deStem
Met 6.1/.
KENNEN WEST- EN
OOSTDUITSERS
ELKAAR
EIGENLIJK NOG WEL?
tUCKVERHUUR
Hel nieuwe Duitsland:
16 deelstaten en
78,7 miljoen inwoners
A8l|
ZATERDAG
29 SEPTEMBER 1990
ca van morgen.
Stichting
Projecten
Opvang
Asielzoekers
et droombeeld van 3 oktober: een
gelukkig verenigd Duitsland, met 79 miljoen blije inwo
ners in 16 deelstaten. Duitslands grootste vuurwerkfa
briek, in Wuppertal, draait overuren om de hemel
straks om te kunnen toveren tot één grote zwart-rood-
gouden Duitse vlag. Duitslands vlaggenfabrieken kun
nen de vraag naar nationale dundoeken niet meer aan
en krijgen assistentie in het buitenland. Toeterende
auto's zullen het verkeer in alle steden volledig lam
leggen. De sekt zal nog rijkelijker vloeien en sproeien
dan in die gedenkwaardige nacht van 9 op 10 novem
ber vorig jaar, toen Duitsers uit Oost en West, 28 jaar
lang met beton, prikkeldraad en geweld van elkaar ge
scheiden, elkaar in de armen vielen.
AANDOFJAAR
OOR U KLAAR!
Eigen gezicht
Ontwikkelingsland
Rekening
Ontmoedigd
Berustend
Niet fair
Vrome wens
MS?*
-2710
Ministerie van WVC belast met de uitvoering van
oekers die in opvangcentra zijn ondergebracht,
voor de asielzoekers tijdens de eerste tase van
jn de functies vacant van:
voor 40 uur per week
en
voor 20 uur per week
li uitgifte van de maaltijden;
oorraadbeheer, menusamenstelling etc.;
voor handhaving van de hygiënische normen;
k bij diens afwezigheid.
jaar;
V.H en/of Instellingskok;
;e functie;
ïatige diensten te werken, incl. de weekenden.
Heiding en ervaring een salaris van minimaal
2873,48 bruto per maand (exclusief
aarden volgens de CAO-Welzijnswerk.
nheden t.a.v. bereiding en uitgifte van
uidhaving van de hygiëne.
ke functie strekt tot aanbeveling;
natige diensten te werken, inclusief de weekenden.
ervaring minimaal 1045,32 en maximaal
gelmatigheidstoelage):
aarden volgens de CAO-Welzijnswerk.
kan worden ingewonnen bij de plaatsvervangend
de heer L. Kessler (tel. 01606-7203).
a het verschijnen van dit blad worden gericht aan:
ters
2288 EM Rijswijk.
NIET DUUR
Door Rink Drost
Op overmatig sektgebruik volgt uiter
aard een roes: de droom van de Duitse
eenheid is waar geworden, even afgezien
van het feit dat een kwart van het Duitse
Rijk van 1937 als voorgoed verloren
moet worden beschouwd. En dan, na de
roes? Dan komt het ontwaken. Met
hoofdpijn, zo mag worden verwacht.
Want te vee! sekt is gemeen spul en de
werkelijkheid is hard.
Zo ziet de werkelijkheid in de nieuwe
'aanwinst' voor de Bondsrepubliek er,
tot het uiterste gecomprimeerd, uit: een
onvoorstelbaar snel stijgend aantal
werklozen; duizenden grote en kleine be
drijven die mét sluiting of ingrijpende
sanering worden bedreigd; wurgende on
zekerheid bij miljoenen die nu nog hun
baan hebben; voorlopig geen verbetering
van de levensstandaard, maar wel steeds
hogere prijzen voor consumptiegoede
ren; nog steeds schaarste in en rijen
wachtenden voor de winkels; een drama
tische situatie in de landbouw; hele
stadswijken en dorpen die slooprijp zijn;
een wegennet en spoorwegennet om te
huilen; miljoenen burgers die elkaar niet
vertrouwen omdat bijna iedereen een
spion van de staatsveiligheidsdienst kan
zijn geweest.
Het economische paradepaard van de
socialistische wereld heette de DDR 40
jaar lang. Dat zegt niets over de kwalitei
ten van de DDR, maar alles over die van
de socialistische wereld. Inmiddels is ook
de moeizaam overeind gehouden fa9ade
voor het gigantische spinsel van leugens
weggevallen. De werkelijkheid na 45 na
oorlogse jaren grijnst wreed. Zelfs het
volkslied van de mislukte communisti
sche Duitse staat is een farce gebleken.
