Premier Lubbers vertoont presidentieel gedrag
Voormalig verzet bekijkt Duitse eenwording met Argusogen
Samen de criminaliteit aanpakken
Levenslang
Scheve schaats
PAPIER
VOOR UW PEN
België, lagere
maximum
snelheid
_DE STEM_
DE STEM ACHTERGROND ZATERDAG 29 SEPTEMBER 1990
SAMENLEVING VAN 'MAG NIET!' VERANDERDE IN 'MOET KUNNEN!'
Ondermaats! Gerrit Braks
van het Brabantse land is
nu als een vis op het droge.
Barkertje moest uiteindelijk
hangen voor het imago van
de PvdA. Ter wille van haar
achterban moest zij zich
waarmaken en het CDA
trotseren!
De rol die de oppositie,
voornamelijk de WD, in
deze affaire heeft gespeeld,
komt ons ook uitermate du
bieus voor. Wat zou die par
tij hebben gedaan als ze in
de regering had gezeten?
Dat de politiek een hard
metier is, weten en aan
vaarden we, maar het weg
sturen van minister Braks
vinden we onrechtvaardig
en onaanvaardbaar. Moet
minister Kok nu weg omdat
hij nog steeds niet weet hoe
veel fiscale fraudeurs er
zijn, laat staan omdat er
geen waterdicht systeem
van opsporing en strafver
volging is?
De EG verliest in Gerrit
Braks een van zijn be
kwaamste leden van de
raad van ministers.
De politieke partijen die mi
nister Braks wegstuurdén,
schijnen toendertijd staats
secretaris René v.d. Linden
'levenslang' te hebben gege
ven. Zeventigmaal zeven
maal staat er in de Bijbel.
Vergeving is een van de
sleutelwoorden van het
christendom.
De filosoof Nietzsche be
schouwde vergevingsge
zindheid als een van de ver
derfelijkste kenmerken van
dat geloof. Vergeving leidt
tot een slavenmoraal, die de
wording van de Über
mensch in de weg staat. On
der invloed van deze leer
hebben de nationaal-socia-
listen een einde aan deze
slavenmoraal gemaakt. Het
genadeloos vernietigings
mechanisme, dat zij op gang
brachten, werd het duide
lijke bewijs van hun onge
lijk. Zij schakelden elk me
dedogen uit. De ogen van
hun slachtoffers blijven elk
weldenkend mens achter
volgen. Vormen zij niet de
grootste uitdaging om het
toch maar met de wet van
het Rijk Gods te proberen?
Oosterhout
H. Hoegen
DE Nederlandse cultuurmi
nister d'Ancona heeft de
scheve schaats, die zij in
eerste instantie gereden had
door te verklaren dat Ne
derland en Vlaanderen wel
een gemeenschappelijke
taal maar niet een dito cul
tuur bezaten, zo goed moge
lijk recht gewrongen.
De vraag rijst daarbij ech
ter in hoeverre zij daarmee
nu een juiste uitspraak
heeft gedaan. Het Neder
lands geldt zowel in Vlaan
deren als in Nederland als
officiële taal. Maar er be
staan nogal wat verschillen.
De standaard - Nederlands
sprekende Vlaming bezigt
nog steeds tal van gallicis
men en aan het Frans ont
leende zinsconstructies (bij
voorbeeld 'recupereren' en
'ik zou willen op vakantie
gaan'). Dat is een logisch ge
volg van.de vroegere over
heersing door en de nabij
heid van het grote Frank
rijk.
VHcutie*nT&ts*
Ook de Oostenrijkse invloed
(België was immers ooit
wingewest van Oostenrijk)
is nog merkbaar ('kartoffe-
len' voor aardappelen in
i West-Vlaanderen). Het
woord 'staminee' is weer af
komstig uit het Spaans.
