sbureau
ook nie
eplekjes
DE STEKR
[VARA gaat steunfraude te lijf
l?"
Nieuwe zendtijdindeling televisie per 1 oktober
|DE KLOOF' MET PAUL WITTEMAN BEZORGD OVER MISBRUIK
fey
Kunst uit Kenya
De wrede Joan Crawford
Super Channel in DDR
Hoe beperkt Lucebert is
dan even langs de
ink. U krijgt er des-
les kan voor u
verzekeringen,
:n: tot straks?
DONDERDAG 18 JANUARI 1990
SPEELFILMS OP TV
I Door Jan Koesen
Gevaar
L7.995r
Boele Bregman: engagement in kleur
Materie en mens
„Als je in Nederland iets zou maken als
'Golden Girls' - het zou een gigantische
klapper zijn.
Erik van Muiswinkel, cabaretier
van der Reijden
FOTODESTEM/JOHANVANGURP
HILVERSUM (ANP) - Het
NOS-bestuur beslist vrij
dag in een besloten verga
dering over een nieuwe in
deling van de televisiezend
tijd per 1 oktober.
De programmaleiders van de
gezamenlijke omroepen, die
zijn vertegenwoordigd in het
NOS-bestuur, zijn het al eens
geworden over een schema,
waarin op maandag de NCRV
uitzendt op Nederland 1 en de
AVRO op Nederland 2. Het da
gelijks bestuur van de NOS,
bestaande uit voorzitter J. van
der Reijden en vice-voorzitter
A. van den Heuvel, zijn het er
ook mee eens.
Voor dinsdag staat op Ne
derland 1 de EO en op Neder
land 2 Veronica, op woensdag
op Nederland 1 de KRO en op
Nederland 2 de TROS, op don
derdag op Nederland 1 de
VARA en op Nederland 2 Vero
nica, op vrijdag op Nederland 1
de NCRV en op Nederland 2 de
TROS, op zaterdag op Neder
land 1 de VARA en op Neder
land 2 de AVRO en op zondag
op Nederland 1 de KRO en op
Nederland 2 de VPRO.
De indeling geldt voor één
jaar en de televisiedirecteuren
hebben alvast laten weten dat
voor de volgende indeling de
avond van de VPRO bespreek
baar moet zijn.
Tussen de
TROS en de NOS (altijd op Ne
derland 3) moet nog worden
overlegd over het uitzenden
van voetbal op de woensdag
avond als er meer wedstrijden
tegelijk zijn.
De omroepen hebben afge
sproken dat zij de drie netten
goed willen coördineren. Tus
sen 18.00 en 24.00 uur willen zij
op één van de drie netten een
programma voor een groot pu
bliek. Ook willen zij tegengaan
dat op de verschillende netten
tegelijkertijd dramaproduk-
ties, informatieve programma's
of kinderprogramma's worden
uitgezonden.
Op het moment is de zender
indeling als volgt: maandag:
KRO op Ned 1, AVRO op Ned 2;
dinsdag: NCRV op Ned 1,
TROS op Ned 2; woensdag: EO
op Ned 1, Veronica op Ned 2;
donderdag: VARA op Ned 1,
AVRO op Ned 2; vrijdag: KRO
op Ned 1, TROS op Ned 2, za
terdag NCRV op Ned 1, Vero
nica op Ned 2 en zondag:
VARA op Ned 1 en VPRO op
Ned 2.
Joan Crawford.
- FOTO KIPPA
Vakantie plannen,
dan nu de nieuwe zoi
folder van Solmar Tou|
Per luxe bus naar
Spaanse stranden.
alle voordelen die Uw
aangenaam maken in
gratis folder. Extra voord
lig door rechtstreekse
koop. U kunt al 10
naar de zon, met vol|
in april/mei voor f
juni 319,-, juli/ai
499,-. Royal cij
slechts 35,- retour,
nu, elke vrijdag naar
dorm v.a. 269,-.
folder van
HILVERSUM - De VARA gaat vanavond een ta-
|boe opheffen dat ze lang in stand heeft gehouden.
De omroep moet constateren dat er nogal wat ge-
Isjöemeld wordt met sociale uitkeringen.
