even..u
UITBLAZEN
Oostblok blij met vredesmissie defensieminister Ter Beek
Gorbatsjov wil economische hulp van het Westen
Reclame op zondag, dominee-koopman moet kiezen
Xym£n09O°sibl°k-st
FNV TE
Kohl verzo
Meetje
steken
STUDIO MOD
|2000j
DE STEM
DE STEM ACHTERGROND ZATERDAG 23 JUN11990
_DESTEM_
pESTEM Blf
Verhoor IRA
Hughes levei
politie niets
ggEEgig
BifirmuBSI
WIMKOCK
jR IS een tijd geweest
dat de mensen veel
meer zelf speelden
dan naar andermans spel
keken. Er werd in het café
gespeeld, maar ook op
straat, want veel mensen
hadden niet eens het geld
op zak, nodig om een glas
bier van te kunnen kopen. C.M.
de Wijs uit Raamsdonksveer
doet daar een boekje over open
in een uitgebreide brief, waarin
hij beschrijft hoe in de crisisja
ren de werklozen op een rustige
plek langs de straat zaten te
kaarten. De straat speelde trou
wens toch een belangrijkere rol
in het gemeenschapsleven dan
nu. Er werd veel meer gekuierd,
daar had men toen geen aange
lijnde hond voor nodig. De
Wijs heeft het over 'praathoe-
ken', vaste plekken waar man
nen zich verzamelden om er te
buurten. In Raamsdonksveer
had je drie van die plekken,
schrijft hij, een aan de haven,
een bij het station en een voor
een café op de hoek van de
Schansstraat.
Zulke praathoeken had je in
elke plaats. In Oosterhout be
stond zo'n plek die 'de lulpaal'
werd genoemd. Ik herinner me
dat dergelijke praathoeken in
mijn eigen geboorteplaats, zo
rond 1950, enigszins in discre-
diet waren geraakt. De mannen
die daar stonden 'te lanterfan
ten wisten met hun tijd geen
raad', zei men, maar achteraf
denk ik dat ze gewoon behoefte
hadden aan gezelschap en aan
spraak. Ik herinner me tenmin
ste heel goed, ik was toen een
aankomende jongeman van een
jaar of vijftien, dat ze pogingen
deden om je van je fiets af te
praten. Voorbijgangers groeten
was natuurlijk normaal, ieder
een kende immers iedereen,
maar deze mannen groetten
niet alleen, maar riepen ook
vragen of opmerkingen naar je
in de hoop dat je af zou stap
pen.
Bij dit straatleven, dat je in
zekere zin kunt beschouwen als
een openluchtcafé-zonder-bier
hoorde ook spel. Heel populair
moet het meetje steken zijn ge
weest. Dat dook namelijk al
herhaaldelijk op, ruim een jaar
geleden, toen we in deze ru
briek over dialecten schreven
en nu is het weer het allereerste
spel dat verschillende lezers in
hun reacties noemen. Meetje
steken werd ook naast, voor of
achter het café gespeeld, maar
het was zeker niet cafégebon
den.
De televisie krijgt dikwijls
de schuld van de ondergang
van het eenvoudige straat-, ca
fé- en huisspel, maar ik denk
dat er meer factoren aan het
werk zijn geweest. Het meetje
steken bijvoorbeeld. Ik kan me
heel goed herinneren dat het
werd gespeeld. Het kon er heel
fanatiek toegaan en ik heb er
als jongen wel bij staan kijken,
maar zelf heb ik het, op een en
kele poging na misschien, nooit
meer gespeeld. Toen wij het
stadium van haktol en hoepel
achter ons hadden gelaten, wa
ren meetje steken en dergelijke
spelletjes al passé en toen
moest de televisie nog komen.
Het verdwijnen van de straat-
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll||llllllllllllin=
spelletjes voor volwassenen, die
tijdens crisis- en oorlogsjaren
blijkbaar een bloeitijd beleef-
den, kan ook wel te maken heb-
ben gehad met het feit dat rond
1950 de meeste mensen wel
weer een paar kwartjes op zak
hadden om een pilsje van te ko-
pen en liever het café opzoch-
ten om wat hoger spel te spe-
len. De jaren '50 waren de
bloeitijd van de rikconcoursen
en biljartcompetities.
