GGE
»sm
DE STEM
W E EKEMD
H
WERKER
Gijzelaars
Laatste missie
van Dag
Hammarskjöld
NGSDIENST
IEDERLAND van
SCHIJNT
IH U THUIS.
•R!
(m/v)
3rteri B.V.
administratie
Bon:
OUD NIEUWS
E
door Dirk Vellenga
LOKROEP DER EENZAMEN
door Bert van Vel'zen
STRAATEN
and is een orgaan van de
oor zaaizaad en pootgoed
de Zaaizaad- en Plan t
an teeltmateriaal.
laboratorium een:
ntal huishoudelijke werk-
gebouw,
hee e.d.
tie waarbij de werktijden in
iingen bij de Rijksoverheid
et Secretariaat van de Keu-
)stbus 122, 4460 AC Goes
op korte termijn voor haar
Erneuzen een m/v
|n de financiële administratie
vestigingen.
dAVO-niveau. In het bezit van
of studerend daarvoor. Erva-
itische gegevensverwerking,
de Engelse taal. Kennis van
i pre.
baan, goede arbeidsvoor-
frspectieven.
aanspreekt, zien wij gaarne
llticitatie met c.v. tegemoet, ge-
gge Internationale Wegtrans-
de heer H. Kastelein, Manager
Postbus 31, 4530 AA Terneu-
tatie kunt u contact opnemen
Schepper, Controller, 01150-
hen, 2e
neer «it op uw leefitiimaat. Met
>nruimte maar ook de temperatuur.
Jke zonnestraal genieten zonder dat
ou buiten als u dat wenst,
mmerd door beslagen ruiten,
swing en bovendien 10 jaar garantie.
ik wil meer weten over Zonneranda
am m/v
nes
jats
tknippen en in een gefrankeerde envelop
rsturen. ST 27-10
W3
ZATERDAG IQ
27 OKTOBER 1990 kO
Het vergane-glorie-type Edward Heath bij Saddam Husayn.
Het kan vreemd lopen in deze
wereld. Toen de Iraakse presi
dent Saddam Husayn zijn eer
ste grote gijzelaarsshow op de televisie pre
senteerde, gruwde het Westen. Een mon
ster werd hij genoemd. Een man die niets
en niemand ontzag om zijn doel te berei
ken. Waar haalde hij het lef vandaan om
doodsbange kinderen publiekelijk over de
bol te aaien. Dat kon dus niet en als Sad
dam had gedacht, dat ze hem nu een aar
dige man zouden gaan vinden, had hij het
helemaal mis.
Nauwelijks een paar maanden later lopen
westerse politici de deur plat bij diezelfde
Saddam. Het monster van toen wordt nu
ineens vriendelijk bejegend, want de man
heeft gijzelaars in de aanbieding. Hotels
vol en uit voorraad leverbaar. Het westerse
denken heeft zich om opportunistische re
denen aangepast aan de omstandigheden.
De politici, die op gezette tijden naar
Baghdad lonken, kun je grofweg indelen in
drie types.
Je hebt in de eerste plaats het zogenaamde
'vergane-glorie-type'. Dat behoort, politiek
gezien, tot de categorie 'afgetrapte schoe
nen', hoewel ik vermoed dat de meesten
hun eigen veters niet meer vast kunnen
knopen. Type Edward Heath dus, de Britse
oud-premier, die al jaren gefrusteerd loopt
te wezen, omdat hem de leiding over de
Conservatieven werd afgepakt door Mar
garet Thatcher. Met hem is het daarna
nooit meer goed gekomen.
Het tweede type zou ik willen omschrijven
als 'de miskleun'. Tot die categorie behoren
de politici die hun hele leven smachten
naar contacten met andere, echte politici,
maar nooit verder komen dan wat onder
houdende babbels met paus en omstreden
staatshoofden. Type Kurt Waldheim dus.
De Oostenrijkse president zat dringend
verlegen om een 'staatsdaad' en wist niets
beters te verzinnen dan wat landgenoten
lospraten van Saddam.
Het derde type laat zich raden: dat is 'de
hyena'. De politicus, die altijd klaar staat
om'restanten van menselijke drama's te ge
bruiken voor de eigen groei. Type Le Pen
dus, de aanvoerder van het Nationale
Front in Frankrijk. Die heeft zich onmid
dellijk opgeworpen als kampioen van de
Franse gijzelaars, die Irak om volstrekt on-
I N DE WEEK
door Frans van Mourik
duidelijke redenen allemaal wil laten gaan.
