DTR0N
DE STEM
OP SINT MAARTEN
HEBBEN ZE DE BUIK
VOL VAN CORRUPTIE
»r Ruilmarkt
tica van morgen
auto-diversen
malen,
er 10.00-18.00 uur
MÊÊÊÊÊÊIÊÊÊÊI
ik tevreden sudderen Neder
landse vakantievierders in de brandende zon van Sint
Maarten. Wat wil je nog meer: weliswaar duur en ver,
maar weg van de vallende bladeren en de gure herfst
buien, altijd zon, blinkend witte palmenstranden, hel
der water in alle tinten tussen azuur en turkoois, lekker
eten, mooie natuur, hotels die de meest veeleisende
toerist naar de ogen kijken, kortom een tropisch para
dijsje. En nog belastingvrij ook. Dat is de ene kant van
Sint Maarten, het Nederlands-Antilliaanse eiland.
Wanorde
Hoopvol
ZATERDAG I -4
27 OKTOBER 19901 I
Chaotisch
Allegaartje
Junk
Twee gezichten
MERCEDES 190 D, b.j.J
1985, stuurbekr. zonw. gl.*
4 hoofdst. nw. bnd., i. abs.j
nw. St., Vr. pr. 23900,-
Inr. mog. Onderhoudboek-[
je aanw. 01640-36349
OPEL Kadett Stationw., bj.j
'81, apk 4-'91, i.g.st. vastej
impr., tr.hk., vr.pr.:
f 3750.-.01140-15804.
OPEL Omega 2 I., i LS,
d.bl., '87, 17.500.-. Tel.
01140-13855.
VW Golf Turbo diesel,
bj.'85, i.z.g.st., 01150-
21097.
VWGTi 16 V, 1989.
Dame, 1ste eig.: 28.000,
km, 4 deurs, schuifd. etc.,
nieuw 52.000,- nu
f 35.950,- b.t.w. factuur,
en event, inruil kleine re-:
cente auto mogelijk. Inl.:j
01640-33442.
i
VW Kever 1303 1600 mo
tor apk 5-'91 3250,-.
Tel. 01680-24078.
VW Kever motor 1600 i.z.
g.st. lopend te horen. Inr.
mog. 850.01680-24078
otste internationale oldtimer ruil-
in 100 automobielen, 250 onder-
ds, miniaturen en documentatie-
n 133, Rosmalen, tel. 04192-1950
igen).
Door Rlnze Brandsma
Sint Maarten is een van de Westindische
toeristische top-attracties geworden.
Cruiseschepen en driemasters verdringen
elkaar in de schilderachtige Great Bay,
op de rede van het hoofdstadje Philips-
burg. Kakelbont uitgedoste, dikke rijke
Amerikanen beheersen rumoerig het
straatbeeld in de Front Street (Voor
straat) en ellebogen elkaar de tax-free
winkels in.
De enkele originele houten woonhuisjes
in kleurige koloniale stijl die er nu nog
staan, zullen binnen een paar jaar plaats
gemaakt hebben voor nóg meer kooppa-
leisjes stampvol goud, diamanten. Co
lombiaanse smaragden, hi-fi-spullen,
draadloze telefoons, drank, video- en fo
totoestellen. De jet-set bezit er weelde
rige landgoederen, zoals Diana Ross, Sil
vester Stallone en Ivan Lendl. Hun pri-
vé-jets staan op het Prinses Juliana-vlieg-
veld, afgedekt tegen zon en stof. Hun
jachten deinen in de jachthavens en
baaien.
Ook minister Hirsch
Antilliaanse zaken, nam vorige maand
een ticket naar de tropen. Zijn komst
naar Sint Maarten had alles te maken
met het andere gezicht van Sint Maar
ten. Een minder aangenaam en aangetast
gezicht.
