it het eeuwige leven van Dik Trom mm 'mm ami Kunst versterkte Israels isolement vandaag: Gala Gré Brouwenstijn nu definitief afgelast de cultuur van HDB8M Filmsterren nemen extra veiligheidsmaatregelen 180 auteurs voor ECI-prijs Musical 442nd Street' in VS-versie naar Den Haag EXPOSITIES erschillen I opvoeding van het kind liet 'koud. ,,'t Is een bijzonder Griet, - dat is ie", was 1 zijn onverschillige com- jar. C. JOH, KIEVIET UIT HET LEVEN VAN Vals FRANK TIESING MAAKT TV-SERIE OVER ISRAËLISCHE KUNSTENAARS Hoog niveau Europa Verderfelijk Lief Pietje Bell Oorlog VRIJDAG 25 JANUARI 1991 Jamie Lee Curtis formidabel in film 'Blue Steel' Jan Brokken volgde pioniers door Afrikaanse oerwoud De culturele agenda Jan Raas Wieler ploeg- leider ■5* Quellin II - 14, 16, 18, 20 en I ■22 u. Narrow margin. Quellin III - 14,16,18,20 en |22 u. Teenage mutant ninja turt- lies. ■ji* Metro I - 14,16,18,20 en 22 |u. Home alone. Metro II - 14, 16, 18, 20 en 122 u. Death warrant. Sinjoor - 14.20, 16.40, 19 en 121.20 u. Flatliners. Brabo - 14, 16, 18, 20 en 221 u. Child's play 2: Chucky. Tijl - 14, 16,18, 20 en 22 u I Short time. Wapper - 14, 16.30, 19 en I 21.30 u. Wild at heart. Ambassades - 14, 16.30, 19 en 21.30 u. Ghost. Ambassades Club 1 - 14,19 18,20 en 22 u. Nobody's perfectI Ambassades Club 2 - 14,19 18,20 en 22 u. Rocky 5. Ambassades Club 3 - 14 j 16.30,19 en 21.30 u. Presumed innocent. Ambassades Club 4-14 16.30,19 en 21.30 u. Revenge. BRUGGE Complex Zwart Huis 20 u. Ghost. 20 u. Pretty woman. 20 en 22.30 u. Flatliners. 22.30 u. The freshman. 22.30 u. The sheltering sky. Memling 20 en 22.30 u. Death warrant. Van Eyck 20 en 22.30 u. Memphis belle. Zie Uitgids van zaterdag, •sjtpai Iraq 6 'neui UBA JOUS '8 'lUq 'A 'uiooqauuap -g 'sjfuq p(s 'f 'sjtiui SOA UBA JUBJiCiz '2 'sjpiil 'I se tv-film 'Vanishing act' met Mike |s hun huwelijksreis in de Rocky f spoorloos. 12,21.50 uur laanse tv-film 'Mijn land of mijn l ;oppige Vietnam-veteraan. Met zijn tig bestaan totdat de overheid het etbasis te bouwen. uur irse kleurrijke Nederlanders te gast. k over het opgaan van zijn partij in ;yn heeft een neef, die het buiten- bert Heyn verzamelt erotisch kunst naken'. 1982 waarin een moeder en een nt Bernard worden geterroriseerd. Lr Dirk Vellenga liTrom was een vervelend ventje. 1 hij honderd jaar geleden werd geboren, riep de buur- tar in haar onschuld: „Wel, wel, wat een driedubbeldikke Ln is dat! Zo'n dikzak heb ik nog nooit gezien! 't Is zo- ireen natuurwonder." (eerste die het moest ontgel- 1 was de baker. De driedub- Jfkke zuigeling zorgde ervoor [zij haar soep morste en een [tballetje in het verkeerde kreeg. „Dirk Trom keek ^triomfantelijk aan. Van dht (blik af aan vreesde de baker p school verscheurde hij zijn ten en zat hij de juf dwars |al zo 'bleek en schraal' was. 1 wandelde zflfs in haar man- lover het schoolplein en 'ver- He zich kostelijk'. De hoed klasgenoot Bruin Boon e hij in de emmer, waaruit Schoolkinderen mochten drin- [let was geen wonder dat de Igeheer Trom zich zo onaange- I gedroeg. Zijn vader was [oritair en bepaalde onder het eenzijdig de naam van het „Hij zal Dirk heten, dat lie. Mijn broer die naar Ame- la is gegaan, heet ook zo, dat Lie, en daarom, zie je....hap! pik Trom bezat een brutaal dikheid en volgens de [rijver was dat 'de schuld van pmoeder, die hem altoos reus- grote