DE STEM
Oude Muziek op dertig lokaties
FESTIVAL MET INTERNATIONALE GROEPEN IN UTRECHT
Jan van Gilse-prijs
voor Walter Maas
Rotterdam Pop Park gokt op 70.000 bezoekers
Uitgeverij Veen neemt
titels van Reve over
Studio in Yeenendaal
wil Hilversum en
Yan den Ende als klant
Kunstzender voert eenzame strijd voor plaats op kabel
pestem extra
AVRO zoekt
kandidaten
voor tv-spel
Op een dertigtal lokaties wordt van 25 augustus
tot en met 3 september in Utrecht het Holland
Festival Oude Muziek gehouden. Internationale
ensembles presenteren muziek uit middeleeu
wen, renaissance, barok, klassieke en vroeg-ro-
mantische periode.
Beethoven
Baken
Plaatselijk
Mode
Herhaling
Jacques Bank
krijgt
Muziekprijs
Wettelijk
Installatie
Nationale Ballet naar Oost-Berlijn
WANNEER je alles prol
boeken geschreven wor'
0m de boeken zelf te le:
klacht kom je ook tegif
over literatuurkritiek,
'Een stem in je hoofd',
over het vak 'schrijven'
tiepunten in het oerwi
woord.
Grote mond
„Ik ga dit jaar naar Ibiza, omdat ik mijn
huis aan het verbouwen ben. Dat kost al
genoeg
Erik de Zwart, d]
T2>
De AVRO zoekt Neder
landse of Vlaamse kop
pels ten behoeve van het
nieuwe televisiespelletje
'Partners', dat met in
gang van het komende
seizoen op het scherm
zal verschijnen.
Het hoeft niet uitsluitend
om man en vrouw te gaan,
volgens de AVRO. Samen
wonende collega's, broers
en zussen of goede vrienden
zijn eveneens welkom.
In twaalf uitzendingen zul
len 36 partners hun op
wachting maken. Van de
partij zijn ook twee
'AVRO'-koppels: Maurice
Hermans en Gemma van
Eek (momenteel artistieke
partners in het voorpro
gramma van de One Man
Shows van Toon Hermans)
en het echtpaar Gerrie en
Greet Knetemann.
Gerrie Knetemann.
Van onze kunstredactie
Dit achtste festival wordt op 25 augustus om 18.30 uur
vanaf de Domtoren ingeluid door het Utrechts Klokken-
luidersgilde. Behalve tientallen concerten zijn ook lezin
gen en exposities aan het festival verbonden. Zo wordt
ditmaal een studiedag 'Paléographie Musicale' met me
dewerking van het Choeur Grégorien de Paris gehouden.
Pianist Melvyn Tan bespeelt de fortepiano tijdens het festival Oude Muziek in Utrecht.
- FOTOCOBROERSE
De 'paleografie' wordt beoe
fend in het klooster in het
Franse Solesmes, waar hon
derd jaar geleden werd begon
nen met het conserveren van
originele gregoriaanse manus
cripten.
De Schola Cantorum Am
sterdam zal in de Pieterskerk
het dagelijks breviergebed ge
wijd aan St. Bartholomeus mu
zikaal verzorgen. In het mu
ziekcentrum Vredenburg
wordt op zaterdag 26 augustus
een Oude Muziek Markt (10.00-
18.00 uur) gehouden met instru
menten, boeken, platen en
bladmuziek.
Veel ensembles spelen op origi
nele instrumenten, zoals The
London Classical Players o.l.v.
Roger Norrington, die samen
met Melvyn Tan een Beetho
ven-concert voor fortepiano
zullen uitvoeren. Steve Lubin
zal klaviersonates van Haydn
op fortepiano vertolken. Ver-
Van de kunstredactie
AMSTERDAM - Ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan
van het Genootschap van Nederlandse Componisten heeft
het Genootschap in 1986 de Jan van Gilse-prijs ingesteld.
Deze prijs wordt in principe iedere twee jaar uitgereikt
aan personen of instellingen die zich uitzonderlijk verdien
stelijk hebben gemaakt voor muziek van Nederlandse
componisten, de hedendaagse in het bijzonder.