Nederland, en dan voorna
melijk Holland (de tegen
woordige Randstad) is
vanaf 1581 tot 1940 - met een
onderbreking gedurende de
Franse tijd - een zelfstan
dige natie gebleven. Maar
ons land heeft gedurende
die lange periode als grote
mogendheid en zeevarende
handelsnatie ook talrijke
buitenlandse contacten ge
kend, hetgeen niet heeft na
gelaten de taal te beïnvloe
den.
Al deze gegevens zijn dus
historisch bepaald en het
geen in vele eeuwen is ge
groeid, laat zich niet in een
paar decennia ongedaan
makên. Hetzelfde geldt voor
de cultuurverschillen tussen
Noord en Zuid. Het lijkt mij
niet verstandig van de mi
nisters d'Ancona en Dewael
die te willen verdoezelen. En
waarom zouden er geen
verschillen mogen zijn?
Iets anders is het bewaren
van onze gemeenschappe
lijke taal tegen moedwillige
verbastering. Want waarom
moet een baan nu in Vlaan
deren 'job' heten en waarom
moet diezelfde baan in Ne
derland 'parttime' zijn ter
wijl we 'deeltijd' bedoelen?
Enzovoort, enzovoort. Mis
schien zouden, na veertig
jaar Benelux, Vlamingen en
Nederlanders hieraan (op
voet van gelijkwaardigheid
wel te verstaan) eens iets
kunnen gaan doen. Neerlan
dici hebben we genoeg.
Maar waar blijven zij?
Breda
W. Giesing
HET is te hopen dat minis
ter Sauwens zijn zin krijgt
en dat de maximumsnelheid
van 120 naar 90 km. gaat. In
dat geval zou België voor
komen te liggen op Neder
land. Lagere snelheden zijn
voor iedereen goed. Bij die
120 km zou men moeten zet
ten 'Uw snelheid is een an
der zijn dood'. Als men nu
ook nog eens iedereen die
betrapt wordt op te hard
rijden zonder meer een
boete geeft van 100,- voor
milieu en daar bovenop nog
een boete voor te snel rijden,
dan komt het milieu ook aan
meer inkomsten.
Clinge
mevr. L.J. van Veen
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem B.V.
Directie: drs. J.H.M.Hrader.
Hoofdredactie: H. Coumans-hoofdredacteur.
C. Hamans en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telefax 076-236405.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Steenbergsestraat 23-23a, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326.
Voor bezorgklachten: 076-236888.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen bij vooruitbetaling te voldoen:
per maand 26,10; per kwartaal 75,25 of per jaar 292,00.
Abonnees die automatisch betalen ontvangen een korting van
resp. 1,- per maand, 2,00 per kwartaal, 7,50 per jaar.
Voor posttoezending geldt een toeslag.
Losse nummers: ma. t/m vrijd. 1,35; zat. 1,60.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd.
9.00-12.30 en van 13.00-16.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447. n»
T5
Door Max de Bok
BOVEN al het gedoe rond
het aftreden van minister
Braks en diens opvolging,
blijft een onbeantwoorde
vraag hangen: wat man
keert Ruud Lubbers? Wie
de film van de afgelopen
twee weken nog eens te
rugdraait, moet al snel tot
de conclusie komen dat het
optreden van de premier
rationeel niet valt te ver
klaren.
Als de premier al een master-
plan had om zowel het aftre
den van Braks als de aanstel
ling van diens opvolger plus
staatssecretaris zo moeiteloos
mogelijk te regelen, dan kan
achteraf niet anders worden
vastgesteld dan dat de uitvoe
ring van dat plan onvoorstel
baar uit de hand is gelopen.
De bemoeienis van de premier
met de visserij-affaire die
Braks uiteindelijk de kop
kostte, begon openlijk op
maandag 17 september. Toen
ging hij tijdens zijn jaarlijkse
persconferentie over de
Troonrede zogenaamd spon
taan achter Braks staan. Niet
vóór hem, zoals bij kt uit het
amice-briefje dat hij al op
vrijdag 14 september aan
vice-premier Kok stuurde.
