deWater
DE STEM
7
'Gorbatsjov ist super!'
[ENTEN
Sr
lOostberlijnse zusjes
onzeker over eenwording:
l'Wij zijn gewoon anders'
'-1SISKS1
koop
Passa porto
Per Favore
Roosendaalse scholieren over hereniging: 'Voor oudere mensen is het misschien vervelend'
<E> (19) Livin' in the light -
irijferuimte
amsdoriksveer
ZATERDAG
29 SEPTEMBER 1990
Westduitse top vijf
Oostduitse top vijf
A71
ÉF^
Ji
-vwiP
g van 1030 tot 14.30
ns kantoor.
en bouwer:
riandse Bouw Unie b.v.
ARDIfQC;.
11 nabij motel Brabant met
kkeld met een eigentijdse
van ca. 2625 m2.
Jiteit en bij de afwerking
en van de gebruiker.
stal Bedrijfsobjecten Breda,
rein "Dombosch" teRaams-
ida-Utrecht gelegen. De hal is
Voorzieningen:
- krachtstroom 250 KvA
- draagvermogen vloer
4.000 kg. p/m2
- Zeer representatief kantoor
Parkeerruimte
I Door Mar ja Klein Obbink
ien maanden na de
val van de Muur is
er voor de zusjes
Nora (16) en Su-
sanne (18) Dott uit
Oost-Berlijn veel
veranderd. Niet dat er nu opeens
een wereld voor hun is openge
gaan, wat wij in het Westen steeds
denken. Nee, dat nieuwe was er al
snel af. Wat overblijft, is verwar
ring en onzekerheid over de toe
komst. Want tot 'de Muur' was al
les voor ze geregeld.
Susanne en Nora wonen in een
buitenwijk van Berlijn. Samen met
hun ouders leven zij op de boven
ste twee verdiepingen van een
rijtjeshuis. Hun oma woont bene-
den, in hetzelfde huis. Wat opvalt
1 is de mooie tuin achter het huis
met een schommel en een grote
picknicktafel en bloemen in heel
veel kleuren. Heel anders dan de
grauwe beelden die je hier in de
kranten en op de televisie ziet.
Susanne en Nora waren eigenlijk
helemaal niet blij toen ze hoorden
dat de Muur zou verdwijnen. „Ik
weet nog dat ik best bang was",
zegt Susanne, „omdat ik niet wist
wat er zou komen". Nora zegt dat
het allemaal veel te plotseling
kwam. „Bang was ik niet. Ik was
best een beetje nieuwsgierig naar
wat er achter die muur was. We
ijdens een
bezoek aan
Oost-Duitsland
grepen we
de kans om
een jongere
uit te nodigen voor een
bijdrage aan Passaporto. In
deze rubriek krijgt hij of zij
een vragenlijst voorgelegd
om rap en ad rem te
beantwoorden.
Naam: AlfSiewert
Leeftijd: 22
Woonplaats: Berlijn (Oost)
Grootste wens:
zanger worden (pop en
klassiek)
Grootste ergernis:
de slechte cultuur in de DDR
Liefste persoon: mijn moeder
Onbenulligste persoon: ik
Met wie zou je het liefst een
avondje gaan stappen:
Palii Lahelle
Favoriete groep/artiest:
Paiti Lahelle, Luciano
Pavarotti
Favoriete hobby:
zingen, alles wat met muziek
te maken heeft
Favoriete rotstreek:
mensen pesten
Favoriete tv-programma:
als ik kijk: films, video-clips
Favoriete radio-programma:
Rias en 100,6 (popzenders)
Favoriete drank:
Bacardi-cola
Favoriet voedsel:
spiegeleieren
Waar ben je goed in: zingen
Waar ben je slecht in: koken
Wat wil je worden als je
groot bent: zanger
Wat doe je vanavond:
naar de disco. Joe's disco in
West of Opern-kaffee in
Oost-Berlijn.
kunnen hier de Westduitse televisie
gewoon ontvangen, dus ik wist al
wel van volle winkels en zo en van
de grote reclameborden in de stra
ten".
