay Fortman vol
mondig. Hij vindt het ook alle
maal veel te veel. In de voltal
lige Assemblee heeft hij ook
naar voren gebracht dat ker
ken en de Wereldraad veel va
ker hun mond moeten houden
over allerlei zaken. Ze moeten
alleen praten over dingen
waarbij ze een specifieke in
breng kunnen leveren.
Als De Gaay Fortman een kos-
ten-baten-analyse maakt van
zo'n Assemblee, wat is dan zijn
conclusie? „Ik vind het zinvol
en nodig zo'n Assemblee om de
zeven jaar te houden. Maar het
moet dan wel een grootscheeps
kerkelijk-parlementair gebeu
ren zijn".
-V;
badmutsen knikken msi
mend. Een ander weet ooi|
leen nog maar van
koud, bitter koud. „Ik was]
vierde kind en we hadden
paar schaatsen. Als je dani
de beurt kwam, was je dósi|
dóór verkleumd, kon je
meer van de kou".
In een zwierende sliert
het ijs naar school, dat h
ner ik me van woeger. Eni
nóg eerder de verrassing:
met m'n vader om schaatstj
kopen. Van die degel
doorlopers, met leren
stukje en oranje-blauw ge
ven banden. „Daar zijn
wedstrijden mee gewonnei|
elfstedentochten op verre
hoor", maar onze kinderen!
pen er na vijf bange slagen
tijd meteen naést op het
„die stómme ouwerwetse
gen".
Kunstschaatsen van
terklaas zijn ook een
voor ouders. Een paar ij
mee naar het ijs als steunei
schouder en verder af
komen juichen bij sterlii
rondjes, meer hoeft
Steeds met handen lei
warm in je zakken, zon
enig heimwee naar vroed
Die kleurige geweven
dat waren in de praktijk tol
eigenlijk altijd kouwe stil
touwtjes, die je met ma
lospeuterde om ze voor detj
veelste keer opnieuw stijf c
kinderenkeltjes te knopen j
zei ik dat écht „Die hontj
schaatsen, dét is je wai
Lieve kinderen, vergeef
opvoeden is een kunst
aldoende moet leren, net i
schaatsen.
In de week vóór de echte? y^jljkC
schaatspret losbarstte,
zag ik ze bezig: drie jon
gens van een jaar of tien, laar
zen aan, grote stokken in de
hand, druk schreeuwend en
gebarend langs de waterkant.
Jonge eendjes Vissen Een
verdwaalde kikker Al die
opkomende gedachten kon ik
doorstrepen, het was er de tijd
niet voor. Hengelen naar een
afgedankte step of fiets, dat
zou kunnen. Mens van deze
tijd ben ik, jammerlijk voorge
programmeerd, dus flitste ook
door m'n hoofd: baldadigheid,
vernielzucht misschien wel.
Maar dat enthousiaste drie
tal Onmogelijk, en ik liep op
ze toe: „jongens, is er wat bij
zonders te zien daar
In een mum van tijd dansten
ze om me heen, als jonge hon
den die de druppels afschud
den. Op de vijver in het park
lag al een behoorlijk laagje ijs,
maar het leuke was, „snapt u
mevrouw" dat onder het brug
getje alles kraakte en stukbrak
en dat ijs haalden zij hier naar
de kant. „IJsschotsen In zo'n
smal watertje Hele heuse
ijsschotsen ja, zo dik als een
vinger, „en sommige wel
zóóóó groot". De verteller
stond nog met z'n armen wijd,
toen de anderen al naar het
water renden. „We zullen er
eentje laten zien".
Het was echt geen vissersla
tijn. Even later hield ik een
stevig stuk ijs van behoorlijke
omvang vast, dat we met z'n
vieren om het hardst bewon
derden. Verrukt wezen ze naar
de luchtbellen nét onder het
oppervlak. „Mooi zijn die hè,
lijkt wel zilver", en ze leerden
mij hoe je aan de onderkant
met je vinger dat holletje lucht
kon voelen.
„Bedankt, jongens, en nog
veel plezier met het ijs". En zij
in koor: „Daag, u ook".
Gisteren liep ik naar de vijver.
Een kleurige warreling schaat
sende jongens en meisjes. Ik
kon ze er niet uit herkennen,
vermomd nu met ijsmuts, wol
len sjaal en ski-jack denk ik.