De sleutelwoorden zijn daarbij wanho
pige bestuurlijke wanorde, doorvoer van
hard drugs, hardnekkige geruchten over
een machtige Italiaans-Amerikaanse ma
fia die het eiland in haar klauwen heeft,
sterke vermoedens van witwassen van
zwart geld en kapitalen uit de drugshan
del. Daarbij koml dat het eilandje een
razendsnelle economische 'boom' heeft
uitsluitend dankzij het toerisme: een
kwetsbare' monocultuur.
Terwijl een kliek van corrupte bestuur
ders Sint Maarten lijkt uit te persen als
een citroen wordt het leven onbetaalbaar
duur voor de snel toenemende bevol
king. Daarvan woont een aanzienlijk
deel illegaal op het eiland, in schamele
hutten en krotten. Het regent - ook let
terlijk - slechts plaatselijk op Sint Maar
ten.
Arbeiders komen via hun bonden in op
stand. Onderhuids gist een grote woede
over de hoog oplopende kosten van het
levensonderhoud en het wonen. Met één
normale baan zijn die niet op te brengen.
De vakbonden hebben het eilandbestuur
gewaarschuwd snel iets te doen. Vak
bondsleider Willy Haize: „De situatie is
explosief'. Hij heeft herinnerd aan de
hete jaren '70, jaren van arbeidsonrust
en stakingen, dagenlange ernstige onge
regeldheden in de straten. Dat liep in
augustus 1974 uit op brandstichting in
een historisch houten bestuursgebouw in'
Front Street en de ambtswoning van de
gezaghebber. De Antilliaanse regering
stuurde een contingent politie van 25
man om de orde weer in de hand te krij
gen.
Willy Haize draaide, beschuldigd van de
brandstichting, lange tijd de gevangenis
in. Hij zei begin oktober in Philipsburg:
„De situatie van de arbeiders is nu slech
ter dan toen. De mensen nu zijn radica
ler. Een hongerige man is een kwade
man".
Het Bovenwindse Sint Maarten, zo klein
als een Waddeneiland, worstelt binnen
ons Koninkrijk al heel lang met een
slechte publiciteit. Een roversnest, zeg
gen Kamerdelegaties die het bezocht
hebben graag. Een duivelseiland met
wild-west-toestanden, steekpenningen,
vriendjespolitiek. Die verhalen gaan sa
men-op met de onstuimige groei van het
dollar-toerisme. Pogingen om vanuit Ne
derland en vanuit het Antilliaans be
stuur op Curasao dé ontwikkelingen bij
te sturen waren eerder óf niet serieus óf
haalden niets uit.
Heel voorzichtig is er nu een keer ten
goede gaande. Een hoopvolle nieuwe ge
neratie van jonge bestuurders heeft inge
zien, dat er bestuurlijk te veel fout zit.
Op verzoek van het eilandbestuur (be
noemd gezaghebber en gekozen gedepu
teerden) zijn sinds kort ploegen Neder
landse technische deskundigen bezig,
orde op zaken te stellen. Zij hebben de
status van toegevoegd adviseur - voor
belastingen, secretarie en bestuur, ruim
telijke ordening, accountants voor finan
ciën, economen. Later volgen nog poli
tiemensen of marechaussees en mogelijk
marinemensen voor douane en kustbe
waking. Een officier van justitie zit er
sinds meidio '89; er volgt een hulpoffi
cier en waarschijnlijk een vaste rechter.
Het pakket maatregelen, pardon: bij
stand, is ook een verdienste van minister
Hirsch Ballin: voor het eerst springt het
Koninkrijk Sint Maarten op zo grote
schaal te hulp met technische bijstand.
Voor dit jaar is daar al 4 miljoen voor
uitgetrokken. En de bijstand zal wat Ne
derland en de Antillen betreft zoveel ja
ren de tijd krijgen als nodig is.