„Ik was bang voor die consumen
tenmaatschappij, bang om bezeten
te worden door koopzucht", zegt
de oudere Susanne. Ze hebben hun
daar jarenlang tegen gewaar
schuwd.
Over de mensen achter de Muur
had ze vage ideeën, want die had
ze alleen van horen zeggen. „Ik
dacht aan al die werklozen, de
drugs en de grote criminaliteit".
Susanne en Nora komen uit een
communistisch 'nest': hun ouders
en hun oma zijn allemaal Partijle
den; eerst SED, nu PDS. Om in de
klas niet uit de boot te vallen zijn
zij toch maar naar West-Berlijn ge
gaan. „Maar dan wel als laatste,
eind november", lacht Susanne.
Het eerste wat ze er gekocht heb
ben is chocola! Susanne: „Dat
komt omdat onze chocola niet echt
lekker is. Voor ons is chocola een
luxe; koffie is hier ook veel duur
der". Een stuk of tien keer zijn ze
nu al teruggegaan naar 'West'.
Voor Nora is zo'n bezoek nu heel
gewoon geworden: „In het begin
zag ik West-Duitsland als een heel
ander land, maar nu vind ik alles
daar heel normaal".
„We kunnen niet zo vaak gaan",
zegt Susanne, „want het is daar
voor ons nog veel te duur".
Daarom zijn ze er ook nog niet
naar de film of discotheek geweest.
„Maar dat geeft niet", valt Nora
in, „want hier hebben we ook dis
co's". Ook de muziek is volgens
haar overal hetzelfde. Zij houdt
van Tracy Chapman en Nena, Su-
Susanne en Nora: we zijn hier opgegroeid, dit is ons thuis.
FOTO DE STEM/BEN STEFFEN
sanne vooral van Phil Collins. Op
cassettebandjes dan, want een CD-
speler is veel te duur.
Nora moet rondkomen van 110
Mark (±115 gulden) per maand.
Susanne krijgt iets meer: 150
Mark, zeg maar 160 gulden. Dat
krijgen ze van de staat, in de twee
jaar dat ze zich voorbereiden op
hun eindexamen, het 'Abitur'. Het
Abitur geeft recht op een studie
aan de universiteit.
Tot zolang als het duurt. Susanne:
„We krijgen na december geen
geld meer, dat staat in het contract
over de hereniging. Na 1 januari
wordt alles anders".
Het grootste voordeel van het ver
dwijnen van de Muur is volgens de
meisjes de vrijheid om te reizen. Ze
zijn net terug van een tiendaagse
busreis naar Spanje met een reisge
zelschap. Rosas, Middellandse
Zee. Nora: „We waren voor de eer
ste keer in een kapitalistisch land.
Voor die tijd gingen we op vakan
tie in de USSR, Hongarije en Bul
garije".
Wat vonden jullie van Spanje?
„Een heel ander volk, met een heel
andere mentaliteit", vertelt Nora.
Ze vindt het moeilijk om 't wat be
ter uit te leggen. „Nou, veel losser,
veel gemakkelijker in de omgang".
Hoe is het dan om weer terug te
komen in de DDR? „We passen
ons hier meteen weer aan", is het
korte antwoord. Hoe dan? „Nou,
stugger... wij zijn gewoon anders".
Susanne heeft een tijdje niks ge
zegd, maar nu wil ze toch wel wat
kwijt: „Als ik er dieper over na
denk over je vraag wat voor ons de
belangrijkste verandering is, dan is
het toch niet dat reizen. Voor mij
zijn een studie en een arbeidsplaats
G1
veel belangrijker. En kunnen we
dit huis wel houden, komt de eige
naar het straks niet opeisen? Ik
vind het belangrijk om een eigen
woning te hebben. Je moet goed
begrijpen: we zijn hier opgegroeid,
dit is ons thuis, ik heb nog steeds
het gevoel dat ik hier, in wat nu
nog de DDR is, wil wonen".
Ze vertelt dat ze nog geen jaar ge
leden lerares wou worden, maar
dat ze die ambitie, evenals Nora,
opzij heeft gezet. „In de Bondsre
publiek zijn heel veel werklozen,
onder wie veel docenten. Die ko
men nu allemaal hierheen en pik
ken ons werk in. Ik kies nu voor
het vak verpleegster, omdat daar
nog veel vraag naar is".