boterhammen liet ten." Het beeld is duidelijk: oder is zoon niet de baas en iptzijn liefde via de maag. Dik Trom wordt hon derd jaar. Nostalgie houdt zijn populariteit op peil. FOTO DE STEM/ DICK DE BOER 5i t m&iïm msB&m aliwunxuxs mmJOMMMKINM* [zou je de zes boeken over Dik die C. Johan Kieviet zef tussen 1891 en 1930, 1 lezen. Maar vele genera ls Nederlanders hebben dat ze- r niet gedaan en dat kun je aan de indrukwekkende cijfers zien. Directeur Vrieling van uit geverij Kluitman in Heerhugo- waard zegt dat over de eerste ja ren geen verkoopcijfers bekend zijn, maar schat het aantal ver kochte exemplaren nu op ander half miljoen voor de zes boeken. Het eerste deel, 'Uit het leven van Dik Trom', is volgens hem een miljoen keer over de toon bank gegaan. Met die getallen klopt Dik Trom 'Afke's tiental' (650.000 exemplaren), maar ook verkoopsuccessen als 'Erik' van Godfried Bomans (900.000) en 'Ik, Jan Cremer' (750.000). Kinderen én ouders maalden niet om pedagogische of ethische bezwaren, zij genoten van de ko mische dwarsheid van 't 'bijzon der kind'. Dik Trom staat nog steeds in de top-tien van kinder boeken en jaarlijks worden nog zo'n 8.000 exemplaren verkocht. Cornells Johan Kieviet maakte het zijn lezers niet fnoeilijk. De voorkeur moest wel uitgaan naar Dik Trom, die zijn pesterijen richtte op mensen die uiterst on sympathiek waren. Kieviet legde omstandig uit hoe het zat met Diks aartsvijand: „Bruin Boon was dan ook geen aardige jon gen, want vooreerst was hij niet eerlijk, ten tweede sprak hij nooit de waarheid, ten derde was hij vals en ten vierde laf, howel hij zich gaarne voor dappper uit- iur tijd besluiten zelf politie-agentje te Irama met Carroll O'Connor als de st Borgnine als zijn heethoofdige an een reclamebureau komt met een k te promoten. Interessante film uit "I in de hoofdrol. 'E.N.G', een Canadese dramaserie, iet scherm zal verschijnen. Via een 1 de kijkers reeds vertrouwd raken ver Dan Watson en cameraman Jake snelste ploeg van Channel 10, want g) speelt zich af op de nieuwsredac- ISoor Hans Rooseboom BEL AVIV, het voornaam- |ste doelwit van de Scud-ra- ■ketten van Saddam Hu- |sayn, is niet alleen de ffirootste stad van Israel, het Is ook een monument van Inoderne architectuur. [Het lijkt volledig ongepast om I» deze bange dagen, waarin Pet voortbestaan van Israel [weer eens op het spel staat, een [verhaal aan te vangen over [zoiets vredigs als moderne ar- [chitectuur. [Maar het feit dat de 'Witte Istad' Tel Aviv 's werelds mooi- ste voorbeeld van Bauhaus-ar- chitectuur is, van twintigste- Iteuwse puur Europese cultuur, I -eeft wél alles te maken met [Israels identiteit en zijn isole ment als vreemde eend midden J® de Arabische bijt. [DeIsraëlische kunst en cultuur nebben - meer dan in welk an- der land ook - bijgedragen aan ontwikkeling van het land, [ffldus aan de versterking van tegenstelling met de omrin- Jende Arabische wgreld. voor |fet toeval wilde dat vlak t uitbreken van de Golfoor- 5 een Nederlandse televisie- Pbeg uit Israel terugkeerde ["et materiaal voor een serie |1Jn zes programma's over Is- I raelische kunst en kunste- 1 naars. I htnmer voor de makers van de [serie natuurlijk, want de be- 1 '^telling van de wereld gaat 1 momenteel wel naar iets an- I ers uit dan naar Israëlische 1 kunst. I Jkn van de makers van de se- A® Frank'Tiesing, in het