Er strompelde een snotterend
jongetje voorbij op z'n schaat
sen over het bevrorer gras,
schaatsbeschermers nog in z'n
hand. „Moeten die er niet on
der Hij keek alsof er bevro
ren tranen achter zijn ogen za
ten: „zo kouw handen..." Na
mijn goeie daad van die dag
bibberde hij verder - verant
woord tegenover thuis nu,
maar met dezelfde hoogge-
trokken schoudertjes.
„Hebben jullie die foto in de
krant gezien van dat huilende
kindje op het ijs Nou, dat
was ik vroeger, préciès zo al
tijd". Zelfs in een warm zwem
bad zitten mensen in de greep
van het water in die tegenge
stelde winterse toestand.
Proestende hoofden onder
Zaterdag 15 December heeft Nederland kunnen zien op televii|
dat onze moerstaal niet te spellen is. Eminente deelnemers an
het Nationaal Diktee in de Ridderzaal hadden gemiddeld 19
woorden fout gespeld. De winnaar - hij had maar 5 fout in het
diktee - was een scholier, geen eminente deelnemer, geen
minister, auteur, geen hoogleraar.
uiOf hij verwacht had 5 fout te hebben weet ik niet. Het werd
hem vóór de aanvang niet gevraagd. De vraag werd wel gesteld
aan minister Korthals-Altes en eminentie - bescheiden in zijn
eminentie - was er van overtuigd dat hij het er niet zonder foultj
zou afbrengen. Twee, wellicht drie fout, zal ik wel hebben, zo
meende hij. Het waren er veertien.
Ik deed thuis dapper mee en rekende op een fout of vijf. Het
werden er 14. Tweetaligheid is niet bevordelijk voor de juiste
spelling van de beide talen in kwestie. Na 40 jaar lang babiesa
gespeld te hebben kwam het niet bij mij op dat nederlandse
babies niet zo gespeld mochten worden maar zo: baby's. Eén
nederlandse baby mag op z'n engels gespeld worden, twee niet I
Van wie mag dat niet Van de Nederlanders en Vlamingen die I
dat met elkaar afgesproken hebben en gepubliceerd in een klefflj
groen boekje in 1954. Hoeveel woorden daar in staan weetik»"
maar De Herziene Woordenlijst van 1990 heeft ze allemaal
overgenomen, plus 30.000-nieuwe, vaak in strijd met die uitbel I
Groene boekje.
Volgens de schrijvers van de Herziene Woordenlijst, die datookl
zelf uitmaakten, kunt U nu zonder spelfouten van ossestaart
ossenstaartsoep maken. U mag ook een kattekop spellen op ee» I
katteNrug en een sigaretteNpeukje deponeren in de asbak naast]
een sigarEstompie.
Deze onvoorwaardelijke spellingsgeboden, dit willekeurig fou'
en goed, kenden onze voorouders niet. Zij bezaten niet altijd
vrijheid van godsdienst, maar wel altijd vrijheid van spelling.®!
maakt het uit, redeneerden Joost van den Vondel, Jan
Pieterszoon Koen en de Heeren Zeventien of U spelt: gout,
goud, goudt. Iedereen die het leest weet dat U het edel metaal
bedoelt. Spreken blijft zilver, silver en zweigen, swijgen, zwijg®
blijft gout. U gaat pas in de fout, faut als U door Uw spelling df
uitspraak verandert en een ander begrip verkrijgt, met andere
woorden als U 'spellen' door een T weg te laten verandert in
spelen of speelen.
Veroorzaakte deze 'spel maar raak, zo lang de betekenis niet
verandert' opvatting geen heilloze verwarring Ze hebben er
geen last van ondervonden de bouwers van de Heerengracht.
Keizersgracht, de Prinsengracht, onze empire-builders, die met
geweld van vuurwapens volken zonder vuurwapens aan zich
onder wierpen en hun landen inlijfden bij Overzees Nederland1
Dat kon toen nog ongestraft en het leverde genoeg geld op om
hele grachtengordels te bouwen in Amsterdam en heerlijke
lusthoven langs de Vecht.
De Heeren Zeventien hadden wel wat anders aan hun hoofd da"
de spelling van goud. Het ging hun om het edel metaal niet de
schrijfwijze daarvan. In mijn familiebijbel heeft een voorvadet.
genietend van de speivrijheid, opgetekend: Int iaar onses heers
1796 is geboore Dirrek van der Meulen op den 11 november.
Een mooi handschrift had hij niet en zijn ganseveer had hij w£'
eens mogen bijslijpen maar ik hoor hem in gedachten redenet®
Als iesus van Nasaret zijn naam begint met een i (I.N.R.I.)
waarom zou ik dan het iaar onzes heren niet spellen met een i
Niemand spreekt jaar anders uit dan iaar.