Volgens Susanne is de werkloos
heid in de DDR nog nooit zo groot
geweest. „Veel bedrijven sluiten
hun deuren. Bovendien zijn ze
sinds 1 september niet meer ver
plicht zijn om jongeren aan leer
plaatsen te helpen. Er lopen nu al
veel werkloze jongeren rond. Onze
toekomst is dus nog heel onzeker.
De ontwikkelingen gaan veel te
snel, maar ons wordt niks ge
vraagd. Wij worden meegesleurd".
Ze heeft in Spanje een Belgische
jongen ontmoet, met wie ze nu nog
mee schrijft. „Het valt me op dat
de jongeren uit het westen denken
dat we nu ontzettend blij moeten
zijn. Die Belgische jongen ook. Hij
dacht dat wij gelukkig waren. Hij
was verbaasd te horen dat dat niet
zo was".
Sceptisch; dat is volgens de meisjes
het beste woord om hun gevoelens
over de veranderingen mee uit te
drukken. Maar, zegt Susanne: „Op
dit moment wordt alles in de DDR
alleen maar slechter. En slechter
kan het niet meer worden". Nora is
optimistischer over de toekomst:
„Ik heb goede hoop, ik ben blij
met dat gevoel van vrijheid. Het
kan hier alleen maar beter worden.
Maar we moeten nog aan alles
wennen. Ik wacht 't wel af'.
Door Marja Klein Obbink
im Dietzel (15) en
Andy Beutin (15)
wonen allebei in
Meckenheim bij
Bonn, in West-
Duitsland dus. Wij
ontmoetten het tweetal aan de
Oostduitse kant van de Branden
burger Tor in Berlijn. Bij hun geen
scepsis over de omwenteling, alleen
maar vreugde. Ze struikelen bijna
over hun woorden. -
„Vreugde, pure vreugde. Ik was
dolgelukkig toen ik hoorde dat de
Muur was gevallen", zegt een en
thousiaste Kim, „want het bete
kende vrijheid. Ook voor mijn fa
milie die daar woont. Ik heb ze
maar een keer kunnen bezoeken,
dat was toen mijn tante 70 werd".
Andy's reactie is niet veel anders,
maar hij legt meer accent op de
'politiek': „Door het vallen van de
Muur kwam er ook letterlijk een
opening tussen Oost en West. Het
betekende het einde van de Koude
Oorlog". Ook hij heeft familie in
de DDR en zijn indruk was dat de
mensen ontevreden waren, 'maar
dat ze het accepteerden'. „Het leek
wel of ze de gedachte aan wilden
verdringen".
Als ze horen dat niet iedereen zo
gelukkig is de omwenteling, zoals
Nora en Susanne, toont Kim zich
heel verbaasd. „Is dat waar?",
vraagt ze, „mijn familie was alleen
maar blij". En, hardop denkend:
„Misschien komt het dat jonge
mensen de Muur geaccepteerd
hebben, ze weten niet beter. De
ouderen zijn er niet mee opge
groeid".
We praten over de toekomst, hun
toekomst. „Wat nu heel belangrijk
is, is dat de politici eerlijk blijven",
vindt Kim. „Eerlijk over de Stasi
mensen, waar zitten ze? Er komen
Kim en Andy: voor ons verandert de toekomst verder nauwelijks.
FOTO DE STEM/BEN STEFFEN
nog een heleboel problemen op ons
af, zoals de werkloosheid, de finan
ciering van de eenwording, de mi
lieu-verontreiniging in de DDR".
„Maar het zal ons lukken", valt
Andy in. „Ik denk dat het nog drie,
vier jaar duurt of de arbeidsmarkt
wordt beter. Ik ben zeer optimis
tisch ja"-.
Ze beseffen dat de 'pijn' vooral in
Oost-Duitsland zal worden gele
den. „Want wij hoeven niet om te
schakelen", zegt Kim. „Wij leggen
hun ons systeem op. Toch.ook
de DDR heefl goede kanten, op
sociaal gebied. Het recht op ar
beid, is in principe een goed stre
ven. Ook met de onafhankelijkheid
van vrouwen waren ze daar veel
verder dan hier".