da- I Seiijks leven directeur van cen- I Jum voor beeldende kunst De I rlrJert^ 'n ®reda. Tiesing is I wk -e tv-productiemaat- nappij Eurovitel aangezocht de opnamen in Israel te lm? De NCRV zou de serie I ""zenden. d'e serie nu uit te zenden IT' wranë zijn. Oor- IfL zou de serie half I Ha IiUar' beginnen. We zijn on- I m ades mariaal toch lit?ar,_aan monteren, maar lumf en wor<5t de hele zaak Ito nooit. meer uitgezonden. I raai Weet is de toestand in Is- I a„i deze oorlog wel zo ver- ord, dat onze film dan to- Irakese Scud-raketten slaan toe in Tel Aviv, de stad die ooit is gebouwd als architectonisch monument. - fotoap taal niet meer interessant is". De productiemaatschappij Eurovitel kwam op het idee voor deze serie. Al snel beland den ze bij Frank Tiessing als de aangewezen persoon om de opnamen te maken. In septern1 ber begonnen de voorbereidin gen. Tiesing legt uit waarom uitge rekend hij deze serie heeft ge maakt. „Ik hou me al lang met Israëlische kunst bezig. Twee dingen zijn mij daarbij altijd opgevallen. In de eerste plaats speelt kunst een belangrijke rol in Israel, en in tweede plaats is die kunst van een heel hoog niveau. In '77 ben ik er geweest om te kijken of die vermoedens klopten. Zo heb ik contacten opgebouwd, vriend schappen, documentatie. En dat heeft later geleid tot expo sities van Israëlische kunste naars in De Beyerd. Van Ka- dishman en Karavan, onder andere". De kwaliteit van de kunst in Israel is dus opvallend hoog. De verklaring daarvoor zoekt Frank Tiesing in de ontstaans geschiedenis van het land. „De eerste Zionisten rond 1900 waren voornamelijk intellec tuelen, wetenschappers en kunstenaars. Die stichters van Palestina namen hun Europese achtergrond mee. Het waren idealisten, ze wilden er een kwaliteitsland van maken. Een van de eerste dingen waar ze aan dachten was het oprichten van een universiteit en een kunstakademie. Een stad als Tel Aviv is in de jaren '20 en '30 helemaal gebouwd volgens de principes van het Bauhaus, allemaal prachtige moderne architectuur. Aan deze Witte Stad is één aflevering van onze serie gewijd" Een tweede verklaring voor de kwaliteit van de kunst in Israel ziet Tiesing in de geïsoleerde positie van het land. „Israël ligt als westers georiënteerd land volkomen geïsoleerd. Het maakt geen onderdeel uit van een Europees vatseland of van een Amerikaans achterland. Is raëlische kunstenaars die wil len meetellen in Europa en Amerika dienen heel goed te zijn. Israel kent geen subsidie beleid, geen opdrachtenbeleid, dus je afzetgebied als kunste naar ligt elders, ver weg. Je moet dus wel van goeden huize komen wil je in het buitenland aan de bak komen". Vanwege die broodnodige con tacten met de verwante wes terse cultuur hebben veel Is raëlische kunstenaar een ate lier in Parijs, New York of Am sterdam, waar ze een paar maanden per jaar werken. „Maar ze snijden nooit hun banden met Israel door", aldus Frank Tiesing. „Deze relatief kleine groep kunstenaars van hoge kwaliteit heeft een enorme gebondenheid aan en betrokkenheid met Israel. Kunst in Israel is absuluut niet vrijblijvend, er bestaat geen 'kunst om de kunst', er is altijd een relatie met het land, het volk en de geschiedenis. Maar ook met de actualiteit. Dus bij voorbeeld met de Palestijnse problematiek". Het Israel van nu, met om maar iets te noemen een Intifa- dah