4.98
Emile Bernard: vertaler van andere
talenten
Succes CNN nog niet
in cijfers te meten
lerenslip of
rensinglet
friktiemotor
WILLY VANDERSTEEN, SCHEPPER VAN SUSKE EN WISKE, OVERLEDEN
Slotconcert
TENTOONSTELLING IN VAN GOGHMUSEUM ROND VRIEND VAN VINCENT
meesterklas
NOS met vijf
dirigenten
HW1B1
WOENSDAG 29 AUGUSTUS 1990
SPEELFILMS OP TV
Journaal
in de dagbladen.
Het Spaanse Spook, De
Gekke Gokker, De
Dolle Musketier, De
Bonkige Bombardon,
De Gramme Huurling.
De namen van ontel
bare Suske en Wiske-
avonturen leven voort.
Tussen reuzen
Cairo
Amoras
Lachwekkend
„Ik zeg nooit dat ik model ben, alleen als
iemand er rechtstreeks naar informeert
Anja Henneman, topmodel
Cooley High (USA 1975, Veronique 22.00 uur). Drie dikke
vrienden aan de Cooley High School delen alles 'met elkaar
en vooral de muziek van Stevie Wonder, The Supremes en
The Temptations.
Bathing beauty (USA 1947, Did. 1, 11.03 uur). Herha
ling van Esther Williams als de badende Venus.
Padre nuestro (Spanje 1984, Did. 3 West, 22.45 uur).
Zwarte komedie over een kardinaal, die door de art
sen is opgegeven en naar zijn geboortedorp in Castilië
terugkeert om zijn erfenis te regelen. Hij wil alles na
laten aan een dochter uit een 'vleselijke' periode, maar
dat stuit op verzet.
AMSTERDAM (ANP) -
Het Amerikaanse televi
siestation CNN, 24 uur per
dag in de lucht met
nieuws en veel besproken
sinds de Golfcrisis aan de
gang is, wordt in Neder
land uitermate matig be
keken. De afdeling kijk
en luisteronderzoek van
de NOS, die continu de
kijkdichtheden laat me
ten, heeft desgevraagd
meegedeeld dat 90 procent
van de totale uitzendtijd
een kijkdichtheid haalt
van 0,0 procent. Dat wil
niet zeggen dat er nie
mand kijkt, maar wel dat
er zo weinig mensen kij
ken dat de NOS het niet
kan meten.
De kijkdichtheid van CNN
wordt door het bureau Into-
mart in opdracht van de NOS
gemeten per kwartier. Heel
af en toe, aldus een woord
voerder van de onderzoeks-
dienst van de NOS, is er een
kwartier een kijkdichtheid
van 0,1 procent (tussen 12.000
en 13.000 kijkers) en het
hoogste dat ooit gemeten is' is
0,2 procent (ongeveer 25.000
kijkers).
Wel is het aantal malen
dat de *0,2 procent wordt ge
haald hoger sinds de crisis in
de Golf gaande is. In de
maand juli bij voorbeeld,
toen er nog geen sprake was
van commotie in het Golfge-
bied, slaagde CNN er slechts
één maal een kwartier in om
0,2 procent van de Nederlan
ders naar zich toe te trekken.
Vorige week lukte het tien
maal om een kwartier 25.000
mensen in te laten schakelen
op de Amerikaanse zender,
die in slechts een kwart van
de Nederlandse huishoudens
is te ontvangen.
De draagwijdte van de
nieuwsvoorziening van CNN
is overigens op het moment
wel iets groter dan deze cij
fers doen vermoeden. Via het
NOS-Journaal, het nieuws
van de commerciële zender
RTL Véronique en de actua
liteitenrubrieken bereikt een
bescheiden selectie uit de
beelden van CNN een veel
groter publiek, (wordt ver
volgd)
Volgens Gerard van der
Wulp, de hoofdredacteur van
het NOS-Journaal, is niet
meer dan enkele procenten
van de beelden over de crisis
in het Midden-Oosten die in
het journaal te zien zijn af
komstig van CNN. Het
meeste komt binnen via het
uitwisselingscircuit van
Eurovisie, waar CNN wel ook
bij betrokken is. Voor zover
het NOS-journaal rech-
streeks van CNN materiaal
koopt gaat het vooral om
(bijna) rechtstreekse beelden,
die de Eurovisie-uitwisseling
niet hebben gehaald.
