DE STEM
Faillissement van moderne relaties
m
X
BEKROONDE FILM 'SEX, LIES AND VIDEOTAPE'
Filmmuseum haalt
werk van Murnau
uit de archieven
Geen boodschap, wel natuurschoon
in Chinese film 'King of Children'
OM te overleven in
'moderne' relaties heeft
de een een psychiater
nodig om van zijn sek
suele frustraties af te
komen en de ander vi
deofilms om aan zijn
trekken te kunnen ko
men.
'Softie'
Confrontatie
Getalenteerd
Impulsen
Dozijn
Extatisch
iE STEM GIDS 2
VRIJDAG 5 JANUARI I; NEDERLAND 1
SPEELFILMS OP TV
Afstandelijk
NEDERLAND 2
NEDERLAND 3
VERONIQUE
00K IN DE BIOSCOOP
puske en Wiske:.
Door Maijan Mes
Leugens horen ook vaak
bij het gecompliceerde spel
van aantrekken en afsto
ten dat 'liefde' heet.
Leugens scheppen teleurstel
lingen en uiteindelijk een af
stand tussen de partners die
niet begoogd was. Maar wat nu
eigenlijk de precieze oorzaak is
van het uiteenvallen van eens
zo hartstochtelijk begonnen
verhoudingen of huwelijken;
dat valt heel moeilijk na te
gaan. Ook niet voor de betrok
kenen zelf.
Over deze zo ernstige proble
matiek gaat de indringende
film 'Sex, lies and videotape'
van de jonge Amerikaanse re
gisseur Steven Soderbergh. Op
het laatste festival van Cannes
werd deze bepaald niet roman
tische visie op een ongewone
vierhoeksverhouding driemaal
bekroond. De film won niet al
leen de Gouden Palm maar ook
de prijs van de filmkritiek, ter
wijl James Spader als de beste
acteur werd onderscheiden. De
andere drie acteur in dit tege
lijkertijd onderkoelde en gela
den drama hadden er net zo
goed voor in aanmerking kun
nen komen, zo intensief wordt
er gespeeld.
De jonge, getrouwde vrouw
Ann is onder behandeling bij
een psychiater omdat zij zich
seksueel niet kan geven. Haar
geremdheid lijkt evenveel te
maken te hebben met een ver
keerde partnerkeuze als met
haar obsessie voor actuele we-
Ann (Andie MacDowell) beseft dat het afgelopen is met haar huwelijk in 'Sex, lies and videotape'.
foto cannon group
reldproblemen zoals vervuiling
en honger. Misschien vanwege
haar terughoudendheid is haar
man, een succesvol advocaat en
viriel minnaar, een verhouding
begonnen met haar zo totaal
anders geaarde zuster, Cyn
thia, een verleidelijke en
wulpse serveerster/schilderes,
die alleen afgaat op haar in
stincten.
Deze geheime driehoeksver
houding raakt gecomplieeérd
en uiteindelijk aangetast door
de komst van de ogenschijnlijk
zo probleemloze en zachtaar
dige Graham (James Spader).
Een invoelende 'softie' die tot
de verbeelding spreekt van de
gefrustreerde Ann. Maar ook
van haar zuster, die blijkbaar
al levenslang een rivale was en
die, nu zij vermoedt dat haar
geremde zus 'iets' met deze in
teressante figuur (die zij nog
niet gezien heeft) heeft, zich
onmiddellijk geroepen voelt om
hem te verleiden.
De jongeman vertelt heel
openhartig tegen Ahn dat hij
impotent is, maar van de aard
van zijn obsessie schrikt ze
nogal. Hij vindt bevrediging in
het afdraaien van zelf opgeno
men interviews met vrouwen
die over hun intieme seksleven
vertellen. Alleen deze videota
pes spelen nog een rol in zijn
emotionele leven; de vrouwen
zelf raakt hij met geen vinger
aan. Voor de vurige Cynthia is
het een reden om zich ook door
hem te lateninterviewen en
filmen. Het wordt de oorzaak
van haar breuk met haar min
naar die er tevens zijn eigen
vrouw door verliest.