Het land mag dan zijn opgestaan uit de
ruïnes van de Tweede Wereldoorlog, het
is inmiddels opnieuw tot een grote ruïne
vervallen.
Kennen West- en Oostduitsers elkaar
eigenlijk nog wel? Wie nader kijkt, komt
tot de conclusie dat de beide delen van
de ene natie aanzienlijk van elkaar zijn
vervreemd, al spreken ze nog steeds in
grote trekken dezelfde taal. In de 45 na
oorlogse; jaren heeft de DDR veel min
der een eigen gezicht ontwikkeld dan het
SED-regime steeds heeft verkondigd.
Daarentegen heeft de Bondsrepubliek
veel meer een eigen gezicht ontwikkeld
dan de regering en de Bondsdag hebben
villen toegeven. Nu de confrontatie daar
is. leidt dat niet zelden tot een superiori
teitsgevoel bij burgers in de huidige
Bondsrepubliek.
De Bondsrepubliek is een van de rijkste
landen in de wereld, waar de DDR maar
uiterst armetierig bij afsteekt. Dankzij de
Marshall-hulp en de economische inzich-
van de westelijke geallieerde bezet
iers had de Bondsrepubliek al een voor
sprong op de DDR bij de naoorlogse op
houw van het land. Maar niet te ontken
nen valt dat de combinatie van de
spreekwoordelijke Duitse werklust met
ne vrije markteconomie -geen Duitse
vinding, zoals politici uit het regerings
kamp dat met posthume bewondering
voor Ludwig Erhard graag luid verkon
digen- aanzienlijk meer vruchten heeft
afgeworpen dan de combinatie van (ze
ker aanvankelijk) dezelfde arbeidslust
wet de socialistische planeconomie,
wn gift is nog lang geen offer, zo ont
dekken veel inwoners van de Bondsrepu
bliek, nu de Duitse hereniging onom
keerbaar is geworden en de beloofde ge-
j'jktrekking van welvaartsniveau werke-
ujkheid moet worden. Tot vorig jaar was
"et allemaal heel goedkoop, met pakket-
'en luxe levensmiddelen zo tegen Kerst-
"us. Een keer per jaar werden de familie
leden of vrienden bezocht die zo onge
lukkig waren aan de andere kant van de
f ens te moeten leven,
moties, superioriteitsgevoelens en een
slecht nationaal geweten konden worden
afgekocht met een paar bankbiljetten
waarmee de ontvangers 'iets moois' in de
Intershops konden kopen, waar alleen
met Westers geld kon worden betaald.
Met zulke giften komen de burgers van
de Bondsrepubliek er nu niet meer af.
Om de kar van de DDR uit het moeras
te trekken zijn nu honderden miljarden
marken nodig. Inderdaad, als in een ont
wikkelingsland moet daar een economie
worden opgebouwd die pas na jaren in
staat zal zijn een positieve bijdrage te le
veren aan het bruto nationale inkomen.
In een overmoedige bui, kennelijk met
het oog op de inmiddels op 2 december
vastgestelde Bondsdagverkiezing, heeft
de christendemocratische bondskanselier
Helmut Kohl beweerd dat de economie
in de Bondsrepubliek zo sterk is, dat de
Duitse eenheid zonder belastingverho
gingen werkelijkheid kan worden. Kohls
sociaaldemocratische tegenkandidaat
Oskar Lafontaine wordt niet moe te roe
pen dat Kohl zich hier honderden miljar
den marken heeft verrekend.
Kohl zwijgt hierop halsstarrig. Zijn mi
nister van binnenlandse zaken, partijge
noot Wolfgang Schauble, heeft inmid
dels duidelijk gemaakt dat de eenheid
'de Bondsrepubliek' wel degelijk offers
gaat kosten. Zijn minister van financiën,
de Beierse CSU-voorzitter Theo Waigel,
heeft inmiddels belastingverhogingen
niet uitgesloten, al zullen ze volgens hem
'het laatste middel' zijn om de eenheid te
financieren.
Lafontaine blijft zout in de wonde van
Kohl c.s. strooien. Hij wil vóór de ver
kiezing op 2 december de gegevens op
tafel hebben wie de rekening van de een
heid moet betalen: de financieel sterken,
omdat ze de breedste schouders hebben?