Voor een beschrijving van
het meetje steken volg ik nu de E
heer De Wijs, hoewel hij niet
helemaal duidelijk is over de
spelregels, maar dat zijn de an-
deren ook niet en mijn geheu-
gen schiet wat dat betreft ook
tekort. Je had er een stukje vlak
aangelopen aarde voor nodig
waarin met een stokje een ba-
sislijn werd getrokken met E
daarop een rechthoekig hokje,
iets groter dan een lucifers-
doosje. Van een afstand van
drie meter van de basisüjn e
moesten de deelnemers -drie
of vijf - proberen hun centen in
het hokje te gooien. Ieder kreeg e
vijf beurten en je mocht met je E
cent ook andermans cent weer
uit het hokje tikken. De centen
die bij het einde van het spel e
buiten het hokje lagen waren,
als ik het goed begrepen heb, e
voor de houder van de pot. e
„Het gebeurde wel eens",
schrijft De Wijs, „dat de hou-
der van de pot met het spel 25 e
tot 30 cent kon winnen. Het E
spel kon heel lang duren en was E
heel vermakelijk." Een kwartje
tot 30 cent winst. En dat in een
tijd dat een potje bier een dub- e
beitje kostte. Dat maakte niet
je dag, maar je hele week goed.
i
Hoewel spelletjes als meetje
steken strikt genomen geen ca- E
féspelletjes zijn (en daar gaat
het eigenlijk om in deze nieuwe e
serie), blijven ook beschrijvin- e
gen van straatspelletjes wel- E
kom, mits het spelen voor vol-
wassenen zijn. (Kinderstraat- e
spelletjes hebben we hier in het e
verleden al eens uitgebreid be- E
handeld). Immers de straatspel-
letjes liggen min of meer in het
verlengde van de caféspelen en E
zijn daarvoor zelfs èen alterna- 5
tief jn slechte tijden.
De zoektocht naar vergeten S
volks- en caféspelen wordt dus
voortgezet. Herinnert u zich e
zulke spelen? Heeft u ze zelf ge-
speeld? Waar werden ze ge-
speeld en hoe werden ze ge- e
noemd? Als u kunt, beschrijf E
dan ook het materiaal of toestel
dat bij het spel nodig was. Reac- e
ties schriftelijknaar Even Uit- 5
blazen, Postbus 3229, 4800 MB
Breda.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem B.V.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
U, Vermeulen - adjunct-hoofdredacteur.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telefax 076-236405.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Steenbergsestraat 23-23a, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326.
Voor bezorgklachten: 076-236888.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35,4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen bij vooruitbetaling te voldoen:
per maand 26,10; per kwartaal 75,25 of per jaar 292,00.
Abonnees die automatisch betalen ontvangen een korting van
resp. .1per maand, 2,00 per kwartaal, 7,50 per jaar.
Voor posttoezending geldt een toeslag.
Losse nummers: ma. t/m vrijd. 1,35; zat. 1,60.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd.
9.00-12.30 en van 13.00-16.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
RünlfrolatiPc
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
Door Frans Boogaard
In de bedompte sportzaal
van de Taman-infanterie-
devisie is de spanning om
te snijden. Rauwe kreten
klinken op als in het Sov-
j et-opleidingscentrum
jonge dienstplichtigen in
rap tempo over drie
rechtop zittende collega's
duiken, hun buik rake
lings over drie omhoog ge
stoken, vlijmscherpe bajo
netten.
Aan de kant kijkt Aurelius
Ter Beek gespannen toe. Pas
als de laatste recruut zijn le
vensgevaarlijke act heeft
beëindigd, klapt de minister
opgelucht in zijn handen.
„Gerko", wendt hij zich on
middellijk daarna tot zijn
persoonlijk adjudant, „ik stel
voor dat jij nu ook eens pro
beert. Per slot van rekening
ben jij nog niet getrouwd".
Ter Beek reist heel wat af de
laatste tijd. Zeker Oost-
Europa is een favoriete be
stemming. Zo landde maan
dag op het Sjeremetovo-
vliegveld even buiten Moskou
een legergroene Fokker F27
van de Nederlandse lucht
macht. Voor het eerst in de
geschiedenis zette luttele mi
nuten later een Nederlands
minister van Defensie voet op
Sovjet-Russische bodem.
