ïmen: schizofrene vadermoord op Uncle Sam 11 Filipijnen Tunesië overhoop met moslim-fundamentalisten Andes-landen koesteren ideaal van integratie Puerto Rico denkt nog een jaar na Zuid-Afrika MINISTER V DE STEM EXTRA WOENSDAG 13 JUN11990. MANILA - Voor de Amerikaanse ambassade in Manila speelt zich dagelijks een schizofreen drama af dat zeer illustratief is voor de haat liefde verhouding tussen de Filipijnen en de Ver enigde Staten. Amerikaanse militaire bases op het eiland Luzon EENHEID NOODZAAK TEGEN EUROPESE EN AMERIKAANSE BLOKKEN Sceptisch f-' <s* *i* I pESTEM BUITEN IERSE PREMIER DEN HAAG (ANP) - Min lingssamenwerking) heef lijkse conferentie over o Indonesië, de IGGI, geope Opschorten Rapporten R4 Door Kunda Dixit (IPS) i Iedere ochtend verdringen zich honderden mensen voor de ingang van het gebouw om een visum te krijgen voor een reis naar Amerika, 's Middags wordt hun plaats in genomen door nationalistische jongeren die de straten bekladden met anti-Amerikaanse leuzen, de 'stars and stripes' in brand steken en 'Yankee, go home' roepen. De Filipijnen worden heen en weer geslingerd tussen een hang naar alles wat Amerikaans is en een felle haat tegen de Amerikaanse inmenging en overheersing, 's Ochtends staan er voor de Amerikaanse ambassades massa's mensen voor een visum,'s Middags wordt er gedemonstreerd. - - fotoepa De Verenigde Staten moeten hun twee militaire bases vanaf september 1991 verlaten. Een op de vijf Filipijnse toeris ten naar de Verenigde Staten gebruikt het toeristenvisum om illegaal in het land te blijven. Als de huidige trend doorzet, zullen er aan het eind van de eeuw twee miljoen Filipijnen in de Verenigde Staten wonen, waarmee zij de grootste Aziati sche minderheid van het land zullen vormen. Voor veel Filipijnen is Ame rika het beloofde land, maar voor de nationalisten is de USA de bron van alle kwaad in het vaderland. Deze week is alle aandacht weer gericht op de aanwezig heid van de Amerikaanse mili taire bases in de Filipijnen, vanwege het voorbereidend overleg over de toekomst van de Amerikaanse militaire ba ses. Onlangs zegde de Filipijnse regering het bestaande verdrag met de VS mef ingang van sep tember 1991 op. Tenzij er een nieuw verdrag komt, hetgeen zeker niet uitgesloten is, zullen Clark Air Base en Subic Bay Naval Base, de twee grootste Amerikaanse bases buiten de Verenigde Staten, hun poorten moeten sluiten. Voor de meeste academici, intellectuelen en columnisten in de Filipijnen zijn de twee bases het meest schrijnende symbool van de neo-kolonialis- tische machtsverhoudingen tussen Washington en Manila. De VS namen de Filipijnse ko lonie in 1898 over van Spanje en het land werd na de Tweede Wereldoorlog onafhankelijk. „De lange, scherpe schaduw van Subic en Clark ligt over het land en de geest van de Fi lipijnen", is een van de gevleu gelde uitspraken van Raul Manglapus, de Filipijnse mi nister van buitenlandse zaken en hoofdonderhandelaar met de Amerikanen. Manglapus, een fanatiek jazz-saxofonist en schrijver van een 'Broadway-musical' over de Amerikaans-Filipijnse betrekkingen, zegt dat de Fili pijnen alleen him zelfrespect kunnen herstellen door „een moord op het Amerikaanse va- der-beeld". Dat Amerikaapse vader beeld is alomtegenwoordig. De door neon verlichte Colonel Sanders van Kentucky Fried Chicken ziet goedmoedig uit over straten vol jeepneys, en de nieuwslezer van het journaal lijkt een tweelingbroer van de befaamde Amerikaanse .an chorman' Dan Rather. De Fili pijnse legerofficieren, die zijn opgeleid aan de militaire aca demie West Point in de VS, praten over de linkse rebellen in hun eigen land, met de ter minologie van GI's die de Viet- cong beschrijven. Manglapus zelf is een van de beste voorbeelden van de Fili pijnse nationale