Van der Wulp zegt grote
bewondering te hebben voor
wat CNN doet: „Aan een
waarde-oordeel heb ik geen
behoefte, maar CNN is de
eerste die van de wereld een
dorp maakt." Het NOS-Jour
naal heeft zelf geen mensen
in het Midden-Oosten, al lo
pen er wel aanvragen voor
visa voor Irak en Saudi-Ara-
bië.
Hoofdredacteur Rik Ren-
sen van het Veronique-
nieuws vindt CNN erg vanuit
een Amerikaanse invalshoek
opereren, maar neemt dat de
zender eigenlijk niet kwalijk.
„Stel je voor dat Saddam Hu-
sayn vqrige week Neder
landse gijzelaars had ge
toond. Dan hadden wij in Ne
derland er toch ook veel aan
dacht aan besteed, zoals wij
in Nederland zeker veel zul
len doen aan de aankomst
van de Nederlandse fregat
ten in het Suez-kanaal. De
basis en de winst van CNN
liggen in Amerika, daar wer
ken ze in de eerste plaats
voor." De beelden die het
Veronique-nieuws van CNN
overneemt vormen volgens
Rensen niet meer dan onge
veer een procent van het
nieuws dat deze rubriek over
de Golfcrisis brengt.
Sales-manager Erica Eg
berts van CNN erkent dat de
kijkdichtheid landelijk ge
meten zeer laag is. Lang niet
alle kabelnetten geven het
Amerikaanse station door en
voorzover dat wel gebeurt
weten de abonnees het vaak
niet. Zij wijst echter op een
onderzoek in Amsterdam,
dat al vóór de Golfcrisis uit
brak uitwees dat van de Am
sterdamse abonnees ruim 40
procent wel eens naar CNN
kijkt.
Volgens haar is bij de se
lectie van de beelden het
enige criterium dat CNN
hanteert: nieuws is nieuws:
„In de Verenigde Staten wor
den we zelfs een beetje gezien
als een rebel, omdat wij
nieuws gewoon verslaan, of
het nu voor of tegen het land
van oorsprong is. Wij nemen
geen standpunten in. Er ge
beurt wat en er staat een ca
mera niet een journalist.
Nieuws is nieuws en dat ver
slaan we."
iuper-gekamde katoen,
n: wit, lichtblauw, marine.
]5t/m 8.
Ie pasvorm.
cm. Met 2 afsluitbare
stelbare
ncombinaties
lal 136.
MTIAC - VW
Aritwerpse-
larkt 19-21
Gerard van der Wulp van het NOS-Journaal (links)
en Rik Rensen van het Veronique-nieuws: bewonde
ring voor CNN. - FOTO ANP
'De fans gaan er
veel te diep op in'
Door Dirk Vellenga
e Zotte Schepper is dood,
Willy Vandersteen is dins
dag na een langdurige
ziekte op 77-jarige leeftijd
in Edegem bij Antwerpen
overleden.
Het ziet er naar uit dat de pro-
duktie van Suske en Wiske-
avonturen voor dagbladen en
albums door zal gaan. In
Kalmthout staat een studio die
op volle toeren draait en het
was al jaren 7.0 dat Willy Van
dersteen alleen ideeën voor de
tekst en ruwe ontwerpen voor
de tekeningen aandroeg. Een
team deed de rest.
Suske en Wiske, maar ook
Lambik, tante Sidonia en Je-
rommeke zijn beroemd in 20
taalgebieden en dat worden er
steeds meer. Op dit moment
wordt gewerkt aan vertalingen
in het Pools en het Chinees. Uit
de Vandersteen-fabriek komen
ook series als 'De Rode Ridder',
'Robert en Bertrand' en 'De
Geuzen'.