Daarin meldde de premier dat
hij het vis-dossier grondig
had bestudeerd en dat hij tot
de conclusie was gekomen dat
Braks sterk stond. Maar in
hetzelfde briefje liet Lubbers
ook blijken dat hij het niet ten
einde toe voor Braks zou op
nemen. Hij meldde Kok dat
als het toch anders zou lopen,
dit geen gevolgen zou hebben
voor de coalitie. Daarmee
kreeg de PvdA een vrijbrief
om Braks weg te sturen.
De brief kreeg een vervolg
toen Lubbers na de val van
Braks openlijk verklaarde dat
het aanblijven van de minis
ter de coalitie zou hebben be
last, gegeven het feit dat tegen
zijn functioneren in de Kamer
veel bezwaren bestonden. De
brief en de latere uitspraak
van de premier maken het
door de PvdA verspreide ver
haal over de sfeer van de bij
eenkomst tussen Lubbers,
Brinkman en Wöltgens op
woensdag 19 september in het
Torentje - waar Braks' lot
werd bezegeld - geloofwaar
diger.
Volgens Wöltgens is tijdens
die bijeenkomst met geen
woord gesproken over Braks'
kansen om te blijven, maar
was de sfeer: als het dan
moet, dan zo snel en pijnloos
mogelijk en geen Kamerdebat
meer met Braks. Lubbers be
stempelde dit verhaal later in
een amice-briefje aan Wölt
gens en Brinkman als 'roddel'.
Op vrijdag 21 september ont
ving Kok weer een briefje van
Lubbers. Daarin somde hij
acht namen op van politici
aan wie gedacht zou kunnen
worden voor het minister
schap en 'een staatssecreta
riaat op landbouw. Niet aan
gegeven was wie Lubbers
voor het ministerschap en wie
voor het (nog niet-ingevulde)
staatssecretariaat op het oog
had. De namen die Kok kreeg
voorgelegd waren: Bukman
(staatssecretaris Economische
Zaken), Van der Linden (ka
merlid), Van Rooy (kamerlid),
Van Voorst tot Voorst (staats
secretaris Defensie), Latijn
houwers (voorzitter Bra
bantse boerenbond), Heerma
(staatssecretaris VROM) en
Houben (Commissaris van de
Koningin in Brabant). Kok
liet weten dat voor hem alles
bespreekbaar was, vertrok
naar New York en vergat
PvdA-fractieleider Wöltgens
in te seinen.
Op zondag 23 september ging
de telefoon bij Bukman in
Voorschoten. Lubbers meldde
hem dat hij minister van
Landbouw kon worden. Ech
ter op één voorwaarde: hij
moest Van der Linden als
staatssecretaris accepteren.
De film toont nu het begin
van de reeks blunders die
premier Lubbers heeft ge
maakt. Hij zet Bukman onder
druk door - op z'n minst onge
bruikelijk - diens benoeming
uitdrukkelijk te koppelen aan
die van Van der Linden; hij
overlegt niet met de coalitie
partner; hij discussieert niet
over de vraag óf er een staats
secretaris moet komen noch
over de inhoud van diens por
tefeuille. De CDA-fractie
wordt overvallen met een
pakket: Bukman, Van der
Linden en een licht staatsse
cretariaat.
Door zo te handelen geeft de
premier de PvdA een ge
droomd alibi in handen om
zich niet te hoeven uitspreken
voor of tegen Van der Linden.
In de vergadering van de
CDA-fractie krijgt Lubbers
van onverwachte kanten de
volle laag. Het is de land
bouwdeskundige Van Noord
die het staatssecretariaat dat
Lubbers voorstelt, tot de
grond toe afbreekt. Van der
Linden, die door zijn afzijdige
houding na zijn gedwongen
aftreden in de paspoortkwes
tie niet veel respect heeft her
wonnen onder zijn collega's,
krijgt onvoldoende steun.
De motieven om hem af te
wijzen, lopen uiteen. Zelfs zijn
vrienden vinden dat hem dit
niet mag worden aangedaan.