Het wachten is nu op de andere ultra
rechtse prominenten in Europa. Het is na
tuurlijk wel link om met dit soort lieden in
zee te gaan. Je weet tenslotte nooit of ze
niet stiekem een vliegtuig vol minderheden
uit het eigen land mee naar Irak zullen ne
men.
De overeenkomst tussen al die typen poli
tici is dat ze een hoog gehalte aan frustaties
hebben. Dat maakt ze uitermate geschikt
om als Barmhartige Samaritaan richting
Baghdad af te reizen en daar op de knieën
te vallen voor Saddam Husayn. Als belo
ning mogen ze dan wat uitgebluste, gegij
zelde landgenoten in een vliegtuig proppen
om die vervolgens, als totem van hun poli
tieke vakmanschap, in triomf mee naar
huis te voeren.
Nederland stuurt, maar dat terzijde, geen
bemiddelaars naar Saddam en dat doet me
deugd. Hoewel ik trouwens niet direct zou
kunnen verzinnen wie we hadden moeten
sturen. Luns krijg je alleen tegen betaling
in beweging en Janmaat houden ze daar
vast en zeker. Hoewel, misschien had Lub
bers zijn broer kunnen sturen. Die schijnt
vanuit zijn zakenleven goed thuis te zijn in
die contreien, met name in Kuwayt.
Het gekke is nu dat er over dat handje-klap
over gijzelaars niet evenveel opwinding
ontstaat als over die televisieshow. Som
mige regeringen wijzen weliswaar Saddams
handeltje 'met kracht van de hand', maar
dat is slappe diplomatentaal. De wijze,
waarop Saddam de landen via de gijzelaars
tegen elkaar uitspeelt, is net zo macaber is
als dat gedoe met die kinderen op de televi
sie.
Het is natuurlijk prachtig als er mensen
naar huis mogen, zowel voor henzelf als
voor hun thuisfront. Maar het stelt niks
voor als je het aantal thuisgangers afzet te
gen de duizenden, die moeten blijven om
als menselijk schild te dienen bij de strate
gische doelen in Irak. Nog los van het feit
dat het morbide is om gijzelaars te laten lo
ten over wie er weg mag. Die praktijken
stammen tenslotte uit het nazi-tijdperk.
Daar komt dan nog bij dat al die officiële
bezoeken het gedeukte blazoen van Sad
dam Husayn in niet geringe mate oppoet
sen. Want wat is er nu nog mooier voor de
grote Iraakse leider dan westerse politici,
die voor je op de knieën gaan en smeken
om de vrijlating van nooddruftige landge
noten. Dat is heel toat anders dan die ferme
uitspraken over hoe het Westen Saddam
wel eens mores zal leren. Het kan inder
daad vreemd lopen in deze wereld.
Dag Hammarskjöld wordt begroet door de Kantangese leider Moise Tsjombe
(1960). De volgende ontmoeting zou de secretaris-generaal van de VN niet halen.
Het witte vliegtuig naderde rond
middernacht de grens tussen
Kongo en Rhodesië. De piloot
vroeg toestemming te landen in N'Dola in
Rhodesië en daarna werd het ijzig stil. Het
toestel verdween en werd 14 uur later ge
vonden. De letters UNO waren niet meer
te lezen en tussen de smeulende wrakstuk
ken werd het ontzielde lichaam gevonden
van Dag Hjalmar Agne Carl Hammarsk
jöld, de secretaris-generaal van de Ver
enigde Naties.
De vliegramp van 18 september 1961 was
een van de vele dramatische momenten in
de bloedige beginjaren van de onafhanke
lijke republiek Kongo, die later Zaïre werd
genoemd. De afgelopen weken werden we
weer herinnerd aan het Belgische koloniale
avontuur in Afrika. Brussel en vooral ko
ning Boudewijn maakt zich zorgen om de
1600 Belgen in het onrustige Rwanda.
Kongo maakte zich dertig jaar geleden los
van België. Dag Hammarskjöld kreeg de
ondankbare taak tussen uitbarstingen van
geweld en diepe conflicten een weg naar
vrede te vinden. Zijn missie strandde mid
den in de eenzame nacht. De Zweed die
acht jaar lang de hoogste man van de Ver
enigde Naties was, werd snel vergeten. In
New York is een plein naar hem genoemd,
maar de meeste taxichauffeurs weten het
niet eens te vinden.