schizofrenie. In de jaren vijftig was hij een vurig pleitbezorger van de Amerikaanse militaire aanwe zigheid in het land en werd hij er zelfs van beschuldigd een agent te zijn van de CIA. „De Filipijnen komen terug van het besmeurde blazoen dat zij opliepen door de te nauwe omgang met de Amerikanen. Nu lijken ze gevangen te zitten in een net van tegenstrijdighe den", schreef de Amerikaanse auteur Stanley Karnow in zijn boek „Naar ons aangezicht; het Amerikaanse rijk in de Filipij nen". Het Filipijnse buitenlands beleid is altijd een afspiegeling geweest van het Amerikaanse. Terwijl de wereld in beweging kwam, bleef Manila een van de laatste Amerikaanse bastions van de Koude Oorlog. De Sovjet-luchtvaartmaat schappij Aeroflot onderhoudt een wekelijkse dienst op het fel anti-communistische Singapo re, maar Manila is nog altijd gesloten. Schepen uit de Sov jetunie mogen niet in de be langrijkste Filipijnse havens komen, en een Filipijnse diplo maat die trouwde met een Rus sische vrouw van Chileense af komst, werd in 1988 terugge roepen uit Lima, omdat hij een 'veiligheidsrisico' zou zijn. De CIA is in Manila openlijker actief dan waar dan ook in de Derde Wereld. Filipijnse politi ci, zoals wijlen Benigno Aqui no, de echtgenoot van de hui dige president Corazon Aquino, gingen openlijk prat op hun - al dan niet bestaande - contac ten met de CIA. In de jaren vijftig werden Filipijnse presidenten door de CIA uitverkoren, opgepoetst en gekozen. Toen vorig jaar een schoonheidskoningin in Manila voor de televisie de vraag werd gesteld wat zij wilde worden, antwoordde ze zonder aarze len: „Een CIA-agent." Vaak hebben de Amerikanen een directe rol gespeeld in bin nenlandse Filipijnse aangele genheden, met als zeer recent voorbeeld het ingrijpen van de Amerikaanse luchtmacht bo ven Manila, tijdens de poging tot staatsgreep tegen president Aquino in december. Het gevolg daarvan was dat nu zelfs de rechtse rebellen in de Filipijnen anti-Amerikaans geworden zijn. Opstandige of ficieren waarschuwden Wash ington zich niet met de zaken te bemoeien, omdat zij bereid wa ren de Filipijnen te veranderen in 'een nieuw Vietnam'. De Filipijnen worden heen en weer geslingerd tussen een hang naar alles wat Ameri kaans is en felle haat tegen de Amerikaanse inmenging en overheersing. En als het gaat om kwesties als de aanwezig heid van de bases, lopen de emoties hoog op. „De kwestie van de bases draagt ertoe bij dat de Filipijnen verstrikt blij ven in een neurotische, mani puleerbare en psychisch ver lammende afhankelijkheid", schreef de Amerikaanse diplo maat Francis Underhill die in de jaren zéventig in Manila ge vestigd was. De opiniepeilingen geven aan dat nog altijd zestig pro cent van de bevolking wil dat de Amerikaanse bases in de Fi lipijnen blijven. Maar de trend is dat die steun omgekeerd evenredig is aan de groei van het nationalisme. Door Abdelmajid Bejar (IPS) TUNIS - De Tunesische po litie gaat maatregelen ne men om de voorkomen dat heilige plaatsen en mos- keeen gebruikt worden voor politieke agitatie, zo heeft een regeringswoordvoerder meegedeeld. De maatregelen volgen op twee gewelddadige botsingen tussen leden van de fundamentalisti sche moslimbeweging de 'En- nahdha' (wedergeboorte) en de politie bij de moskee van Ibn Khaldoun-city, een voorstad van de hoofdstad Tunis. Na de ongeregeldheden zijn tientallen mensen gearres teerd. Ibn Khaldoun-city is een arbeiderswijk waar veel fun damentalistische moslims wo nen, die tot Ennahdha behoren, een beweging die niet wettelijk erkend is door de Tunesische regering. De Tunesische pers citeerde bronnen die meldden dat de ongeregeldheden vorige week zaterdagavond begonnen nadat de politie met traangas ingreep, om te voorkomen dat Mabrouk Zren, een van de Ennahdha- leiders, na