UIT
Husayn dacht met goedkeuring VS Kuwayt te kunnen binnenvallen
Voor Braks zal de PvdA vroeg of laat moeten betalen
Aanstaand huwelijk maakt bruid onzeker
Studiebeur
DEN
DDR-BURGERS IN ONZEKERHEID OVER TOEKOMST IN NIEUWE DUITSLAND
Proces van
advocaten
tegen staat
DEStemcoi
Armoe
DE STEM ACHTERGROND ZATERDAG 22 SEPTEMBER 1990
Plaatsnamen:
De Plaats
DE STEM-
pgSTEM BINNE
DEN HAAG (ANP) -
bouw is niet bevoegd -
tie op een boerenbedrijl
Dat blijkt uit twee uitsj
Beroep voor het bedrij
daan.
STUDENTENVAKB
I
IN HET boek 'In de scha
duw van de bloeiende
meisjes' van de grote
Franse schrijver Marcel
Proust, komt een deel
voor dat 'Plaatsna
men: De Plaats'
heet.
Aan die opwin
dende titel moet ik
iedere keer weer
denken als ik mij in
het tweetalige Brussel
begeef en ik - wellicht
in tegenstelling tot de Belgen,
die intussen aan alles gewend
zijn - mij verbaas over wat een
plaatsnaam nu eigenlijk is of
kan zijn.
Neem aan dat je ten zuiden van
Brussel rijdt in die smalle strook
die Nederlandstalig is. Neem
aan dat je Amerikaan bent en
een trip door het voor jou
vreemde Europa maakt.
In Brussel heb je de weg naar
Mons gekozen. Maar in die zui
delijke strook verdwijnt Mons
plotseling van de wegwijzers.
Paniek natuurlijk, want je denkt
de juiste richting verloren te
hebben. Opeens heet Mons daar
Bergen.
Laatst heb ik nog een Engelse
dame ontmoet die hier woont en
die niet begreep waarom er een
'Ukkel' en een 'Uccle' bestond.
Het was na een jaar verblijf in
Brussel nog niet tot haar door
gedrongen dat het hier om twee
dezelfde stadsdelen gaat. 'Uk
kel' wordt geacht voor de Vla
mingen de juiste aanduiding te
zijn van wat in het Frans 'Uccle'
heet.
In het tweetalige Brussel zijn die
zaken tot in het ridicule doorge
dreven, vooral bij het openbaar
vervoer. Als ik de ondergrondse
huiswaarts neem, dan stap ik op
de trein die voor mij naar 'Stok-
kel' en een Franstalige naar
'Stockel' voert. Beide namen
staan precies zo op de borden en
aanwijzingen aangegeven.
Ga ik met de ondergrondse
stadwaarts dan neem ik 'Vee
weide', terwijl mijn Franstalige
stadsgenoot zich naar 'Veewey-
de' begeeft. Ik kan ook richting
'Heizel' nemen, waar mijn
Franstalige medeburger zich
naar 'Heysel' rept.
Voor 'Roodebeek' bestaat even
wel geen Franse naam, net zo
goed als voor 'Gribaumont'
geen Nederlandse naam bestaat.
In zo'n geval is er van twee ver
schillende aanduidingen geen
sprake.
Als je met de auto de stad uit
moet, kun je voor de meest
vreemde dingen komen te staan.
Neem aan dat je de richting
Leuven zoekt. Op de wegwijzers
staat dan 'Leuven' en daaronder
'Louvain'. Het woord 'Leuven'
staat bovenaan, omdat het een
Vlaamse stad betreft.
Maar moet je naar 'Nijvel' dat
staat er opeens 'Nivelles' met
daaronder 'Nijvel'. 'Nivelles'
wordt het eerst genoemd omdat
het hier een Waalse stad betreft.
Kortom, het is allemaal tot in de
puntjes geregeld. Met alle ge
voeligheden van de tweetalig
heid is tot in het absurde reke
ning gehouden.
Met de haltes van het openbaar
vervoer is men overigens het
verst gegaan. Je kunt naar 'Park'
en naar 'Pare', naar 'Luxem
burg' en 'Luxembourg", naar
'Uzer' en naar 'Yser'.
