Geen directe band
tussen onderwijs
en arbeidsmarkt
EEN JUISTE KEUZE IS GEEN GARANTIE VOOR EEN PRIMA LOOPBAAN
IENSTEN 1
DIENSTEN
EDIENSTEN
ZATERDAG
13 JANUAR11990
f-
Naïef
Kwaliteit
Varkenscyclus
Niet dwingen
ie Frans van Mourik - Vormgeving Paula Polsj
GEREFORMEERDE KER»
DIENSTEN
Axel: 10 en 17 u. ds. E.v.d. Weirt.
(HA).
Terneuzen (Goede Herderkerk)
u. drs. J. Meijer, Middelburg, «v
standingskerk)10.30 en 17 u A
J. Meijer.
Zaamslag: 10 en 15 a ds. A A
Haan.
Aardenburg: 9.30 u. ds. M. LorfeP
Breskens: 9.30 en 17 u. kanj
mevr. v.d. Well.
Oostburg: 11 u. ds. M. Lorler.
Schoondijke: 9.30 en 14.30 u. ds. u
de Craene, St. Laurens.
GEREFORMEERDE KERKE,
(VRIJGEMAAKT)
T
Axel: 10 en 15 u. ds. G. de Kimpt
Terneuzen: 10 en 15 u. ds. C. ty,
we.
Zaamslag: 9.30 en 15 a dl i
Kruizinga.
CHRISTELIJKE GEREFOt
MEERDE KERK
Zaamslag: 10 en 15 u. ds. J.v. Dijk
EVANGELISCHE GEMEENTE
Terneuzen (De Kandelaar):' lOj
dhr. Koops.
Hulst (Den Dullaert): 19.30 u. db
Wulffraat
DOOPSGEZINDE GEMEENTE
Goes10 u. dr. C.v. Duin.
Vlissingen: 9.30 u. zr. C. 4
Grauw-Steyl.
LEGER DES HEILS
Terneuzen (Donze Vlsserstr.): jj
u. heiligingsdienst 19 u. avond
dienst beiden olv. korpsofficier«
NIEUW APOSTOLISCHE KERK
Terneuzen/Hoek (Molendijk 9
Hoek): zond. 9.30 u. dienst.
Goes (Turfkade 1): Elke 2e enk
zondag 9.30 u. dienst
Vlissingen (A de Westerbaan 21
W-Souburg) - zond. 9.30 en 18 u
woensd. 20 u. dienst.
Souburg - Martinüskerk. zond. 11
u.
Domburg- Willibrorduskerk- 1,
en 3e zat. 19.15 u.
OOST-ZEEUWSCH-VLAANDE-I
REN
Clinge - H. Hendricus. zat 19 ui
zond. 9.30 u.
Hulst - H. Willibrordus. zat 19 u|
zond. 9.30 en 11.30 u.
Graauw - Maria ten Hemelopel
ning. zat. 19 u.
St Jansteen - H Johannes de Dof
per. zat 19 u. zond. 10.30 u.
Boschkapelle - H. Petrus en Paul
lus. zond. 11.00 u.
Westdorpe - O. L. Vr. Visitatkl
zat 19 a
Hengstdijk - H. Catharina. zatl
19.00 u.
Heikant - H. Theresia. zat 19 u
zond. 10 u.
Kloosterzande - H. Martinus. zatl
18.30 u. zond. 11.00 u.
Koewacht - H. H. Philippus
Jacobus, zat 19 u. zond. 9.00 u. I
Lamswaarde - H.. Cornells, zondl
9.30 u.
Nieuw-Namen - H. Jozef, zondl
11.00 u.
Ossenisse - H. Willibrordus. zondl
9.30 u.
Stoppeldijk - H. Gerulphes. zondl
9.30 u. I
Sluiskil - St. Antonius. zat 19 u
zond. 11 a
Terhole - H Gerardus Majelli|
zond. 11.00 u.
Axel - H. Gregorius de Grote. 1
19 a zond. 11 u,
Philippine - O. L. Vr. Hemd
vaart. zond. 9.30 u.