En ze praat maar door, hel lijkt
wel of ze er elke dag over nadenkt.
Een heel belangrijk aspect van her
eniging vindt Kim 'het signaal
richting Gorbatsjov'. „Gorbatsjov
met zijn politiek van Glasnost
heeft ons deze mogelijkheid gege-
ven. Dankzij hem zijn beide Duits-
landen herenigd. Maar in zijn
eigen land ontmoet hij veel weer
stand. Daarom moeten we hier la
ten zien dat zijn politiek kans van
slagen maakt, als signaal naar het
volk van Sovjetunie". Er valt een
stilte, en opeens roept Kim: „Echt,
Gorbatsjov ist super!".
De vaders van Kim en Andy wer
ken allebei voor dëfensie in de re
geringshoofdstad Bonn. Straks zul
len ze waarschijnlijk meeverhuizen
naar Berlijn, als die stad het
nieuwe regeringscentrum gaat wor
den. Maar, moeten Kim en Andy
toegeven: „Voor ons verandert de
toekomst verder nauwelijks".
Wel schuilt er volgens Andy gevaar
in het oplevend patriottisme en na
tionalistische gevoelens in Duits
land. „Dat zag je bij de wereld
kampioenschappen voetbal, toen
er mensen de straat op gingen en
riepen: „Wir haben es wieder ge-
schafft (het is ons weer gelukt,
red.)".
Kim heeft wat dat betreft nog een
moralistische boodschap in petto
voor de lezers. „Ik meen dat nie
mand bang hoeft te zijn voor een
verenigd Duitsland", zegt ze. Ik
hoop dat Duitsland de wereld er
nu van kan overtuigen dat het ver
standig geworden is".
Door Robert van Willigenburg
I e vereniging van
Oost- en West-
"V 1 Duitsland op 3 ok-
tober is een over-
winning voor het
kapitalisme. Daar
over is de 6 VWO-geschiedenisklas
van het Roosendaalse Norbertus-
college het wel eens. Mercedes-
Benz en tal van andere bedrijven
hebben hun deuren al geopend ih
de voor hen goedkope vroegere
communistische 'heilstaat', waar
officieel niemand werkloos was.
Maar wat er in de toekomst van te
recht komt, of het voor de mensen
in allebei de landen nu wel zo
voordelig zal uitpakken, dat blijft
de vraag.
Volgens Suzan is het met het com
munisme fout gelopen omdat een
paar mensen aan de top zich niet
konden beheersen en er een eigen
draai aan gaven. „Zo eindigde het
communisme met dictatuur", zegt
ze. Mike: „De theorie die op pa
pier stond is nooit uitgevoerd. Het
begon al meteen in Rusland, toen
Lenin zijn eigen aanpassingen op
de theorie van Marx maakte en er
alsnog een elite boven het volk
ontstond".
Barbara vindt het eigenlijk wel
jammer. „Op zichzelf is het com
munisme een mooi idee. Als het
echt zou kunnen, zou het prachtig
zijn. Maar het kon niet". „Het idee
op zich, dat iedereen krijgt naar
behoefte, is denk ik wel goed.
Maar je kunt mensen niet dwingen.
De machthebbers wilden het volk
een systeem opleggen. Dat kan
niet", verduidelijkt Annemieke.
Maurice kijkt een beetje triest. Hij
verwacht weinig heil van de nieuwe
kapitalistische staat, is zelfs abso
luut tegen de vereniging omdat het
Westen altijd de boventoon zal
gaan voeren. De DDR is gewoon
interessant vanwege de goedkope
arbeidskrachten. „Nu is iedereen
nog blij met de nieuwe situatie.
Maar het kan nooit goed gaan.
Volgens mij komt er een moment
waarop mensen weer gaan kiezen
voor het communisme. Maar ook
extreem rechtse partijen zullen
gaan opleven", verwacht hij.