XiMi 'juj. -
Inmiddels op de hoogte van de
verhouding van haar echtge
noot met haar eigen zuster
schrikt-de geremde Ann er niet
langer voor terug om zich
eveneens intiem te laten filmen
door Graham. Voor haar blijft
het geen vrijblijvend spel,
maar wordt het een erotische
confrontatie met een gelijke;
een door emotionele problemen
geblokkeerd man. Graham
verzet zich aanvankelijk tegen
haar seksuele toenadering
maar de beelden suggereren
tenslotte een overgave van
beide kanten.
Anns maatschappelijk ge
slaagde echtgenoot zoekt het na
hun breuk in zijn werk en tus
sen Ann en haar zo onverschil-
Door onze filmredactie
Het werk van de fameuze
Duitse regisseur Drietrich
Wilhelm Murnau (1889-
1931) wordt in februari te
ruggehaald uit de vergetel
heid. Daarvoor zorgen twee
in Amsterdam gevestigde
instellingen.
Het Goethe Instituut en het
Nederlands Filmmuseum schoT
telen het publiek in eendrach
tige samenwerking die maand
een bijzonder programma voor.
En het overzichtsprogramma is
voor een deel ook te zien in
filmhuizen' in Utrecht, Den
Haag, Rotterdam, Arnhem en
Nijmegen.,
Een belangrijk programma,
aangezien Murnau als een van
de grootste cineasten van de
wereld mag worden gezien. Hij
stierf vrij jong, op 42-jarige
leeftijd. Maar hij had toch ëen
indrukwekkend oeuvre Van
eenentwintig speelfilms op ?ijn
naam staan.
Als filmmaker uit de periode
van de zwijgende film wordt
hij op één lijn gesteld met! de
grootmeesters Griffith en
Eisenstein. Tussen 9 en 28 fe
bruari wordt het filmpubliek
in de gelegenheid gesteld Van
zijn kunstenaarsschap te proe
ven.
Murnau werd geboren in
Bielefeld, onder de naam Frie-
drich Wilhelm Plumpe. Hij
studeerde korte tijd letteren en
kunstgeschiedenis in Heidel-
berg en vestigde zich vervol
gens in Berlijn.
Hij zocht een werkkring in
de theaterwereld. Hij werd
leerling en regie-assistent van
Max Reinhardt, een regisseur
die vermaard was om zijn ge
stileerde theaterstukken met
een bijzondere enscènering en
een uitgekiende belichting.
En juist de theorieën van JVfax
Reinhardt zouden van groot
belang worden voor de ontwiik-
keling van de cinema in Duits
land in dejhren twintig. Rein
hardt had nóg enige getalen
teerde leerlingen, Ernst tu-
bitsch en Paul Wegener.
Murnau, Lubitsch en We
gener zouden stuk voor stuk de
overstap maken naar de wereld
van de film. En zij hadden be
langrijke bagage bij zich, de
kennis en het inzicht van Rein
hardt. Zij brachten die in de
praktijk, maar nu in het
nieuwe medium, de film.
Zo kreeg de Duitse cinema
nieuwe impulsen. Murnau had
tijdens de Eerste Wereldoorlog
kennis gemaakt met de cinema.
Hij begon zijn loopbaan als
filmregisseur in 1919.
Hij bleef actief tot hij in 1931
stierf aan de gevolgen van êen
auto-ongeluk. Tragische bij
komstigheid was, dat hij ovfer-
leed twee weken voor de pre
mière van zijn prachtige ge
luidsfilm 'Tabu'.
Een probleem met de cine
matografische nalatenschap
van Murnau is dat een niet ge
ring aantal van zijn films ver
loren is gegaan. Gelukkig zijn
er twaalf bewaard gebleven.
Wat Goethe Instituut en
Filmmuseum beogen met het
overzicht is niet alleen het die
nen van de vele in Murnau
geïnteresseerde filmliefheb
bers, maar ook het aanspreken
van een nieuw publiek.
Er zijn tien zwijgende films en
twee geluidsfilms van Murnau
te zien, films uit de jaren 1920-
1931. De meeste films uit de ja-
rén 1919 en 1920 zijn helaas ver
loren gegaan.
Vertoond worden de zwij
gende films 'Der gang in die
Nacht', 'Schloss Vogelöd', 'Nos-
feratu', 'Der Brennende Acker',
'Phantom', 'Die Finanzen des
Grosshertogs', 'Der letzte
Mann', 'Tartüff', 'Faust' en
'Sunrise', en de geluidsfilms
'City girl' en 'Tabu'. De laatste
drie films maakte Murnau in
de Verenigde Staten. Hij was
naar' Hollywood gehaald nadat
'Der letzte Mann' daar sterk de
aandacht had getrokken.