Sas van Gent - Maria Hemel
vaart, zat 19 u. zond. 11a
Zandstraat - H. Pastoor van An
zond. 10
Terneuzen - H. WillibrordusfTri
niteitskerk). zat. 19 a zond. 9.15 a
10.30 a Verrezen Christin
Maand. tm. zat. 19 a zond. 9.30 a
11 uur.
Hoek - H. Kruiskerk, zond. 103
a
Zuiddorpe - H. Maria Hemel
vaart, zat 17 a zond. 9.45 a
|weekeinde is onderstaande pastorie te
REN
- Van zond. 12 u. tot maand. 24 u. Past.
estdorpe, Sas van Gent, Zuiddorpe -
st. J. Voeten, tel. 01150-19451.
Honderdduizenden volgen jaarlijks onderwijs. Jongeren doen dat
omdat ze leerplichtig zijn of door willen studeren. Ouderen omdat ze
ervaren hebben dat je eigenlijk nooit uitgeleerd bent. Ouderen vormen
dan ook een groeiende groep binnen het onderwijs.
Beide groepen zijn vertegenwoordigd in deze onderwijsbijlage. Of het
nu gaat om de krachtpatser, die uit maatschappelijke onvrede in record-
tempo een rechtenstudie deed, de vijftig-plusser die naar de Senioren
academie gaat of de student die meer dan wie ook betrokken is bij zijn
universiteit.
En ze hebben een gemeenschappelijk doel: ze leren allemaal om te
leven. Want onderwijs is meer dan alleen kennis of kunde opdoen.
Onderwijs biedt de burger ook de kans om voldoende sociale
vaardigheden te verwerven om zich staande te kunnen houden in de
steeds ingewikkelder wordende maatschappij.
t, Refrein:
Wij Staan hier zij aan zijd®
En helpen steeds elkaar.
Wij zuilen samen strijden,
ak- Al duurt het nog een j aar.
Maar eenmaal zal het kon»
Gelijk een bliksemflits,
Dat rood-wit-blauw zal
men,
gt Met Holland aan de spits,
and
Refrein:
toe De melodie is alsDaar b°
op de bergen; het reit
Daar tussen sneeuw en Üs-
Pegam.
Van ouders en van lief.
Hetgeen ons kan verblijden,
Is postpakket en 'n brief.
Ondanks de distributie,
Komt er nog heel wat aaa
Maar moest dat zijn ver»
•den,
Dan waren wij er aan.
Refrein:
Iran
,De
of
tijk
nu
lits-
Wij zitten in een lager
En slapen hier op stro.
Het eten dat is mager,
De soep die spant de kroon
Er is hier een dokter,
De kwaal is diaree,
Het middel dat hij voor
schrijft,
Is pepermunt en thee.
Door Frans van Mourik
De meest gehoorde reden van de dans
rond het vakkenpakket is: wie een
slecht vakkenpakket kiest komt slecht
terecht in de maatschappij. Een
opvatting die in hoge mate wordt
ondersteund door het bedrijfsleven.
Managers kunnen er maar niet genoeg
van krijgen om te benadrukken, dat het
onderwijs in Nederland slecht aansluit
op de arbeidsmarkt.
Onderwijsminister Jo Ritzen deelt
kennelijk die opvatting. Hij heeft
tenminste een commissie geïnstalleerd,
die zich driftig gaat bezig houden-met
onderwijs en arbeidsmarkt. Tot
vreugde van de managers, die goed
vertegenwoordigd zijn in die
commissie. Straks zal de aanstormende
jeugd, goed opgeleid, aan een loopbaan
in het bedrijfsleven beginnen. Het
wordt weer mooi in een Nederland, dat
zich bevrijd heeft van het juk der
onkunde.
Maar helaas, zoals altijd is er een groot
verschil tussen droom en daad. Drie
onderzoekers, onder wie dr. Jaap
Dronkers van de Katholieke
Universiteit Brabant in Tilburg, spitten
een berg materiaal door en ontdekten
dat er helemaal geen direct verband
bestaat tussen de keuze van het
vakkenpakket en de latere loopbaan.
