L
de stem
IGER m/v
DRM
BQEKE
Nu pas is de tweede wereldoorlog afgelopen'
Natalia Ginzburg
is soms wat al te saai
Nieuwe roman Anita Brookner:
de angst voor het onbekende
John Updike's kwalen
Geheime roman van Hotz
irs m/v
AKO-PRIJSWINNAAR LOUIS FERRON
BLIJFT EEN 'MOEILIJKE SCHRIJVER':
HET BEGIN (1)
Jos Vandeloo verhuist weer
rerker
land
Johan Diepstraten vaste recensent
ZATERDAG
G2 8 SEPTEMBER 1990
„EIND jaren veertig ontstonden de twee Duitse
staten. Zolang die deling bestond, was de tweede
wereldoorlog nog niet helemaal geëindigd.
Rosetta Loy
Worsteling
(Maar zonder emotie)
lPORTAL
uitvoeren van de
hl hardglazen construc-
11 aluminium systemen
pn stmctural glazing,
i M.G.I, de Dordtsche
ermijn in contact
3 offertes om te zetten
pt van de Dordtsche
diesgevels, atriums,
Itructies etc.) leent
Ttie met klanten.
hdige opleiding op
beschikt over enige
kbare functie.
btie bij een groeiend
Een psychologisch
dure.
Glashandel B.V.
(straat 80, Postbus 50
DORDRECHT
ken wij een
|>n met bestaande relaties
t benaderen van het rayon
ichappen
elieve dan uitsluitend schriftelijk te
jrop - t.a.v. directie.
ONAAL B.V.
Ie 'besturingssystemen
prk(st)ers.
[rijf plaats voor:
elding van vakature-
18/SE.
yor Systems maakt deel
tork concern, een groep
irichte ondernemingen
id programma van kapl-
n en industriële ver-
rkten ten behoeve van de
latingindustrie, de voe-
lenindustrie en aktivitei-
ustriële dienstverlening,
en buitenland werken
15.000 medewerk(st)ers.
aanpak, klantgerichte
wikkeling en een wereld-
ktbewerking kenmerken
emingsbeleid.
AB Raamsdonksveer
zs. -m-ü.
Louis Ferron (1942) is de zoon van een
Wehrmacht-soldaat die stierf tijdens de
tweede wereldoorlog („Hij was op verlof
en kreeg een vallende gevel op z'n kop. Is
dat ook sneuvelen?"). Dit gegeven moet
zijn fascinatie verklaren voor dat ene on
derwerp waarover al zijn romans hande
len: Duitsland.
Zijn laatste boek, 'Karelische nachten',
werd dit jaar bekroond met de AKO-lite-
ratuurprijs. Het is de roman over de
schrijver Fred Hofzanger die geen schrij
ver was, maar het manuscript van een
overleden vriend onder eigen naam uit
gaf en beroemd werd.
Het is een typisch Ferron-boek: de ver
woestende invloed van de jeugdjaren. En
de vader naar het front, in dienst van de
Duitse nazi's. Een speurtocht naar het
verleden. Een interview over Duitsland,
de autobiografie en de kritiek.
Johan Diepstraten.
- FOTO BEENHAKKERS
VANAF vandaag verschijnt er elke zaterdag op de Boeken
pagina van De Stem een bijdrage van Johan Diepstraten.
In de vorm van recensies en interviews volgt hij de ontwik
kelingen in de Nederlandse literatuur. Johan Diepstraten
(1951is docent Nederlands aan de Nationale Hogeschool
voor Toerisme en Verkeer in Breda.
In de jaren zeventig schreef Diepstraten in deze krant over
televisie, radio en literatuur. Hij werkte verder voor de
Volkskrant, de VARA en het literaire tijdschrift Bzzlletin. Hij
heeft de boeken 'Het nieuwe proza', 'Dichters', 'Hella
Haasse, een .interview', 'De literaire wereld van Jeroen
Brouwers' en de kinderboeken 'De verborgen steeg', 'De
branden van de Duivelsbrug' en 'De samenzwering' op zijn
naam staan.