Was er opzet in het spel? Werd Hammarsk
jöld vermoord? Het is vaak beweerd, hoe
wel een dik rapport een half jaar na het on
geluk concludeerde dat de oorzaak onbe
kend was. Het is niet onmogelijk. Hij was
op weg naar een omstreden gesprek op
neutraal (Rhodesisch) terrein met Moise
Tsjombe, door de ANP-nieuwslezer stee
vast 'de Katangese rebellenleider' ge
noemd.
Katanga had zich afgescheiden van moe
derland Kongo, Elisabethstad contra Leo-
poldstad, een complete burgeroorlog dreig
de. Katanga was het troetelkind van de
westerse industrie. Union Minière had er
f-ote koper-belangen en huurlingen uit
elgië en Frankrijk (uitgeweken uit Alge
rije) werden ingezet om samen met de Ka
tangese militairen van Moise Tsjombe voor
afscheiding te zorgen.
De VN had troepen uit India, Ethiopië,
Ierland en Zweden een blauwe helm gege
ven en naar het Kongolese slagveld ge
stuurd. De centrale regering van Kongo
had nog geen moment voor rust en eenheid
gezorgd. De grillige premier Patrice Lu
mumba, de favoriet van Rusland, was door
Kasavubu en Mobutu gevangen gezet en
een zeven maanden voor de dood van
Hammarskjöld om het leven gebracht.
De wereld eiste dat de VN Tsjombe tot de
orde zou roepen. Dag Hammarskjöld bleef
geloven in de zachte, diplomatieke aanpak.
Hij nodigde Tsjombe uit voor een gesprek,
maar de man van Katanga negeerde de
hand van de secreataris-generaal. Even la
ter kwam Tsjombe met een tegenvoorstel.
Hij wilde Hammarskjöld wel ontmoeten,
maar dan net over de Rhodesische grens.
Een van de theorieën over het neerstorten
gaat als volgt. Een Belgische huurling ver
stopte zich aan boord van het VN-vliegtuig
met de bedoeling de piloot te dwingen naar
Katanga te vliegen. Tsjombe zou de gegij
zelde Hammarskjöld kunnen gebruiken om
de tegenstander tot andere gedachten te
brengen. Na een gevecht in de cockpit zou
het vliegtuig stuurloos zijn geworden. Maar
saboteurs zouden ook aan Kongolese kant
gezocht kunnen worden.
Problemen rond Israël, de Russische in
greep in Hongarije, schermutselingen in
Centraal-Afrika, dat waren de grote zaken,
die Hammarskjöld op zijn bord kreeg. Hij
wordt omschreven als een man met gebo
gen schouders en een zachte blik, type
rins Claus. Hij had een race-fiets, was
ergbeklimmer, las graag literatuur en was
vrijgezel.
De diplomaat was president-directeur van
de Zweedse bank, staatsscretaris van finan
ciën en minister zonder portefeuille ge
weest. In 1953 verdween de allereerste se
cretaris-generaal van de VN, de Noor
Trygve Lie, van het toneel, na drie jaar te
zijn getreiterd door de Russen. Voor een
neutrale opvolger zocht men opnieuw in
Scandinavië en vond de rustige Ham
marskjöld.
Hammarskjöld nestelde zich niet zuchtend
tussen de stapels rapporten, nota's en offi
ciële protesten. Hij pendelde van de ene
brandhaard naar de andere en sloeg ook de
zeer sceptische communistische wereld niet
over. Als mondiale scheidsrechter werd hij
opgevolgd door de Birmaan Oe Than t en
later kwamen Kurt Waldheim en Perez de
Cuellar.
Nog altijd kan de secretaris-generaal van
de Verenigde Naties niets anders doen dan
reizen en luisteren. In 1961 maakte een
triest ongeluk een eind aan een missie.
Sinds die tijd zijn heel wat bertiiddelingsac-
ties gestrand in stikdonkere nachten van
verwarring en agressie.
if
et valt me op hoe mooi de ad
vertenties ,der eenzamen zich
.de afgelopen jaren hebben geë
volueerd. Vroeger zag je nog wel eens on
behouwen teksten van holbewoners: 'Man
zkt vr. met huis. Br. met foto van huis on
der nr. bur. v.d. blJ Een norse, zelf
zuchtige poging om aan een huis en een
slavin te komen.