het avondgebed in de moskee een politieke bijeen komst zou houden. De menigte die zich voor de moskee had verzameld sloeg vervolgens met stukken hout, ijzeren sta ven en stenen op de politie in. De botsing liep uit op een ge vecht waarbij zowel de politie als de moslims versterking kregen. Aan beide kanten viel een onbekend aantal gewon den. Mabrouk Zren werd door de politie gezocht voor het hou den -van politieke bijeenkom sten in El Ouardia, een ander stadsdeel van Tunis waar ook veel fundamentalisten wonen, maar hij wist te ontkomen. Drie jaar geleden, in 1987, vond een soortgelijke gebeurte nis plaats. Zren werd toen na een bloedig gevecht tussen de politie en leden van zijn islami tische beweging MTI, de voor loper van Ennahdha, opgepakt. In datzelfde jaar werden de lei ders van MTI veroordeeld tot zware gevangenisstraffen. De voormalige president Ha- bib Bourguiba, die steeds meer greep verloor op de politieke si tuatie, was ontevreden met deze straffen en wilde een nieuw proces waarbij de dood straf zou worden uitgesproken, vooral voor de leider van MTI, sjeik Rached Ghannouchi. Maar op dat moment besloot de huidige president, Zine el Abidine Ben Ali in te grijpen. In de staatsgreep van 7 novem ber 1987, die zonder bloedver gieten verliep, nam hij de macht over en kondigde ver volgens amnestieregelingen af waardoor de leiders van de is lamitische beweging vrij kwa men. Aan de verstandhouding tussen de regering en de funda mentalisten kwam een einde toen de regering weigerde de Ennahdha te legaliseren en de fundamentalisten ervan be schuldigde het land in een staat van 'anarchie en obscurantis me' te willen brengen. Ook werd de beweging verweten dat zij zich verzette tegen de secularisering van Tunesie zo als het verlenen van meer rechten aan vrouwen. Som mige fundamentalisten waren hier fel tegen. Aanhangers van Ennahdha zijn voorstanders van een maatschappij vorm zoals in Iran en de invoering van de sharia, de islamitische wet, in zijn meest strikte vorm. De Tunesische regering en de leden van de regerende de mocratische constitutionele partij RCD, hebben inmiddels een krachtige campagne gelan ceerd tegen de Ennahdha-be- weging, met als slogan: 'Niet naar een religieuze politieke partij.' Ook het buurland Algerije kampt met toenemende span ningen tussen de regering en fundamentalistische groepe ringen, zoals het islamitische front voor nationale redding (FIS), een religieuze politieke partij die wordt erkend door de Algerijnse autoriteiten. Vol gens waarnemers zijn Tunesie en Algerije begonnen om hun krachten te bundelen tegen de fundamentalisten. Zij verwachten niet dat de Tunesische autoriteiten de En- nahdha-beweging, wiens leider sjeik Rached Ghannouchi de laatste jaren in ballingschap leeft, erkent. Wel hebben de autoriteiten toestemming gege ven voor de publikatie van het weekblad 'El Fajr' (de ochtend) door de fundamentalistische beweging. Door Abraham Lama LIMA - De wereld raakt steeds meer opgedeeld in econo mische blokken. De vijf Andeslanden in Latijns-Amerika zijn zich er pijnlijk van bewust dat ook zij nauwer moeten samenwerken om economisch overeind te blijven. De pre sidenten van de vijf landen probeerden onlangs een aantal hobbels te nemen op weg naar het ideaal van de integratie. Venezuela, Colombia, Peru, Ecuador, Bolivia en Chili - de zes landen aan de westkust van Latijns-Amerika - besloten in 1969 hun krachten te bundelen. Maar hun pact liep uit op een financieel fiasco. Chili stapte in 1976 uit de Andes-groep. De an dere landen zitten nu nog steeds opgescheept met de zware financiële last die is overgebleven uit het eerste de cennium. Het gezamenlijke industrie program behelsde ondermeer de opzet van fabrieken in sec toren die tot dan toe niet of nauwelijks