op zijn nek, is iets wat de kunstenaars zorgen baart. „Het aanvankelijk idealisme waarop de staat Israel is ge grondvest, is grotendeels zoek", zegt Frank Tiesing. „Iemand als de architect Zvi Hecker, aan wie één van de zes afleveringen is gewijd, beziet bijvoorbeeld de verloedering van Tel Aviv met cynische blik. De betonrot slaat er toe, er is geen geld voor restaura tie". Momenteel wordt Tel Aviv dus door heel wat verwoestender krachten bedreigd. Mocht de serie toch nog op het scherm komen (en de NCRV heeft die gedachte nog niet laten vallen) dan zien we wellicht een beeld van Israel zoals het hééft be staan. Dan is het een histori sche serie geworden. gaf. Van alle deze ondeugden be zat Dik er niet één." Ook heel erg was de moeder van Bruin Boon, de weduwe met het kruidenierswinkeltje: ,,'t Was een lelijk, grof mens, met een grote mond, brutale ogen en een dikke stompneus, die paars blauw zagen van de vele brande- wijntjes, welke zij in haar leven al had geslikt." En om elke on duidelijkheid' weg te nemen: „Ieder fatsoenlijk mens schuwde en meed haar." Veldwachter Flipsen werd door Dik en zijn vrienden Jan Vos en Piet van Dril getreiterd, maar hij verdiende het ook. „Hij was dan ook lang geen gemakke lijk heer. Kruipend voor zijn ho- geren, was hij ruw tegen zijn minderen." De eerste tien jaar leek het er niet op dat Dik Trom een van de grootste Nederlandse kinderhel den aller tijden zou worden. Aan het eind van de vorige eeuw moesten opvoeders en bibliothe carissen nog even wennen aan de recalcitrante hoofdpersoon. „Niemand durfde het agn", ver telde C.Johan Kieviet later. „Men verklaarde mij ronduit voor gek. 'Uit het leven van Dik Trom' zou veel te verderfelijk op de jeugd inwerken. Stel je ,voor, een jongen, die maling neemt met veldwachters en school meesters! Neen, dat was te bar!" Kieviet was onderwijzer en wel degelijk vervuld van goede bedoelingen. „Ik wilde een nieuwe geest brengen in de kin derliteratuur. Tot nu toe werden iri de kinderliteratuur alle jon gens en meisjes als heel brave wezentjes voorgesteld, 'k Vind echter dat, wil de jeugd iets lee- ren uit de boeken, die men, haar te leezen geeft, zij dan in de hoofdpersonen moeten vinden jongens en meisjes die werkelijk bestaan kunnen." 'Een ondeugende, maar flinke jongen', dat was de kern van Diks karakter. Hij joeg de vrek Mulder op een donkere avond de stuipen op het lijf, omdat hij een oude vrouw en haar zwaarzieke man uit hun huisje wilde jagen. Dik trok zich het lot aan van de vrouw, die ten onrechte de heks van de Achterweg werd ge noemd. Kluitman was in 1891 bereid het boek uit te geven, maar tastte niet al te diep in de kas van zijn bedrijf. Uit zijn brief aan Kieviet van 27 oktober 1893 blijkt dat er toen heus wel reden was voor ge reserveerdheid: „Voor 'Dik Trom heb ik u als honorarium betaald 75. U vond dat toen weinig, terwijl ik meende dat het wel be taald was. Dit kan ik u tenmin ste verzekeren, dat de kosten der uitgaaf van 'Dik Trom' nog niet gedekt zijn. 