Als je in Bnissel-Noord de bus
naar Leuven neemt, staat op die
bus 'Brux.Nord/Brus.Noord-
Leuven'.
Met de trein kun je naar 'Water
maal' en naar 'Watermael', naar
'Schaarbeek' en naar 'Schaer-
beek' en naar 'Kalevoet' en naar
'Calevoet'. Beide namen staan,
hun zeer geringe verschillen ten
spijt, trouw op de aanduidings
borden.
Maar met diezelfde trein kun je
alleen maar naar 'Etterbeek',
wellicht omdat van die enigszins
vies klinkende naam geen Frans
equivalent bestaat.
Op een officiële kaart van de
diensten van het openbaar ver
voer van Brussel worden wereld
records in het ongerijmde gebro
ken. Men legt die kaart uit en
ziet de 19 randgemeenten van
Brussel, alles in volle tweetalig
heid.
Jo Wijnen
Maar de plaatsaanduidingen
voor dorpen en steden buiten
het Brusselse zijn uitsluitend
met hun 'echte' namen aangege
ven: daar heet 'Antwerpen' plot
seling alleen maar Antwerpen.
Dat geldt ook voor Namur, Me-
chelen en Gent.
Er moeten hier dus hele hordes
ambtenaren aan het werk zijn
die er op toezien dat alles vol
gens de zeer ingewikkelde en
uiterst kwetsbare taalregels ge
beurt.
Het enige persoonlijke voordeel
dat ik van deze ongerijmdheden
- die, op zichzelf genomen, ook
weer van een ijzeren logica ge
tuigen - heb, is dat ik zo nu en
dan aan Marcel Proust denk.
Het is hier inderdaad een kwes
tie van 'Plaatsnamen: De
Plaats', ofschoon Proust - in een
ander boek - ook een deel heeft
geschreven dat 'Plaatsnamen:
De Naam' heet.
Je moet Belg of Brusselaar zijn
om het allemaal op de juiste
waarde te kunnen schatten.
Voor mij en voor die Engelse
mevrouw die dacht dat 'Ukkel'
en 'Uccle' twee verschillende
stadsdelen waren, went het
nooit, hetgeen, alles bij elkaar
genomen, betekent dat Brussel
zich nooit helemaal aan je hecht.
Misschien dat ik straks - als ik
de leeftijd heb om met rust gela
ten te worden - toch maar beter
in Doornik, Valencijn of Rijssel
kan gaan wonen; steden waar
men mij nooit zal weten te vin
den, als men de Franse namen
ervan niet kent.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem B.V.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
C. Hamans en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telefax 076-236405.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Steenbergsestraat 23-23a, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65,4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326.
Voor bezorgklachten: 076-236888.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen bij vooruitbetaling te voldoen:
per maand 26,10; per kwartaal 75,25 of per jaar 292,00.
Abonnees die automatisch betalen ontvangen een korting van
resp. 1,- per maand, 2,00 per kwartaal, j 7,50 per jaar.
Voor posttoezending geldt een toeslag.
Losse nummers: ma. t/m vrijd. 1,35; zat. 1,60.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd.
9.00-12.30 en van 13.00-16.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice-
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447. w»
Door Conor Cruise O'Brien
(The Times)
TOEN SADDAM Husayn
Kuwayt binnenviel leefde
hij in de veronderstelling
dat Washington hem daar
voor het groene licht gege
ven had, zo is nu gebleken.
Een week voor de invasie had
de Amerikaanse ambassa
drice in Baghdad in een ge
sprek met Saddam bepaalde
opmerkingen in die richting
gemaakt. Van een Iraaks
standpunt gezien konden ze in
ieder geval zeker zo uitgelegd
worden.
De storm barstte vorige week
los in de Amerikaanse pers.
De Washington Post, de New
York Times en andere kran
ten ontvingen een Iraaks af
schrift van het gesprek tussen
Husayn en ambassadrice
April Glaspie. De regering
heeft de echtheid ervan niet
aangevochten.
Volgens het afschrift maakte
Saddam Husayn de ambassa
drice duidelijk dat hij de
noodzakelijke actie zou on
dernemen om Kuwayt ervan
te weerhouden de 'economi
sche oorlog' tegen Irak voort
te zetten.
