DE STEM
HET ONTROERENDE
WEERZIEN VAN
KARIN MET HAAR
GEBOORTEPLAATS
ZATERDAG I-f
18 NOVEMBER 19891 I
Massahysterie
Vrijwillig
ranen huilde zij bij de televisie,
thuis in Breda, de Muur was ineens open. Karin wilde
naar haar andere thuis, naar Leipzig, de stad in de
DDR waar de 'redelijke revolutie' begon. Ze wilde van
'het nieuwe' proeven en ging naar de grauwe Ludwig-
strasse. Daar woont haar moeder Gerda en het ver
deelde gezin: Moeder lid van de partij, een zus met
een bungalowtje, een andere zus bij Neues Forum
een broer en een zus naar het westen. De tragiek van
de DDR is de tragiek van het gezin Mokry. Karin: „Mijn
familie is net de DDR". Een reportage over een familie
in verwarring.
Geen leuzen
Badkuip op poten
Mercedes
Chaos
met haar broer Detlef bij de Muur. „Ik ben communistisch opgevoed. Ik
sen stempel meegekregen. Dat wil Ik mijn kinderen niet aandoen".
V".
Karin kan tot haar grote verbazing een gewoon gesprek voeren met de Oostdultse politie. „Een Vopo die met me praat, hoorde Je dat moeder?".
- FOTO'S DE STEM /BENSTÉFFEN
'Mijn familie is net de DDR'
is een vlinder, hij werkt in de stalbouw
en verdient meer dan 'een onderwijzer.
Udo zit met zijn vrouw Kerstin in Mün-
chen, weggegaan. Boete heeft een man
met twee kinderen, ze zitten in Leverku-
sen, allemaal op één kamer, ook wegge
gaan, Ines serveert in een restaurant en
is bij Neues Forum.
Jorg, mijn jongste broer is bij De Par
tij, maar hij demonstreert elke maandag
mee in Leipzig. Hij zegt: Ik ben trots dat
ik als partijlid De Ommekeer mag mee
maken. Vroeger zou hij niet eens met jou
gepraat hebben, nu heeft hij de mond vol
over het Westen. Mijn zus van Neues
Forum is achterdochtig omdat de West-
duitse pers verkeerd over De Beweging
heeft geschreven. Ze is helemaal van de
kaart".
Haar teleurstelling is dat de Oostduitsers
nu naar het Westen rennen, 100 Mark
krijgen en de eerste de beste supermarkt
binnengaan, terwijl zij en haar vrienden
discussieren over hogere idealen zoals
vrije verkiezingen. Ze gaat niet naar
West-Berlijn. „Ik doe niet mee aan de
massahysterie", zegt ze.
De volgende dag rijden we naar Oost-
Berlijn met Karin, haar moeder en met
broer Detlef. Karin: „Het is mijn droom
om onder de open Brandenburger Tor te
staan".
De Tor is in 1791 gebouwd als 'deur
van de vrede'. Nu sluit De Muur de
doorgang af. „De grensmaatregelen van
1961 redden de vrede in Europa", zo
heeft Karin ijit de DDR-geschiedenis-
boekjes geleerd. De muur onder de
Brandenburger Tor blijft die middag
dicht. „Technische problemen", zegt de
man van de Volkspolizei (VOPO) be
reidwillig tegen Karin. Ze is beduusd,
schrijft en roept dan: „Een Vopo die met
me praat hoorde je dat moeder?".
„Verdorie, ik hoorde ook bij die stom
meriken. Ik vond het een goed systeem",
begint Karin als we weer in Leipzig zijn.
„Ik ben ook vrijwillig in De Partij ge
gaan. Ze hebben er nog een stukje over
in de krant gezet: dat mijn ouders een
voorbeeld waren met zulke kinderen".