De prijs heeft de naam gekre- tiviteiten zijn van onschatbare
waarde geweest voor de na
oorlogse opbloei van het com
poneren en de nieuwe muziek
in Nederland.
Met aanstekelijk enthou
siasme en een voor niets en nie
mand terugdeinzend doorzet
tingsvermogen heeft hij een
zaak gediend waaraan weinig
persoonlij kë eer leek te beha
len. Hij heeft al zijn overre
dingskracht gebruikt en daar
bij virtuoos gemanipuleerd om
zijn doel te bereiken.
Hij is een uniek spreker met
een geheel eigen en voor nie
mand direkt begrijpelijk taal
gebruik, maar hij is voor gene
raties jonge componisten een
baken in hun bestaan geweest.
Het lijkt de jury tevens een
daad van rechtvaardigheid
deze prijs aan Walter Maas toe
te kennen. Een prijs waaraan
de naam verbonden is van de
Nederlandse componist Jan
van Gilse, die de jaren 1940-
1944 groot persoonlijk leed en
tenslotte de dood hebben ge
bracht.
Het was immers Walter
Maas die als Duitse jood in Ne
derland in de oorlog onderge
doken zat en na de bevrijding
als tegenprestatie Gaudemus
oprichtte: „Nadat ik met Ne
derlandse hulp ontkomen was
aan de vervolgingen tijdens de
oorlog wilde ik mijn dankbaar
heid tonen aan het Nederlandse
volk; in die tijd waren mij de
moeilijkheden opgevallen
waarin de jonge componisten
verkeerden. Ik besloot hun de
gelegenheid te bieden om onbe
zorgd te kunnen werken. Zo
ontstond min of meer spontaan
de eerste kleine kring en trof
fen zich jonge componisten,
speelden en beluisterden zij
eigen werken en discussieerden
daarover". (1960, Walter Maas
in gesprek met Jaap Geraedts).
Het aanzien en de uitstraling
van Gaudemus op nationaal en
internationaal niveau, zijn in
belangrijke mate te danken
aan Walter Maas. Het Neder
landse muziekleven en de Ne
derlandse componist zijn hem
dan ook de grootst mogelijke
dankbaarheid verschuldigd.
gen van de oprichter van het
Genootschap van Nederlandse
Componisten, Jan van Gilse.
De jury, bestaande uit Otto
Ketting (voorzitter), Marius
Flothuis en Joël Bons, kent in
1989 de Jan van Gilse-prijs toe
aan Walter Maas. Het bijgeslo
ten juryrapport spreekt voor
zich.
De uitreiking van de prijs
vindt plaats op zaterdag 9 sep
tember 1989 om 17.15 uur in cul
tureel centrum De IJsbreker,
Weesperzijde 23 te Amsterdam.
De grijs ad ƒ10.000,- is mede
mogelijk gemaakt dankzij de
steun van de Stichting BFO te
Hilversum.
De uitreiking zal worden
omlijst met enkele zeldzame
moments musicaux. Daarbij
zal onder meer worden opge
treden door Harry Sparnaay,
terwijl een uniek gelegenheids
ensemble een speciaal voor dit
evenement geconcipieerd werk
van Theo Loevendie zal uitvoe
ren.
De jury kent de Jan van Gil-
seprijs 1989 toe aan Walter
Maas. Als geen ander is hij
sinds 1945 de onvermoeibare
pleitbezorger in ons land voor
de eigentijdse muziek. Zijn ak-
Door Raoul van den Booren
AMSTERDAM - Terwijl
TV-10 en Veronique met
miljoenen smijten levert de
Culturele Hoofdstadzender
een eenzame strijd in het
gevecht om een plaatsje op
de Nederlandse kabelnet
ten. In tegenstelling tot de
commerciële zenders richt
deze zogenaamde CHZ zich
bewust op een klein, kunst
minnend kijkerspubliek.
Een beetje tegenwicht voor
alle pulp die we in de volle
laag over ons heen krijgen,
zo hopen de medewerkers.
De veroveringstocht krijgt
langzaam gestalte. Twee jaar
geleden werd gestart met re
gionaal gerichte kunstpro
gramma's op de kabel van Am
sterdam. Inmiddels zijn daar
Groningen en Hilversum bijge
komen.