Jaap Dronkers, hoog scorend als
onderwijssocioloog en daarom
benoemd tot hoogleraar
onderwijskunde aan de Universiteit
van Amsterdam, geldt als specialist op
het gebied van onderwijs en kansen op
de arbeidsmarkt. Daaraan gaat hij in
Amsterdam, als onderzoeker, viervijfde
van zijn tijd besteden.
Daarom aan hem de vraag of iedereen
dan uit zijn nek kletst als er voor
gepleit wordt dat iedere jongere toch
vooral het juiste vakkenpakket moet
kiezen tot heil van zichzelf en de
arbeidsmarkt. Zoals bijvoorbeeld
gebeujt in de door de vorige
staatssecretaris van Onderwijs,
mevrouw Ginjaar-Maas, in gang
gezette campagne 'Kies Exact', die tot
doel heeft iedere middelbare scholier
een beetje 'wiskunde-gek' te maken.
„Dit soort oproepen gaat uit van een
naïef beeld van de relatie tussen
onderwijs en arbeidsmarkt", zegt
Dronkers. „Ik bedoel daar het
volgende mee. Bij die oproepen wordt
er vanuit gegaan dat wat er aan
kwalificaties nodig is op de werkplek
allemaal zou zijn te leren vanuit de
kennis die je op school hebt verworven.
Maar een directe band tussen wat je in
je werk doet en wat je op school hebt
geleerd is er eenvoudig niet. Om op de
werkplek te kunnen functioneren moet
je nog een hoop bijleren".
Er worden volgens Dronkers
Verschillende zaken door elkaar
gebaald.
In de eerste plaats wordt dat wat je met
een middelbaar schooldiploma op de
De samenstelling van het vakkenpakket houdt jaarlijks
honderdduizenden middelbare scholieren in hevige mate bezig. Zodra ze
proberen die prangende vraag te beantwoorden, worden ze belaagd door
talloze adviseurs. Ouders, school-dekanen, wetenschappers en
bewindslieden roepen in koor: kies toch exact. En slimme meiden wordt
voorgehouden om toch vooral op hun toekomst voorbereid te 'wezen.
Maar is deze euforie terecht? Heb je met een goed vakkenpakket kans op
een prima loopbaan. Er is alle reden om daaraan te twijfelen. Daarover
een gesprek met prof. dr. Jaap Dronkers.
FOTO ANDRË RUICROK
De dans rond het vakkenpakket
Meisjes exact laten kiezen is prima als dat gebeurt op grond van politieke en maatschappelijke overwegingen.
arbeidsmarkt kunt doen op één hoop
geveegd met de mogelijkheid om door
te stromen naar een vervolgstudie.
Dronkers: „Wij hebben de
vervolgstudie nadrukkelijk buiten
beschouwing gelaten. Wij wilden
uitsluitend nagaan welke directe
invloed de keuze van het vakkenpakket
heeft op de beroepsloopbaan. Dan gaat
het dus om de scholieren die meteen na
het voortgezet onderwijs de
arbeidsmarkt opgaan. Datje met een
vervolgstudie je kansen op de
arbeidsmarkt vergroot, ligt voor de
hand"
In de tweede plaats worden volgens
hem nog twee andere zaken door
elkaar gehaald. Namelijk het soort
beroep waarin je dank zij een bepaald
vakkenpakket terecht komt en het
succes in je latere loopbaan.
Dronkers: „Eerst werd de nadruk de
nadruk gelegd op wat voor school een
leerling moest kiezen om later succes te
hebben: mavo, havo, of vwo. Verticale
verschillen noem je dat. Maar omdat
men inzag dat dat nogal beperkt is,
verschoof het accent naar horizontale
verschillen in het onderwijs. Du? de
keuze van de richting. Electro-techniek
of een handelspakket, wiskunde of
talen. En ga zo maar door. Daar wordt
nog steeds vrij veel gewicht aan
toegekend. Maar de vraag is: levert
zo'n keuze ook aanmerkelijke
verschillen op de arbeidsmarkt op.