Ze weet nog dat ze op school alleen maar
slechte dingen over het Westen vertel
den: „Nedeijand was imperialistische en
buitte arme mensen in koloniën uit. Ik
leerde dingen die je op Nederlandse
scholen nooit hoorde. Holland was voor
mij als kind een heel ander land, warm
en exotisch met bananen aan de bo
men".
„Als kinderen hoorden we ook dat wij
in de DDR rijk waren en de Polen en de
Russen arm. Uit het Westen kwamen al
leen spionnen. Als er in de stad bij ons
een Westerse auto voor een winkel
stond, dan belde de eigenaar de politie.
Nu zijn dat ineens geen spionnen meer,
maar gewone Duiters uit het Westen".
Vrijheid heeft Karin vroeger nooit ge
mist: „In de DDR had vrijheid niets met
vrij reizen te maken. Recht op werk, dat
was onze vrijheid".
Evenmin heeft ze gehoord wat er bij
De Muur gebeurde: „Iemand zei weieens
wat over schieten, maar dat vond ik café
praat. Ik geloofde die geruchten niet.
De nieuwe vrijheid: chocola uit het Westen.
Door Paul de Schipper
zijn wij naar Leipzig gereden.
Dwalend door haar stad en aan de voet
van de Muur, heeft Karin haar verhaal
verteld. Het is een documentaire gewor
den over een geschokt gezin in de DDR,
een moeder en acht kinderen.
Veertig jaar communisme, achten
twintigjaar de muur, de partijtop afgezet
de oppositiebeweging in Neues Forum
gegoten en nu al twee weken open gren
zen. Dat is te veel.
„Ik begrijp het niet, mijn wereld stort
in", zucht moeder Mokry in haar keuken
in Leipzig.
Dochter Karin woont in de Olivier
van Noortstraat in Breda, 's avonds
werkt ze bij een snoepfabriek. Karin
Mokry heeft drie kinderen en is ge
trouwd met Ries uit Rucphen, een oud-
vrachtwagenchauffeur. Zo is het aange
raakt: op een dansavond in 1977 in
Leipzig. En zo is Karin (36) niet uit haat
of afkeer, maar uit liefde een jaar later
uit de DDR vertrokken. „Wij hebben
over het huwelijk gepraat. Ik was
gvoor het westen, ze hadden me ver
teld over werkloosheid en over criminali
teit".
In het donker naderen wij Eisenach,
de zuidelijke grensovergang van West
naar Oost-Duitsland. „Goh zegt Karin
„ik heb nog nooit zoveel Trabantjes ge-
tien.
We krijgen visa-stempels met een
iïmlach, tot hier is de Muur geslecht,
want vroeger keek de DDR douane do
delijk zwijgend de ribben uit je lijf. Ka
rn grijpt naar haar hoofd: „Ik begrijp
t niet. Hoe kan dat? Deze mensen la
chen!"
w ij nacht is een stad uit de jaren
hjftig. Een stad die je kent uit De Illu
stratie: Brede, lege straten, hier en daar
iemand bij een tramhalte. Hoge, oude
huizen, eenzame mensen langs vijvers en
jjelige lantaarns in de nevel. Tussen de
huizen hangt de rook van kolenkachels.
Na vijf minuten besef je pas wat er ont
weekt: reclame. Karin kijkend, zoekt
naar het 'nieuwe': „Er hangen niet eens
rode vlagen en ik zie geen leuzen. Hier
het station hingen die altijd: 'Mijn ar
beid is mijn vrijheid'.Ha, ha, hebben
hier in DDR een nieuwe vrijheid".
De huizen in de Ludwigstrasse zien
^art van de roetaanslag. Kolenstof van
de mijnen buiten de stad. Langs de stoep
^atéén antieke Wartburg op vier lege
Hier in deze straat heeft Karin ge-
fNd: „Op rolschaatsen rijden en met
wepels springen. Ik kreeg altijd de ge-
draagde kleren van mijn zus Rosie, later
kwam ik bij de Jonge Pioniers, een
jeugdafdeling van De Partij. Ik droeg
een witte blouse met blauwe halsdoek.