Limburg is de volgende hal
te. Het is zo goed als zeker dat
Weert, Roermond en Venlo
binnenkort - mogelij k komend
najaar-kennis kunnen maken
met de uitzendingen van de
Culturele Hoofdstadzender.
Die zal in die plaatsen de naam
Limburg-C gaan dragen. De
programma's zullen bestaan
uit documentaires, interviews
en reportages uit de kunstwe
reld, zoveel mogelijk gericht op
gebeurtenissen in de regio.
Bij de programmakeuze maakt
CHZ vooral gebruik van be
staande produkties uit binnen-
en buitenland van bijvoorbeeld
de NOS, BRT en VPRO. De uit
zendingen sluiten zoveel moge
lijk aan bij de plaatselijke
kunstactiviteiten. Zo werd bij
voorbeeld een tentoonstelling
over Oskar Schlemmer in Am
sterdam voorafgegaan door een
documentaire over de beeldend
kunstenaar. Verder wordt ac
tuele informatie gegeven over
kunstenaars als daar aanlei
ding toe is, zoals bijvoorbeeld
het overlijden van de filmer
Joris Ivens.
De Hoofdstadzender beperkt
zich tot de wat exclusievere
soorten van kunst die door
gaans een klein publiek trek
ken. Een avondje Paul van
Vliet in de schouwburg is geen
aanleiding voor CHZ om in be
weging te komen. „Die man
heeft dat niet nodig. Die voor
stelling trekt genoeg publiek",
verklaart medewerker Herman
Spinhof.
De stichting bestaat uit tien
medewerkers. „Die zou je idea
listen kunnen noemen." Ge
werkt wordt met een jaarbud
get van 800.000 gulden. Twee
ton daarvan is afkomstig van
het ministerie van WVC. De
steden waar de zender op de
kabel zit dragen bij naar
grootte van het kabelnet. Zo
betaalt Amsterdam anderhalve
ton en Groningen 50.000 gulden.
De rest is afkomstig uit diverse
fondsen en sponsoring.
„Het sponsoren van kunst is
zo'n beetje mode geworden",
zegt Spinhof. „Veel grote be
drijven zien het als een chique
visitekaartje. Natuurlijk profi
teren wij daarvan. Zo zou ik
me best kunnen voorstellen dat
in Limburg DSM een deel van
onze programma's financiert.
Ze hebben dat tenslotte ook ge
daan met de DSM-concerten
via Omroep Limburg."
Ook heeft de zender een eve
nementenagenda waarvoor de
plaatselijke schouwburgen en
musea een klein bedrag beta
len.
De uitzendingen vinden steeds
plaats op zondag volgens de zo
genaamde Cineac-formule. Een
programma van twee uur
wordt de hele dag tussen 11 uur
's ochtends en 1 uur 's nachts
herhaald. Dat gebeurt dan via
het kanaal van een lokale zen
der. Uit onderzoek van de NOS
blijkt dat zo'n drie procent van
de Amsterdamse bevolking 's
zondags regelmatig afstemt op
het kunstkanaal. Landelijk
komt dat overeen met zo'n
345.000 kijkers. „Dat is nog te
weinig", geeft Spinhof toe.
AMSTERDAM (ANP) - Het
Amsterdams Fonds voor de
Kunst heeft de Matthijs
Vermeulen muziekprijs 1989
toegekend aan de componist
Jacques Bank. Bank krijgt
de prijs - een bedrag van
10.000 gulden - voor zijn in
1985 gecomponeerde 'Re
quiem voor een levende'.
Het stuk werd dit jaar voor het
eerst ten gehore gebracht. De
jury waardeerde vooral de ori
ginaliteit van de keuze voor het
gebruik van teksten uit het
middeleeuws kerkelijk uitsto
tingsritueel. De p*ijs wordt op
27 oktoberjn Paradiso in Am
sterdam tutgereikt.
ROTTERDAM (ANP) - De
tweede editie van Rotter
dam Pop Park, die zondag 3
september wordt gehouden,
moet volgens de organisato
ren zeventigduizend bezoe
kers kunnen trekken. Vorig
jaar bezochten vijftigdui
zend popliefhebbers het fes
tival in het Rotterdamse
Zuiderpark.