Voor het eerst ook speelde de
militaire kapel van het Rode
Leger er, iets vlugger dan een
Nederlands corps dat zou
hebben gedaan, het Wilhel
mus.
Relus Ter Beek, minister van
defensie van het koninkrijk
der Nederlanden, kwijt zich
met verve van zijn taak.
Overal waar onbekende sol
daten rusten, of andere
slachtoffers van twee gruwe
lijke wereldoorlogen, legt hij
kransen. Hij voert overleg
met generaals en collega-mi
nisters, spreekt op militaire
academies volle zalen toe en
neemt alsof hij twintig jaar
niet anders heeft gedaan, mi
litaire parades af - als het
moet ook in het Russisch.
Waar zit de winst van een halfjaar ontspanning?
Rijen buitenlandse soldaten springen stram in de hou
ding voor langsvliegende Nederlandse bewindslui. Min
stens drie militaire kapellen uit Oost-Europa spelen vlek
keloos het Wilhelmus. Sinds oud-minister Frits Bolkestein
vorig jaar Hongarije bezocht, zijn excursies naar voorma
lige Oostbloklanden een trend. Zijn opvolger Ter Beek
was kort achtereen in Polen en de Sovjetunie, twee an
dere landen van het Warschaupact, waarmee Nederland
de banden wil aanhalen.
„Zdravstwoejte soldatyl",
roept Relus dan. Daarna, ter
wijl zijn snor nog natrilt, is
het één seconde stil, en dan
roepen alle soldaten in koor
terug: „Zdravstwoejta mi-
nistr!".
„Het klinkt goed, maar eigen
lijk roep ik gewoon 'Gras
sprietjes'", verklapte deze
week Ter Beek. „Dat lijkt, als
je hard genoeg roept, zoveel
op 'zdravstwoejte', dat toch
niemand wat in de gaten
heeft".
Ter Beek is iemand die wel
van een grapje houdt, maar
zijn Oosteuropese contacten
neemt hij uiterst serieus. Met
twee militaire bondgenoot
schappen, waarvan er een op
sterven na dood is en de an
der volstrekt onaangepast
aan de bestaande situatie,
zijn de instabiliteit en onvei
ligheid groter dan goed is
voor dit werelddeel. Een
nieuwe Europese veiligheids
ordening door een politiek
sterkere Navo of de instelling
van een soort Europese vei
ligheidsraad zijn nog ver weg.
In die tussentijd is Ter Beek
er alles aan gelegen de onder-
lingen banden met de voor
malige Oostbloklanden zoveel
mogelijk aan te halen. Met
Hongarije heeft Nederland al
een akkoord over militaire
samenwerking, met Polen
over wederzijdse proef in
specties. Deze week tekende
in de persoon van Sovjet-mi
nister Dmitriv Yazov ook
Moskou een eerste militaire
overeenkomst met Neder
land. Die gaat over het ver
mijden van incidenten op zee.
Ter Beek zelf ziet al deze ver
dragen en contacten als
uiterst nuttig. Ze bevorderen
het vertrouwen. Tegelijk
krijgen landen meer begrip
voor eikaars opvattingen.
Sovjet-minister Yazov be
nutte die ruimte deze week
onmiddellijk. Ter Beek zat
nog maar koud in zijn buiten-
model-Volga, of de Russische
maarschalk begon al over de
gevolgen voor de Sovjetunie
van de Duitse eenwording.
„Alle begrip", zou Ter Beek
later zeggen. Yazov had hem
toen nog een voorgehouden
hoe diep de Sovjetunie haar
27 miljoen oorlogsdoden nog
steeds beleeft. Onafzienbare
begraafplaatsen en talloze
monumenten getuigen daar
van. Nog zo'n 5,5 miljoen oor
logsveteranen in dit immense
land houden de herinnering
levend.
Ook al houdt Ter Beek onver
kort vast aan het westerse
standpunt dat een verenigd
Duitsland lid moet zijn van
Navo en EG om een nieuwe
Duitse 'Alleingang' te voor
komen, hij is nu meer dan
ooit bereid te zoeken naar
middelen om voor Moskou de
pijn van een groot-Duits Na-
vo-lidmaatschap te helpen
verzachten. In zijn gesprek
ken deze week reikte Ter
Beek al een paar van die mid
delen aan. De mogelijkheid
om bij de vervolgonderhan-
delingen in Wenen over ver
mindering van de aantallen
tanks, pantserwagens en ar
tillerie in Europa later ook de
Bundeswehr te betrekken.