Of de financieel zwakken, omdat ze met
zovelen zijn? Want of nu de belastingen
omhoog gaan, de staatsschuld wordt ver-
oot of het bedrijfsleven extra wordt be
ast, uiteindelijk is het wel de burger die
de kosten krijgt gepresenteerd. Dat ge
beurt hetzij door hogere belastingen, het
zij door hogere prijzen. De economische
groei is echt niet zo enorm, dat de een-
heidskosten uitsluitend daaruit kunnen
worden betaald (extra overheidsinkom
sten uit btw, accijnzen, omzetbelasting,
vennootschapsbelasting, inkomstenbe
lasting).
In de nog-DDR betalen de burgers en
ondernemingen nu al de rekening van de
eenheid. Niet het heil, maar het ongeluk
komt voor hen op dit moment uit het
westen. Westerse ondernemers vertikken
collectief, ook maar één Pfennig in de
noodlijdende Oostduitse bedrijven te in
vesteren. De meeste DDR-bedrijven
werken met hopeloos verouderde machi
nes, bemand door veel te veel mensen.
Ondanks de in verhouding zeer lage lo
nen kunnen zij de concurrentie met het
Westen niet volhouden. De Westduitse
investeerders wachten geduldig tot ze de
begeerde bedrijven voor één symbolische
mark kunnen overnemen, dan inmiddels
ontdaan van alle personeelsverplichtin-
gen.
In lange rijen melden zich inmiddels ook
de particulieren en ondernemers uit het
westen die hun sinds 1949 onteigende
grondstukken komen opeisen of hun
panden, waarom ze zich meer dan veer
tig jaar lang nooit hebben bekreund, ko
men inspecteren. Onzeker gemaakte be
woners vrezen nu onbetaalbare huurver-
gri
las
- FOTO DE STEM/BEN STEFFEN
In Oost-BerlIJn wordt al volop aan de toekomst gebouwdmaar voor veel DDR-burgers Is die toekomst nog volstrekt ongewis.
Een golf van zelfmedelijden
Als de nog her op te richten deelstaten van de DDR tot de Bonds
republiek toetreden, krijgt Duitsland er vijf deelstaten bij. Op het
grondgebied van de Bondsrepubliek en de DDR samen wonen
dan 78,7 miljoen mensen in bij elkaar 16 deelstaten. Met de toe
treding van de DDR krijgt de Bondsrepubliek er ongeveer een
kwart aan inwoners bij, terwijl de oppervlakte van pan-Duitsland
met bijna de helft stijgt tot 357.000 km2.
Nordrhein-Westfalen blijft met ongeveer 17 miljoen inwoners de
volkrijkste deelstaat van pan-Duitsland. Erna komen Beieren met
11,2 miljoen, Baden-Württemberg (9,5), Niedersachsen (7,2) en
Hessen (5,6). Daarna komen de 'Oostduitse' deelstaat Sachsen
met 4,9 miljoen en op de zevende plaats Rheinland-Pfalz met 3,7
miljoen.
Verder omvat Duitsland de deelstaten Groot-Berlijn (3,4 miljoen),
Sachsen-Anhalt (3,0), Thüringen (2,7) en Brandenburg (2,6). De
twee Noordduitse deelstaten Schleswig-Holstein en Mecklenburg-
Vorpommern liggen met 2,6 en 2,0 miljoen op de plaatsen 12 en
13. De kleinste deelstaten blijven de twee stadsstaten Hamburg en
Bremen en het Saarland met respectievelijk 1,6, 0,7 en 1,1 miljoen
inwoners.
Qua oppervlakte blijven Beieren, Niedersachsen, Baden-Württem
berg en Nordrhein-Westfalen aan de top. Maar op de vijfde plaats
komt Brandenburg, vóór Mecklenburg-Vorpommern en Hessen.
Terwijl de bevolkingsdichtheid in de Bondsrepubliek 246 mensen
per km2 bedraagt, daalt ze in het verenigde Duitsland naar 220 in
woners per km2. Omdat er in de DDR geen gemeentelijke herin
deling heeft plaatsgehad, wonen de 16,4 miljoen (nog) Oostduit
sers in 7.564 gemeenten. In de Bondsrepubliek met 62,3 miljoen
inwoners zijn maar 8.500 gemeenten.
hogingen en ontruimingsbevelen.