Noem dat alles alleen geen schoonmaak-
operatie. Of zuivering. Of de bezem er
door. Het blijft, voor de vijftien Neder
landse deskundigen die er het bestuur
Sint Maarten Is een mooi eiland met twee gezichten: voor de gulzige toerist èn voor de gretige crimineel. Belde groepen vinden er met hun dollars een open grens en
een gemakkelijke weg. - foto srinze brandsma
Een verdorven paradijsje
assisteren, op eieren lopen. Het eiland
heeft zijn trots. En afkeer van dirigisme
uit Den Haag of Willemstad, Curacao.
Regelmatig borrelt de roep om onafhan
kelijkheid op.
Volgend jaar april zijn er verkiezingen.
Wordt de technische assistentie uit Ne
derland inzet van een politieke machts
strijd, dan gaat het om vallen of opstaan
voor het eiland. Wordt de ploeg Hollan
ders als bedreiging gezien, dan gaat de
kont tegen de krib en zou de bijstand te
ruggestuurd kunnen worden. Verande
ring roept weerstand op, noemen ze dat
op het Kabna (Kabinet voor Neder
lands-Antilliaanse en Arubaanse Zaken)
in Den Haag diplomatiek. Het is op Sint
Maarten Nu of Nooit.
„Bovendien!', zegt de uit Nederland ge
komen Officier van Justitie, „men kan
niet van mij verwachten ergens de bezem
door te halen als ik geen bezem heb. Ik
kan alleen wat doen met behulp van de
politie hier. Zij zijn mijn gereedschap
pen. Het korps is zwaar onderbezet. Nee,
ik ben niet de man die aan de mafia wel.
even een eind zal maken, zoals geschre
ven wordt. Voorlopig kunnen we alleen
de doorsnee criminaliteit aanpakken.
Waar niet is.
Sint Maarten is chaotisch, op het eerste
oog. 'Een vriendelijke chaos', corrigeren
eilanders me minzaam. Vanuit Europa
vliegen KLM, Lufthansa en Air France
er eenmaal per week rechtstreeks op, met
afgeladen toestellen van de grootste ty
pes, DC 10 en 747. Vanuit de VS en de
andere Caribische eilanden wordt Sint
Maarten nog intensiever bevlogen. Fon
kelend witte, prachtige cruiseschepen an
keren er bijna dagelijks; soms ligt de
Great Bay er vol mee. Jaarlijks overspoe
len meer dan een miljoen dagjesmensen
en vakantiegangers het kleine eiland, en
dan vooral de vele casino's en speelhal
len en die ene belastingvrije Front Street
van Philipsburg.
Een tropische regenbui maakt de atmos-
Phllipsburg Is een raar soort dorp. Een allegaartje van pittoreske koloniale huisjes, winkelsan 6-hoog oprijzende hotels.
feer klam en drukkend warm. Het is er
dik boven de 30 graden. Terzijde van de
hoofdweg duiken al snel de hutten en
krotten op. Er zijn, heimelijk met bootjes
voor veel geld op de stranden afgezet,
veel Spaanstalige illegalen op de weelde
en de baantjes afgekomen, Dominica
nen, Haïtianen.
Modder en stenen spoelen over de weg,
die schandalig slecht is, vol gaten. Om
dat duidelijke aanwijsborden ontbreken,
zit ik al gauw ongemerkt op het Franse
deel, St.-Martin. Van een grens met pa
len of slagbomen en grenscontrole is
geen sprake. Van het 86 km2 grote
eiland hoort de noordelijke helft bij het
Franse departement Guadeloupe. In
1648 werd Sint Maarten opgedeeld tus
sen Nederland en Frankrijk; Spanje gaf
het als 'isla inutil', eiland zonder nut,
moeiteloos weg.