Daar bovenop het aanbod de
Navo-strijdkrachten in te
krimpen en teruggetrokken
troepen onder te brengen in
multi-nationale eenheden,
Minister R. Ter Beek terug van zijn missie naar Oosteu
ropa
verder weg van het voorma
lige IJzeren Gordijn. Ter
Beek zelf erkende onmiddel
lijk zijn gesprekspartners
niet te hebben kunnen over
tuigen. Desondanks zei hij vol
vertrouwen te zijn dat op ter
mijn ook de Sovjetunie met
een Duits Navo-lidmaatschap
zal instemmen.
De grote vraag blijft: 'Wan
neer?' Nu al lijkt Moskou de
Duitse kwestie in Wenen
steeds meer te gebruiken als
dekmantel om onderhande
lingen over wapenbeheersing
af te remmen. De Sovjetunie
blijft bereid haar kostbare le
ger in te krimpen, maar is
eenvoudig niet in staat alle
manschappen die nu uit Mon
golië, Hongarije, Tsjechoslo-
wakije en straks ook Polen
- FOTO DE STEM/Johan van Gurp
terugkeren weer in de bur
germaatschappij te integre
ren. Voor zeker 170.000 van
hen ontbreken werk en huis
vesting. Zij vergroten de eco
nomische problemen van pre
sident Gorbatsjov, die aan
economische problemen bin
nenslands toch al de handen
vol heeft.
De rijen voor de winkels wor
den steeds langer, de winkels
zelf steeds leger. Bij de eerste
en enige Sovjet-vestiging van
MacDonalds, op de hoek van
de Gorkistraat in het hartje
van Moskou, stond deze week
een rij van 312 meter. Het ge
duld dat de Sovjetburger op
brengt voor een hap eten, is
de Sovjet-militair blijkbaar
niet geneigd op te brengen
voor een nieuwe economische
orde. Opvallend veel militai
ren. laten zich zeer negatief
uit over de staats-president
en over de toenemende kan
sen van diens politieke rivaal
Boris Jeltsin.
Niet omdat ze van hem een
ander, beter beleid verwach
ten, maar omdat hij de voor
naamste criticus is van Gor
batsjov. Een hypocriete situa
tie. In elke kazerne hangt wel
een foto van Gorbatsjov,
waarop zijn wereldberoemde
wijnvlek is weggereton-
cheerd. Zo'n klein manke
mentje vergeeft men hem
graag. Maar zijn geslaagde
buitenlandse beleid, nu dat
vergaande consequenties
dreigt te krijgen voor de om
vang van de strijdkrachten,
vergeeft men hem niet. Nogal
wat midden- en hoger kader
kiest daarom rücksichtslos
voor Jeltsin, geheel volgens
het stereotype vooroordeel,
dat soldaten vaak geneigd
zijn maar twee partijen te
zien. Daarvan is er één vriend
en één vijand.
Gistermiddag arriveerde Ter
Beek na een enerverende
week terug in Nederland, tal
van ervaringen en indrukken
rijker. Op Schiphol geen mili-
taire kapel, geen 'gras
sprietje' minister. Gewoon
een dienstauto en weer terug
naar het departement. Daar
zal Ter Beek nog wel eens te
rugdenken aan zijn reis naar
Moskou, de rol van Nederland
in de wereld en in verband
daarmee ook aan de ont
vangst van zijn Sovjet-col
lega Yasov.
Die wees hem begin deze
week in zijn werkkamer op
een flink uit de kluiten ge
wassen globe het immense
Sovjetrijk, van Polen tot Chi
na, van de Pool tot diep in het
verre zuiden. In een ge
slaagde poging zijn Neder
landse poging het betrekke
lijk van diens missie te doen
inzien, pakte Yasov vervol
gens zijn loep, speurde lang
durig West-Europa af en zei
toen, een minuscuul plekje op
de kaart aanwijzend: „Ik ge
loof dat u dit bent".
Van onzé correspondent
Jo Wijnen
BRUSSEL - Sovjet-presi
dent Gorbatsjov heeft ken
nelijk de hulp van bonds
kanselier Helmut Kohl no
dig gehad om een taboe te
doorbreken.