Fractieleider Brinkman weet
de zaak slechts te redden door
zijn fractie de onjuiste infor
matie te geven dat vice-pre-
mier Kok met een ander heeft
ingestemd, althans zich niet
heeft verzet. Die mededeling
is voor CDA'ers in de wandel
gangen een uitgelezen kans
om schamper te doen over het
leiderschap in de PvdA en de
sociaal-democraten dubbel
hartigheid te verwijten. Van
der Linden grijpt op zijn
beurt de sfeer van socialisten
haat, die in de afgelopen we
ken weer de kop opstak, aan
om zijn aftocht te dekken.
Heeft Lubbers deze gang van
zaken tevoren ingecalculeerd?
Dat zou dan wel een heel vi
lein masterplan zijn geweest.
De theorie luidt dat Lubbers
twee klappen in één keer
heeft willen uitdelen: én defi
nitief afrekenen met de ambi
ties van Van der Linden én
door de PvdA te provoceren
de sociaal-democraten verder
in discrediet brengen. Zoete
wraak voor het politiek om
zeep brengen van Braks. Die
theorie veronderstelt een dui
vels karakter.
Het is waar dat Lubbers'
steun aan Van der Linden -
zowel tijdens het droeve spel
rond de benoeming van een
nieuwe Commissaris van de
Koningin in Limburg als nu -
vatbaar is voor de karakteri
sering: dubbel. Maar de ver
onderstelling dat Lubbers
erop uit was Van der Linden
het politieke leven onmogelijk
te maken, gaat mij te ver. Als
de premier de zwarte piet in
handen van de PvdA wilde
spelen, had hij dat anders
moeten aanpakken.
Door namelijk de normale
weg van het overleg met de
coalitiepartner te bewande
len. Dan had hij eerst met de
PvdA moeten overleggen over
de vraag of een staatssecreta
ris nodig en gewenst was en
welke taken hem zouden wor
den toebedeeld. Als Lubbers
pas nadat PvdA en CDA het
daarover eens zouden zijn ge
worden met de naam Van der
Linden op de proppen zou zijn
gekomen, zou hij het de PvdA
echt moeilijk hebben ge
maakt. Want dan zou de
PvdA voor of tegen Van der
Linden hebben moeten kiezer^
Lubbers doet niet zonder be
doelingen, dat is bekend.
Maar vermoedelijk is het toch
te gewaagd achter zijn optre
den van de afgelopen week
een uitgekiende strategie te
Veronderstellen. Maar van
waar dan de blunders?
De premier is als eerste ver
antwoordelijk voor de ver
slechtering van de verhoudin
gen in de coalitie. Hij draagt
ook de volle verantwoorde
lijkheid voor de verdere be
schadiging van Van der Lin
den (die er overigens na dit
derde échec verstandig aan
zou doen een baan buiten de
politiek te zoeken). Gevreesd
moet worden dat Lubbers ge
blunderd heeft vanuit over
schatting van zijn macht.
Het zondagskind toonde trek
jes van presidentieel gedrag.
Door Barenda Grutterink
en Jos Verlaan
„DE val van de Muur heb
ik met gemengde gevoe
lens beleefd. Opluchting
aan de ene kant, maar
moeilijkheden aan de an
dere kant. Ik had bij voor
beeld zo gehoopt dat ze die
eerste zin uit het volkslied
zouden schrappen:
Deutschland, Deutschland
Uber Alles. Dat is niet ge
beurd. Soms denk ik: die
Muur had van mij kunnen
blijven staan".
Aan het woord is Hans
Teengs Gerritsen, oud-ver
zetsman en nog steeds actief
voor de belangen van oud
verzetsmensen en oorlogs
slachtoffers. Over de wense
lijkheid en de consequenties
van het op 3 oktober definitief
verenigde Duitsland in een
toekomstig Europa hebben
politici, historici en het be
drijfsleven inmiddels hun
zegje gedaan. Maar hoe den
ken de mensen van het voor
malig verzet, het geweten van
Nederland in de oorlogsjaren
tegen Duitsland, over het ont
staan van een nieuw 'Groot
Duitsland' aan onze oost
grens?