_En de conclusie is dat het zo niet langer kan. In de ru-
Solmar Tourslbriek 'De Kloof wordt het verschil tussen politieke en
maatschappelijke werkelijkheid behandeld. Dit gebeurt
ineen discussie, vaardig geleid door Paul Witteman, met
als geestelijk vader Vara's ideoloog Jan Nagel.
Tel. 040-460560.
Tientallen jaren benaderde de
VARA de steunfraude hoofd
zakelijk vanuit één hoek: mis
bruik op grote schaal was een
indianenverhaal. Nu lijkt dit
allemaal omgedraaid: linkse
deskundigen spuien him kri-
In het forum zitten figu
ren van wie een groot deel van
onbetwiste socialistische huize
is: staatssecretaris Elske ter
Veld, PvdA-hoogleraar dr. Flip
de Kam, de presentator zelve,
plus de andere kant van de me-
dalje in de vorm van een we
tenschapper, hoofden van so
ciale diensten en een sociale re
chercheur.
Het is een keurige discussie
geworden. Niks geen ge
schreeuw door elkaar heen,
hete koppen die elkaar
media-vliegen afvangen, geen
loopgraven-geschut, maar ge
woon een dame en enige heren
die op beschaafde toon, de een
wat triomfantelijker dan de
ander, hun bezorgdheid uit
spreken over het misbruik van
iets dat eigenlijk een hoog so
ciaal goed moet zijn.
Jan Nagel: „Wij moeten alle
onderwerpen aan de orde stel
len. Ik ben zelf een echte socia
list en ik vind die uitkering een
groot goed. Misbruik en fraude
kunnen het stelsel als zodanig
in gevaar brengen. De laatste
jaren kregen we wel eens te ho
ren, is de VARA niet te voor
zichtig geworden? Ik denk dat
deze discussie de nieuwe lijn
kan aangeven waarmee we be
zig zijn."
En Paul Witteman vult aan:
„Ik geloof niet dat de oude VA
RA-achterban erg veel moeite
met dit onderwerp zal hebben.
Er is nogal wat veranderd in de
afgelopen jaren. Bovendien
kunnen wij beter dit onder
werp te berde brengen nu de
PvdA in de regering zit. Zat de
PvdA nog in de oppositie, dan
zou je ons het verwijt kunnen
maken dat we met zo'n uitzen-
Paul Witteman: „Ik geloof niet dat de oude VARA-achterban erg veel moeite met dit on
derwerp zal hebben.foto dijkstra
ding de WD in de kaart spe- Tegen het slot van de discussie
len. Dat kan nu in elk geval belooft staatsseretaris Ter Veld
niet." dat ze de volgende voornemens
heeft: wat betreft het ziekte
verzuim - preventie, controle
en terugdringen. Wat betreft
werkweigering - sanctioneren,
straffen. Wat betreft niet opko
men bij sollicitaties - nagaan
wat er aan de hand is en als het
willens en wetens is, ook een
reden voor sanctie. En tenslotte
zegt ze: „Fraude en oneigenlijk
gebruik bij sociale uitkeringen
bestrijden we met elkaar. Dat
is niet links of rechts, dat is
normaal."
Diezelfde staatssecretaris
geeft ook in de uitzending een
22-jarige werkloze er van langs
die liever steun trekt dan dat
hij smerig werk doet. De groot
ste bestrijder van steunfraude
in het forum is De Kam. „Bij de
WAO zie je vreemde dingen.
Wij zijn veruit het ongezondste
land van Europa, want meer
dan 15 procent van de beroeps
bevolking zit in de WAO. Een
derde van de thans 800.000 WA-
O'ers of AAW'ers zit daar op
psychische gronden in, dat was
20 jaar geleden nog maar 1 op
10. De WAO was voor iemand
die zijn been kwijtraakte of ene
blok op zijn nek kreeg, maar
niet voor mensen die een beetje
overspannen werden."
De twee professionals in het
sociale werk kunnen de fraude
alleen maar met een ongeluk-
lig gezicht onderstrepen. Vol
lens de wetenschapper komt 2
tot 2,5 miljard verkeerd terecht.