Door Marjan Mes
ONDER de titel 'König der
Kinder' werd de mooie Chi
nese speelfilm 'Hai zi wang'
(The King of Children) van
Chen Kaige drie maanden
geleden op de Duitse televi
sie vertoond. Maar een ver
toning in een filmzaal met
Nederlandse onderschriften
in plaats van dat amechtige
Duitse, nagesynchroni
seerde gehijg valt natuur
lijk veruit te prefereren.
Chen Kaige wordt wel als de
belangrijkste filmer van de zo
genaamde 'vijfde generatie' be
schouwd; de Chinese filmeres
die afstand konden nemen van
de Culturele Revolutie (1966-
1976) en haar durfden bekriti
seren.
Inmiddels werkt Chen Kai
ge, die met 'Gele aarde' in
drukwekkend debuteerde, in
New York aan een Ameri
kaanse produktie over Chine
zen in de Verenigde Staten. Na
de gruwelijke gebeurtenissen
in Peking, waarbij het studen
tenprotest en daarmee een be
ginnend democratiseringspro
ces werden gesmoord, lijkt het
ondenkbaar dat cineasten als
de veelbelovende Kaige voorlo
pig nog aan bod zullen komen
in hun land.
'The King of Children' is ge
baseerd op een kort verhaal
van Ah Cheng, evenals de re
gisseur een van dei honderd
duizenden ontwikkelde Chine
zen, die door Mao naar het
platteland werden gestuurd om
daar met hun handen te wer
ken. Iedereen moest gelijk zijn,
maar boeren waren 'gelijker'
dan anderen. Met het gevolg
dat de intelligentsia van gelief
den en familie werd gescheiden
om elders, soms duizenden ki
lometers verderop, werk te
doen dat niet bij haar paste.
Deze afschuwelijke situatie is
overigens nauwelijks terug te
vinden in Kaiges film, omdat
die vooral ook de overweldi
gende schoonheid van de na
tuur toont. Daarin is de jonge,
niet competente onderwijzer
Laogan maar een kleine, onbe
tekende, ook wat extatische fi
guur. In het geïsoleerd gelegen
schoollje waar hij naartoe
wordt gezonden - een soort
huije temidden van een in
drukwekkend, nevelig berg
landschap - zijn niet eens boe
ken voorradig.
Studenten moeten op het platteland gaan werken in het China van Mao. Beeld uit de film
•The King of Children'. foto filmmuseum
Daarom schrijft hij het bord
vol met slogans, die de leerlin
gen slaafs overschrijven. Tot
dat hij besluit om hen aan te
moedigen om vooral zelf na te
denken over datgene waar zij
over schrijven.
Het gevolg is
een toenemende genegenheid
tussen Laogan en zijn eerst zo
ongeïnteresseerde leerlingen,
maar ook het ontslag van de le
raar. Zijn eigenzinnigheid gaat
tever en hij wordt terugge
stuurd naar zijn vroegere boe
renwerkkamp.
In een jolige bui heeft de jon
geman een Chinees teken' voor
'koeiepis' op het bord achterge
laten voor zijn leerlingen. Een
oproep, zo lijkt het, om niet
klakkeloos de autoriteiten na te
volgen. Het mooist aan 'The
King of Children' zijn, zoals ge
zegd, de beelden van het impo
sante natuurschoon, dat zover
af staat van de politiek, maar
waarin de handeling toch heel
natuurlijk is opgenomen. De
geluiden in die natuur; van vo
gels, van hout dat wordt omge
hakt, maar ook van het kras
send krijt op het schoolbord;
dat alles maakt duidelijk dat
Kaige een filmer pur sang is,
die het niet op de eerste plaats
te doen is om een sociale bood
schap.
'The King of Children' van Chen
Kaige draait in Filmhuis Concordia in
Breda; 5 tot en met 11 januari.
iro
00 Nieuws voor doven en
^chthorenden (NOS).
TaoTao.de kleine
„idabeer.
55 De vrijdag is anders, met
'ieke Lamers en Willibrord
■equin.
,30 Journaal (NOS).