Gedacht werd van wel, uit ons
onderzoek blijkt juist van niet. Er is
een groot verschil tussen wat mensen
beweren en hoe het echt werkt. Het
enige watje kunt stellen is datje met
een bepaald vakkenpakket in een
bepaalde sector van de maatschappij
terecht komt. Maar er blijkt nergens
uit dat een zogeheten beter
vakkenpakket zorgt voor een betere
loopbaan in termen van inkomen of
werkloosheid. Dat is het belang van dit
onderzoek".
Hij scherpt zijn conclusie nog wat aan.
„Als je in problemen komt, dus niks
met je diploma kunt doen, dat komt
dat doordat het maatschappelijk
belang van het beroep is afgenomen.
Dat kun je niet wijten aan de keuze
van de richting zelf. Stel, een scholier
kiest voor de richting informatica en
stopt daarom wiskunde in zijn
Nederlandse burger is echter correct.
En als dat niet voor iedere burger
geldt, zou dat voor bepaalde groepen
verplicht gesteld kunnen worden. Je
kunt bekijken of wiskunde voor
meisjes noodzakelijk is, maar dat moet
je dan wel doen vanuit argumenten die
je ontleent aan de samenleving. Een
besluit om zoiets verplicht te stellen
moet berusten op politieke en
maatschappelijke overwegingen. Het
parlement moet daarover beslissen.
Daarom is het zo jammer dat de
discussie over de basisvorming in het
parlement zo marginaal is gevoerd in
verhouding tot de reacties op het
rapport van de WRR. Het parlement
heeft zonder inhoudelijke discussies de
conclusies uit dat rapport
overgenomen".
Dronkers heeft geen hoge muts op van
de wijze waarop de overheid zich tot
nu met de planning in het onderwijs
heeft bemoeid.
Het gedoe rond de opleiding van
onderwijzers noemt hij een 'fraai
voorbeeld van de varkenscyclus'. Die
komt neer op het volgende principe,
iedereen produceert als een gek
varkensvlees omdat de behoefte -
daaraan zo groot is. Maar omdat er
teveel vlees wordt geproduceerd klapt
de markt in elkaar en gaan alle
producenten over de kop. En
vervolgens ontstaat er weer een tekort
aan varkensvlees. De opleiding van
onderwijzers vertoont hetzelfde beeld.
Eerst een tekort, toen teveel
opgeleiden, vervolgens sluiting van
opleidingen en nu weer een tekort.
Dronkers: „Meestal worden
opleidingen niet ingekrompen op
grond van arbeidsmarkt-argumenten.
Maar als leerlingen de dalende vraag
boven de markt zien hangen, schrijven
ze zich al niet meer in voor een
opleiding. Je moet als overheid heel
voorzichtig zijn met die bespiegelingen
over de arbeidsmarkt. Tussen de
aanvang van een studie en de intrede
op de arbeidsmarkt kan er heel veel
gebeuren. Dat is geen pleidooi om
Gods water maar over Gods akker te
laten vloeien. Ik bedoel dat meer als
eén relativering. En om aan te geven,
wat ook uit ons onderzoek blijkt, dat
de band tussen onderwijs en
arbeidsmarkt niet zo sterk is".
Dronkers vindt het goed dat er niet
strakke band bestaat tussen
vakkenpakket en arbeidsmarkt.
„Anders kom je in hoge mate terecht
bij een geplande samenleving. Het is
goed om in herinnering te roepen dat
dit soort grappen ook in Oost-Europa
zijn uitgehaald. Daar hebben ze jaren
lang geprobeerd in te schatten hoeveel
mensen ze voor een bepaald beroep
nodig hadden. Hoeveel ingenieurs,
hoeveel verpleegsters en ga zo maar
door. En we weten nu allemaal dat dat
niet zo'n werkbaar systeem is gebleken.
Al dat geroep om een betere band
tussen onderwijs en arbeidsmarkt
bestaat al lang. Maar dat stoelt weer
op die naïeve opvatting over de band
tussen die twee grootheden".