't Is evenwel een lief boekje, dat ik vertrouw dat zijn weg verder wel zal vinden." Het duurde nog vijf jaar voor de eerste druk was uitverkocht. Met de tweede druk ging het iets sneller. Kluitman had tekenaar Johan Braakensiek ingeschakeld voor illustraties. In de nieuwe uitvoering, met Dik achterstevo ren op de ezel van Bertels op de omslag, trok het boek meer aan dacht. Recensenten van jeugd boeken ontdekten het opeens. Nellie van Kol had in 1900, negen jaar na de eerste verschij ning, veel lof voor het boek van Dik Trom, waarin 'lach en scherts de hoofdtoon vormen, van onvervalscht Noord-Hol- landsch jongenslèven, van ge zond realisme'. Positief waren ook de collega's Nienke van Hichtum, (van 'Afke's tiental'), Jan Ligthart'(van 'Ot en Sien') en Theo Thijssen (van 'Kees de jongen'). Vanaf de derde druk werd Dik Trom een bijzonder boek (en dat werd 'tl MÈÊÈÈÊÊM LOS ANGELES (AP) - De Golfoorlog laat Hollywood niet onberoerd. Veel filmsterren hebben extra veiligheidsmaat regelen genomen om zich te be schermen tegen aanslagen door terroristen of door de oorlog ernstig verwarde fans. De actrice Sally Field heeft be kendgemaakt dat zij een lijf wacht in dienst heeft genomen. Zij vertelde dreigbrieven te hebben ontvangen naar aanlei ding van haar rol in 'Niet zon der mijn dochter'. De film is gebaseerd op het waar ge beurde verhaal van de de Ame rikaanse Betty Mehmoody, die in 1984 met haar dochter Mah- tob wist te ontsnappen uit Iran, waar zij door de vader van het meisje werd vastgehou den. VIANEN (ANP) - Voor de ECI- prijs 1991, een tweejaarlijkse es say-prijs, hebben zich 180 auteurs uit België en Nederland aangemeld. De sluitingsdatum was 15 januari. Ook dit keer is het totale prijzengeld 105.000 gulden. Dit heeft de boekenclub ECI, die de prijs ter beschikking stelt, bekendgemaakt. Het onderwerp waarvoor dit jaar een essay of wetenschappelijke verhandeling moest worden ge schreven luidde 'De lezer tussen woord en beeld'. De eerste prijs bedraagt 45.000 gulden. De jury bestaat opnieuw uit J.P.A. Gruijters (voorzitter), M. van Paemel, prof. dr. H. van den Bergh, R. Kousbroek en prof. dr. G.A. Kohnstamm. De bekend making van de prijswinnaars en de uitreiking zijn op 5 november in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag. DEN HAAG (ANP) - De diverse malen met een Tony Award be kroonde musical '42nd Street' komt, na acht jaar op Broadway te hebben gestaan, naar Den Haag, mét de complete Ameri kaanse cast. De show, gebaseerd op de gelijk namige film-musical uit de jaren dertig, was al in Wenen te zien en in Parijs. In Nederland wordt hij alleen in Den Haag opge voerd, van 23 tot en met 28 ja nuari in het Congresgebouw en van 5 tot en met 13 februari in het Danstheater. De producent van de huidige versie is de bekende David Mer rick. De hoofdrollen worden ver vuld door Elizabeth Allen, Mi chael Dantuono en Cathy Wyd- nér. De laatste speelt Peggy Sa wyer, het plattelandsmeisje dat een beroemde musical-ster wil worden. AMSTERDAM (ANP) - Het gala ter gelegenheid van de 75e ver jaardag van de sopraan Gré Brouwenstijn, dat aanvankelijk op 30 septeihber vorig jaar plaats zou hebben -in de Amster damse Stadsschouwburg, gaat definitief niet door. Dit is mee gedeeld door de Stichting Gré Brouwenstijn 75 jaar. De belangstelling voor het ope raconcert bleek na de aankondi ging zo groot dat werd besloten het te verplaatsen naar het Con certgebouw. Als datum was 18 mei geprikt. De stichting is er echter niet in geslaagd vol doende financiële middelen voor een verantwoorde exploitatie te vinden. C. Johan Kieviet begon vrolijk aan 'Dik Trom en zijn dorpsge noten'. Dik Trom nam op zijn succestocht door de Nederlandse