Door Johan Diepstraten
Het was oorspronkelijk een oorlog van de democratische
landen tegen de fascisten, maar na '45 is het dezelfde oor
log gebleven met een andere ideologische inhoud: de ka
pitalisten tegen de communisten.
Daar is vooral Oost-Duitsland Gek eigenlijk, want West-
het slachtoffer van geworden.
Wat was het meer dan een
wingewest van de Sovjet-
Unie?
Ik heb het altijd onrechtvaar
dig gevonden dat een willekeu
rig deel van Duitsland, in het
oosten, zoveel meer heeft moe
ten lijden. Aan die onrecht
vaardige situatie is nu een
einde gekomen. Je kunt zeggen
dat nu pas de tweede wereld
oorlog is afgelopen".
Wat heeft dat voor conse
quenties voor de literatuur?
Ferron: „De schrijvers in de
DDR hebben een waanzinnig
probleem. Vóór de val van de
Muur hadden ze de neiging om
het mooie van het socialisme te
laten zien en het tegelijkertijd
te bekritiseren. Maar dan van
uit een positieve invalshoek. De
meeste schrijvers hebben zich
niet helemaal tegen het sys
teem gekeerd, ze verklaarden
zich zelfs enigszins solidair.
Het systeem is in elkaar gela
zerd en nu zitten ze met een gi
gantische kater: is hun litera
tuur nu ongeldig geworden?
Op dit moment zijn de verwij
ten in de Westduitse pers niet
gering. Ik denk dat veel Oost-
duitse schrijvers geen letter
meer op papier zullen krijgen".
De Duitse literatuur is niet
echt populair in Nederland.
Gaat dat veranderen?
Ferron: „Wij zitten nog steeds
met de naweeën van de bezet
ting. de anti-Duitse cultus is
bijna een godsdienst geworden
hier. Het is echt een heel du
bieus verschijnsel. Tot op de
dag van vandaag worden die
anti-Duitse sentimenten ge
voed. Op het meest platte ni
veau zie je het met voetbal
lende Oranje, maar om precies
dezelfde reden worden Duitse
intellectuelen hier nauwelijks
serieus genomen. Gewoon om
dat ze Duitsers zijn.
Duitsland heeft een eerbied
waardige democratische tradi
tie. Toen de RAF bestreden
moest worden, dreigde even al
les over de schreef te gaan,
maar ook dat was onvoorstel
baar als je zag wat die gasten
aanrichtten. Nu komt Oost-
Duitsland- erbij. Vanaf 1933
hebben de mensen daar onder
een dictatuur geleefd. Straks is
dat allemaal keurig ingebed in
een democratische Europese
hoofdstroom. Waarom zou je
ineens moeten oppassen voor
zo'n land?"
Hebben de recente ontwik
kelingen invloed op jouw
werk?
Ferron: „Het ligt alweer een
tijdje stil hier. Dat komt na
tuurlijk door die AKO-prijs en
al dat gedoe eromheen, maar
ook door de val van de Muur.
De geschiedenis is voltooid.
Voor mij is die oorlog altijd
maar doorgegaan, dat was de
bron voor mijn boeken. Heeft
het nog zin om 'te schrijven
over een definitief gesloten pe
riode? Heeft dat nut? Daar
staat tegenover: wat nu alle
maal boven tafel komt uit de
DDR levert weer veel stof op.
Mijn boeken gaan óver de ge
schiedenis van Duitsland, maar
dan vooral over de Duitse fa
cetten ervan. Ik haal het vullis
naar boven. Ik probeer dat niet
te analyseren, ik maak alleen
alles zichtbaar zonder daar
waarde-oordelen over te geven.
Ik heb geen boodschap. Als ik
kunstschilder was en ik
maakte slachthuizen, dan zou
ik dat alleen doen omdat ik ge
fascineerd ben door de schoon
heid van die slachthuizen. Die
zelfde schoonheid zie ik in de
gruwelen van de Duitse ge
schiedenis".