Ten opzichte van de vorige
keer zijn vooral in de omlijs
ting wat verbeteringen aange
bracht, aldus woordvoerder
Serge Lubbe van de festivalor
ganisatie. Die omlijsting be
staat onder meer uit theater,
kinderactiviteiten en een
markt. Theatervoorstellingen
worden niet meer zoals vorig
jaar in een tent gegeven, maar
tussen het publiek op de vel
den. Daarvoor zijn drie straat
theatergroepen aangetrokken,
waaronder de Stressbrekers.
Die kregen in 1988 de publieks
prijs op het Oranjeboom
straatfestival.
Kinderen kunnen terecht in
het Kinderpoppark, waar ze
platenhoezen maken en met
percussie-instrumenten spelen.
De uit ruim honderd kramen
bestaande festivalmarkt wordt
over het hele terrein verdeeld,
om 'niet zo'n mierenhoop te
krijgen als de vorige keer', al
dus Lubbe. Deze markt biedt
Urban Dance Squad, ook dit jaar weer in Rotterdam.
naast eetkramen onder andere
nieuwe en tweedehands platen,
poplectuur en 'popmerchandi-
se' zoals buttons en T-shirts.
Op de podia geven in totaal
achttien bands acte de presen
ce. Ook nu weer is gekozen
voor bands die op het punt
staan door te breken. Vorig
jaar is dat volgens de organisa
toren aardig gelukt. Zo zijn Li
ving Colour en Fishbone (beide
uit de Verenigde Staten) en Ur
ban Dance Squad uit Neder
land na hun optreden op Pop
Park 'doorgebroken'. De laatste
band treedt ook dit jaar weer
op.
Een opvallende verschijning
is de Poolse band Voo Voo.
Deze is in eigen land razend
populair. Van hun laatste lp
zijn honderdduizend exempla
ren verkocht. De festivalorga
nisatoren denken dat deze
band in tegenstelling tot de
meeste Oostblok-bands hier
kan aanslaan, mede door de
Westerse invloeden in hun mu
ziek.
Van eigen bodem zijn naast
Urban Dance Squad de groe
pen Damn, Motel Bokassa,
Doppelgangers en Jack of He-
arts. De overige groepen komen
uit Canada, Engeland, de Ver
enigde Staten, Tanzania en
Frankrijk. Het festivalterrein
wordt opgedeeld in twee grote
velden met elk een groot po
dium. Op beide podia zijn door
lopend optredens.
Gerard Reve.
- FOTO»)
der spelen o.a. Pomerium Mu-
sices uit New York, het Am
sterdam Loeki Stardust Quar
tet, The Orlando Consort uit
Londen, I Madrigalisti del Cen-
tro Musica Antica uit Padua,
The Hilliard Ensemble uit Lon
den en de Akademie für Alte
Musik uit Berlijn.
'iDodendans' is een speciale
festivalproduktie door de Ca-
merata Trajectina, het Koor
van het Rotterdams Conserva
torium en acteur Hans Dagelet,
in de regie van Lodewijk de
Boer. Het betreft een theatrale
fantasie over middeleeuwse
dodendansen. Andere belang
rijke concerten worden gege
ven door o.a. The Gabrieli Con
sort and Players uit Londen
met Venetiaanse vespers, The
King's Consort uit Londen met
werk van Monteverdi en het
viooltrio Simon Standage, Si-
giswald Kuijken en Chiara
Banchini, dat vioolsonates van
Bach zal uitvoeren. Men kan
ook telefonisch reserveren: 030-
312791,313279 en 340981.
UTRECHT/AMSTERDAM (ANP) - De Utrechtse uit
geverij Veen is in vérgaande onderhandeling met c
schrijver Gerard Reve over het onderbrengen van vj
boektitels die nu nog worden uitgegeven door uitgeve
rij Van Oorschot. Het contract tussen Van Oorschoten
Reve loopt met ingang van 30 april 1990 af. Reve liet
Van Oorschot vorig jaar al weten de overeenkomst
niet te willen verlengen.
„Wij zijn in vergaande on
derhandelingen met Reve
over het bij ons onderbren
gen van zijn titels", aldus
Veen-directeur B. de Groot.
De uitgeverij heeft dan
bijna alle titels van de
schrijver in haar bestand.