Officieel wordt aangenomen dat op de
Nederlands-Antilliaanse helft 40.000
mensen wonen, waarvan minstens
10.000 illegaal. Onlangs becijferde het
Statistisch Bureau, dat een cijfer van
100.000 voor het hele eiland (63.000 op
het Nederlandse deel) waarschijnlijker
is. Niet meer dan 10.000 is autochtoon
Sint Maartenaar - vooral zwart en bruin,
afstammeling van aangevoerde slaven
voor de suikerrietplantages in de 17e en
18e eeuw.
Philipsburg is een raar soort dorp. Een
allegaartje van pittoreske koloniale huis
jes, winkels en 6-hoog oprijzende hotels
en veel enorme schotelantennes. Er is de
Voorstraat en de Achterstraat, parallel
aan het strand van de Grote Baai, daar
tussen Zoutsteeg, Loodssteeg, Schrijn-
werkerssteeg, Terpentijnsteeg. Het
eiland is praktisch Engelstalig en in de
ban van de USdollar; een Antilliaanse
gulden heb ik er niet in handen gehad.
Overdag kun je in de Front Street over
de koppen lopen. De drommen golven
de soms verleidelijk mooie en vaak mor
sige en stoffige taxfree winkels in en uit.
Veel winkels zijn in handen van Indiase
conglomeraten, 's Avonds en 's morgens
heel vroeg is Philipsburg stil, gemoede
lijk, loom, prettig. Veel straten zijn opge
broken of nog nooit van een behoorlijk
wegdek voorzien geweest. Een riolering
met zuiveringsinstallatie is in aanleg: de
eerste.
Zondagochtend klept om half acht reeds
de klok van de roomskatholieke kerk in
de Front Street, helder en dwingend. De
vele kerkgebouwen zitten vol begeesterd
klappende, zingende, met tamboerijnen
rinkelende gelovigen.
De plaatselijke Rotary voert een opmer
kelijke actie. Overal op straat slenteren
Sint Maartianen in T-shirts met 'Drug
Free Body' en op alle winkels en schut
tingen kleven stickers met 'Drug Free
Zone'. Alsof de Amerikaanse, Franse en
Nederlandse regeringen ten onrechte be
nauwd zijn voor de groeiende status van
het Nederlands/Franse eiland als door
voerhaven van cocaïne uit Zuid-Amerika
naar de VS en Europa.
Naast het toeristenbureautje bij de cen
trale aanlegpier, aan de Cyrus W. Wa-
they Square tegenover het historische
houten Courthouse annex postkantoor,
ligt een junkie met rastalokken achter
een muurtje te schokken. Taxichauffeurs
stappen uit hun airconditioned Ameri
kaanse busjes en sleeën en loeren achter
het muurtje, maken theatrale gebaren.
Na een tijd arriveert met grote kalmte
een ambulance en wordt de stuipende,
bloedende rastaman op een draagbaar
gelegd. 'Net goed voor hem', orakelen de
omstanders, 'hij heeft iets gebruikt wat
niet goed voor hem is, laat het hem maar
goed merken'.
In de casino's schuiven zwetende toeris
ten in hun giftig paarse, oranje en fluor
hemden en broekjes aan de groene speel
tafels. Beeldschone zwarte meiden mani
puleren in rap tempo de kaarten en
speelfiches en laten de dollarbiljetten in
een vloeiende stroom in gleuven op de
tafejs verdwijnen. Jonge Italiaanse,
Amerikaanse en Aziatische mannen
staan in strakgesneden maatpakken en
met verzorgde, glanzende kapsels scherp
toezicht te houden. Hun glimmende
Europese, Japanse en Amerikaanse
sportwagens staan voor de deur. Veel
hebben ze niet aan hun grommende
buikschuivers: 60 km/u is al heel hard
op de bonkige wegen van Sint Maarten.
Philipsburg is een smalle strook land tus
sen Great Bay en het oude grote Zout
meer. Het dorp groeit landinwaarts, leu
nend op zijn afval. De vroeger schilder
achtige lagune van het Salt Pond met de
nauwelijks nog zichtbare bassins voor
zoutwinning heet nu Pond Fill en wordt
vanuit het midden eenvoudig volge-
dumpt met alle afval van het eiland: een
stinkende schande met letterlijk zand-er-
over. Het eerste krottenwijkje staat er al.