Een derde van de uitkeringen
in de Bijlmer wordt volgens
hem ten onrechte verstrekt.
Joan Crawford was een ge
vierde filmster, maar haar
geadopteerde dochter
Christina heeft een heel an
dere kant van haar karak
ter ervaren. Joan eiste van
haar een stiptheid, die een
kind niet op kan brengen, en
strafte haar op zeer wrede
wijze. De filmster zocht
haar vertier in feesten, veel
drank en veel mannen en
kon maar weinig velen van
haar dochter. Dat leidde tot
angstaanjagende uitbar
stingen van woede.
Het is te zien in de Ameri
kaanse film Mommie dea
rest uit 1981 van Frank Perry, die vanavond om 20.27 uur op
Nederland 2 wordt uitgezonden. Joan Crwaford wordt ver
tolkt door Faye Dunaway.
Beer, een film van Patricia Kelly uit 1985, wordt vanavond
om 22.25 uur door Veronique vertoond. Het is een satire op
de moderne publiciteitstactieken. Loretta Swit (uit 'MASH')
speelt een ambitieuze manager, die voor een campgane voor
een biermerk echte mannen nodig heeft.
BBC 1 brengt om 15.15 uur de western The last train
from Gun Hill van John Sturges (1959). Een verbitterde she
riff zoekt de moordenaar van zijn vrouw. Met Kirk Douglas
en Anthony Quinn
Once a thief heet vanavond om 20 uur op Duitsland 3 'Mil-
lionenraub in San Francisco. Ralph Nelson maakte de film
in 1965. De op wraak beluste politieman Van Heflin maakt
het leven zuur van ex-delinquent Alain Delon. Ann-Mar-
gret speelt ook mee.
AMSTERDAM (ANP) - Het commerciële televisiekanaal Super
Channel is nu ook te ontvangen in de DDR. Gisteren liet Super
Channel weten dat 20 miljoen Europese huishoudens het station
kunnen ontvangen, een mijlpaal die te danken is aan de aanslui
ting van de Oostduitse plaats Dresden en de omliggende gebieden.
potentieel aan kijkers ligt vol
gens de zender rond vijftig mil
joen.
Super Channel heeft inmid
dels contacten met de Oost
duitse omroep voor een mu-
ziekuitzending. Het station is
voor het grootste deel in han
den van de Italiaanse familie
Marcucci.
De Duitstalige landen, de DDR,
de Bondsrepubliek, Oostenrijk
en Zwitserland, zijn met bijna
acht miljoen aansluitingen de
belangrijkste landeft voor Su
per Channel. De Benelux is met
bijna 6,5 miljoen aansluitingen
het tweede belangrijke gebied
voor Super Channel. Het totale
ak**, maar ook met 'n
Lambda-sonde. Zo vol-
aese milieu-normen.
:ringen. Van diesel tot I
irio. En wat dacht u van
mogelijkheden on-
js te komen voor meer
ICTIE VOOR HAAR REKENING NEEMT-
01640-43950. BREDA, M
LANGE BRUGSTRAAT 53-»l
!S EN ZN., ST. JANSTRAAT »l
3STRAAT 1, TEL.: 01684-239J
ROOSENDAAL, BROERMA
UZEN, GARAGE
f3380.
Beeldende kunst uit Kenya. Tech
nische universiteit Eindhoven
(hoofdgebouw). Open: dagelijks 9-
18uur. Toten met 18februari.
Binnen het kader van het fes
tival 'Afrika springlevend'
(met o.a. Buchi Emecheta, mo
deshow, discussies) is deze
tentoonstelling georganiseerd.
De opzet van het festival is om
stereotype beelden, die er om
trent dit werelddeel bestaan,
te doorbreken. Dat geldt ook
de beeldende kunst. Deze ten
toonstelling is samengesteld
door een commissie van de
Eindhovense Studium Gene
rale, die het festival organi
seert. Daarbij is vooral ge
bruik gemaakt van een op
Westerse leest geschoeide ga
lerie (Watatu) in Keyna, van
opgestuurd beeldmateriaal en
van de collectie Keniaanse
kunst van het Museum für
Völkerkunde in Frankfurt.