Dat taboe bestond daarin
dat Moskou - de deplora
bele en wellicht zelf fatale
toestand van de Sovjet
economie ten spijt - het
Westen tot dusver niet
rechtstreeks om groot
scheepse economische hulp
kon of durfde vragen.
De met de rug tegen de muur
geplaatste Gorbatsjov is nu te
biecht gegaan bij Kohl. Wan
neer dat is gebeurd en hoe de
Russische leider het verzoek
om hulp van wat hij 'de wes
terse partnerlanden' noemt
heeft aangekaart, is niet be
kend.
Kohl heeft deze week evenwel
een brief aan de Ierse EG-
voorzitter premier Charles
Haughey gestuurd, waarin hij
deze verzoekt het Russische
verzoek op de agenda van de
EG-top, ,die maandag én' ding
dag in Dublin wordt gehou
den, te plaatsen.
Kohl begreep onmiddellijk
dat de politieke betekenis van
het verzoek van Gorbartsjov
zeer groot is. Of anders ge
zegd: het verzoek kwam voor
hem als een geschenk uit de
hemel. Immers, in zijn brief
aan Haughey maakt Kohl ge
wag van een garantie die
Gorbatsjov aan Bonn heeft
gevraagd voor een krediet op
korte-termijn dat hij van een
aantal Westduitse banken
hoopt te krijgen. Kohl schrijft
dat zijn regering dat verzoek
in 'welwillende overweging
heeft genomen'.
Kohl vervolgt dan: „In ver
band daarmee dring ik er bij
de Sovjet-Unie op aan dat het,
op zijn beurt, een construc
tieve houding aanneemt met
betrekking tot de vragen die
de Duitse hereniging heeft
opgeroepen. Dit heeft in het
bijzonder betrekking op de
verankering van een verenigd
Duitsland aan de Navo en de
Europese Gemeenschap",
Dat is waar Kohl op uit is: het
wegnemen van de Sovjet-be
zwaren tegen het Navo-lid-
maatschop van het nieuwe
Duitsland. Westduitsland
heeft het geld om die bezwa
ren 'weg te kopen'. En het
heeft bovendien de politieke
invloed om andere westerse
landen te bewegen aan een
grootscheeps economisch
hulpprogramma - en met
name het verstrekken van
omvangrijke kredieten voor
de lange termijn - deel te ne
men.
Natuurlijk realiseert Kohl
zich dat dat niet eenvoudig is.
Zelf heeft hij het niettemin
gewaagd de discussie daar
over in een beslissend sta
dium te brengen, door zich be
reid te verklaren de Sovjet
economie met 5 miljard DM
op de been te houden.
De vraag blijft evenwel of an
dere westerse landen ook tot
zo'n genereuze houding jegens
Moskou te bewegen zijn.
Frankrijk is bereid mee te
doen, maar om geheel andere
reden dan de Bondsrepubliek.
President Mitterrand is het
niet zozeer Ie doen om het vei
ligstellen van het Duitse
Navo-lidmaatschap - of
schoon hij daar op zichzelf
groot belang aan hecht -
maar om het overeind houden
van president Gorbartsjov die
dreigt weg te zinken in een
moeras van economische en
politieke problemen.
President Bush is tot grote
voorzichtigheid gedwongen.
De conservatieven in zijn
eigen politieke kamp hebben
hem al zeer kwalijk genomen
dat hij tijdens zijn jongste
ontmoeting met Gorbatsjov
een handelsovereenkomst
heeft gesloten die Moskou een
'voorkeursstatus' in de VS
geeft. Bovendien willen de VS
de invloed van de Sovjetunie
in Midden-Amerika en op
Cuba geheel elimineren, voor
dat ze tot economische hulp
aan Moskou bereid zijn.-
Het steenrijke Japan heeft zo
zijn eigen problemen met
Moskou. Japan eist de terug
gave van de Koerillen-eilan-
den die de Sovjets na de
Tweede Wereldoorliog heb
ben geannexeerd.
Helmut Kohl heeft in ieder
geval bereikt dat het vraag
stuk van het geven van econo
mische hulp aan Moskou - of
beter gezegd aan Gorbatsjov -
hoog op de agenda van de
westerse landen is geplaatst.