Glaspie antwoordde daarop:
„Ik weet dat u kapitaal nodig
hebt. We begrijpen dat en het
is onze mening dat u de kans
moet krijgen uw land weer op
te bouwen. We hebben echter
geen mening over de Ara-
bisch-Arabische conflicten,
zoals uw grensgeschil met
Kuwayt".
Glaspie maakte omzichtig
duidelijk dat ze niet op eigen
initiatief sprak, maar instruc
ties gekregen had: minister
van buitenlandse zaken Ja
mes Baker had 'onze officiële
woordvoerder bevolen de na
druk te leggen op deze in
structie'.
De Washington Post merkte
op dat 'de essentie van Glas-
pie's opgetekende opmerkin
gen nauw overeenkomt met
het officiële standpunt van
Washington in die tijd. An
dere regeringsfunctionarissen
ontkenden toen openlijk dat
Amerika veiligheidsverplich
tingen aan Kuwayt had'.
Die ontkenning staat in
scherp contrast tot de felle re
actie van de Verenigde Staten
toen Irak Kuwayt daadwer
kelijk binnenviel. Glaspie in
een interview in de New York
Times vorige week: „Ik dacht
niet dat Irak heel Kuwayt zou
innemen. Niemand dacht
dat". Maar ze had het ver
keerd.
Kennelijk bedoelde de ambas
sadrice toen ze zei dat de VS
'geen mening' hadden over
zaken als 'uw grensgeschil
met Kuwayt' dat Washington
geen bezwaar zou maken als
Irak Kuwayts eilanden in de
Golf, waar Irak aanspraak op
maakt, zou innemen.
Iraks 'grensgeschil met Ku
wayt' gaat echter veel verder
dan dat. Lang voor Saddam
aan de macht kwam, vonden
de Irakezen al dat Kuwayt
geen recht had op eigen gren
zen omdat het rechtelijk een
provincie van Irak was, zoals
Husayn had het Amerikaanse antwoord-met-kanon-
nen op zijn inval in Kuwayt niet verwacht - fotoap
het dat nu met geweld gewor
den is.
Saddams interpretatie van
Glaspie's woorden was dat
Amerika niet zou intervenië
ren als zijn troepen Kuwayt
zouden bezetten.
Over Amerikaanse tegenac
ties tegen Irak na eventuele
stappen tegen Kuwayt zei
Saddam: „Als jullie druk ge
bruiken, gebruiken wij druk
en geweld. We kunnen niet
helemaal naar de Verenigde
Staten komen, maar indivi
duele Arabieren kunnen jullie
wel bereiken".
Glaspie's antwoord op Sad
dams dreigement was zo ver
zoenend als maar kan. Ze
sprak over de behoefte van
president Bush om vrien-
schap te sluiten met Irak: „Ik
heb directe instructies van de
president om te streven naar
een betere relatie met Irak.
President Bush is een intelli
gente man. Hij zal Irak niet
economisch de oorlog verkla
ren".
Saddam werd niet vermurwd.
Hij zei dat hij Kuwayts eco
nomische acties tegen Bagh
dad zag 'als een militaire actie
tegen ons'.
Hij besloot: „Als we niet in
staat zijn een oplossing te vin
den, is het heel natuurlijk dat
Irak de dood niet zal aanvaar
den, zelfs al staat wijsheid bo
ven alles".
Vreemd genoeg lijkt Glaspie
deze cryptische uitspraak als
geruststellend ervaren te heb
ben. Ze vertelde Saddam dat
ze erover gedacht had haar
reis naar Washington, voor
overleg, uit te stellen, maar
dat ze na haar gesprek met
Saddam toch zoals gepland
zou vertrekken. En dat deed
ze. Zesendertig uur later viel
Irak Kuwayt binnen.
Na een vergelijkbaar diplo
matiek debacle met Argenti
nië acht jaar geleden trok de
toenmalige Britse minister
van Buitenlandse Zaken zijn
conclusies en trad op eervolle
wijze af.