Drie gesprekspartners.
Teengs Gerritsen, vanaf sep
tember 1940 in het verzet, in
1942 opgepakt, daarna via de
gevangenis in Scheveningen
beland in het concentratie
kamp Dachau.
Dan Joop Wolff. Oud-Kamer
lid voor de CPN. Dertien jaar
toen de oorlog uitbrak, maar
een jaar later present bij de
februari-staking in Amster
dam. In 1943 lid van de CPN
en medewerker van de ver-
zetskrant De Waarheid. Nog
steeds communist.
En tenslotte Maarten Schakel.
Oud-Kamerlid voor de ARP.
Organiseerde een Vrij Neder
land-groep met een eigen re
gionaal bevrijdingsnummer,
hielp onderduikers en ver
richtte kraak- en sabotage
werk. Typisch een 'mannen
broeder'.
De val van de Muur hebben ze
alle drie op hun eigen wijze
beleefd. „Die tv-beelden wa
ren een opluchting, omdat de
Muur als monument van
doorgaande onderdrukking
geslecht werd", herinnert
Wolff zich. „Het ging aan de
ene kant om iets vrolijks
maar daarna kwam toch snel
iets van een domper. Het
maakte zo'n Blitz-indruk met
'Anschlussverschijnselen'.
Dat gaf bij onze mensen ge
voelens van onzekerheid en
twijfel. We hebben als verzet
nooit een tweedeling van
Duitsland gewild maar had
den wel de gedachte dat twee
Duitslanden beter was dan
een groot Duitsland aan de
grens".
Ook Teengs Gerritsen vond de
val van de Oosteuropese com
munistische regimes 'fantas
tisch'. „Dat waren, op Roeme
nië na, revoluties zonder een
enkel geweerschot. Dat was in
mijn tijd anders. Toen vielen
bij revoluties altijd doden.
Dat is te danken aan Gorbats-
jov die zijn militairen in de
kazernes hield. Maar na de
val van de Muur begon de on
rust al heel snel. Met als eer
ste teken het gedraai rond de
Oder-Neisse-grens. Die heeft
Kohl uiteindelijk wel erkend
maar dat had hij veel eerder
moeten doen".
En Schakel, ook hier het
minst ongerust: „Ik vind de
val van de Muur en de een
wording een felicitatie waard.
Ze spreken één taal, ze hebben
tot op zekere hoogte dezelfde
geschiedenis. Stel dat de
frontlijn van de laatste oor
logswinter, die over de Maas
liep, bestendigd zou zijn. Dan
zouden wij toch ook de be
geerte hebben gehad weer bij
elkaar te horen".
„Angst voor die eenwording?
Ja, we hebben er het in onze
kring vaak over. Maar het
menstype in onze kring is niet
zo gebouwd. Wij zijn lastige
Teengs Gerritsen: ..de val van de Muur was fantastisch..
- FOTO ANP
mensen en zulke mensen zul
len er na ons ook weer zijn",
zegt Wolff. Geen van de drie
oud-verzetsstrijders lijkt echt
bevreesd dat de geschiedenis
zich na de eenwording van
Duitsland zal herhalen. Maar
om nou te zeggen dat ze er
echt gerust op zijn, gaat ook
weer te ver.
„Na de oorlog", bekent Teengs
Gerritsen, „heb ik nog eens
een gesprek gehad met een
hoge Duitse militair, nou ja
eigenlijk was het een Oosten
rijker, en die vertelde me dat
Duitsland ooit nog eens echt
zou willen 'siegen'. Dat we dat
nog wel een keer zouden mee
maken. Dat soort gevoelens
speelt wel door je hoofd als je
ziet, hoe razendsnel de ont
wikkelingen zich daar hebben
voltrokken".
„In een aantal dingen zie je
het nu al. Bij voorbeeld zoals
ze de DDR hebben ingepikt.