;40 Lekker weg. Vandaag:
'kker wegin de kou.
10 Solo: Kan er uit Nazareth
lig lijkende zuster wordt een
soort van hereniging gesugge- Kg
reerd. Uiteindelijk heeft Gra- iSg:
ham's gefrustreerde gedrag een gg
reinigende werking op alle be- ijigj
trekkenen. Hij is zo geremd ge- jgg
raakt omdat hij geen genoegen gg
meer kon nemen met 'leugens' jijig
in zijn liefdesleven en wil vol- gg
strekte eerlijkheid. gg
Hoewel aanvankelijk sprake is gg
van bijna klinisch analyse- gg
rende dialogen, blijkt 'Sex, lies gg
and videotape' het tegendeel
van een uitleggerige film te |:jg:
zijn. Zonder dat het een mo- gg
ment broeiïerig wordt (wel ero- gg
tisch) worden de ongrijpbare Igg
en gecompliceerede gevoelens gg:
in intermenselijke verhoudin- gg
gen aangestipt en niet uitge- gg
legd. De kracht van de soms af- gg
standelij ke maar steeds van gg:
grote innerlijke spanning ge- igg:
tuigende scènes is, dat zij geen gg:
voorspelbaar Hollywood-ver- gg
haal vertellen maar dat zij stuk igg
voor stuk een element zijn in gg
een complexe puzzel, waarvan -gg
alle onderdelen tenslotte in gg
elkaar passen. Uiteindelijk gg
mag de kijker dan toch nog zelf gg
uitmaken wat er precies aan de gg
hand is. Net als in het gewone gig
leven. igg
De bekroonde rol van James ggi
Spader als de geblokkeerde ggi
maart tevens zo openhartige igg
Graham is goed, maar wel gg:
enigszins gemaniëreerd. Peter gg:
Gallagher als de viriele maar 'gg
conventionele advocaat is min- igg
stens zo sterk terwijl Andie gg
MacDowell als diens geremde igg
echtgenote Ann met haar neu- gg
roses en hoge morele opvattin- igg
gen schitterende momenten ggi
kent. Laura San Giacomo is igg
een'perfecte tegenhanger als gig
haar sensuele en pragmatische ;|;g
zuster.'Sex, lies and videotape' ggi
van Steven Soderbergh draait in Ca- '.gig
sino 2 in Breda. f:?:;
ZATERDAG
Christine (USA 1983, Ned. 2, 21.45 uur). Een Califoi
scholier komt in het bezit van een auto met moordli
sgg neigingea Thriller van John Carpenter.
J2 Children of the corn (USA 1984, Ned. 2, 00.45 uur). V(
van Stephen King over een arts en zijn vriendin, die ii
stadje terechtkomen, waar alle volwassenen zijn vermo—
The survivors (USA 1983, Veronique, 20.20 uur). Zwart®ts goed komen. Afl.: Jozef,
medie van Michael Ritchie met Robin Williams en W®.20 Kruispunt-tv,
Matthau als eeuwige pechvogels.
Espion, lêve-toi (Frankrijk 1981, Did. 2, 23.25 uur),
van Yves Boisset met sterk spel van Lino Ventura
heim agent.
The Titfield Thunderbolt (Engeland 1952, België 1,16.00
Komedie over een oud Engels spoorlijntje, dat opg<
dreigt te wordea In de hoofdrol Stanley HoUoway.
Pat Garrett and Billy the Kid (USA 1973, BBC 2, 23
Sheriff maakt jacht op Billy the Kid in western van
Peckinpah. met James Coburn, Kris Kristofferson en
Dylaa
iin
ZONDAG
Prick up your ears (Engeland 1987, Ned. 2,20.37 uur). Del
grafie van de Engelse toneelschrijver Joe Orton, die in
werd vermoord door zijn oudere vriend en leermeester
neth Halliwell. Eerste film van een driedelig retn
gewijd aan de opmerkelijke filmer Stephen Frears,
Gary Oldman en Albert Molina.
Guess who's coming to dinner? (USA 1967, Veronique,
uur). De mooie Joanna schokt haar ouders als ze met)
zwarte verloofde thuiskomt Katherine Hepburn en Spe
Tracy als Joanna's ouders.