Alleen de verzamelde ge
dichten zijn nog onderge
bracht bij Van Oorschot, en
'De Avonden' bij de Bezige
Bij.
„Maar van 'De Avonden'
brengen wij ook een gebon
den uitgave uit, dus behalve
zijn verzamelde gedichten
hopen wij binnenkort al ziji
titels te hebben", aldus D
Groot.
Reve-liefhebbers hebben
baat bij het opzeggen va:
het contract tussen Van
Oorschot en Reve, om
uitgeverij een aantal wer
ken van de schrijver in
opruiming heeft gedaan Di
uitverkoop is noodzakelijl
omdat 'van de voorrad;
nog een te groot aantal ei
emplaren aanwezig is om
op de reguliere wijze voor!
april 1990 te kunnen verko
pen', aldus de uitgeverij.
Van orize rtv-redactie
Jli t<v
VEENENDAAL - In Veenendaal verrijst een facilitair be
drijf voor televisie, dat heel eenvoudig TV Studio Veenen
daal gaat heten. Het wordt een van de grootste facilitaire
bedrijven in ons land, zo niet de grootste, vergelijkbaar
met de studio's van Hilversum en Aalsmeer.
De totale vloeroppervlak be
slaat 1383 vierkante meter en
dat is knap veel. Het bedrijf is
de droom van het echtpaar Ben
en Alja Suydendorp. Klanten
zullen uit het hele land komen.
Ook de omroepen, de NOS en
zelfs Joop van den Ende zullen
de weg naar Veenendaal wel
gaan vinden. Want TV Studio
Veenendaal is geen produktie-
bedrijf. Het levert alleen men
sen, mogelijkheid en materiaal
en laat de invulling van een
produktie graag aan de klant
over.
Het is dus geen concurrent.
Ook de gemeente Veenendaal is
zeer verrukt, want men ver
wacht ten stadhuize dat de
aanwezigheid van een grote
TV-studio zijn uitstraling op
horeca, de werkgelegenheid en
dergelijke niet zal missen.
In Nederland is behoefte aan
een concurrerend werkend fa
cilitair bedrijf, omdat men op
de centen moet letten. Tot dus
verre hebben de omroepen en
de NOS nog de wettelijke ver
plichting om 75 procent van
hun produkties uit te zetten bij
het NOB, maar deze gedwon
gen winkelnering zal snel ver
anderen en mogelijk verdwij
nen. Voor radio bedraagt de
verplichting 100 procent.
Als Hilversum niet meer
verplicht is opdrachten aan de
overkant, het NOB, uit te zet
ten, en naar de goedkoopste fa-
cillitaire bedrijven mag zoe
ken, is er kans voor derden die
tot dusver onder het monopolie
van het NOB zuchtten. Met
deze toekomst voor ogen schie
ten her en der facilitaire be
drijven de grond uit. Er zijn
nogal wat kleintjes bij, nauwe
lijks levensvatbaar te noemen,
maar ook fors opgezette onder
nemingen zoals in Veenendaal.
Het is ook niet uitgesloten dal
zelfs het NOB een klant van
Veenendaal gaat worde:
„Iedereen," zegt Ben Suyden
dorp, „is zeer enthousiast."
bedrijf komt voort uit een elek
trisch installatiebedrijf, dertij
jaar geleden door Bens
opgericht. Het installatiebe
drijf ging in de loop der ja»
uitbreiden en zich specialise»
in audio-visuele produkties.'
1980 werd een ENG-set aan|
schaft (Elektronic News Ga
thering), portable opname-af
paratuur om snel en hart
films te maken. De uitbreidin
gen gingen door. „We k
heel veel opdrachten. Het Ie*
van dit vak is dat je er aan ver
slaafd geraakt."
Het idee om de echt
markt op te gaan werd in ja
nuari dit jaar geboren. Prak
tisch onder de kerstboom be
sloten Ben en Alja Suydendoil
om de grote stap te wagen, j*
markt was er rijp voor. In Ne
derland bestonden alleen
Hilversumse studio's, die van
Joop van den Ende in Aalst
en nog een studio in Baarn.