aanwezig waren in de regio, zoals de staal, de pe trochemie en de auto-industrie. De interne markt van de An deslanden bleek echter te klein en de produktiekosten te hoog, zodat de investeringen niet rendabel bleken. De vijf landen zijn het nog steeds niet eens over de onderlinge verdeling van de kosten. Na de verkiezing van de Ve nezolaanse president Carlos Andres Perez vorig jaar fe bruari werd besloten de sa menwerking nieuw leven in te blazen. Afgesproken werd dat de presidenten voortaan twee keer per jaar bijeenkomen om de voortgang te bespreken in de uitvoering van het tienja- ren-plan, dat in nauw onder ling overleg is opgesteld. De doelstellingen zijn nu wat bescheidener dan in de jaren zeventig. De planeconomie heeft veel van zijn glans verlo ren. De Andeslanden lijken te beseffen dat een rigide, door politici vastgelegd programma van investeringen, niet de aan gewezen weg is. Daarom stre ven de landen nu naar betere aansluiting bij het bestaande bedrijfsleven en het aantrek ken van investeringen uit het buitenland. Van de vijf landen is Bolivia het meest sceptisch over de ze geningen van de samenwer king. De Boliviaanse economie hoort tot de minst ontwikkelde van de regio. Maar landen als Venezuela en Peru willen er hard aan trekken. „De Euro pese landen staan op de drem pel van economische eenwor ding. Mexico probeert aanslui ting te vinden bij de Verenigde Staten en Canada. Wij kunnen niet achterblijven. Alleen staan we te zwak in onderhandelin gen over prijzen en tarieven", aldus de Peruaanse minister van Buitenlandse Zaken Guil- lermo Larco Cox. Op de agenda stonden onder meer plannen om de onderlinge regionale handel te bevorde ren, een gezamenlijke aanpak van het schuldenprobleem en de drugshandel. De presidenten zetten hun handtekening onder de oprichting van een regionaal ontwikkelingsfonds met een startkapitaal van vier miljoen dollar. De Andeslanden overwe gen verder een gezamenlijk paspoort in te stellen, zodat de burgers vrij zijn van het ene land naar het andere te reizen. Het onderwijs in de vijf landen zal op elkaar worden afgestemd, zodat de diploma's onderling verge lijkbaar zijn en studenten gemakkelijker in een van de buurlanden kunnen doorle ren of een baan zoeken. Ver der zijn de landen van plan WASHINGTON (IPS) - Het debat over de staatkun dige toekomst van het eiland Puerto Rico is deze week opnieuw opgelaaid. Vrijdag heeft de gouver neur van Puerto Rico, Rafael Hernandez Colon, aan de Amerikaanse president George Bush gevraagd geen openlijke steun te verlenen aan de beweging op het eiland die streeft naar de aansluiting van Puerto Rico bij de Verenigde Staten als 51ste staat. verloren gaan, een zesde deel van de beroepsbevol king, als Puertoricanen volgend jaar besluiten tot aansluiting bij de Ver enigde staten of onafhan kelijkheid. De inwoners van Puerto Rico hebben nog een j aar de tijd om na te denken over de keuze tussen volledige aansluiting bij de Ver enigde Staten, voortzetting van de huidige status van staatkundige verbonden heid met datzelfde land of volledige onafhankelijk heid. Volgend jaar moet een volksstemming een einde maken aan alle onzeker heid. Puerto Rico, een eiland in de Caribische zee, ongeveer 1200 kilometer ten zuid oosten van Florida, is sinds 1952 staatkundig verbonden met de Verenigde Staten in de vorm van een soort 'commonwealth'. Die houdt in dat Puertoricanen on derdaan zijn van de Ver enigde Staten en een Ame rikaans paspoort hebben. Zij mogen echter niet deelnemen aan Ameri kaanse presidentsverkie zingen, waar weer tegen over staat dat zij ook vrij gesteld zijn van betaling van Amerikaanse belastin gen. In binnenlandse aan gelegenheden beslist de eigen Puertoricaanse rege ring, maar zaken als defen sie en buitenlandse betrek