Willy Vandersteen werd in
1913 in Antwerpen geboren en
was actief als beeldhouwer-or-
namentist (net als zijn vader)
en decorateur in een warenhuis
HILVERSUM (ANP) -
Vijf van de deelnemers
aan de Europese Inter
nationale Dirigenten
Meesterklas zullen als
dirigent optreden van
het slotconcert vrijdag
in het Concertgebouw
in Amsterdam, aldus
een bekendmaking van
de NOS. De NOS-tele-
visie zendt het slotcon
cert uit op vrijdag 14
september.
Het Radio Symfonie Or
kest zal dan worden geleid
door de Italiaan Paolo Ca-
rignani, die Forza del des-
tino van Verdi dirigeert,
door de Brit Philip Ellis
(Rococo-variaties van
Tsjaikovsky), de Deen
Thomas Dausgaard (de
Vuurvogel-Suite van
Strawinski), de Fransman
Philippe de Chalendar
(Prélude a 1' apres-mide
d'un faune' van Debussy)
en de Duitser Gregor Bühl
(Till Eulenspiegel van Ri
chard Strauss).
De Europese Internatio
nale Dirigenten Mees
terklas wordt jaarlijks ge
organiseerd door de NOS,
in samenwerking met het
NOB en de BBC.
De leiding is in handen
van de Japanse dirigent
Hiroyuki Iwaki.
Aan één van de geselec
teerde vijf jonge dirigen
ten wordt het stipendium
van de Eduard van Bei-
num Stichting toegekend.
Dat niet vier dirigenten
meewerken aan het slot
concert, zoals de bedoeling
was, maar vijf, kan vol
gens de NOS gezien wor
den als een aanwijzing
voor het hoge niveau van
de deelnemers aan de
meesterklas.
(ADVERTENTIE)
^MARKTSTRAAT 47 BREDA 076.2I2S69
Door Koos Tuitjer
In het Van Goghmuseum in
Amsterdam is een tentoon
stelling te zien met werk
van Emile Bernard (1868-
1941). De schilder maakte in
de periode 1886-1893 furore
in Parijs als nieuwlichter.
Vincent van Gogh was aan
vankelijk een groot bewon
deraar van de jonge Ber
nard. Beiden correspon
deerden en onder de wei
nige collega's die in 1890
Van Gogh ten grave droe
gen, bevond zich Emile Ber
nard. Die gebeurtenis zette
hem aan tot het maken van
een raadselachtig schilderij.
Hoewel Vincent van Gogh vol
hunkering naar contact was,
slaagde hij er nooit in om in
tensieve vriendschappen te on
derhouden. Even leek voor
Vincent de zon te gaan schij
nen, nadat hij in 1886 onver
wacht in Parijs was opgedoken.
Van Gogh ontmoette er vele
collega's, met wie hij - voor het
eerst in zijn leven - sociale con
tacten onderhield. Op velen liet
hij een diepe indruk na, maar
daar bleef het toch bij.
De relatie met de schilder
Paul Gauguin kreeg wel diep
gang, hoewel die vriendschap
op een catastrofe zou uitlopen.
Nadat de twee schilders in het
najaar van 1888 ruim twee
maanden in Arles in hetzelfde
huis hadden doorgebracht,
wilde Gauguin maar één ding:
zo gauw mogelijk vertrekken.
De teleurgestelde Vincent
stond na het uitspreken van die
gedachte Gauguin naar het le-
'ven. De spanningen brachten
Van Gogh ertoe zijn linkeroor
met een scheermes te bewer
ken.
Eten andere vriendschap van
enige betekenis onderhield Van.
Gogh met Emile Bernard, een
jongere collega afkomstig uit
Noordfrankrijk. De in 1868 ge
boren kunstenaar bezat eigen
zinnige opvattingen, die hem
makkelijk in conflict met an
deren brachten.