Niets wijst erop dat James
Baker van plan is dit voor
beeld te volgen. Integendeel,
hij is druk bezig een oplossing
te zoeken voor een crisis die
nooit had hoeven ontstaan als
zijn departement Saddam
duidelijk had laten weten dat
een militaire aanval opgevat
zou worden als een bedreiging
van de belangen van de Ver
enigde Staten. De boodschap
die Saddam dacht gekregen te
hebben was precies het tegen
overgestelde.
Nu de climax van de gebeur
tenissen in de Golf nadert is
het heel begrijpelijk dat de
Amerikaanse media en de
media van de bondgenoten
maar weinig zin hebben om
voort te borduren op het di
plomatieke geknoei dat mede
verantwoordelijk was voor de
confrontatie.
Wanneer de crisis eenmaal
voorbij is zou een herziening
van de Westerse diplomatie
echter hoog op het prioritei
tenlijstje moeten staan. Het
Westen kan zich niet nog
meer onnodige conflicten ver
oorloven, niet nog meer Fait
landeilanden, nog meer
wayts.
Tijdens de Koude Oorlog
alles relatief eenvoudig,
had het de schijn eenvoudig
zijn. Maar het tijdperk dat
begint is er een van de mees
uiteenlopende complicaties
waarin conflicterende ci%
rele problemen een belangi
rijke bron van onrust kunnen
vormen. De Westerse diplo.
maten zijn hier niet op voor.
bereid. De besten hebben zich
altijd gewijd aan de Oost-
West confrontatie, terwijl
tweede- en derderangs g
kleinere landen toegewezei
kregen.
Vaak was hun taak de plaat,
stelijke dictator of junta te-
vreden te houden of die din.
gen, vooral wapens, te verko
pen. Zij hadden de neigj
zelfgenoegzaam te worden
hun superieuren geruststel
lende rapporten te zenden
over de houding en intentie
van de mensen van wie ze di
hielen moesten likken. Wan
neer het Golfconflict beëin
digd is moet dit hele systeem
radicaal herzien worden. Een
heroriëntatie is noodzakelijk.
Daartoe moeten ook de diplo-
matieke acties die geleid heb
ben tot de confrontaties op de
Falklandeilanden en in de
Golf klinisch bestudeerd wor
den. Een van de pathologische
bewijsstukken zal dan het ge-
sprek tussen Saddam en Glas
pie zijn. Voor toekomstige di
plomaten zal dit een klassiek
voorbeeld zijn van hoe het
niet moet.
Door Max de Bok
DIT WAS de week die was.
De week van minister Kok,
die zijn eerste begroting
presenteerde. Maar toch
vooral de week van Gerrit
Braks, die van het ene uur
op het andere oud-minis
ter werd.
Door de aard van de begro
ting en de doorslaggevende
rol die de PvdA speelde in de
val van een CDA-minister,
werd het ook de week van de
de acute en de komende span
ningen in de regeringscoalitie
van CDA en PvdA.
De week werd gekenmerkt
door twee unieke gegevens. Ik
herinner me geen Miljoenen
nota die zo sterk als deze
stond in het teken van 'mor
gen kan alles anders (slechter)
zijn'.
In de naoorlogse parlemen
taire geschiedenis is het niet
eerder voorgekomen dat een
minister van de ene coalitie
partij tot aftreden werd ge
dwongen door de andere coa
litiepartij.
Beide gegevens zijn van bete
kenis voor de wijze waarop
het kabinet Lubbers/Kok zijn
bestaan voortzet. Ogenschijn
lijk bestaat er geen verband
tussen de begroting en de
daarin opgestapelde onzeker
heden in de naaste toekomst
en het heengaan van Braks.
Geen verband tussen structu
rele problemen en een inci
denteel voorval.
Maar alleen een kind in de
wereld van de politiek kan
geloven dat politici die ver
banden niet leggen.
Alleen al de tussen CDA en
PvdA rond de visaffaire
(want dat was het, niet de af
faire-Braks) opgekomen irri
tatie schept dat verband.
Brinkman
..PvdA betaald zetten..