Of de roep in Duitsland om nu
maar een definitieve streep
onder de geschiedenis te trek
ken. Volstrekt onaanvaard
baar. Daarvoor heeft de ma
nier waarop die oorlog toen
door de Duitsers is gevoerd te
veel indruk gemaakt. Zijn er
te veel misdaden begaan".
Ook Wolff heeft zich de afge
lopen maanden aan 'dat weg
wissen van de geschiedenis'
gestoord. „Bij oud-verzets
mensen en oorlogsslachtoffers
bestaat daarover grote be
zorgdheid. Zij vragen zich af,
wat er gaat gebeuren met
onze gedenktekens, onze ex
posities, onze ontmoetings
punten in de oude concentra
tiekampen. Zullen die in de
euforie van de eenwording
aangetast worden?".
Schakel heeft minder proble
men met dit soort overwegin
gen. 'Ach', zegt de oud-burge
meester van Noordeloos, „elk
gezin in dat nieuwe Duitsland
heeft tijdens de Tweede We
reldoorlog zelf wel een of
meerdere familie-leden ver
loren. Dat werkt door. Men
zal daarom niet snel bereid
zijn opnieuw de wapens op te
nemen". Dat de Duitsers dat
in de late jaren '30 wel deden,
toen ze toch ook al twee grote
oorlogen achter de rug had
den, is volgens Schakel van
een andere orde. „Die twee
oorlogen waren lang niet zo
bitter en die hebben boven
dien niet voor een tweedeling
van Duitsland gezorgd. De
oorlog van 1870 is voor de
Duitsers zelfs redelijk verlo
pen. En de Eerste Wereldoor
log heeft ze juist erg rancu
neus gemaakt. Dat lijkt me nu
niet het geval".
Ook over de inmiddels door
iedereen erkende economi
sche macht van het verenigde
Duitsland is Schakel het
meest positief. „Natuurlijk
blijf ik een man die de oorlog
heeft meegemaakt. Bepaalde
dingen blijven dan hangen. Zo
raak ik nog steeds geagiteerd
als ik Duitsers hard hoor zin
gen.31'MSfiV rancune, dat is
nooit goed. De Duitsers heb
ben er toch hard voor gewerkt
en bovendien hun hersens ge
bruikt, hun kansen benut,
overigens net als de Japan
ners. Dat zou iedereen moeten
doen. Bovendien kan Neder
land van die economische
kracht van het nieuwe Duits
land alleen maar profiteren".
Over één probleem van de
eenwording zijn de drie oud
verzetsstrijders het in dit ver
band overigens opvallend met
elkaar eens. Alle drie waar
schuwen ze voor de mogelijke
gevolgen van de snelle econo
mische integratie van de DDR
in de Westduitse economie.
„Er zullen grote sociale ver
schillen en veel werkloosheid
ontstaan", waarschuwt bij
voorbeeld Schakel.
Een en ander wil overigens
niet zeggen, dat het fascisme
in Duitsland al weer op de
loer zou liggen. Vooral Wolff
heeft de afgelopen jaren via
zijn contacten met met name
jongere generaties Duitsers
ervaringen opgedaan die
hoopvol stemmen.
„Als je geen gerechtvaardigd
vertrouwen hebt in jonge
mensen", zegt Wolff, „dan ben
je een verzuurde vent. Voor
Duitsland ligt dat anders,
daar kijk je anders naar.
Maar ik heb zelf na bezoeken
in de Bondsrepubliek gemerkt
dat de jonge generatie breder
is georiënteerd. Die is inter-
nationalistischer geworden,
wil andere culturen leren
kennen. Ze geven niet veel om
symboliek, die pracht en
praal, en zijn heel nuchter en
dat dan niet op een onver
schillige manier. Die mensen
zijn niet zo overdreven jui
chend over de hereniging. Ze
komen ongevraagd met op
merkingen over de wens dat
het niet de verkeerde kant op
mag gaan".