Dronkers vindt het wat anders om je af
te vragen of ontwikkelingen in de
samenleving zodanig zijn, dat een
burger bepaalde valdken nodig heeft
om goed te kunnen functioneren.
„Bijvoorbeeld of je een bepaalde
kennis van wiskunde nodig hebt, of
van Engels. Dat was bijvoorbeeld de
inzet van het rapport van de
Wetenschappelijke Raad voor het
Regeringsbeleid (WRR). Dat ging
simpel gezegd over de vraag welke
kennis iedere burger in Nederland
minimaal nodig heeft. Vanuit die
opvatting moetje ook zo'n oproep om
'exact te kiezen' beoordelen. Je kunt
het zelfs breder maken. Je kunt je
afvragen wat een Nederlander nodig
heeft als Europeaan. Of hij dan geen
groter historisch besef nodig heeft, of
hij niet meer moet weten van de
verhouding man-vrouw en van
aardrijkskunde om zich als
staatsburger van en deelnemer aan
Europa staande te houden. Andérs
moet hij zodra hij bij Wuustwezel de
grens overgaat alles opnieuw gaan
uitvinden".
Maar Dronkers vindt wei dat ook
daaraan beperkingen moeten worden
opgelegd.
„Je hoeft Nederlandse kinderen niet te
dwingen Duits te leren omdat er nu
een kans bestaat dat de beide
Duitslanden weer verenigd worden. En
je moet ook niet de illusie hebben dat
er door meer vredes-onderwijs sneller
vrede komt. De vraag of wiskunde
belangrijk is voor de levensloop van de
vakkenpakket. Informatica is op dit
moment tenslotte ontzettend populair.
Maar juist door die populariteit is het
risico niet denkbeeldig, dat er meer
aanbod is dan vraag en dat diezelfde
scholier straks geen baan vindt. Dan
zegt dat natuurlijk niks over het kiezen
van wiskunde of de kwaliteit van dat
vak. De kwaliteit van een opleiding is
nooit af te meten aan het aantal
werklozen".
We leggen Dronkers nogmaals de
vraag voor of de suggestie van de
campagne 'Kies Exact' datje met
wiskunde beter af bent, een verkeerde
is?
„Ja en nee", zegt Jaap Dronkers. „Als
je kijkt naar de mogelijkheden om door
te stromen naar hoger onderwijs, zijn
die met wiskunde natuurlijk veel
groter. Dat je daardoor meer kansen
hebt zit niet in de kwaliteit van het vak
wiskunde maar in de kwaliteit van de
vervolgopleiding. Exact kiezen is dus
prima voor de doorstroming; maar
heeft geen direct gevolg voor de
loopbaan. Het een is een
onderwijseffect, het ander een
mProf. dr. Jaap Dronkers
die mensen gaan uit
van een naïef beeld.
FOTO DE STEM!
JOHAN VAN GURP
arbeidsmarkteffect. Die twee zaken
moet je niet door elkaar halen".
Hij voelt met enige aarzeling wel iets
voor een breder vakkenpakket op
school. Dronkers: „Het nadeel daarvan
is zodra je meer mogelijkheden schept
in het voortgezet onderwijs ook de
verschilllen in de pakketten van de
leerüngen groter worden. En dat
betekent weer dat er meer mensen
komen die net niet het goede
vakkenpakket, deficiënt heet dat, voor
een bepaalde vervolgopleiding hebben.
En of je iedereen daarom dan weer
moet verpüchten een zo breed mogeüjk
vakkenpakket te nemen, weet ik niet.
Het is nooit gebeurd, al wordt wel vaak
door onze generatie beweerd dat er
vroeger op de middelbare veel meer
vakken gedaan moesten worden. Dat is
niet vergelijkbaar. Zulke beweringen
komen voort uit een soort nostalgie.
Wil je dat leerlingen meer vakken in
hun pakket stoppen, dan betekent dat
meer leerkrachten en een langere
leertijd. Dan zullen we terugmoeten
naar een verlenging van de
schoolweek".