kinderkamers niet alleen zijn magere zoon Jan mee, maar ook de Rotterdamse belhamel Pietje Bell, het in 1914 geboren gees teskind van Chris van Abkoude, dat in zijn vlegelachtigheid nog verder ging dan Dik Trom. Er waren critici die de vervolgdelen van Dik Trom en de zes Pietje Bell-boeken in één adem noem den en zich ergerden aan de 'ploertigheid' en 'ruwe grappen' van deze twee kinderhelden. Al dat kattekwaad, dat was toch te veel van het slechte. Het gejuich van de critici verstomde. Ondertussen werden de eerste symptomen zichtbaar van een dorpen-oorlog in Noord-Hol land. Waar was Dik Trom eigen lijk geboren? Waar had Kieviet de timmerwerkplaats van de oude Trom, het raadhuis en het marktplêin gesitueerd? Door sommige mensen werd gedacht aan de vlek Etersheim aan de IJsselmeerdijk in de buurt van Hoorn. Daar stond het huisje waar Kieviet als 32-jarige onderwijzer zijn hoofdpersonen creëerde en ook de school (met één lokaal), waar de kinderen re gelmatig konden' genieten van de verhalen die de meester met de hand had genoteerd. In Midden-Beemster dacht men er anders over. Daar was een marktplein en daar was een paaltje, dat heel goed het paaltje zou kunnen zijn waarop Dik Trom doodkalm zat en vriende lijk tegen een furieuze vrouw Boon zei: „Wil u liever ook gaan zitten? Geneer u niet!" In Mid den-Beemster zouden de mensen wonen die model hadden gestaan voor voor Jan Trom, de moeder van Bruin Boon en vele anderen. De objectieve onderzoeker moest constateren dat de band met Midden-Beemster1 louter te maken heeft met de tekeningen in het boek. Johan Braakensiek woonde er en illustreerde vanuit zijn eigen waarnemingen. VERVOLG VOLGENDE PAGINA Wat is uw favoriete boek? 'Papilion' en 'Het Verdriet van België'. Welke film heeft op u de meeste indruk gemaakt? Voor de ontspanning kijk ik wel eens naar klassiekers als Fernandel en Louis de Funès. Wat is de laatste tentoonstelling die u heeft bezocht? Vorig voorjaar in Aalst in België heb ik in de catacomben van het stadhuis een tentoonstelling bezocht van jonge kunstenaars. Voornamelijk smeedwerk en glas.' Welk plaat of cd zou u op de radio willen laten draaien voor uzelf? 'Vlaanderenland, mijn vlakke land' van Jacques Brei. Wat hangt er bij u thuis op het mooiste plekje aan de muur? De drie Raasjes, de drie zonen. Drie foto's onder elkaar. Wat was uw laatste cultureel avondje uit? Ik aarzel tussen Freek de Jonge in het theater in Middel burg en het toneelstuk Jeanne d'Arc met Piet Romer en Josine van Dalsum in het Zuidlandtheater ïn Terneuzen. Voor welk televisieprogramma blijft u thuis? Sportuitzendingen, zoals een mooie voetbalwedstrijd, zou ik niet graag willen missen. Door welke artiest, kunstenaar of acteur zou u het liefst voor een diner met kaarslicht worden uitgenodigd? Dat moet een gezellige vrouw zijn om een paar uur mee aan tafel te zitten. Margriet Hermans van de BRT vind ik een heel gezellige vrouw. Wie zou er volgens u beslist nóóit minister van WVC moeten worden? Paul de Leeuw, vanwege dat voorval in Hulst. Die komt zijn afspraken niet na. Wat zouden mensen volgens u per se moeten zien, lezen of horen? Mensen dig nooit in Zeeland geweest zijn, moeten zeker Zeeland eens bezoeken. Je moet Elsevier kopen om de stukken van mijn goede vriend Hugo Camps te lezen.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1991 | | pagina 21