-Mk)TO DE STEM/JOHAN VAN GURP
Revanchisme is de politiek
niet vreemd. CDA-fractielei-
der Brinkman mag dan zeg
gen dat zijn partij er niet op
uit is de PvdA te laten terug
betalen voor haar vermetel
gedrag, de werkelijkheid zal
er vermoedelijk, om het in
Lubberiaans spraakgebruik
te zeggen, wel een slag anders
uitzien.
Als CDA'ers het betamelijk
zouden vinden om in het
openbaar te vloeken, zouden
de wandelgangen van de
Tweede Kamer dat soort
krachttermen in de afgelopen
dagen weerkaatst hebben.
De woede van CDA'ers uitte
zich anders. Bijvoorbeeld in
het negeren van een toevallig
passerende PvdA-collega, in
een terloopse houding van
'met jou praat ik voorlopig
maar eens niet'. Of in een
plotselinge kameraderie,
dicht bij elkaar kruipen om
dat 'de moordenaar onder ons
is'.
Maar aan PvdA-kant maakt
Wöltgens
..boeten..
- FOTO DE STEM/JOHAN VAN GURP
de anti-CDA stemming een
wederopleving door. Men ver
wijt het CDA niet alleen de
kritiekloze verdediging van
Braks maar ook het schaam
teloos verdraaien van feiten,
resulterend in aantasting van
de integriteit van fractielei
der Wöltgens.
Daarbij draait het om de brief
die Wöltgens op verzoek van
Lubbers en Braks schreef.
Daarin deelde hij de minister
mee dat de fractie 'na uitge
breide en zorgvuldige afwe
ging van alle relevante aspec
ten, inclusief hoor en weder
hoor, tot de conclusie is geko
men dat het vertrouwen in
parlementaire zin in de mi
nister van Landbouw, Na
tuurbeheer en Visserij is weg
gevallen'.
De belofte om een brief te
schrijven deed Wöltgens
woensdagmiddag rond twee
uur in een gesprek met Lub
bers, Brinkman en Kok. Maar
op dat moment had de PvdA-
fractie haar eindconclusie nog
niet getrokken.
Toch bazuinden al rond drie
uur CDA'ers in de wandel
gangen rond dat Braks van de
PvdA geen kans meer zou
krijgen om zich in de Kamer
te verdedigen omdat Wölt
gens een brief naar de minis
ter zou sturen, waarin het
vertrouwen werd opgezegd.
De brief ging pas even na vijf
uur uit. Wöltgens en de zijnen
houden bij hoog en laag vol
dat zij er niet op uit zijn ge
weest Braks een afsluitend
Kamerdebat te onthouden, al
erkennen zij dat de kans dat
de minister het dan gered had
theoretisch was. j
Volgens hen hebben Lubbers
en Brinkman zelf alles ge
daan om Braks uit de Kamer
te houden. „Van begin af aan
waren ze erop uit, als het dan
toch onvermijdelijk was, zo
snel mogelijk te handelen. In
die strategie pastte Geen ka
merdebat".
Maar dat wordt door CDA'ers
weersproken met het verhaal
dat Wöltgens tot tweemaal toe
op die woensdag aan Braks
heeft gezegd dat een Kamer
debat geen énkele zin meer
zou hebben. Dat ontkent
Wöltgens op zijn beurt.
Aan wiens kant ook het gelijk
is, duidelijk is dat deze bron
nen van irritatie de verhou
dingen in de coalitie niet ten
goede komen.
Coalities in Nederland zijn
verstandshuwelijken, maar
ook die houden niet lang
stand als de partners elkaar
weerstreven. Niet alleen bin
nen het kabinet, maar ook
tussen de fracties van de re
geringspartijen moeten zaken
worden geregeld, compromis
sen gesloten. Naarmate dat
stroever gaat nemen de in
terne problemen en daarmee
de kans op ongelukken toe.
Dat het CDA revanche zou
willen nemen door in de toe
komst een minister van de
PvdA weg te sturen, lijkt niet
zo waarschijnlijk. Het zou al
te doorzichtig zijn en boven
dien moeten er echt wel dui
delijke aanleidingen zijn om
zo'n ingreep zelfs maar te
overwegen.
Nee, veeleer moet de PvdA
vrezen dat ze door het CDA in
het beleid wordt teruggepakt.