Mogelijk dat de Amerikanen
opnieuw in politieke zin ach
ter de Europese Commissie
kunnen 'wegkruipen' door die
met het uitwerken van een
hulpprogramma te belasten.
Immers, als de Europese
Gmeenschap het voortouw
neemt, valt een Amerikaanse
deelname aan een hulppro
gramma voor de Sovjet-Unie
minder op. Bovendien kan
Washington zich tegen de
conservatieve tegenkrachten
teweerstellen, door de wes
terse economische hulp in het
licht van het Navo-lidmaat
schap van het nieuwe Duits
land te plaatsen.
Washington realiseert zich,
net zoals Bonn dat,doet, dat
alles een prijs heeft. De prijs
bestaat dit keer wellicht uit
een goed uitgewerkt pro
gramma van miljardenhulp
voor een kwijnende super
macht die - hoe vreemd het
ook klinkt - alleen door haar
voormalige vijanden van de
totale ondergang kan worden
gered. Voor Bonn en Wash
ington is het politieke rende
ment van het geven van eco
nomische hulp aan Moskou
niettemin zeer groot.
Voor Gorbatsjov heeft wes
terse hulp ook een prijs. Hij
zal zich tot belangrijke poli
tieke concessies gedwongen
zien. Dat hij die concessies lie
ver niet doet, is de afgelopen
maanden meer dan duidelijk
geworden. Maar in het bin
nenlandse gevecht waarin hij
nu is is gewikkeld, kan hij
niet anders dan een greep
doen in de geldpotten van het
Westen. Zoveel is zeker: Kohl
en in mindere mate Bush,
staan gereed om Gorbatsjovs
desperate positie zoveel mo
gelij k uit te buiten. g
Door Max de Bok
In het Westlandse dorp
waar ik ooit woonde, werd
de zondag geheiligd. Met
verschuldigde égards te
genover de christelijke
meerderheid daar, wat
was het saai op zo'n dag.
Niet dat wij ons juist op
die dag aan consumen
tisme wilden overgeven,
maar onze kinderen op
hun step of fietsje trokken
al verwijtende blikken.
Er was één uitkomst. Godlof
de christelijke ijscoman, die
voor het verzetje zorgde! Op
mooie zondagen reed hij met
zijn karrefje tot net over de
gemeentegrens om daar zijn
romige waar aan de (ook
christelijke) kinderen uit het
dorp te slijten. Oh heilige
principes! Zelden heb ik in de
praktijk beter voorbeeld ge
zien van wat onze volksaard -
het vleesgeworden compromis
tussen dominee en koopman -
vermag.
Aan het dorp en zijn vinding
rijke ijscoman moest ik terug
denken toen het kabinet een
paar weken geleden kond
deed van het tussen CDA- en
PvdA-bewindslieden bereikte
compromis over STER-re-
clame op zondag. De CDA-be-
windslieden moeten zich
overeenkomstig het CDA-
verkiezingsprogramma ver
houden van reclame op zon
dag. Het is al erg genoeg dat
ze mogen instemmen met
commerciële omroep. De
PvdA-bewindslieden hoeven
er van hun partij niet zwaar
aan te tillen.
Maar omdat premier Lubbers
zelf de zogenoemde flexibili
sering van de STER in het po
litieke debat heeft gebracht
èn omdat de mogelijkheden
om de STER-zendtijd uit te
breiden door Europese af
spraken zijn begrensd èn om
dat ook dit kabinet de om
roepbijdrage alleen wil laten
stijgen als het algemene prijs
peil stijgt, kwam ook de mo
gelijkheid van reclame op
zondag aan de orde. Dominee
en koopman streden in de
harten van de CDA-bewinds-
lieden om voorrang, maar
verzoenden zich uiteindelijk.
Als de voorziene uitbreiding
van de STER-zendtijd niet
voldoende geld in het laalje
brengt om het publieke om
roepbestel in staat te stellen
de concurrentie met het com
merciële bestel vol te houden,
dan, ja dan, mag zondagrecla
me.
Dat compromis zou worden
neergelegd in het nog te be
handelen voorstel om com
merciële omroep in ons land
mogelijk te maken. Maar zo
lang wenste de WD-fractie
in de Tweede Kamer niet te
wachten. Ze had zich in de vo
rige twee perioden - toen ze
van Lubbers c.s. nog mocht
mee regeren - al te vaak door
het CDA aan het lijntje laten
houden. Wat zou het toch aar
dig zijn wanneer de schei
dende mediaspecialist van de
fractie, Loek Hermans, nog
één succesje zou kunnen boe
ken voordat hij de stad Zwolle
gaat besturen. Dus besloot de
WD de behandeling van het
STER-wetje aan te grijpen
om reclame op zondag moge
lijk te maken.