Niet dat je een nieuwe
Maarten 't Hart wordt, maar
je laatste romans worden
Louis Ferron: „De anti-Duitse cultus is bijna een godsdienst geworden hier."
steeds persoonlijker. Ze gaan
eigenlijk niet meer over
Duitsland.
Ferron: „Ik probeer het thema
steeds uit te werken. Het is in
de jaren zeventig begonnen
met het hele specifieke Duits
land van mijn eigen verleden:
'Gekkenschemer', 'Het Stiere
noffer', 'De Keisnijders van'
Fichtenwald', 'Turkenvespers'.
Maar na een aantal romans
was dat uitgeput. Ik had alle
facetten wel behandeld. De
zelfde thematiek heb ik naar
een algemener plan verheven.
De keuze voor Karelië in mijn
laatste bek is niet voor niets.
Het is een mythologisch land.
Het boek blijft overigens gaan
waar het bij mij altijd over
handelt: de verwerking van
een verleden. Dat probeer ik te
veralgemeniseren.
'Hoor mijn lied', 'Violetta',
'Over de wateren', en 'Toon
kunst' zijn sterk autobiogra
fisch. Vooral dat laatste: een
operazangeres die door de oor
log haar carrière naar de blik
sem ziet gaan en in wrok om
kijkt. Daar heb ik in grote lij
nen de biografie van mijn moe
der voor gebruikt. De tendens
zit er wel in dat ik steeds meer
bij mezelf terechtkom en ver
der weg van de Duitse geschie
denis. Maar ach, wat is ver
weg? Alles is bij mij verweven
met elkaar, alleen het accent
wordt verlegd. Het gaat van
buiten naar binnen."
Je schrijft literatuur voor
een klein publiek.
Ferron: „Ik heb gekozen voor
een bepaalde aanpak. Ik schrijf
over de duistere kanten van de
geschiedenis, over mijn eigen
leven, maar ik doe ook nog uit
spraken over de literatuur zelf.
Literatuur moet ook over lite
ratuur gaan. Die aanpak vind
ik prima, maar dat houdt in dat
ik niet werk voor een groot pu
bliek".
Betrekkelijk klein zelfs,
want ook binnen de kring van
geïnteresseerden in literatuur
heb je geen groot gehoor.
Ferron: „Er zijn mensen die be
roerd van me worden: daar heb
je Ferron weer met zijn Duits
land. In kritieken klinkt ook
die toon van vermoeidheid
door: daar is hij weer met zijn
Teutoonse gedachtenwereld.
Maar ik kan er geen afstand
van doen. Dat is wat mij drijft.
Ik moet over Duitsland schrij
ven, omdat ik Duitsland ben. Ik
heb het op mij genomen om
Duitsland te zijn".
En dat louter en alleen om
dat je de zoon bent van een
Wehrmachtsoldaat? Omdat je
hebt meegemaakt hoe je onge
trouwde moeder door de buurt
met de nek werd aangekeken?
Ferron: „Dat is de aanleiding
geweest. De persoonlijke bele
venissen van mijn romanfigu
ren staan voor de Duitse ge
schiedenis. En omgekeerd na
tuurlijk. De afschuwelijke
gang van de Duitse natie is een
metafoor voor wat er met een
individu kan gebeuren. Dan
heb ik het dus overliet Lot van
de Mensheid, om maar eens
wat grote woorden te gebrui
ken".
De onverwachte toeken
ning van de AKO-literatuur-
prijs was eindelijk weer de
waardering waar het een tijd
aan heeft ontbroken?
Ferron: „'Karelische nachten'
kreeg uitmuntende kritieken.
Maar dat werkte niet in de ver
koop door. Ik ben nu eenmaal
bestempeld als een moeilijk
schrijver. Daar kom ik nooit
meer vanaf. Hoe lovend er ook
over me geschreven wordt, het
stimuleert de verkoop nauwe
lijks. 'Karelische nachten' zou
een roemloze dood zijn gestor
ven als die AKO-prijs er niet
was geweest. Nu loopt de ver
koop behoorlijk, zeker in ver
gelijking met mijn vorige boe
ken. Ik heb niet de illusie dat
mijn volgende romans als een
trein zullen gaan. Ik stel mijn
verwachtingen zo laag moge
lijk. Dan kan hét niet tegenval
len ook".