kingen vallen onder de Amerikaanse regering. Puerto Rico wordt in Washington vertegenwoor digd door een zogenaamde 'Resident Commissioner', die zitting heeft in het Huis van Afgevaardigden, maar geen stemrecht heeft. Omdat Puerto Rico in de economische luwte van de machtige noorderbuur ligt, floreren de handel en indu strie redelijk op het eiland, en steekt het land gustig af tegenover de omringende landen. Wel kent het land een relatief hoge werkloos heid, die schommelt tussen de 15 en 20 procent. Het eiland is een belas tingparadijs voor Ameri kaanse ondernemers, die vanuit Puerto Rico vrije toegang hebben tot de Amerikaanse markt, zon der aangeslagen te worden voor Amerikaanse belas tingen. Daarnaast ontvangt het land jaarlijks vier mil joen dollar Amerikaanse steun. De economische voordelen die uit de staat kundige verbinding met de noorderbuur voorvloeien hebben altijd centraal ge staan in de discussie over de status van Puerto Rico. De Puertoricanen hebben bij het referendum de keuze tussen de voortzet ting van de huidige status, aansluiting bij de Ver enigde Staten als 51ste staat of de onafhankelijkheid. Als Puerto Rico's huidige status wordt opgeheven zal de Amerikaanse steun wor den stopgezet en zullen de belastingvoordelen ver dwijnen. De PDP van Colon is, in navolging van president Bush, voorstander van de handhaving van de huidige status van Puerto Rico. Volgens een recent ver schenen rapport van de partij zullen 145.000 banen De politieke arena van Puerto Rico wordt gedomi neerd door de Puertori caanse Volkspartij (PDP) van Colon en de Nieuwe Progressieve Partij (NPP). De grootste oppositiepar tij, de Nieuwe Progressieve Partij (NPP) is voorstander van de overgang naar vol ledige integratie in de Ver enigde Staten als 51ste staat. De NPP geeft toe dat aansluiting bij de Ver enigde Staten zal leiden tot afschaffing van de huidige belastingvoordelen. Maar na verloop van tijd, als de economie zich heeft aange past, zullen de nadelen van die afschaffing niet meer voelbaar zijn, aldus de NPP. Deze visie wordt beves tigd door een rapport van de financiële commissie van de Amerikaanse se naat. Volgens dit rapport zal aansluiting van Puerto Rico bij de Verenigde Sta ten leiden tot een toename van toerisme en een ver hoogde belangstelling van industrie. Het voordeel na aansluiting als politiek vol waardig te worden be schouwd in de Verenigde Staten is een belangrijk ar gument voor de NPP. Harry McPherson, advo caat en adviseur van de NPP denkt dat economi sche overwegingen wellicht aanleiding zullen zijn voor de Puertoricanen om tegen aansluiting te stemmen. Maar „die kiezers zullen er na het refendum misschien achterkomen dat politieke impotentie een hoge prijs is voor de handhaving van een welvarend belastingpa radijs", aldus McPherson. De beweging voor totale onafhankelijkheid is een nieuwkomer binnen de Puertoricaanse politiek. Tijdens de parlementsver kiezingen in november 1989 haalde het parlementslid David Noriega (niet te ver warren met de Panamese ex-dictator) van de Puerto ricaanse Onafhankelijk heids Partij (PIP) een klin kende overwinning. Er werden 180.000 stemmen op hem uitgebracht. Hij was daarmee veruit de populairste politicus. Zijn partij viel minder in de smaak bij de kiezers, met slechts zes procent van de stemmen, goed voor twee Van de 51 kamerszetels. No riega heeft zijn populariteit te danken aan zijn aanval len gericht tegen de twee grote partijen in de vooraf gaande zittingsperiode van het parlement en de uitge kiende verkiezingscampag ne. Hoewel uit de verkie zingsuitslag blijkt dat meer dan 90 procent van de kie zers tegen onafhankelijk heid is, betekent het per soonlijke succes van No riega wellicht dat de pu blieke opinie langzaam verandert. t wm *S tf ■>,- t %a - - I y HÊVtuyK. L; - Vier presidenten van de Andes-landen arriveren bij de topontmoeting in Peru. Van linksf naar rechts de presidenten Garcia (Peru), Perez (Venezuela), Borja (Equador) en Zamora (Bolivia) - fotoap meer televisieprogramma's „Dat nu de regeringslei- integratie buigen, geeft het decennia heeft gemist", en actualiteitenrubrieken ders zich twee keer per jaar proces een nieuwe dyna- dus de Venezolaanse ali gezamenlijk te produceren. over de voortgang van de miek, die het de afgelopen vaardigde Pedro Carmo111! Van onze Haagse redactie DEN HAAG - De vraag of de Europese Gemeenschap haar sancties tegen het apartheidsbewind in Zuid- Af rika moet blijven hand haven ondanks de gunstige ontwikkelingen van de laatste maanden, wordt één van de moeilijkste kwesties op de komende EG-top in Dublin. De Ierse premier Haughey, nog tot 1 juli voorzitter van de EG-mi- nisterraad, zei dat gisteren in Den Haag. „De discussie in Dublin zal ze- Indo De veertien landen en vier in* de Inter Gouvernementele Gr vormen, zullen Djakarta het drage van waarschijnlijk 4,3 gulden tegen de huidige koers Vorig jaar kreeg Indonesië e plus 1,9 miljard aan speciale h Net zo min als zijn WD- en CDA-voorgangers sprak de PvdA-bewindsman in zijn ope ningsrede over schendingen van de mensenrechten in Indo nesië. Schoo en Bukman heb ben de mensenrechten wel in de wandelgangen aan de orde gesteld, en het ligt voor de hand dat Pronk dat pok zal doen. De enige verwijzing naar de rechten van de mens in Pronks openingstoespraak was een op merking dat het recht om niet arm te zijn hét meest elemen taire mensenrecht is. Toch heeft hij, door het gedurende enige tijd opschorten van spe ciale hulp van 27 miljoen, wel een verband erkend tussen ont wikkelingssamenwerking met Indonesië en de mensenrech ten. Deze opschorting was een protest tegen de executie van vier politieke gevangenen die waren veroordeeld in verband met gebeurtenissen van een kwart eeuw geleden, en die lange jaren in een dodencel hadden doorgebracht. Het Verdrag van Lomé, dat handel en ontwikkelingssa menwerking tussen de EG-lan- den en de zgn ACP-staten re gelt, voorziet zelfs formeel in het opschorten van hulp als de mensenrechten ernstig en sys tematisch worden geschonden. Maar de Afrikaanse, Carabi- sche en Paeificstaten ontvan gen maar een fractie van wat naar Indonesië gaat: 66 landen moeten 10,8 miljard ECU, circa 25 miljard gulden, over vijf jaar verdelen. De IGGI wordt gevormd door, behalve Indonesië zelf, Austra lië, Oostenrijk, België, Canada, Frankrijk, de Bondsrepubliek Duitsland,' Italië, Japan, Ne derland, Nieuw-Zeeland, Spanje, Zwitserland, het Ver enigd Koninkrijk en de Ver enigde Staten, plus de Wereld bank, het Internationaal Mone tair Fonds (IMF), de Aziatische Ontwikkelingsbank (ADB) en het VN-Ontwikkelingspro- gramma (UNDP). Het overleg wordt gevoerd op basis van jaarlijkse rappor ten van de Wereldbank en het IMF over de economische en monetaire ontwikkelingen in Indonesië. Jaarlijks wordt een speciaal onderwerp behandeld. Dit jaar is dat het duurzaam terugdringen van de armoede. Minister Pronk was vol lof over Jakarta's economisch be- tam. In het fiscale jaar '89-'90 loehep de economische groei 7 pooont, 2 procent meer dan in jjet Vijfjarenplan nodig werd geoordeeld voor een evenwieh- t'ge toename van vraag en lafK op arbeidsmarkt. De I? "ankelijkheid van olie en gas li? Verminderd - de inkomsten I'ePen terug van 70 procent van I et totaal in het begin van de K°ren tachtig tot 30 procent [thans. ^rmoe den^lriike Derde-Wereldlan- r is economische herstructu- f 'n£ gepaard gegaan met gemende armoede. Maar In- t„2es'e is er in geslaagd om en 1984 en 1987 het deel van

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1990 | | pagina 4