Het lijkt er dus weer op dat
nier bepaald werd wat waar
devolle Kenyaanse kunst is.
Ook het - overigens uitste
kende - schriftelijke begelei-
dingsmateriaal werd alleen
geschreven door witte studa-
*en. Er is een goed informa
tieve catalogus en het tijd
schrift 'Onze Wereld' heeft
oen uitvoerige bijdrage van
Mar Oomen en Walter van
Hulst over Kenyaanse schil
ders.
De belangstelling voor
kunst uit 'de derde wereld'
noemt over hand over hand
toe: oude traditionele kunst
els belegging en hedendaagse
kunst als teder primitivisme
°t folklore. Toch staan mu
seumdirecteuren (voor zover
ze belangstelling hebben), ga
leriehouders, commissies en
kunstliefhebbers met de mond
vol tanden als ze eerlijk zijn.
unze normen en passe-par-
®uts betreffende (westerse)
kunst blijken niet toepasbaar
P die 'exotische kunst' en
Jkm worden ze gehanteerd,
r® meeste tentoonstellingen
4in dan ook geselecteerd door
westerse smaak en -kwali-
«tsnormen.
Bij de opening van deze
tentoonstelling vroeg kunst
historicus Paul Faber uit Rot
terdam zich in zijn inleiding
af of we op weg zijn naar een
wereldkunst? Is er immers
geen nieuw patroon van ge
lijkwaardige wereldrelaties in
de maak door de groeiende
communicaties? Maar ook hij
had zijn twijfels bij de door
het Westen samengestelde ex
posities van 'vreemde' cultu
ren. Toch meende hij dat op
deze tentoonstelling gepoogd
was een objectief beeld te ge
ven van de hedendaagse kunst
in Kenya.
Het is een spannende ten
toonstelling, omdat je er let
terlijk ziet hoe de heden
daagse Afrikaanse (beter: Ke
nyaanse) cultuur een amal
gaam is van allerlei invloe
den: van zowel verschillende
stammenculturen als westers-
koloniale impulsen. In de bio
grafieën van het dozijn expo
santen lees je hoe velen be
gonnen zijn als souvenirschil
ders die de westerse toerist
naar de ogen schilderden. Je
kon op die manier deel krijgen
aan enige welvaart. Boven
dien waren de opleidingen (in
Kenya zijn er drie), zoals in
talrijke oud-koloniale gebie
den, Westers georiënteerd.
Geleidelijk aan, met het
groeigevoel van een identiteit,
ontstaat er iets van een eigen
vrije kunst. Deze kan niet te
rugvallen op tradities, omdat
kunst in het verleden bete
kende: toegepaste kunst; sier
kunst met vaak een religieuze
ondertoon. Deze Kenyaanse
kunst is dan ook een nieuw
verschijnsel, waarbij de be
hoefte tot vertellen zeer Afri
kaans is, maar de uitwerking
van het verhaal gebaseerd
wordt op oude- en nieuwe
technieken, op Afrikaanse en
Europese invloeden. Dat le
vert een zeer divers beeld op.
Opvallend en geliefd is het
werk van een Ancent Soi,
waarop talloze Afrikaanse
koppen een eigen leven lijken
10-12 en 14-17 uur; vrijdag 19-21
uur en zondag 14-17 uur. Tot en
met 26 januari.
Paul van Haasen is funda
menteel bezig met de schilder
materie en zichzelf. Dat wil
zeggen dat hij niets wil ver
beelden mètmaar wel een
indruk wil geven van. Zijn
schrift lijkt, voor de buiten
staander, op het eerste gezicht
willekeurig, driftmatig, onsa
menhangend en obstinaat. De
bewegingen schijnen haaks op
elkaar te staan, de kleuren
vechten met elkaar. Bij lang
durige beschouwing kan er
iets groeien van ritme, samen
hang en kleurharmonie;
wordt het schilderij 'geboren'
voor de kijker. Wisselend,
maar spannend genoeg.