De kansen daartoe liggen
voor het grijpen. Al in okto
ber, wanneer de Kamer de be
groting bespreekt, kan het
CDA dwars voor wensen van
de PvdA gaan liggen. Bijvoor
beeld als het gaat om de drin
gende wens van de PvdA om
het kabinet te corrigeren ten
gunste van bejaarden met een
klein aanvullend pensioen.
Als het CDA daar niet aan
wil, is de PvdA om een ex
traatje voor die groep te be
reiken, aangewezen op de
steun van de oppositiepartij
en.
Dergelijk overspel zal bij het
CDA opnieuw kwaad bloed
zetten, zoals Brinkman al
donderdag waarschuwend
voorspelde. Geen avon
tuurtjes buiten de deur meer.
Eén keer samenspannen met
de oppositie is al erg genoeg.
Zeker als dat een van de
meest gewaardeerde CDA-
ministers de kop kost.
Voor het CDA liggen de kan
sen om de PvdA nog eens goed
in te peperen wie de werke
lijke macht heeft, onder
handbereik wanneer het ka
binet uiterlijk in december
begint aan het opmaken
de tussenbalans.
Verhullende term voor
exercitie die wellicht een
nieuwe begroting en een her
zien regeerakkoord gaat ople
veren. Dan komt het c
werkelijke politieke keuzes
aan, die bij de opstelling van
de begroting nog werden
zeild.
De eisen van het CDA lit
al op tafel. Brinkman ver
woordde ze in zijn reactie op
de Miljoenennota. Niet tomen
aan de financiële kaders van
het geldende regeerakkoord,
dus financieringstekort ver
der omlaag en geen verhoging
van de lastendruk.
Als door de Golfcrisis oi
dere externe oorzaken de eco
nomische situatie verslechtert
dan extra bezuinigen
vooral geen lastenverhogin
gen.
De strakke financiële kaders
die Brinkman trekt, kunnen
de PvdA in grote problemen
brengen. Want ze bieden nau
welijks kans voor nieuw be
leid en dus uicerst weinig ma
noeuvreerruimte om PvdA-
stempels op het beleid te zet
ten of 'oud' beleid in sociaal
democratische zin te verster
ken.
Als het CDA op zoek is naar
revanche dan ligt hier de
kans. Zeker in het zicht van
de Statenverkiezingen die op
6 september van het volgend
jaar worden gehouden.
Als het CDA voordien de kaffi
schoon ziet om de PvdA ook in
het beleid 'klein' te houden,
zullen Brinkman en de zijnen
het niet laten. Voor Braks zal
betaald moeten worden
Rechtsom of linksom.
Door Marja Klein Obbink
TURKEN in West-Berlijn
verkopen Vopo-petjes op
straat. Vrachtwagens uit
Oost en West verwijderen
de laatste brokstukken
van de Muur. De Branden
burger Tor staat in de stei
gers; Philips zal de parel
van het Duitse rijk met
schijnwerpers verlichten.
Een totalitaire staat is in de
uitverkoop. Het symbool van
de Duitse eenheid maakt zich
op voor het huwelijk op 3 ok
tober. Maar de bruid is onze
ker.
Op het plein en het grasveld
voor de Oostduitse Volks-
kammer demonsteren hon
derden werknemers van de
Peenewerf in Wolgast tegen
de dreigende werkloosheid.
De overschakeling van oor-
logs-produktie naar vredes-
produktie gaat minstens 2000
arbeidsplaatsen kosten. Van
marine-schepen naar kust-
schepen en motorjachten. Wie
moet dat betalen?
Diezelfde middag volgen
nieuwe demonstraties. Be
drijven worden gesloten.
Westduitsers pikken de
baantjes van de 'Ossies' in.
„Ze werken veel harder", zegt
een DDR-burger die er zes
jaar voor 'de Muur' heeft ge
werkt. „Een ding weet ik ze
ker: in de BRD is de werk
loosheid gedaald en in het
Oosten is-ie gestegen".
Voormalige Partij-leden wor
den niet gespaard in de drang
naar zuivering van wat ooit
een socialistische heilstaat
heette te zijn. Kemka Dott, te
gen de 40 jaar, zit in de WW.