Waar zijn die dolgelukkige west-burgers
gebleven die zwaaiend langs de straten
stonden, de langskomende Trabbi's en
Wartburgs met sekt besprenkelden en de
eindelijk vrije volksgenoten uit het oos
ten onthaalden? In hun plaats zien veel
Oostduitsers nu de arrogante dikdoeners
die in hun dure auto's komen om bij hen
de lakens uit te delen, hen uit te buiten,
de DDR-burgers met gladde praatjes
'kralen en spiegeltjes' te verkopen en
voor een appel en een ei de overgebleven
waardevolle spullen op te kopen.
En hoe is de visie andersom? Westduit
sers zien hun aanstaande landgenoten in
het Oosten toenemend als luiwammessen
die in de afgelopen 40 jaren het werken
hebben verleerd en nu de handen ophou
den in plaats van die ferm uit de mou
wen te steken.
Helemaal in strijd met de waarheid is die
visie niet, want inderdaad is van de
spreekwoordelijke Duitse werklust bij de
Oostduitsers niet zo veel meer over. Dat
is ook geen wonder, na 40 ontmoedi
gende jaren in de Oostduitse versie van
de socialistische planeconomie. Wat
heeft hard werken voor zin bij een over
schot aan personeel? Wat doe je met
werklust als de machine het weer eens
laat afweten en er geen reserve-onderde
len voorhanden zijn? Hoe moet je door
werken wanneer de schroefjes van een
bepaalde maat, die op de internationale
markt niet eens te koop zijn, op zijn?
Wie heeft nog zin om te werken wanneer
een groot aantal werkuren in improduk-
tieve rapportschrijverij en verplicht on
derricht in Marxisme-Leninisme gaat
zitten?
Economische concurrentie zowel als per
soonlijke initiatieven waren in de naoor
logse jaren uit den boze. Ongemotiveerd
heid en een minimale inspanning, gericht
op het persoonlijke overleven, waren
daarmee voorgeprogrammeerd. Met hun
collega's in de andere andere voormalige
Oostbloklanden hebben de Oostduitsers
leren berusten. 'Slavische mentaliteit'
heet dat in voor de Oosteuropeanen wei
nig vleiend Bondsduits. De felle kritiek
van westerse ondernemers op de Oost
duitse arbeidshouding is in verregaande
mate onbeantwoord gebleven. Er ging
slechts een golf van zelfmedelijden door
de Oostduitse rijen.
Met een dergelijke berustende houding
reageren generaliserend 'de Oostduitsers'
eigenlijk op alle onzekerheden waarmee
ze sinds hun toch zo fanatiek bevochten
omwenteling zijn geconfronteerd. Had
niet de in brede kringen als een idool be
wonderde Helmut Kohl hun stem voor
de CDU gewonnen toen hij begin dit
jaar uitriep dat het na de invoering van
de monetaire unie geen DDR-burger
slechter zou gaan, maar velen juist beter?
Niets is er tot nu toe terecht gekomen
van de beloofde opwaartse economische
trend. Niet de welvaart steeg, maar de
prijs voor de levensmiddelen. En de
werkloosheid.
De Oostduitsers slikken het allemaal be
rustend. Blijkens de jongste opiniepeilin
gen mag Kohls CDU ook nu nog reke
nen op een forse voorsprong in aanhang
ten opzichte van Lafontaines SPD. Dat
is niet de verdienste van de CDU-kop-
sfukken in de DDR, ministerpresident
Lothar de Maizière en staatsecretaris
Günther Krause. Nee, bij de Westduitse
CDU onder leiding van Helmut Kohl
zien veel DDR-burgers de beste garantie
voor een betere toekomst. Ze zijn zelfs
bereid daarvoor door de vingers te zien
dat de DDR-CDU 40 jaar lang als blok-
partij de communistische dictatuur mee
heeft gedragen en medeverantwoordelijk
was voor het schrikbewind van de staats
veiligheidsdienst. Ze willen niets liever
dan een dikke punt achter het verschrik
kelijke DDR-verleden en een start met
een schone lei. De gang door een nog
dieper dal nemen ze op de koop toe.
Slechts vier procent van de kiesgerech
tigden in de DDR is blijkens een recent
Oostduits opinie-onderzoek tegen de
Duitse vereniging. Dat zijn op 12 mil-
joen kiezers 480000 burgers. 94 Procent
is voor de Duitse eenheid. Daar leek het
op 10 november vorig jaar niet op. Nog
verbaasd over het succes van hun ge
weldloze opstand wilde de overgrote
meerderheid niet meer dan democrati
sche veranderingen in hun eigen staat.