Door Wim van Leest
NATALIA Ginzburg heeft met boeken
als 'De weg naar de stad', 'Familielexi
con', 'Zo is het gebeurd' en 'De stemmen
van de avond' de reputatie opgebouwd
van een schrijver die van doodgewone
zaken meeslepende lectuur weet te ma
ken. De manier waarop deze Italiaanse
alledaagsheid omvormt tot indringend
proza, is indrukwekkend.
Vooral 'Familielexicon' en 'Zo is het gebeurd'
zijn fenomenale boeken die hun grote kracht
vinden in de volstrekte eenvoud. Ze zijn zon
der opsmuk geschreven, de verhaaltrant is
sober en efficiënt en juist dat maakt die boe
ken zo enorm boeiend.
Van Natalia Ginzburg verscheen onlangs de
bundel 'Mensen om mee te praten'. Er staan
veertien autobiografische schetsen en verha
len in en het boek is samengesteld uit twee
bundels die respectievelijk in 1962 en 1972 in
net Italiaans verschenen. 'Mensen om mee te
Praten' is me net iets te veel van hetzelfde,
«atalia vertelt op weliswaar boeiende wijze
belevenissen uit haar jeugd, maar die herin
neringen halen het bij lange na niet bij wat
al m 'Familielexicon' stond.
Ginzburg, maar in literair opzicht stelt het
weinig voor. Het is overdaad die niet zozeer
schaadt als wel verveelt.
Sad je bij vroeger werk het idee dat Natalia
Linzburg in haar beschrijvingen van alle-
™agse zaken juist allesbehalve saai was, in
Mensen om mee te praten' slaagt ze herhaal
delijk niet in om saaiheid te vermijden. Het
's bij vlagen een worsteling om door dit boek
been te komen en zeker daar waar Natalia
°P de filosofische toer gaat, is er weinig dat
de verbeelding van de lezer spreekt. 'Over
■net wel en niet geloven in God' en 'Univer
sal erbarmen' komt ze met denkbeelden
anzetten die geen enkele originaliteit he
etten, noch getuigen van diepe inzichten,
uensen om mee te praten' is aardig voor
over je als lezer uit bent op nog meer histo-
sche achtergrond bij het leven van Natalia
De Italiaanse schrijfster Rosetta Loy schetst
in haar roman 'Wegen van stof' de lotgeval
len van een boerengeslacht in het noorden
van Italië. Het tijdvak waarin het boek zich
af speelt strekt zich uit van eind 18e tot het
einde van de 19e eeuw. Het is de tijd waarin
het op het Appenijnse schiereiland een ko
men en gaan is van buitenlandse militaire
machthebbers. Daaraan komt pas een eind
als in de tweede helft van de negentiende
eeuw de Italiaanse staat gestalte krijgt.
Rosetta Loy heeft die historische ontwikke
lingen niet benut om er haar hoofdpersonen
belangrijke rollen in te laten spelen. Som
mige familieleden belanden wel in het
krijgsgewoel, maar het zijn gebeurtenissen
van bijkomende aard.
Wat in 'Wegen van stof' centraal staat, is het
leven op het Italiaanse platteland door de
seizoenen heen en door de jaren heen. Het is
leven dat zich met een welhaast natuurlijk
ritme afspeelt. Omdat er nog geen revolutio
naire technische ontwikkelingen hebben
plaatsgevonden, gaat het leven zijn gangetje.
Zaaien, het land bewerken en oogsten bepa
len het verloop van een jaar en jaar na jaar
is hetzelfde.