Zo zette de Parijse schilder
Cormon, bij wie velen zich lie
ten scholen, Emile Bernard in
1886 de deur uit. De opvattin
gen van de jongeman konden
de oude leermeester niet beko-
'Baadsters' van
Emile Bernard
Uit 1889. - FOTOANP
ren. Van Gogh en Gauguin
daarentegen zagen veel in de
jongeman. Van Gogh maakte
in een brief aan Paul Gauguin
als eerste gewag van verwach
tingen. Gauguin op zijn beurt
verkondigde links en rechts dat
je 'die jonge Bernard in de ga
ten moest houden.'
Bernard en Gauguin zouden
later (na 1888) intensief gaan
samenwerken. Die samenwer
king leidde zelfs tot een nieuwe
trant van schilderen: het 'Syn-
thesisme'. Maar al gauw ont
stond er strijd binnen de bewe
ging. Bernard beschuldigde
Gauguin ervan dat hij het
geestelijk vaderschap teveel
voor zichzelf opeiste en de rol
van Bernard doodzweeg.
Dit conflict geeft de rol van
Emile Bernard in de schilder
kunst uit die periode aardig
weer. Wie in Amsterdam in de
aan Bernard gewijde ruimte
rondloopt, wordt al gauw be
vangen door de gedachte dat er
sprake moet zijn van een over
zichtstentoonstelling rond het
post-impressionistische tijd
perk in Parijs.
Bij een tweede rondgang
verdient die indruk correctie.
Het heeft er nu alles van weg
dat die bewuste periode belicht
is vanuit de optiek van één per
soon: de schilder Bernard. Die
conclusie strookt ook met de
werkelijkheid, waarin Bernard
naar boven komt drijven als de
vertaler van andere talenten, i
Je kunt er Bernard niet hard
om vallen. De jongeman ver
keerde tussen allerlei reuzen en
het is duidelijk dat hij graag
hun penseel even leende. In die
periode keek niemand daar
raar van op: wie zich als kun
stenaar wilde vormen, oefende
zich aan de hand van anderen.
Maar Bernard voer niet
blind op het kompas van zijn
tijdgenoten: hij had ook een
eigen inbreng. Opvallend is al
lereerst het gevoel voor ruimte,
dat hij in zijn doeken tot uit
drukking bracht. Op grond
hiervan is Bernard ook wel
eens als een grondlegger van de
abstracte kunst aangeduid, een
niet gering eerbetoon.
Een ander typerend Ber
nard-element betreft zijn
kleurgevoel. De kunstenaar
ontplooide in zijn palet een
noordelijke inslag. Er is sprake
van een hang naar aardse to
nen, waarbij Bernard zich toe
heeft gelegd op het hanteren
van mysterieuze combinaties.
Aan de hand van de tentoon
stelling is het verleidelijk om je
een beeld te vormen van de
schilder. Dan groeit stilaan de
gedachte aan een nerveus en
impulsief reagerende jonge
man, niet verstoken van talent
en met een scherp oog voor al
wat nieuw is. Eten oppervlakkig
en trendgevoelig type, zouden
we nu zeggen.
Bernard bleek als schilder een
kortbloeier. Na 1893 zou hij zel
den nog een kwast aanraken.
Daar had hij zijn redenen voor.
De ontkenning van Gauguin
als het gaat om Bernards rol in
de 'synthetische beweging', trof
de schilder in zijn ziel. De mis
kende kunstenaar reageerde
gekwetst: in allerlei artikelen
zou hij nadien voortdurend af
rekenen met de schilderkunst
van zijn collega's.
Je kunt in Bernards geval
spreken van een bewust ge
creëerde breuk met het verle
den. In 1893 verdween de kun
stenaar uit Parijs om zich na
omzwervingen in Cairo te ves
tigen. Tien jaar lang zou hij
daar blijven wonen. Terwijl hij
de kwast liet opdrogen, doopte
de kunstenaar zijn pen in de
inkt. Zijn ambities golden
voortaan het -schrijverschap.
Een andere ommekeer raakt
zijn geloofsbeleving: Bernard
ontplooide zich als een fervent
katholiek.