Er is nog een tweede cate
gorie schilderijen, die veel
monumentaler van opzet is;
lent is ontbloot, maar wier
hier getoonde werk een zeer
sterke, tè sterke invloed van
de stijl van Kees van Bohe-
men verraadt. Verder is er on
der meer fraaie kleinplastiek
van o.a. Maurice Brams,
Chadwick en Reinhoud te
zien.
Willem Enzinck
waarin de kleur, het ritme en
de vorm worden opgevangen
in bewust geconcipeerde vlak
ken. Er lijkt geen direct ver
band te bestaan tussen beide
categorieën. Rust tegenover
onrust. Driftig expressionisme
tegenover weloverwogen es
theticisme (gewoon mooi). Er
gebeurt iets op deze expositie.
H.E.
Francis Kahuri: Cheer Up; batik, 71x83 cm (Kenyaanse
kunst).
te leiden min of meer los van
een archaïsche-, kleurrijke
invulling. De uit Zuid-Afrika
stammende activist Ndlovu
schildert realistische taferelen
over de strijd tegen apartheid,
die in hun vormgeving nogal
'Westers' lijken als je ze bij
voorbeeld ziet naast de intri
gerende lino's van Owiti of de
verhalende batiks van Kahu
ri.
Een Odya vertelt op een
realistische manier over het
harde verleden van Kenya.
Een Njenga valt op door zijn
beweeglijke abstracties en een
Sekano door zijn Afrikaanse
vertaling van Picasso (de cir
kel is weer rond). Er zijn ook
enkele kleine plastieken van
Wanjau en Diang's, die res
pectievelijk beweeglijk ex
pressieve dierfiguren en
ruimtelijke volumen schiepen.
Er zijn ruim zestig werken
te zien, waarvan de meesten -
voor zeer schappelijke prijzen
- te koop zijn. Het is een expo
sitie waar je enige tijd voor
moet nemen om de verschil
lende sferen op je in te kunnen
laten werken. De moeite
waard.
H.E.
Paul van Haasen, schilderijen,
acryl, gouache en olieverf. Galerie
Micro, het Kijkhuis, Heuvel 23a,
Oosterhout. Open: dinsdag-vrijdag
Werk uit eigen Stock. Galerie
Kunstforum, Schelderode. Open:
weekdagen van 14-18 uur. Zo. van
10-18 uur. Ma.-di. gesloten. Tot 15
februari 1990.
Het is goed dat een galerie, die
regelmatig tentoonstellingen
van verschillende kunste
naars inricht, tussen deze one-
man-show ook eens een kleine
pauze maakt en die gebruikt
om de bezoekers in kennis te
brengen met de eigen stock.
Dit doet op het ogenblik Gale
rie Kunstforum te Schelde
rode bij Gent. Op haar jongste
expositie toont zij een keuze
uit de eigen verzameling.
Uiteraard treft men daar de
namen van kunstenaars aan,
die in de loop der jaren onver-
breeklijk met de galerie ver
groeiden. Dat zijn eerst en
vooral vertegenwoordigers
van de Cobragroep en aanver
wanten, voor de verbreiding
van wier werk in België de
galerie zich in de loop van
ruim twintig jaar enthousiast
heeft ingezet.
Karei Appel dus in de eerste
plaats. Van hem hangen hier
enkele litho's en een sterk
geabstraheerd en coloristisch
brillant geschilderd portret
van een kat. Terwijl uit
slechts een viertal stukken
van Appel blijkt over welk
een veelvoud van motieven en
thema's deze schilder binnen
het kader van zijn persoon
lijkheid beschikt, valt verge
lijkenderwijs op hoe uiterst
beperkt daarentegen een Co-
bra-aanleuner als Lucebert is.
Tot in den treure herhaalt
hij dezelfde aan kinderteke
ningen ontleende gedrochte
lijke mannetjes en vrouwtjes,
dan op groot, dan op klein for
maat papier of doek. Er gaat
een beklemmende verveling,
lusteloosheid en landerigheid
van dit werk uit alsof hier al
leen maar een produktie
wordt gemaakt, die, zoals be
kend, vlot van de hand gaat.