Extra plezier zou men kunnen
beleven aan het stoken in de
coalitie. Eens kijken of de
PvdA, nimmer tegenstander
van reclame op zondag, zich
tegen de beginselen van het
CDA op dit punt zou durven
keren. Lekker prikken in de
verhouding tussen de PvdA-
fractie en de PvdA-bewinds-
vrouwe op WVC, Hedy d'An-
cona. Wat een plezier alle
maal!
Het verschil tussen het com
promis van het kabinet en
voorstel van de WD moge op
het eerste gezicht niet glas
helder zijn, het is er wel dege
lijk. Het compromis bouwt,
om met de CDA-er Beinema
te spreken, een politiek mo
ment van bezinning in. Wan
neer de uitgebreide STER niet
voldoende blijkt op te bren
gen, moet opnieuw de afwe
ging gemaakt worden of zon
dagreclame gewenst is uit fi
nanciële overwegingen of on
gewenst uit principiële over
wegingen. In het voorstel van
de WD ontbreekt zo'n mo
ment van hernieuwde bezin
ning. Wanneer het verbod, op
zondagsreclame uit de wet
wordt geschrapt, heeft het
Commissariaat voor de Media
de handen vrij om de STER
zendtijd op zondag te geven.
De opstelling van de WD valt
te begrijpen. Ze is volstrekt in
lijn met wat de WD altijd
heeft bepleit. Bovendien past
ze in de nieuwe positie van de
WD, die van oppositiepartij.
Maar waarom heeft de PvdA
zich voor het spelletje van de
WD geleend? Zeker, ook de
PvdA is consequent in lijn
met haar opvattingen. Maar
zou ze minder consequent zijn
wanneer ze meeging met het
compromis van het kabinet?
De argumenten die PvdA-
woorvoerster Jeitje van Nieu-
wenhoven namens haar frac
tie gebruikte om de steun aan
het WD-voorstel te verdedi
gen, klonken niet sterk. Ook
niet als je ze zou willen be
schouwen als een eerste uiting
van de wil van de fractie om
zichzelf herkenbaarder op te
stellen. Nog afgezien van de
vraag of het mogelijk maken
van reclame op zondag erg
weinig of erg veel te maken
heeft met het 'toelaten van de
maatschappelijke werkelijk
heid in de besluiten die men
neemt' (zoals Van Nieuwen-
hoven één van de uitgangs
punten van de sociaal-demo
cratie verwoordde), ook haar
verdere argumentatie ver
mocht niet te overtuigen. Het
valt maar moeilijk in te zien
dat met het verder spreiden
van reclameboodschappen -
met inbegrip van de zondag -
een dam kan worden opge
worpen tegen verdergaande
commercialisering en consu
mentisme, zoals Van Nieu-
wenhoven betoogde. Het 'con
sumentisme' van de kinderen
uit mijn vroegere woonplaats
werd er over de gehele pe
riode van zeven dagen gezien
ook niet minder op toen de ijs
coman zijn nering ook op zon
dag uitoefende.
Met bovenstaande opmerkin
gen wil ik overigens niet het
misverstand wekken dat we
hier een zaak aan de orde
hebben die van het hoogste
politieke belang is. De CDA-
fractie maakt er een identi
teitskwestie van. Ze moet dat
wel, gezien het verkiezings-
proramma en de recente uit
spraak van de partijraad dat
reclame op zondag uit den
boze is. De achterban eist van
de verantwoordelijke CDA-
politici een principiële hou
ding op dit punt. De bewinds
lieden hebben die al laten va
ren. 'Een smet op het blazoen',
oordeelde Beinema.
Tegen het getuigen van een
principiële opvatting valt
niets in te brengen. Maar het
gaat te ver als dat getuigen
ertoe leidt dat de wil van een
minderheid wordt opgelegd
aan de meerderheid. Het was
die overtuiging die het vroe
gere PvdA-Kamerlid Hans
van den Doel indertijd deed
besluiten tot een eenzame ac
tie van burgerlijke ongehoor
zaamheid. Hij specialiseerde
zich in het kraken van op zon
dag gesloten zwembaden in
door overwegend christelijke
politici bestuurde gemeenten.