Iemand als Wolff is er echter
de man niet naar om somber
te eindigen: „Veel van onze
mensen kennen momenteel
91 van die gevoelens vati' onze
kerheid en twijfel. Alsof we
alles voor niets hebben ge
daan. Maar het is duidelijk
dat niet alles voor niets is ge
weest. Het Hitler-rijk is ver
slagen en dat is een historisch
feit. Duitsers zijn altijd mees
ters geweest in het ontketenen
van oorlogen maar ze hebben
die nooit kunnen winnen. Het
zijn geen meesters in de End-
sieg".
„En je kunt natuurlijk ook
zeggen, dat ze zelf keer op
keer klappen hebben moeten
incasseren, nadat ze eerst an
deren over de kling hadden
gejaagd. En dat ze de laatste
keer met Hitler ten gronde
zijn gegaan. Je kunt je dus af
vragen, of het repeteer-ele-
ment in de Duitse geschiede
nis wel je- uitgangspunt moet
zijn. Want je kunt het ook
omdraaien. Dat een verenigd
Duitsland juist een kracht in
de richting van ontwapening
en vreedzame ontwikkelingen
zou kunnen zijn. In dat geval
zou die Duitse eenwording
nog wel eens een kolossale
functie kunnen hebbben".
Door Carla Joosten
DE jongen drinkt zijn
milkshake op. Fluks werpt
hij de plastic beker op de
grond. De binnenstad biedt
na deze koopavond als al
tijd een troosteloze aan
blik. We maken er een
zootje van. Normverva
ging, heet dat sjiek.
Minister Hirsch Ballin van
Justitie vertelt het al sinds
zijn aantreden in november
vorig jaar: met het toenemen
van de welvaart is de Neder
lander zich steeds meer, ja,
zelfs te véél vrijheden gaan
permitteren. 'Mag niet!' wordt
in de jaren zestig steeds meer
'moet kunnen?', schrijven
Hirsch Ballin en staatssecre
taris Kosto in het beleidsplan
Recht in Beweging.
Het keurig geordende rap
port, dat deze week naar de
Tweede Kamer werd ge
stuurd, geeft aan hoe het ka
binet de criminaliteit wil
gaan bestrijden. Het bevat
niet alleen een baaierd aan
maatregelen, maar ook een fi
losofische visie op de vraag
hoe 'het onaanvaardbare hoge
criminaliteitsniveau' is kun
nen ontstaan. Veel aandacht
krijgt de al gesignaleerde
'moet kunnen-cultuur', ont
staan in een tijd waarin ge-
vestigde machten het moesten
afleggen tegen een nieuwe ac
tievoerende generatie.
„Het recht werd door velen
vooral gezien als middel om
de macht van de 'regenten' in
te perken". Sociale controle
verdween en leidde er uitein
delijk toe dat het stelen van
een fiets niet eens meer als
een echte diefstal wordt ge
zien.
Maar Hirsch Ballin en zijn
staatssecretaris Kosto durven
ook hardop te zeggen dat de
komst van buitenlanders naar
Nederland de samenleving
niet alleen kleur heeft gege
ven, maar ook nieuwe proble
men. De taal, de ongelijke po
sitie van de vrouw, het niet zo
nauw nemen met de leer
plicht, botsen met de Neder
landse cultuur. Rampzalig
lijkt de positie van de kinde
ren van etnische minderhe
den.
„Er dreigen op grote schaal
problemen te ontstaan met
jongeren die zich enerzijds
onttrekken aan de invloeds
sfeer van de in hun kring gel
dende moraal en zich ander
zijds ook weinige gelegen la
ten liggen aan het Neder
landse recht", constateren de
bewindslieden. Een kwart
van de minderjarigen die met
de politie in aanraking komt,
behoort tot een etnische min
derheid, is de verontrustende
conclusie.
Het Nederlands Centrum voor
Buitenlanders is gebelgd over
de 'buitensporige aandacht
voor buitenlanders' in de no
ta. De buitenlander krijgt de
schuld, maar de regering ver
zuimt onze rechtspositie te
verbeteren, is het verwijt.
Hirsch Ballin ontkent dat. Hij
is immers ook van plan om de
discriminatie harder aan te
pakken. Een wetsvoorstel is
op komst. Bovendien wil het
kabinet naturalisatie bevor
deren.