Anders is het met de Franse
dicht bij Cobra staande schil
der Jacques Doucet, die hier
met twee gloedvolle abstrakte
komposities vertegenwoor
digd is. Datzelfde geldt overi
gens voor de Vlaming Beniti
Cornelis. Een nieuwe ver
schijning in de galerie is de
Nederlandse schilderes Ger
Jansen, die zeker niet van ta-
Boele Bregman, schilderijen, beel
den en grafiek. Gemeentehuis
Nieuw-Ginneken, Ulvenhout. Open:
maandag-vrijdag 9-12 en 14-16 uur
(vrijdagmiddag gesloten). Tot 16 fe
bruari.
Deze tentoonstelling met werk
van de Fries Boele Bregman
(1918-1980) behoort tot de uit
schieters, die dit gemeente
huis de laatste tijd vaker heeft
op gebied van beeldende
kunst. De tijd lijkt rijp dat het
tentoonstelingsbeleid er dan
ook wat beter gestructureerd
wordt en de gemeente tevens
een vast budget op zijn begro
ting zet voor dit deel van het
cultuurbeleid. Het image dat
de gemeente zich langzamer
hand aanmeet met dit soort
exposities dient hand in hand
te gaan met een professionele
programmering en budgete-
ring. De kunstenaar staat nu
lager genoteerd dan de stra
tenmaker.
Bregman was een opval
lende autodidact; een loodgie
ter die het als kunstenaar ver
schopte. Bovendien was hij
een gedreven mens, die deelde
in het oorspronkelijke elan
van het socialisme. De eerste
schilderijen op deze tentoon
stelling, die een dwarsdoors
nede geeft van zijn gehele
oeuvre, laat denken aan
Werkman, die leefde vanuit
dezelfde bezieling.
Het eerste doekje heet 'De
dorpsgek'. Siep Hellinga die er
zichzelf in herkende wist dit
te verwerven. Dat werd het
begin van een lange vriend
schap en de opbouw van een
Bregman-collectie, die nu is
ondergebracht in een stich
ting. In de zomermaanden is
deze telkens te zien in de oude
Joriskerk van Britswerd bij
Sneek. In de wintermaanden
toont hij de collectie Hellinga
op andere plaatsen. Ulvenhout
(de winterresidentie van de
eigenaar) is nu aan de beurt
na de universiteit van Gro
ningen.
Bregmans doeken werden
steeds groter. Zijn wil om te
getuigen zal daaraan niet
vreemd zijn. Hij moraliseert
op een niet storende manier
omdat zijn monumentale in
stelling ethisch priegelwerk
voorkomt. De oorlog en het
verzet werkten in hem door.
Hij maakte bijvoorbeeld iro
nische doeken met verkeerde
figuren die een medaille kre
gen na de oorlog. Hij was na
de oorlog geen Cobraïst, maar
werd wel gevoed door de
zelfde mentaliteit van de oer-
schreeuw. Binnenkomend op
de expositie moest ik denken
aan die andere Fries Benner,
die als Bregman, vorig jaar in
het Singer Museum een re
trospectieve expositie had.
Uit zijn beginperiode stam
men paradijselijke doeken; de
(socialistische) verwachting
van een nieuwe wereld inspi
reerde hem. Hij moet daarbij
naar Klee gekeken hebben.
Anderen noemen Max Ernst,
Jan Mankes en Herman
Kruyder als inspirerende
voorbeelden. En een druksel
met de tekst 'Uitgezondert
Verolk.e en Godt gaat ieder
een kapot' ligt heel dicht bij
Werkman. Toch is Bregman
authentiek in de manier
waarop hij metaforisch maat
schappelijk- en persoonlijk
leed wil ombuigen naar kleu
rige expressies, die 'staan' als
harmonische getuigenissen.
Ook boefende hij de ets
kunst op een eenvoudige ma-
nier(er hangt bijvoorbeeld een
serie nieuwjaarskaarten) en
maakte hele fijnzinnige kleine
tekeningen. Er staat een over
tuigend gelast beeld, dat al
leen laat vermoeden dat hij
ook op dit gebied wat in zijn
mars had.
H.E.