De rest van de klas is niet bang
voor Duitsland of de Duitsers. Al
leen voor de extreem rechtsen, de
neo-nazi's. Maar dat geldt voor
fascisten in het algemeen, zegt Bar
bara. Suzan valt haar bij: „Alleen
worden Duitse fascisten meteen
geassocieerd met de Tweede We
reldoorlog". En het is de vraag of
die vergelijking nu nog helemaal
opgaat. De leerlingen denken wel
dat veel oudere mensen aan een
groot Duitsland misschien verve
lende herinneringen zullen hebben.
Maar economisch gezien zijn alle
landen toch al afhankelijk van elk
aar. De rente in Nederland (en
daarmee de waarde van het geld)
zit al jaren vast aan die in Duits
land. Nederlandse boeren en tuin
ders kunnen in Duitsland stapels
geld verdienen door er Neder
landse groente te verkopen. Want
Oostduitsers willen nu ook de lek
kere dingen die ze jaren lang op de
Westduitse televisie hebben gezien,
maar die ze nooit konden krijgen.
Het gaat dus vooral om de 'mate
riële welvaart', zoals Patrick dat
noemt. Maar er is in Oost-Duits
land veel meer veranderd dan al
leen dat. Patrick: „Het zal wel even
duren voor iedereen zich realiseert
wat er écht aan de hand is ge
weest".
Of ze oudere mensen kennen die
met angst en beven de derde okto
ber afwachten? „Mijn opa in ieder
geval niet", zegt Barbara, „voor
hem is het gunstig omdat zijn aan
delen er op vooruitgaan".
(1) I've been waiting about
you - London Beat
(4) Verdammt, ich lieb'
dich - Matthias Reim
O (7) It's on you - MC Sar
The Real McCoy
(2) Tom's diner - DNA
Suzanne Vega
(8) Nab neh nah - Vaya con
Dios
Q (5) Mooi was die tijd -
Corry Konings
Q (15) Tonight - New Kids on
the Block
(6) Summer of '69 - Bryan
Adams
Q (13) He Suzie - Henk Wijn
gaard
0 (10) Praying for time -
George Michael
Q> (17) Promise me - Beverley
Craven
0 (9) Maldon (remix) - Zouk
Machine
Caron Wheeler
0 (24) The cult of Snap - Hi
Power
(12) Yeppa-BZN
0 (7) U can't touch this - MC
Hammer
(18) Corazon - Gerard Jo-
ling
0 (11) It must have been love
- Rozette
(25) People - Soul II Soul
(27) Groove is in the heart
- Deee Lite
(21) Cinema - Ice MC
(29) Kleine jongen - André
Hazes
(-) Suicide blonde - Inxs
(-) Heel alleen - Clouseau
(14) Next to you - Aswad
(35) Tandem-Vanessa Pa
radis
(-) Cult of Snap - Snap
(28) Vision of love - Mariah
Carey
(-) The space jungle -
Adams ki
(36) Poison - Bell Div De-
voe
(28) Soca dance - Charles D*
Lewis
(37) Wash your face in my
sink - Dream Warriors
0 (16) Ritmo de la noce -
Chocolate
0 (-) The joker - Steve Miller
Band
(36) Dat bruine café -
Pierre van Dam
(-) Out of love - Toto
0 (22) Blaze of glory - Jon
Bon Jovi
0 (31) Ritmo de la noche -
Lorca
0 (32) Banned in the USA -
Luke 2 Live Crew
0 (26) Move to the bigband -
Ben Liebrand Tony
Scott
Tussen haakjes staat de notering van
vorige week.
©Copyright Stichting Nederlandse
Top 40.
(4) Star - Erasure
(8) Azzuro - Die Toten Ho-
sen
(1) Another night - Jason
Donovan
Q (9) We love to love - P.M.
Sampson Double Key
A (3) It's on you - M.C. Sar
The Real McCoy
(2) Irrenhaus - Keimzeit
(13) Emotion-Petra Zieger
Band
(4) Medley - Veronika Fi
scher Band
Q} (10) Einmal in Amerika -
Electra Stefan Trepte
(6) Strahlende Zukunft -
Die Skeptiker
Schriftelijke reacties: De Stem, t.a.v. ragAzzi, postbus 3229, 4800 MB Breda, telefonisch: 076- 236416