Omdat in 'Wegen van stof' geen grootse ge
beurtenissen beschreven worden, moet de le
zer het bij Rosetta Loy doen met haar sfeer
tekeningen van die langvervlogen tijd. Dat
valt lang niet altijd mee. Rosetta slaagt er
maar zelden in meer weer te geven dan
uiterlijke contouren. Haar hoofdpersonen
krijgen amper gestalte en al helemaal geen
diepgang. 'Wegen van stof' is daardoor een
heel matig boek geworden. Overbodig eigen
lijk.
Natalia Ginzburg: 'Mensen om mee te praten'. Uitg.
Meulenhoff, prijs 34,50.
Rosetta Loy: 'Wegen van stof'. Uitg. Meulenhoff,
prijs 39,50.
Door Marjan Mes
EMOTIONELE en maat
schappelijke hulpeloos
heid spelen opnieuw de
hoofdrol in de nieuwe ro
man van de Engelse
schrijfster Anita Brookner
(62), 'De leerschool van Le
wis Percy'. Ditmaal is de
hoofdpersoon een man,
maar hij staat - ondanks
zijn intellectuele status -
even wankel in het leven
als de vrouwelijke perso
nages in 'Hotel du Lac' en
'Een vriendin uit Enge
land'.
Lewis Percy is enigszins we
reldvreemd omdat hij in be
schermende liefde is opge
voed door een moeder, die
hem de indruk heeft gegeven
dat het leven en vrouwen er
zijn om een rustige, harmo
nieuze en ordelijke relatie
mee aan te gaan. Tijdens zijn
studie in Parijs is hij vertroe
teld door een aantal moeder
lijke pensiongastes en wan
neer zijn moeder is overleden
meent hij het stabiele geluk
van een huwelijk te kunnen
vinden bij de breekbare Tissy
Harper.
Gedomineerd door een in het
leven en de mannen teleurge
stelde moeder blijkt Tissy
echter een affectief geremd
wezen met pleinvrees dat al
leen geïnteresseerd is in het
huwelijk als status en nau
welijks in haar echtgenoot.
Dat deze naast zijn beschei
den baanfje als bibliothecaris
werkt aan een studie over 'De
Anita Brookner.
FOTO CONTACT
held als archetype' beschouwt
Tissy als een inbreuk op de
echtelijke toewijding.
Lang probeert de voor iedere
turbulentie benauwde jonge
man te doen alsof zijn huwe
lijk geslaagd is. Maar echt op
zijn gemak voelt hij zich al
leen bij zijn collega/vriend
Pen. Diens in eindeloze reek
sen liefdesverhoudingen met
getrouwde mannen verwik
kelde zuster Emmie steelt zijn
hart met haar gebrek aan tact
en 'fatsoen' en haar opwin
dende uiterlijk. Maar omwille
van de echtelijke trouw
pleegt hij geen overspel.
Tissy meent echter dat hij
haar heeft bedrogen en
breekt met haar man, waarna
zij een dochtertje ter wereld
brengt dat bij haar moeder
opgroeit. De ongelukkige Le
wis krijgt niet de kans om
zijn kind op te voeden, terwijl
zijn vrouw zich uit afkeer
van mannen tot het femi
nisme bekeert. Zij blijkt dan
helemaal niet zo kwetsbaar
als hij had vermoed.
Lewis' leven wordt steeds
doellozer en ellendiger totdat
zich onverwachts een jonge
Amerikaan aandient, die
geïnteresseerd is in zijn boek
'De held als archetype' en
hem uitnodigt om naar Ame
rika te komen om daar als
gastdocent aan de universi
teit te werken. De voor iedere
verandering beduchte Lewis
neemt de uitnodiging na lang
wikken en wegen aan en
wordt daarvoor met een on
verwachtse gebeurtenis be
loond.
'De leerschool van Lewis Per
cy' is een subtiel geschreven
roman die ondanks de lichte
toon en de droge humor een
essentieel menselijk probleem
aansnijdt; dat van de condi
tionering door opvoeding en
sociale onderdrukking. Als
Britse met gevoel voor under
statement, geestelijke reserve
en preutsheid weet Anita
Brookner schitterend inner
lijke levens te observeren, die
door een verkeerd geïnter
preteerde deugdzaamheid
mislukken.