Wie er niet bij was, werd nagekeken. Het
kwam niet in je op dat je zei: Ik doe het
niet"
Moeder Gerda woont drie hoog. Het
trappenhuis is van hout met veel krullen.
De open deur boven brengt licht en
warmte. Een paar zoenen en dan gaat
het over 'de situatie'. Moeder Gerda:
„Egon Krenz heeft ons land van een
bloedbad gered". De moeder van Karin
is dertig jaar lid van De Partij. Eind 1943
werkte ze op het land buiten Leipzig.
Terwijl de mannen met sikkels haver en
rogge sneden laadde zij de wagens. Óp
14 december vielen de eerste bommen op
de stad. „Om me heen was alles kapot.
Ik overleefde, maar ik heb gedacht, dat
nooit meer. Toen kwamen de conferen
ties van Jalta en Potsdam. Niet wij, maar
de geallieerden deelden Duitsland. De
Partij kwam aan de macht, we kregen
het beter, er kwam meer eten. Ik heb al
tijd in het Marxisme geloofd: Dat de
mens zich door de arbeid ontwikkelt".
„Geloven in God deed ik niet. Mijn
schoonmoeder kwam uit Polen, zij was
vroom katholiek. God, almachtig zei ze
altijd. Maar ik dacht: In de oorlog'ze
gent de pastoor aan elke kant de kanon
nen en de soldaten zeggen: Gott mit
Ons, maar waarom heeft die almachtige
God dan nooit een volkenmoord op
50.000.000 mensen verhinderd?"
We zitten in de keuken. Links een koel
kast, het aanrecht en een koffiezetappa
raat, rechts een vijfliter boiler en een
badkuip op poten. Het badwater wordt
verwarmd met een kolenbrander. „Al
drie jaar hoor". Moeder Gerda is er trots
op, Karin moppert op „dat rot ding".
Kolen scheppen voor een warm bad in
de keuken, waar is het fout gegaan met
de DDR? Moeder Gerda: „Tot 1970 is
het steeds beter geworden, daarna stag
neerde het hier, maar het westen bleef
vooruitgaan. De regering heeft ons be
drogen met de produktiecijfers. Leugens
en waarheid zijn te ver uit elkaar ge
groeid. Sinds 7 oktober hebben we De
Ommekeer, geweldloos. Dat is goed.
Marx zegt: „Als het idee de massa grijpt
Maar lie massa is verdeehf, hopeloos
in de war. De Ommekeer, De Wende zo
als de Oostduitsers zeggen komt te snel.
Karin: „Kijk naar mijn familie. Rosie de
oudste is gescheiden maar woont weer
samen, ze is uitgekookt, ze heeft een
bungalowtje met zelfs een klein zwem
bad, hier in Leipzig. Detlef, mijn broer,
van enkele weken geleden is immers
weggevallen met de komst van de her
vormers in de regering.
Op de Karl Marxplatz in het centrum
van Leipzig wijst een digitale thermome
ter 2 graden boven nul aan. Op een ter
rasje, buiten, zitten mensen gehaktballen
te eten en drinken bier. Andere drom
men samen rond een aanplakzuil om de
vlugschriften van Neues Forum te lezen,
dat zijn de verworvenheden van de nog
prille democratie. Op de aanplakzuil zit
ook een hand geschreven briefje: 'Wie
nu ons land verlaat, gaat, omdat hij geen
Mercedes kan rijden, maar kan hij dat
aan de andere kant wel?'.
Soms bemerk je bij Karins moeder de
generatiekloof die de grenzen van de po
litiek overschrijdt: „De jonge mensen die
weggegaan zijn hadden geen reden. Ze
moeten maar afwachten wat ze in het
westen krijgen. Ze hadden het beter dan
wij. Ze krijgen kinderbijslag en krediet
bij het trouwen. Dat heb ik nooit gehad.