New York, New York (USA 1977, Did. 3,20.00 uur). In dei
geloze stemming van vlak na de oorlog ontmoet een saxfclOS
nist een zangeresje en trouwt te snel. Robert DeNiro enl 3.00 Nieuws voor doven en
Minnelli in film van Martin Scorsese.
The Mosquito Coast (USA 1986, BBC 2, 21.05 uur). Film
i.OO Journaal (NOS).
i*_20 Volmaakte vreemden,
imedyserie.
1,45 Waku waku, spelshow
1*21 Milieu privé,
ogrammaserie over milie
ae directe omgeving.
1.11 De grote successen van
iter Tosh.
,00 Brandpunt. i
'30 Anything but love,
nerikaanse comedyserie.
00 Journaal (NOS).
..10-01.05 De commissaris,
[ussische speelfilm van
jexander Askoldov (1968).
leiharde vrouwelijke
ilitiecommissaris raakt in
rwachting en blijkt eindelijk
jenselijke trekjes te hebben,
ilm kreeg in 1988 Zilveren
:r in Berlijn.
Peter Weir over idealist die in de rimboe zijn Utopia bet allysport.
Met Harrison Ford.
MAANDAG
The Funhouse (USA 1981, Ve ronique, 22.25 uur). Vier tit 8.15 De bal is rond,
besluiten de nacht door te brengen in het spookhuis van
kermis. Thriller van Tobe Hooper.
Tong nien wang shi (China 1985, Did. 1, 23.00 uur). Del 8.55 Tik tak, kleuterserie,
nese regisseur Hou Hsiao-Hsien kijkt terug op zijn jeug 9-00 Alf^comedyseria
Taiwan en zijn herinneringen weerspiegelen een s'5'
schiedenis van de eiland-republiek. De eerste van driei louwe met Sambal.
uit Taiwan.
DINSDAG
lechthorenden (NOS).
,00 TROS sport extra. Met:
i.00 Gloss, tv-serie.
3.48 Heathcliff Co.
7.20 Diamond Awards
estival '89 (2).
jugdvoetbalprogramma.
8,50 Bassie en Adriaan.
9.25 Familie Oudenrijn. Afl.:
O.OO (TT) Journaal (NOS). -
0.27 De Mini Playbackshow.
1.29 Detv-dokter.
The boys from Brazil (USA 1978, BBC 1, 22.30 uur). Kifl.30 'Allo ;aUo (slot),
arts Mengele kweekt nieuwe Hiltertjes. Naar boek varBomedyserie.
Levin. Met Gregory Pech, Lawrence Olivier en James De tv-dokter.
son. I §2.10 Jongbloed en Joosten.
2.50 TROS sport.
WOENSDAG 13.25 Derrick. Afl.: Mozart en
Tlie private life of Don Juan (USA 1934, Ned. 2,16.001 edood.
Laatste film van Douglas Fairbanks Sr., die als Don Jut 8.30 Journaal (NOS),
leeftijd eigenlijk het liefste rust wil. Om publiriteitsredf
maakt hij vermomd zijn come-back.
Beyond therapy (USA 1987,j Did. 2, 22.40 uur). Twee II
yorkse vrijgezellen ontmoeten elkaar, maar de man bi I0S
biseksueel te zijn. Robert Altmans filmversie van een E m Nieuws voor doven en
theaterstuk. Jeff Goldblum,jGlenda Jackson en TomO lechthorenden.
Apprentice to murder (USA] 1987, Did. 3, 22.45 uur). Jon ^thorenden°°r d°Ven eD
die thuis wordt mishandeld^gaat naar een fanatieke geb r50 Nieuws voor doven en
genezer. Thriller van R. L. Thomas met.Donald Sutherla lechthorenden.
DONDERDAG «J SSSm^"'
The big chili (USA 1983, Ned. 2 20.27 uur) Oud-stufe
komen voor de begrafenis bi] elkaar. Ze halen heraut j 55 5-™ Het klokhuis
gen op aan de jaren zestig. Met Glenn Close, Tom Bern 9]10 Gra'a( Duckuia. serie,
en William Hurt. 935 Alan R'Starii-de nieuwe
The money trap (USA 1966, Did. 3, 20.00 uur). Politie Uatsman. Engelse
Glenn Ford heeft een jonge en extravagante vrouw metl omedyserie
eisea Daarom probeert hij wat geld bij te verdienen met q ,00 joumaaL
Sa overval.