TRECHT (ANP) - Enkele
tnderden vrachtwagen-
[„uffeurs hebben zaterdag
f veertien bijeenkomsten
P de Vervoersbond FNV tc
|t laatste bod van de K
rkgeversorganisatie
jjV voor een nieuwe cao
fcgewezen.
besloten ultimatums te stel- sl
aan afzonderlijke trans-
hrtondernemingen en zonodig
K
oi
zi,
ri
d<
H
Als het signaal van de EG, d
jan een volk niet met geweld
fect heeft gehad, kan de Ge
aken doen met de Sovjetunie'
[en Broek gisteren bij terugket
Sovjet-regering heeft de
u-afmaatregelen waartoe de
!G na de schietpartij in Riga
"sloot, buitengewoon hoog op
domen. President Gorbatsjov
Irak zaterdag tegenover de
■opese trojka - de Luxem-
luzgse, Nederlandse en Ita-
iaanse ministers van Buiten-
indse Zaken - van 'een bui-
«nsporige reactie'.
Iet is in het belang van
„jropa en de gehele wereld dat
le Sovjetunie niet uiteen valt.
lanspraken van nationalisti-
;he bewegingen in de Balti-
che Republieken getuigen niet
/an de wil problemen door
jverleg op te lossen", aldus de
Sovjet-president.
,De landen van de EG hebben
jegrip voor de 'ingewikkelde
>n moeilijke situatie' waarin de
Sovjetunie verkeert. Gorbats
jov blijft geloven in het welsla
gen van zijn politiek van glas-
,iost en perestrojka, en de EG-
landen zullen hem daarbij alle
iteun verlenen", aldus de Lu
xemburgse minister van Bui-
inlandse Zaken Poos. Deze is
ivens voorzitter van de 'troj-
tfl'.
iorgen, wanneer de trojka aan
le andere EG-ministers in Lu
xemburg verslag uitbrengt
jver het bezoek aan Moskou,
'staan wij voor de vraag of de
jesprekken over economische
lamenwerking met de Sovjet-
inie op gang moeten komen',
fan den Broek zei 'er op te ver-
rouwen dat ons signaal in
loskou duidelijk is overgeko-
John
OW
IRIELLE (ANP)- De gladheic
inde in Nederland tientallen
'olg gehad. Daarbij kwamen v
'ier mensen overleden toen
twee personenauto's in Brielle
ip elkaar botsten.
Een strooiploeg ontdekte in
"linnenmaas een over de kop
leslagen auto op het ijs van een
sloot. De bestuurder bleek te
zijn overleden. De man, een 44-
jarige inwoner uit Puttershoek
verloor waarschijnlijk door
gladheid de controle over zijn
voertuig en gleed van de weg
af, aldus de rijkspolitie.
Ook andere Europese landen
gaan gebukt onder sneeu
woverlast. Zowel in Duitsland
als in Oostenrijk, waar tien
duizenden skiërs aan de thuis
reis zijn begonnen, heeft het
ALS DE NEDERLANDSE minist
den Broek de situatie juist insch
Qa's morgen besluiten het overl
hulp aan de Sovjetunie weer op
9ing in Litouwen dreigde de EG,
gelijk optreden deze technische
daarop het Sovjet-leger op bep
geldheden in de Letse hoofdstf
dan deze aankondiging gestand
Afgelopen weekeinde brachten
namens de EG een bezoek aan
van den Broek dat Sovjet-presic
tG buitengewoon hoog heeft o
dat het signaal van de EG dus h<
nu dan ook haar hulpoverleg me
missie, maar die uitleg moet ni
jreel te simpel zijn.
De realiteit is dat de EG begin c
tot een laatste waarschuwing'
aangekondigde sancties min of
effectueren en dat ze daar nu b
°P terugkomt. Alles wat Van dc
Jffnle' het afdekken van de te
Politieke blunder die niet gemaa
Door haar veel te snelle strafme
snel de goede relatie met Mos
uaarmee een belangrijke bondg
"~nas gejaagd en ze heeft de 1
n£jra?bt van Sovjet-president
ytondig vernielde economische
en - nodeloos bemoeilijkt.
hl„nn?r9en de EG besluit het o\
(Iok is veel schade herste
„„„dennnering aan een buite
<£n 9ezamenlijke EG-diplonr
n al een indrukwekkende rij v