Voor wie geen behoefte heeft
aan uiterlijke avonturen,
maar genoegen weet te ne
men met een fijnzinnige psy
chologische ontleding van een
bescheiden levensverhaal is
'De leerschool van Lewis Per
cy' een kostelijke roman.
Sterker dan Brookner's vo
rige 'vrouwen'-romans
waarin de levenstragiek iets
vaags en onbestemds bleef
houden die niet volledig kon
overtuigen.
Anita Brookner: 'De leerschool
van Lewis Percy'. Uitg. Contact,
prijs 34,90.
Een mens werkt, vrijt, slaapt, eet - en overal op de aarde
wordt inmiddels alchemie bedreven met de dertien let
ters van zijn naam. Norman Corinth uit Baltimore, Maryland,
vond de uitnodiging voor het kongres op een ochtend in septem
ber bij zijn ontbijt. Hijgend en bezweet kwam hij uit de tuin, de
zon lag op het tafellaken
Twee maanden later, in de trillende machine boven de oceaan,
bemoederd door stewardessen die hem bij de naam noemden
('A Mister Corinth', 'O Mister Corinth'), duurde
die ochtend nog voort. De zee was al Europa.
Dit is het begin van een bekend boek, maar..welk
boek was het ook weer? Een goede oplossing kan
een boekenbon opleveren van 25 gulden. Stuur een
brief of briefkaart met de titel en de naam van de
schrijver naar De Stem, Boekenredactie, Postbus
3229,4800 MB Breda.
John Updike doet een reeks
onthullingen in zijn autobio
grafie 'Self-Consciousness',
hij heeft een huidziekte (pso
riasis), hij stottert en is als de
dood voor insekten. Voor de
fans van Updike is het aardig
te lezen hoe deze kwalen zijn
schrijven hebben beïnvloed.
Om zijn psoriasis te bestrij
den trok hij bijvoorbeeld
steevast in het voorjaar naar
het strand en de duinen en
dat resulteerde in ieder geval
in de roman 'Trouw met mij'.
In de jaren zestig schaarde
Updike zich als loyale demo
craat aanvankelijk achter
president Johnson, toen deze
aan het Vietnam-avontuur
begon en onder intellectuele
Amerikanen veel tegenstan
ders kreeg. Updike legt uit
het dat zat en verklaart dat
hij echt geen 'havik' is.
Aardig is ook het hoofdstuk
over de afkomst van de Updi-
ke-familie. Stamvader is
Louris Jansen Opdyck, die in
1653 uit Nederland kwam.
John Updike was zo geïnte
resseerd in die stamboom, dat
hij bij zijn bezoek aan ons
land in 1977 zijn Nederlandse
uitgever vroeg naar gegevens
over in Nederland woonach
tige 'Opdycks'.
'Self-Consciousness' is als
De jonge John Updike.
- FOTO FAWCETT CREST
Engelstalige pocket in Neder
land verkrijgbaar (importeur
is Van Ditmar). Er is nog be
ter nieuws voor de fans: in
het najaar verschijnt in Ame
rika het vierde en laatste deel
in de Rabbit-cyclus. Hoofd
persoon Harry Angstrom en
zijn vrouw Janice verhuizen
op hun oude dag naar Florida.
F. B. Hotz staat bekend als
schrijver van verhalen. Vijf
kloeke bundels inmiddels:
'Dood weermiddel' (1976),
'Ernstvuurwerk' (1978),
'Proefspel' (1980), 'Duistere
jaren' (1983) en 'Eb en vloed'
(1987).
In de binnenkort te verschij
nen essaybundel 'Een das
speld uit Toela' beweert
Maarten 't Hart dat er een
prachtig boek is te construe
ren als een aantal verhalen
uit de verschillende bundels
achter elkaar worden ge
plakt.
Volgens hem heeft Frits Hotz
een geheime roman verstopt
in al zijn verhalenbundels.