Babettes gaestebud (Denemarken 1987, België 2, 21.0011 850 Cinema 3 Nieuwe
De Parisienne Babette komt op Jutland terecht Ze bei ]mrubriek Van Cees van Ede.
de dorpelingen een feestmaal. Dit wordt voor iedereen qq Gran partjta. Serenade
begin van een nieuwe levensvreugde. Stéphane Audrai r'. 10 van Mozart door het
de met een Oscar bekroonde film. irkest van de Achttiende
VRIJDAG
Silkwood (USA 1983, BBC 1,1983). Meryl Streep en Che
film van Mike Nichols over gevaren van kernreactor.
The big sleep (Eng. 1978, BRT 1, 23 uur). Nieuwe versie ^-<j<Mw"studi0sDort.
het Raymond Chandler-vefhaal met Robert Mitchum siuoio sport,
detective Marlowe, die per ohgeluk verliefd wordt op Sn
Miles.
1.20 Studio sport.
Jeuw.
2.00 NOS-Laat
2.45 Nieuws voor doven en
lechthorenden.
>00 Ontbijtshow.
'Oliver Co' van de Disney-studio draait nog steeds ii
sino 4 in Breda. Leuk getekende dieren met menselijke
rakters spelen in een soort Oliver Twist-verhaal naarr
kens, dat naar het moderne New York is verplaatst Hi
persoon is een verweesd jong katje. Maar er is ook een
del die aan Bette Midler herinnert en een straathondje
op popzanger Billy Joel lijkt.
Hack to the future 2* van Steven Spielbereg gaat verdeil
Grand Theater in Breda, City 2 in Roosendaal, Cinemact
2 in Bergen op Zoom en Dei Koning van Engeland in Hi
Woeste reis heen en weer door de tijd, die lang niet zo
pathiek is als deel één.
'Ghostbusters 2' van Ivan Reitman is gepronlongeerd in
sino 1 in Breda, Centraal 1 in Geertruidenberg, City 1
Roosendaal, Roxy 1 in Berg
geland in Hulst en Luxoi
amusement met Dan Ay]
ray als spokenjagers in
Theo en Thea en de on
1 Zoom; De Koning van
Terneuzea Onderhi
Harold Ramis en Bill
rium' blijft in Cinésol 2 en
Leur, City 3 in Roosendaa
vna het Tenenkaas
in Breda, de Nobelaer in
Cinemactueel 1 in Bergen
Zoom, De Koning van Engeland in Hulst en Luxor in
neuzen. Wat te weinig verhaal maar leuke grappen.
"Erik the Viking* van Terry Jones gaat verder in CasinoJJ
Breda. Komisch bedoeld avontuur van een anti-held tus»
wrede Noormannen die alleen aan oorlog en verkracht
denken. Het is vooral een sprookje met trucages geword®
'De Avonden' van Rudolf van den Berg blijft te zien in C
sol 1 in Breda. Meeslepende verfilming van de roman
Reve met een prachtige hoojfdrol van Thom Hoffman alt
gefrustreerde Frits van Egtqrs.
Indiana Jones and the last crusade' van Steven Spielber!
nog altijd geprolongeerd iri Mignon in Breda. Daar
ook 'De Kassière' van Ben Verbong met Marion van
als zwanger meisje uit de supermarkt nog. Ook te zien in
nemactueel 3 in Bergen op Zoom
The Abyss' wordt nog vertoond in Casino 2 in Breda
Roxy 2 in Bergen op Zoon). Benauwend onderwaters'
tuur dat het van het technische stuntwerk moet hebbea
"See no evil, hear no evil' met Gene Wilder en Richard
gaat weer door in Casino 4 |te Breda en Centraal 2 in
truidenberg. In Casino 4 in Breda draait ook "Sea of love'
A1 Pacino, die verder nog tej zien is in De Koning van
land in Hulst.
Filmhuis Concordia in Breda vertoont tot en met 7 ja®
de Russische tekenfilm 'Pinokkio' voor kinderen vanal
jaar. Filmhuis Nobelskoop brengt dinsdag 9 januari i"
Nobelaer The Milagro Beanfield War* van Robert Red»
waarin Amerikaanse zakenmensen in conflict lcomen n*1'
Mexicaanse boeren in de staat Nieuw-Mexico.