Dat laatste is maar een van de
liefst 58 actiepunten waarmee
Hirsch Ballin en Kosto de cri
minaliteit willen aanpakken.
Waar andere ministers moe
ten bezuinigen, heeft Justitie
voor de begroting voor vol
gend jaar 374,5 miljoen gulden
extra gekregen. Daarvoor kan
heel wat gedaan worden. Het
begint al op het departement
zelf: Justitie gaat bestaande
wetten tegen het licht houden
en nieuwe wetten worden
strenger getoetst op hun
deugdelijkheid.
Maar ook de opsporing be
hoeft verbetering. De aanpak
van misdrijven moet beter en
systematischer, zoals gerichte
acties tegen woninginbraak.
Om de zware misdaad beter te
bestrijden, krijgt de politie
meer bevoegdheden, zoals het
afsluisteren van telefoons.
Het witwassen van vermogen
verkregen uit criminele han
delingen - drugshandel -
wordt moeilijk en er komt een
straf op het voorbereiden van
misdaad.
Slachtofferhulp is eindelijk
verankerd in het justitieel be
leid, zo blijkt uit de aankondi
ging dat elke boete verhoogd
wordt met vijf procent slacht-
offertax. Aan ouders en kin
deren die in aanraking komen
met Justitie of de Raad voor
de Kinderbescherming wordt
beter uitgelegd waar ze aan
toe zijn. In het vluchtelingen
beleid zal er alles aan worden
gedaan om de 'echte' asielzoe
kers te onderscheiden van de
'onechte'. Om dit alles goed te
kunnen uitvoeren moet het
huishouden van Hirsch Ballin
en Kosto op rolletjes lopen.
Aangezien dat niet het geval
is - politie én justitie zijn
overbelast - zullen beide ap
paraten gereorganiseerd wor
den.
Tot zover het werk dat de
overheid van zins is te doen.
Maar we leven in tijden van
sociale vernieuwing: de maat
schappij, de mensen zelf moe
ten ook een steentje bijdra
gen. 'Vorming van netwer
ken', heet dat in de nota. On
der het motto Samen Sterk
gaat Justitie samenwerking
zoeken met andere ministe
ries, maar ook met gemeen
ten, woningbouw- en winke
liersverenigingen. Zo zijn de
Nederlandse Spoorwegen
partner van Justitie bij het
bouwen van meer fietsenstal
lingen. Die moeten bijdragen
aan de grote actie om de fiets
diefstallen de kop in te druk
ken. Er is ruimte voor initia
tieven vanuit dé burgerij bij
voorbeeld om de veiligheid in
eigen buurt of flat te vergro
ten. Justitie heeft hiervoor
subsidies in petto.
Met de nota Recht in Bewe
ging - zo genoemd omdat al
tijd bijstellingen mogelijk
moeten zijn in een dynami
sche samenleving - zijn
ideeën vastgelegd die de afge
lopen jaren zijn gegroeid. Als
maar meer rechtsregels is niet
de oplossing, weten we sinds
de commissie Roethof voor
stellen deed voor het voorko
men van criminaliteit. Hirsch
Ballin en Kosto willen die lijn
versterkt doorzetten. Niet al
leen bij preventie van crimi
naliteit moet de bevolking
worden betrokken, maar bij
activiteiten van de politie, de
reclassering en de slachtof
ferhulp.
Zo hopen de bewindslieden
meerdere vliegen in een klap
te slaan: door het aantrekken
van particulieren kan meer
werk worden verzet. Boven
dien krijgen burgers die zelf
actief zijn bij rechtshandha
ving automatisch meer res
pect voor de wet. En vanzelf
keert de sociale controle, die
vroeger zo gewoon was, weer
terug.
Het ambitieuze duo op Justi
tie erkent dat hiervoor een
fikse mentaliteitsverandering
nodig is. Anno 1990 worden
ook door minder criminele
Nederlanders heel wat re
geltjes aan de laars gelapt.