Men had er tot voor kort weinig geld voor
over om zich in een kennismakingsadver
tentie bloot te geven. Men gaf mokkend toe
dat men ser. bed. had en dat foto op erew.
ret. zou worden gez. De boodschappen
werden gesteld in een zuinig steno. In het
afgelopen weekeinde viel mijn oog op een
pagina hartekreten in het voorname NRC
Handelsblad, waaruit blijkt dat het gead
verteerde lied der eenzamen een hoge in
formatieve lading begint te krijgen. De vol
gende heeft een Heine 500 gulden gekost:
'Omdat' ik ondanks al dat enerverende in
mijn leven soms zo intens alleen kan zijn,
sta ik nu in de krant met de bedoeling
iemand te ontmoeten, waar ik wellicht mee
aan een relatie kan werken. Goed, je belt
elkaar, je ontmoet elkaar, het lijkt te klik
ken, maar dan? Dan moet je toch in ieder
geval tijd hebben om elkaar te leren ken--
nen. Maar als je weinig tijd hebt, zo nu en
dan in het buitenland zit, en alleen de
weekeinden vrij bent, 's avonds laat thuis
komt en alleen de krant wilt lezen, koffie
wilt drinken, glaasje wijn ben jij de
MAN (45-55) die dat leven aan kan met
ambitieuze vrouw, die dat werken aan haar
(late) boeiende carrière niet opgeeft. Een
vrouw die zelfstandig en onafhankelijk is
(van mijn drie kinderen is alleen nog de
jongste (16) thuis). Een charismatische
vrouw, die velen graag aan hun zijde zou
den zien, maar die tot nu toe, daar geen po
sitieve beslissing over maakte. Als je nog
steeds zit te lezen en als je dan ook nog die
dynamische, ambitieuze, kritische, relative
rende man bent, schrijf me dan. En stuur je
dan een foto mee? Br. o. nr
bur.v.d.bld.'
Dat is heel wat duidelijker dan die ser. bed.
van vroeger. Er is nochtans een belangrijk
element over het hoofd gezien. De schrijf
ster was nog niet op de hoogte van een aan
de Universiteit van Californië te San Fran
cisco uitgevoerde studie, waaruit het vol
gende blijkt: Mannen die niet getrouwd
zijn en tussen de 45 en 65 jaar oud zijn,
hebben een tweemaal zo grote kans om
binnen tien jaar te sterven als getrouwde
mannen in die gevaarlijke leeftijdsgroep.
Het verhoogde stervensrisico geldt ook
voor mannen die met een vriendin leven.
Waarom dat zo is, is nog verre van duide
lijk, maar het huwelijk heeft een levensver
lengende kwaliteit.
Naarmate deze wetenschap verder door
dringt, zal de arrogante toon die de kennis
makingsadvertentie van menig dynamisch,
ambitieus, kritisch en naar de vergrijzing
neigend man wel verdwijnen. Nu lees ik
nog: 'Ondanks een druk bestaan en veel
vrienden' blijf ik een gevoel van incom
pleetheid houden en daarom zoek ik een
spontane vr. voor een rel'.
Dichters vind je maar zelden onder relatie-
adverteerders en als ze emotioneel gaan
doen, lijkt er werk aan de winkel voor de
psychiatrie: 'Samen rennen. Zonder tijd?
Waarheen. Samen schreeuwen. In de ruim
te. Waarom? Samen spetteren. In het wa
ter. Wel natAldus de zang van een
vent die een jonge vrouw zoekt, om mee te
rennen, te schreeuwen en te spetteren. Een
wat onzeker tiepje, denk ik.
Vrouwen zijn veel bescheidener: Een aca
demica van 30 zoekt een man zonder
kunstgebit, sik of houten been, maar in be
zit van vrijst. huis, goede baan en humor.
Een andere eenzame vrouw omschrijft
zichzelf als 'in herfsttooi, slank van lijf en
snel van geest.'
Oudere mannen die van zichzelf zeggen dat
ze begiftigd zijn met zelfspot, humor en ge
voel voor relativiteit zouden wel eens onge
nietbaar kunnen blijken. Ze weten vaak
niet dat ze al met één been in het graf
staan.
PETER
VAN
GA AJ IET /VUJNi
TP 'T is~ K/BSL TE. FEcs^<j|^A/ \p