Wie Hotz compleet in de kast
heeft staan, kan aan de slag:
lees achtereenvolgens de ver
halen 'Drijvende mijnen'
(1903-1916), 'Weltevreden'
(1916-1920), 'De tuin der
weeën' (1928), 'Liefde' (1929),
'Een dubbel incident' (1929),
'Liebestraum' (1930), 'De ver
plaatsing' (1932) en 'De Enve
lop' (1932-1984 of later). Te sa
men vormen zij de huwelijks-
en echtscheidingsgeschiede
nis van de ouders van Hotz.
Wat er in ieder geval buiten
valt, is de zojuist verschenen
novelle 'De voetnoot' (Arbei
derspers, prijs 15,90). Cen
traal staat daarin de legenda
rische treinramp bij de Vink
op 9 september 1926. Een tante
van Hotz verloor bij het onge
luk haar voet en het kostte
haar bovendien een toneel-j
carrière.
Het verhaal begint als een ge
dicht: „De Kagerstraat was
een doodlopende straat. Zelfs
op de trottoirs schoot onkruid
op tussen de tegels. Het was
er doodstil, de klinkers waren
bleek en het verkeer meed
deze fuik vanwege een afslui
tend hek. Daarachter was al
leen vuil gras."
Bij dat hek staat de vij fjarige
hoofdpersoon die ver wég een
rommelende slag hoort. „Het
zou onweer kunnen zijn maar
het kwam niet uit de hemel,
het leek uit de aarde op te
stijgen." Het levensdrama
van tante Ina heeft Hotz is
een flinterdun boekje zeld
zaam mooi uitgewerkt.
De herinneringen van het
kind aan zijn tante zijn frag
mentarisch, maar heel teke
nend. Korte dialogen, poëti
sche beschrijvingen en vooral
veel zinnen om over na te
denken. Een juweeltje. Ge
woon drie keer lezen. (J.D.)
De meest gerenommeerde
Belgische auteurs publiceren
bij Nederlandse uitgeverijen.
Ook Jos Vandeloo verhuisde
een paar jaar geleden van het
Antwerpse Manteau naar het
Amsterdamse uitgevershuis
Meulenhoff. Daar verschenen
de verzamelbundel met fan
tastische vertellingen ('Ob
servatorium') en de roman
'De weg naar de Ardennen'.
Deze week was de presentatie
van de nieuwe roman van
Vandeloo: 'De beklimming
van de Mont Ventoux'. In
Antwerpen, bij Manteau.
Is de overstap naar Neder
land op een frustratie uitge
lopen?
Vandeloo: „O nee. Uiteinde
lijk maakte het weinig ver
schil. Meulenhoff en Manteau
zijn allebei goede uitgevers.
Ik heb niet te klagen over
Meulenhoff, maar ik heb toch
met Manteau al zo lang con
tacten, en Amsterdam is wel
een eind uit de buurt. Bij
Manteau loop ik binnen en
buiten, ik ben daar 'de zoon
des huizes', een soort meubel
stuk dat weliswaar antieker
begint te worden, maar desal
niettemin: ik voel me er goed
thuis. Meulenhoff verkocht
wat meer in Nederland en
minder in Vlaanderen. Bij
Manteau is het precies omge
keerd. Wat de recensies be
treft was er ook weinig ver
schil."
Vraag: Maar je bent toch niet
voor niets weggegaan toen
tertijd?
Vandeloo: „Ik lag nogal over
hoop met de Elsevier-mensen.
Die hadden weinig respect
voor schrijvers en boeken. Er
viel moeilijk te praten met de
directie van Elsevier. Ze kon
meer geld elders verdienen
dan met boeken en dat deed
ze dan ook. Toen werd René
Malherbe eigenaar, een fijne
man. Ik was bovendien ai ja
renlang bevriend met Angele
Manteau die mij ontdekt
heeft. Ik heb wel problemen
gehad met Elsevier, maar
nooit met de mensen van
Manteau. Dat was de reden
dat ik terugkeerde." (J.D.)