Ik moest acht kinderen grootbrengen én
ik heb dertig jaar gewerkt. Nu klagen de
moeders omdfat er geen babyvoeasel in
blik in de winkel ligt. Dan zeg ik: „Kook
het zelf'.
„Ik ben het de laatste jaren nooit met
moeder eens geweest. Soms als we het
over politiek hadden zei moeder 'zwijg','
en dan hield je je mond", zegt Karin.
En: „Mijn ouders bedoelden het goed
hoor, maar ik ben communistisch opge
voed. Ik heb nooit de kans gehad om te
kiezen. Ik heb een stempel meegekregen,
dat wil ik mijn kinderen niet aandoen.
Zij moeten zelf kunnen kiezen".
Karin denkt de laatste tijd vaak aan
'al die onderwijzers in de DDR, die vo
rige week hun kinderen nog moesten ver
tellen dat jij, man uit het Westen, slecht
was. Wat gaat er nu in die mensen om?'.
Dat is de verwarring.
„Wij willen de mensen nu geestelijke
rust geven", vertelt dominee Christian
Führer van de Nicolaikerk in het hart
van Leipzig. In die kerk is het verzet ge
boren. Dominee Führer: „Wees niet
bang, het komt goed, maar de mensen
moeten beseffen dat wat in 40 jaar is op
gebouwd niet in twee maanden veran
dert".
De Ommekeer spreidt door de hele
DDR en zorgt voor chaos. Karin: „Pas
over jaren zullen.de historici oordelen en
weten waarom het zo verging en wat ons
volk heeft gelogen".
In de Ludwigstrasse in Leipzig, Oost-
Duitsland, woont eeji moeder van 8 kin
deren. Haar gedeelde, uiteen gerukte ge
zin symboliseert de toestand in de DDR.
Eén hoop: als zij met haar kinderen het
symbool is, dan is de zielerust en de ver-,
zoening nabij, want zegt de volhardend
Marxistische moeder Gerda: „Uiteinde
lijk willen we in het Oosten, in het Wes
ten en hier thuis in Leipzig, allemaal het
zelfde dat we samen gelukkig worden".
Karin, al Jaren woonachtig In Breda, In
open Brandenburger Tor te staan".
Mijn vriendinnen gingen soms naar
West-Berlijn. Ik wou niet, want het Wes
ten was slecht. Ik had als meisje geen
twijfels. Later wel toen ik hoorde dat de
Russen in 1941 een stuk van Polen had
den gepakt en dat Stalin de Poolse offi
cieren liet doodschieten. Dat heb ik op
school nooit geleerd, toen dacht ik: „Ze
hebben iets verzwegen. Later maakte ik
wel partijvergaderingen mee, maar ik zat
erbij zoals je naar de pastoor luistert. De
pastoor preekt maar je hoort niets meer
en dwaalt af. Toen ik naar Nederland
ging heb ik zelf het partijlidmaatschap
opgezegd".
Wat is de toekomst van de DDR? Moe
der Gerda zoekt, krampachtig haast,
i: „Het Is mijn droom om onder de
naar een antwoord dat past op haar
overtuiging: „Ik ben teleurgesteld, maar
ik blijf geloven in Marx en Engels. Wat
nu gebeurt kun je Marxistisch onderbou
wen: uit de wil van de massa ontstaat
iets nieuws. Dat is goed".
Neues Forum wordt door mevrouw
Mokry niet concreet genoemd: „Ik weet
niet wat ze willen". Daarmee botst ze re
gelmatig op haar dochter Ines die als op
positie-aanhanger wantrouwend üjkt ten
opzichte van het Westen. Niettemin
neemt Ines graag twee pakken printpa
pier aan, een geschenk van de Westerse
krant aan de computer van Neues Fo
rum. Het tekent haar innerlijke verwar
ring en verhes aan houvast. De vijand