De communiste is een van de
vele slachtoffers van de om
gekeerde discriminatie. Haar
is het recht op arbeid ontno
men. Kemka was hoofddo
cente op een verpleegsters
opleiding. Kort na de val werd
ze werkloos. Toen ze via via
hoorde van een nieuwe vaca
ture bij dezelfde instelling,
greep ze haar kans. Maar kort
daarop kreeg ze een briefje
met de mededeling dat haar
sollicitatie niet op prijs werd
gesteld.
Kemka's echtgenoot is crimi
noloog en afdelingshoofd bij
de Oostberlijnse politie. Bin
nenkort worden de korpsen in
West en Oost samengevoegd.
En omdat ook van dit proces
de BRD de regie in handen
heeft, moet de Oostduitse des
kundige verdwijnen.
„Ik wil niet zeggen dat vroe
ger alles beter was", zegt
Kemka, „maar het tempo van
de veranderingen is veel te
hoog. Mijn toekomst is zo on
zeker. Ook van mijn kinderen.
Zij waren twee jaar geleden
nog verzekerd van een ar
beidsplaats, maar nu is alles
onzeker. Bedrijven nemen
geen leerlingen meer aan.
Mijn dochters krijgen na de
cember geen studiegeld meer.
Hoe moet dat nu?".
Ook de zekerheid van de
Oostduitse burger op een wo
ning is verdwenen. Bij de bu
ren van Kemka meldde zich
deze week de huiseigenaar.
Na zijn vertrek uit de DDR in
de jaren vlak na de oorlog,
kwam hij nu zijn bezit weer
opeisen. Er zijn al proefpro
cessen gevoerd. De huidige
bewoners mogen blijven,
voorlopig. Maar hun kinde
ren? Niemand die het weet.
Zeker is wel dat per 1 januari
de huur alvast verdubbeld
wordt: van 150 DM naar 300
DM.
Knut Bandemer (50) is 'tech-
niker' in Oost-Duitsland,
werkt bij een groot zieken
huis, heeft een goed betaalde
baan. Z'n Lada heeft hij een
half jaar geleden 'ingeruild'
voor een kleine Opel, die hij
met veel omzichtigheid par
keert op het Plein van de Re
publiek. Bandemer heeft ver
trouwen in de toekomst. „De
conjunctuur in het nieuwe
Duitsland zal binnen twee
jaar al een stijgende lijn ver
tonen. En over vijf tot acht
jaar zal ook in wat nu nog de
DDR heet het niveau van de
BRD bereikt zijn", is zijn op-
timische toekomstverwach
ting. „Met de hulp van de
Bundesrepublik zal het ons
lukken, ze komen hun belof
ten na. De BRD heeft in al die
jaren ook bewezen dat het het
onrecht van de oorlog tegen
over de wereld probeerde
goed te maken. Wij in de DDR
hebben dat niet gedaan".
Een paar kilometer verderop
in de stad hebben actievoer
ders voor het gebouw van de
Stasi een tentenkamp inge
richt. 22 Hongerstakers heb
ben zich opgesloten in een van
de kantoren. Dat gebeurde
nadat een voorbijganger 's
nachts een verdacht busje
ontdekte waarin aluminium
kisten werden geladen. Mede
werkers van de archiefdienst
kunnen nog steeds vrij in en
uit lopen. „Hier verdwijnen
nog elke dag dossiers", zegt
een demonstrant. Dagelijks
publiceren kranten nieuwe
feiten over de handel en wan
del van de voormalige Oost
duitse veiligheidsdienst. Al
leen al in Oost-Berlijn zouden
600 woningen door de Stasi
medewerkers zijn gebruikt
als ontmoetingsruimte
speerpunt van hun spionage-
activiteiten in de stadswijk®.
Nog geen week geleden wew
het bestaan van de zoge
naamde Offizieren im Beson
deren Einsatz (OIBE) ontdekt
Van deze Stasi-medewerker:
bestaan geen papieren. Hel
waren directeuren van scho
len, hoofden van faculteit®;
zij zaten op vaste, leidingge
vende en invloedrijke func
ties.