Meer richting binnenland staan aan
modderpaden met wijdse namen als Ri
chardson Drive en Garden of Eden veel
meer krottenwijken. Opvallend genoeg
hebben de meeste huizen elektriciteit en
water. Je struikelt er over auto's en do
zen van tv-toestellen. De bewoners heb
ben doorgaans wel werk, maar betalen
de land- en huiseigenaren schandalige
woekerprijzen voor wonen, water en
licht. Er is daar prostitutie alom en de
eerste aanwijzingen voor een groeiend
Aids-probleem.
Als ik daar geschokt met Nederlanders
op het eiland over praat, wijzen die me
erop dat het op de omliggende Westindi
sche eilanden veel erger is. Dat het om
een eiland in de tropen gaat, om Mid-
den-Amerika. Dat het al veel beter is
dan een paar jaar geleden. Dat de weg
naar het vliegveld en langs Salt Pond
voortreffelijk is, zelfs van vangrails voor
zien. En dat het er op het Franse deel
florissanter en minder bedorven door
toeristische projectontwikkeling uitziet;
'maar ja, dat wordt vanuit Parijs nog als
een kolonie gedirigeerd. Daar gaat ge
woon geld voor een bepaalde weg naar
toe en die weg komt er. Hier zit je met
eerst Den Haag, daarna een centrale An
tilliaanse regering op Curasao en 'vervol
gens een eilandbestuur dat het ook nog
moet willen. Als die de noodzaak van
een weg niet inziet - bijvoorbeeld omdat
er niet genoeg belangrijke partijleden
aan wonen - dan worden gewoon andere
prioriteiten gesteld. Het komt allemaal
wel goed, alleen stukje bij beetje en met
oneindig veel geduld'.
En, eerlijk is eerlijk, na elk gesprek dat
stijf staat van corruptie, wanbeleid,
schandalen en onvermogen op Sint
Maarten, zegt élke Nederlander en élke
Antilliaan, en élke Sint Maartiaan, dat
het een prachtig eiland is. Een fijn
eiland, waar het aangenaam leven is.
Witte stranden, verkoelende passaat
wind, ritselend wuivende palmen, mooi
weer, alles (belastingvrij!) te koop wat je
hart begeert, volop kreeft en vis, oogstre
lende feloranje flamboyantbomen en
warmrode hybiscusstruiken.
Een mooi eiland met twee gezichten:
voor de gulzige toerist èn voor de gretige
crimineel. Beide groepen vinden er met
hun dollars een open grens en een ge
makkelijke weg.
Officier van justitie mr.J.H.Wesselink:
„Sint Maarten heeft een voor de crimi
naliteit wel zeer aantrekkelijk karakter.
Van serieuze controle kan nog geen
sprake zijn".
Kleine aannemer Gilbert Gerding: „De
greep van de Italianen op het eiland is
veel te groot geworden. Alle investeer
ders sluizen de miljoenen die ze hier ver
dienen meteen door naar het buitenland.
De bankrekeningen van de buitenlan
ders hier zijn doorgaans leeg".
Leopold James en John Krolis van de
oppositie-actiegroep We fo'We: „Het al-
les-bepalende beeld op Sint Maarten is
dat van uitbuiting, wanhoop over uit
zichtloosheid van de politieke situatie.
Een absolute macht van de Democratie
Party, zeg maar een eeuwige one-man of
one-family-show van Claude Wathey.
Wat wij doen is .levensgevaarlijk. Wij
vechten tegen de mafia. Sint Maarten is
uitgemergeld, uitgezogen, de cultuur en
het milieu verpest".
Philipsburg groeit landinwaarts, leunend op zijn afval. Het eerste krottenwijkje
staat er al.