Een actie die bijdroeg aan de
uiteindelijke verdwijning van
het 'zwemverbod op zondag'.
Het past niet badinerend te
doen over de leer van de zon
dagsheiliging, wanneer men
sen die uit overtuiging aan
hangen en in de praktijk
brengen. Maar ik geloof er
niets van dat de commercie en
het consumentisme op zondag
een hoge vlucht zal gaan ne
men als de STER ook op zon
dag mag gaan uitzenden.
de badplaats waar ik nu
woon, wordt mijn zondags
rust meer verstoord door het
doordringende gebrom van de
vliegtuigjes dan door de re
clameboodschappen die
slepen. Die lees ik niet als i»
ze niet wil lezen. Met andere
woorden: aan 'de kijkkast van
de duivel' zitten knoppen.
yan onze Haagse redactie
pEN HAAG - De 1(
meter. wegvakken -
met ingang van 1 u
geconcentreerd in de
stad.
pat betekent dat het vei
sneller te rijden dan 1
meter per uur op gedee
de A16 en A27 in de or
van Breda wordt opgehr
pe omgeving van Ein
Zwolle en 's Hertogenb
uit verkeerstechnisch
z0 gevaarlijk dat i
Maij-Weggen (Verkee:
wel de 100 kilometer m
handhaven.
gr
Vo<
ROERMOND - De vei
van het IRA-lid Hugl
veren niets op.
De 26-jarige Noordier,
gelopen week in de boss
Chaam werd aangeh
weigert ook maar iets
gen.
Politie-woordvoerder
bers: „IRA-leden houdt
mond stijf dicht, dat is t
Voor ons is het een form
eigenlijk tijdverlies".
Hughes is volgens de pol
trokken bij de moordaan
Roermond. Bij die
werden twee Australisc
risten doodgeschoten.
Wapendeskundigen uit
de Bondsrepubliek Duj
én Nederland hebben
in Turnhout bespreking
voerd over het in te stelk
listisch onderzoek van
daar aangetroffen wape
de IRA.
Met dit onderzoek is inn
een begin gemaakt, m;
resultaten ervan zulle
eerder dan medio vo
week bekend zijn.
Bij het onderzoek wordt
meer nagegaan of de in
sen rond Turnhout ge\
wapens gebruikt zijn 1
cente IRA-aanslagen, zo
in Roermond.
Mocht dit het geval zi,
opent dit nieuwe perspec
voor het team om de
aangehouden IRA-leden
Paul Hughes, te verdenk
betrokkenheid bij de aan
Roermond.
(ADVERTENTIE)
BAEfl-i/lVi»] a i A'« 14 T
VGinnekenstraat 118 - Bi
DE DUITSE eenwording
menten van de beide Duil
'ngestemd met het staats
oale en economische un
regelt.
Ondanks het aanvankeli
snelle gang van zaken, v
ee unie niet meer dan ee
[bocraten beseffen dat h
baar is.
Veel belangrijker is dat d
eens in grote meerderhek
ben erkend. Zelfs dwars*
standpunt teruggekomen
stalde verklaring heeft de
de Sovjetunie de hand
Kohl zei zich sterk te zuil
relaties met Polen. Teven
een verdrag met de Sovje
erenigd Duitsland kunne
"e verzoenende houding
w, historisch gegroeii
'srbuur weg te nemen. De
P dat Polen de Duitse be
torhen, waardeert,
n i °.e Sovjetunie speelt r
Snt Gorbatsjov verk
JJ.'hhhngscongres van c
Iw1 h'l voortdurend spit:
oehr de Perestrojka
Snuif. Conservatieve
vaiïl ie aan mondiale
getergde, in hM na
W^toeer prestigeverlies
ovemf ard nod'9- Econi
I vergang van een planeet
r|toe maken.
vaarlfff1 hii kunnen reke
land u 1 verkeert ten
van po westen moet
Pen Haf v®reni9d Duitslai
ledaan 'n nchtin9 van
alnte=9rif?volle toon die
lij to In11 e,den dan de ro
1 tot nu toe heeft vervuld
K
rol
i