„Wij hadden al vele jaren er
varing in de branche en we ge
loven er heilig in dat nu de
is anagebroken voor een e:
studio. Toen we hoorden
Van den Ende voor zichzelf be
gon, kwam ons dat goed f
Want hij zou wel facilitaire
voorzieningen nodig hebt»'
voor al zijn plannen. Wij wor
den met nadruk geen concur
rent van Joop en Hilvers#
Nee, wij leveren alleen f*
teiten. We gaan dus niet z
produkties maken. Er zijn
nog meer die hetzelfde idee
wij hebben gehad, maar
hebben al een voorsprong
vier maanden." De studio zal1'
januari klaar zijn.
AMSTERDAM (ANP) - Het Nationale Ballet gaat drie
voorstellingen verzorgen in Oost-Berlijn. Op 29 en$
september en op 1 oktober zal het gezelschap deelne
men aan de Berliner Festtage in de Deutsche Staatse
per Berlin.
Het programma vermeldt '4 balletjuwelen' van George Ba-
lanchine (1904-1983) en het Nederlandse choreografen?^
gramma, met drie balleten van respectievelijk Rudi va"
Dantzig, Hans van Manen en Toer van Schayk.
Later in het dansseizoen reist Het Nationale Ballet na^
Athene en naar diverse Italiaanse steden.
poor Henk Egbers
Mensen zullen steeds literaire
romans, novellen en poëzie
blijven lezen, ook al lijkt het
beeldscherm een geduchte con
current van het boek te wor
den. Er is een wezenlijk ver
schil in de manier van commu
niceren tussen beide media.
Het lezen in een boek bezit een
veel grotere intensiteit bij het
luisteren naar anderen en je
zelf. Dat is het uitgangspunt
van Aad Nuis, als hij de positie
van de literaire criticus temid
den van het lettergeweld kri
tisch bekijkt in 'Een stem in je
hoofd'.
Zoals bekend schreef Nuis
heel wat kritieken of recensies
in week- en dagbladen. Hij
maakt een belangrijk onder
scheid: die tussen de literaire
recensent en de literatuurjour
nalist. Over de laatste is hij
niet zo enthousiast: 'Een boek
komt tegenwoordig niet zozeer
in de aandacht door lovende en
grondige kritieken, maar
vooral doordat de auteur te
zien is geweest op tv..; maar
ook in kranten floreren de in
terviews, de literaire actuali
teitenrubrieken, kortom de
aandacht voor de auteur als
publiek personage, in plaats
van voor de innerlijke stem die
uitsluitend klinkt in het boek
dat hij of zij geschreven heeft.
Veel boekennieuws is dan al
leen nog maar wervend rumoer
dat geen enkele poging doet om
met dat boek in gesprek te ko
men. De actualiteit overheerst
alles.
Ik denk dat Nuis zelf steeds
een balans zoekt tussen de re
censent die speurt naar de in
nerlijke kwaliteit van een boek
en daarnaast de actualiteits
waarde niet uit het oog verliest.
Maar het begrip 'actualiteit'
heeft voor hem een andere in
houd dan die van de dagwaar
de. Dat is te lezen in de vier es
says die zijn gebaseerd op de
vier lezingen die hij voor de fa
culteit der letteren van de Gro
ningse Universiteit gehouden
heeft. Daarbij gaat hij onder
meer in op de vraag wat litera
tuur is, de relatie tussen litera
tuur en lezer en het handwerk
van een recensent (een recen
sent moet veel gelezen en veel
nagedacht hebben). Het boek
laat zich prettig lezen en de no
tities bij het vak recenseren
zijn zinnig voor de recensent èn
de lezer die zich geconfronteerd
ziet met al die 'betweters'.
„In de Nederlandse literaire
kritiek van het afgelopen de
cennium is zelden meer iemand
opgestaan met een grote mond,
met een geprononceerde over
tuiging, met morele eisen", om
dat 'de criticus, geïnfecteerd
door het democratische virus
van de late jaren zestig, graag
een schutkleur aanneemt en
mompelt: Wie ben ik dat ik dit
mag zeggen'.
Het is Robert Anker die dat
zegt in één van zijn essays in de
bundel 'Olifant achter blok'.
Toch heeft deze redacteur van
Tirade en recensent van Het
Parool geen heimwee naar 'de'
Tachtigers - je weet maar nooit
Maarten Biesheuvel