„Wat gebeurt er met onze dos
siers, wij willen ze terug
verzucht een haast wanhop'8'
demonstrant. Pas deze we®
werd in de Volkskammer
nieuwe commissie in het le
ven geroepen die de mogeljF
heid van inzage in de dossier-
gaat onderzoeken. Tipgev®1
en andere 'derden' kunne"
door zo'n inzage worden I
schaad', is de voorzichtigeK'
denering. Besluiten over c
Stasi-dossiers zijn niet in w
verenigingsverdrag opgen°'
men. De DDR gaat een onze
kere toekomst tegemoet.
ding is wel zeker: op donder
dag 4 oktober is alles in Oosi-
Duitsland niet zo als in
Westen.
APELDOORN - Van
850.000 gezinnen die vorij
stookseizoen (oktober/apri
deelnamen aan de acti
Zuinig Stoken/Zuinig Aal
heeft de helft bespaard c
j,et gasverbruik. Bijr
300.000 huishoudens bi
spaarden op hun elektricil
teitsverbruik.
pat blijkt uit een onderzoe.
Reel
De uitspraken kunner
grote gevolgen hebben vood
het mestbeleid van cU
overheid. Volgens dat be-j
leid stelt het ministerie op
basis van het fosfaatge-j
halte van de mest en de op
pervlakte van het bedrij l
vast hoeveel mest een boe ij
mag produceren.
DEN HAAG (ANP) - De
Orde van Advocaten en
de Vereniging Sociale
Advocatuur Nederland
voeren op 4 oktober een
kort geding tegen de
staat.
De advocatenorganisaties
eisen een verhoging, uiter
lijk per 1 januari 1991, van
de vergoeding voor toege
voegde zaken met 25 pro
cent.
De Amsterdamse advoca
ten Polak en Van den Bie-
sen zullen respectievelijk
namens de Orde en de
VSAN optreden.
Omdat het een geding is te
gen de staat dient het voor
de Haagse rechtbank. Het
proces zal een demonstra
tief karakter hebben,
waarbij de beroepsorgani
saties zo veel mogelijk ad
vocaten trachten te mobili
seren om het kort geding in
de beroepskledij bij de wo
nen.
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG - Studenten krijgen
hun in juli van dit jaar door mir
loofd.
Uitwonende studenten krijgen
maand bij, terwijl ze dachten op
kunnen rekenen.
Ook voor thuiswonenden is er
krijgen vier gulden per maand i
elf gulden meer beloofde.
De basisbeurs komt nu uit op j
voor thuiswonenden. In beide be
van de invoering van de OV-jaar
De Landelijke Studentenvakboni
van het kabinet. „Op een achten
besluit dat de inkomenspositie v
studentenvoorman.
Het feit dat studenten minder m<
kabinetsbesluit om niet alle kos
van de beurs te compenseren. He
de kosten van levensonderhoud
stijging van kosten die het gevo
de ziektekostenverzekering en de
ZOUNG NEDERLAND bevrijd i
ue viering van die bevrijding het
iaa Passeerden de afgelopen
l°ar na dato, is er nog steeds we
ri.Tk 's het °P zich te prijzen da
r'neeftgenomen. Bevrijdingsc
eestdag. De erkenning komt at
aan nooit.
h=HrÏÏee hebben we de positiev
ea. Want het kabinet wil niet he
n van de nieuwe nationale fe
aereen te maken. Daarover mo
uinH.rLonderlin9, bij de cao-ondei
Fn h t kabinet,
niat kunnen we er zeker van
J^nj °P 5 mei nog lang niet ar
nio,den staan lijnrecht tegenovt
tipn voor een extra vrijei dag. Dé
'^ers op de nationale feest<
viern straks de rare situatie dal
Dat ri ordt met een vr'je da9 en
de regering geen besluit hee
lnJ?n- Ze heeft nu gekozen voo
m 'n9,die bovendien getuigt ve
dat h t' ln een brief aan de
stim?? aar|wijzing van 5 mei tot r
venrt!an,s kan ziin om de betekc
Als h ,P'aats te geven en in onze
Bavrri 20 is> waarom dan niet ge
kiscJL 9sdag tot vrije dag verhf
,Q1,ebis past slecht bij de allure
20u moeten hebben.