De meesten van hen waren een jaar gele
den nog lid van de almachtige partij
SED of een van de blokpartijen. Zij wer
den geacht mordicus tegen zelfs maar sa
menwerking met de Bondsrepubliek te
zijn. De golf van opzeggingen van het
SED-lidmaatschap kwam pas weken la
ter op gang.
Duidelijk is dat niet politieke overtui
ging, maar zelfbehoud en carrièredrang
het gros van de volwassen DDR-burgers
tot karakterloosheid hebben gedreven en
partijlid hebben doen worden. Professor
Jens Reich, vorig jaar herfst een van de
medeoprichters van de oppositiebewe
ging Neues Forum, schreef: „Ik ben me
deverantwoordelijk. De herfst heeft ge
toond dat een volk slechts dan in de ke
tenen blijft zolang ze die stilzwijgend ac
cepteert".
De huidige berusting zou kunnen wor
den verklaard uit stille schaamte voor de
getoonde lafheid. Maar wijkt de in de
DDR op grote schaal beleden karakter
loosheid wel zo af van die in andere lan
den onder dergelijke omstandigheden?
Ook bij ons gaat het spreekwoord op dat
men met stroop meer vliegen vangt dan
met azijn. En zeker in de Bondsrepubliek
loopt menige niet eens politieke carrière
gesmeerder wanneer de betrokkene het
juiste partijboek op zak heeft in plaats
van met zijn principes te koop te lopen.
Gezien de omstandigheden die meer dan
40 jaar voor de DDR-bevolking hebben
gegolden is het niet fair, de mensen in
die nog-staat naar westerse maatstaven
te meten. Wie zulke maatstaven aanlegt
zal teleurgesteld worden. Al twee genera
ties hebben ouders moeten proberen hun
kinderen enerzijds het minimum aan kri
tische instelling jegens de staat mee te
geven, anderzijds noch hun kinderen
noch zichzelf het leven onnodig moeilijk
te maken. Dat was niet bevordèrlijk voor
de openheid en eerlijkheid tussen ouders
en kinderen. Openheid was trouwens
toch al niet geboden. Zo ongelofelijk veel
mensen werkten officieel of onofficieel
voor de Stasi en/of de partij, dat de ver
klikker altijd mee aan tafel kon zitten.
Voor eigen initiatieven was in de DDR
buiten partijverband geen plaats. De
partij bepaalde in hoge mate ieders per
soonlijke loopbaan. De jongere genera
ties hebben nauwelijks geleerd eigen ver
antwoordelijkheden te dragen en beslis
singen te nemen. De afschuw van alles
wat met partij en staat te maken had
ging daardoor veelal merkwaardigerwijs
gepaard met het verlangen door de over
heid bij de hand te worden genomen.
Is het een wonder dat de huidige poli
tieke leiders in de DDR amateurisme
wordt verweten? Hoe kan worden ver
wacht dat in een land waar het leider
schap het exclusieve voorrecht van de
SED en de blokpartijen was, buiten die
partijen politieke en bestuurlijke erva
ring kan bestaan? Die ervaring is slechts
aanwezig bij de functionarissen die sinds
jaar en dag hun beste krachten hebben
gegeven aan de SED en de blokpartijen.
Wie daarbuiten politieke en bestuurlijke
kwaliteiten toonde moest het land uit
vluchten of werd over de grens dan wel
in de gevangenis gezet.
Het beeld van na 3 oktober is al duide
lijk. Op veel overheidsposten in de dan
ex-DDR kunnen de ervaren beambten
en bestuurders niet worden gemist.
Goed, voor een aantal stramme oud-
SED-paladijnen zal er voorlopig geen
kans meer zijn. Maar al die in politiek en
bestuur ervaren leden van de voormalige
blokpartijen blijven gewoon op hun post
of maken promotie. Zij zelf hoeven niet
te worden 'schoongewassen'. Door de fu
sies van hun partijen met de Westduitse
CDU en FDP hebben ze collectief het
certificaat van politieke zuiverheid op
zak. De punt achter de DDR is woens
dag om nul uur nul een feit. Maar de
schone lei zal een vrome burgerwens blij
ven.