Wanneer in latere jaren de
beeldende kunst toch weer ge
diend wordt, ontpopt Bernard
zich als de bedrijver van de
toegepaste kunst. Als boekillu
strator zou hij opnieuw van
zich doen spreken. Aan dat as
pect wordt in een achteraf-
zaaltje in het Van Goghmu
seum evenseens aandacht be
steed.
Van Goghmuseum, Paulus Potter
straat 7, Amsterdam. Overzichtsten
toonstelling Emile Bernard. Tot en
met 4 november. Ma. t/m za. 10-17
uur; zo. 13-17 uur.
voor hij strips ging tekenen.
Vlak na de Tweede Wereldoor
log verschenen Suske en Wiske
voor het eerst in de Belgische
krant 'De Standaard'. Toen het
als album werd uitgebracht,
veranderde uitgever de naam
Suske in Rikki, omdat hij
Suskè te plat vond. Vander
steen was er niet blij mee en
een jaar later werd de zaak
weer rechtgetrokken.
De Stem was de eerste Neder
landse krant die zich waagde
aan Suske en Wiske. Deze
krant bracht vanaf maart 1946
het verhaal 'De avonturen van
Suske en Wiske op het eiland
Amoras'. Liefhebbers weten
dat De Stem Willy Vandersteen
tot op de dag van vandaag
trouw is gebleven. In 1976
schreef Stern-redacteur Toon
Kloet het verhaal 'De gestolen
schoen', met tekeningen van
Vandersteen.
„Er waren nogal wat bezwa
ren tegen deze strip", vertelde
Vandersteen later in een inter
view in deze krant. „Het was
geen literatuur, de tekeningen
waren slordig, met de taal
werd het niet zo nauw geno
men, de kinderen zouden er
maar leeslui van worden en het
zou de fantasie ondermijnen.
Maar dat is niet zo, strips ver
dringen de verbeelding hele
maal niet."
Wel besloot Wily Vandersteen
te streven naar keurig Neder
lands en schaafde hij zijn teke
ningen bij. Lezers bleven kla
gen over Jerom, die er lelijk en
onsmakelijk uit zou zien. Van
dersteen kleede hem neijes
aan, want Jerom was hem erg
lief. Hij had zelfs een filoso
fietje over deze krachtpatser:
„In Jerom zien alle mannen een
ideaal: hij is sterk en verstan
dig."
Ook over Sidonia heeft de te
kenaar nagedacht: „Suske en
Wiske hadden nog iemand no
dig die boven hen staat. Ouders
kon ik niet nemen, want die zou
nooit de gevaarlijke toeren
goedkeuren, die ze uithalen.
Daarom heb ik er tante Sidonia
bijgenomen. Zo is er toch
iemand die voor de kinderen
zorgt."
Verder heeft Willy Vander
steen nooit pretenties gehad.
Hij had niet de bedoeling de
realiteit weer te geven of peda
gogisch werk te doen. „Mijn ge
weld is altijd lachwekkend en
er vallen geen doden", ver
klaarde hij simpel. Vernieu
wend of baanbrekend is de stu
dio in Kalmthout ook nooit ge
weest. Suske en Wiske leefden
in een strakke, onveranderlij
ke, dwaze wereld en mlij oenen
lezers waren er tevreden mee.
Voor oude albums worden
steeds grotere bedragen neer
geteld. Vandersteen vond dat
zelf een overwaardering van
zijn eenvoudige handwerk. „De
fans verheffen het tot een ge
weldige prestatie. Die gaan er
veel te diep op in", zei hij ooit in
een interview. „In Holland zijn
het helemaal fanatiekers. Daar
zijn ze in staat om elkaar te
verscheuren, zó serieus nemen
ze alles."
Suske en Wiske zijn nu echte
wezen geworden, maar ze kun
nen verder met het mooiste
compliment dat er in hun we
reld maar mogelijk is. Hun
schepper sprak ooit deze woor
den: „Ik heb niet alleen reuze-
lol aan ze beleefd, ik heb ook
allies wat ik in mijn leven heb
bereikt, aan Suske en Wiske te
danken."
Willy Vandersteen.
- FOTO VETTERS EN VENMANS
