20 JAAR GELEDEN ZETTE DE MENS VOOR
HET EERST VOET OP DE MAAN
BEDR]
AMSTER
DE STEM EXTRA ZATERDAG 15 JUL11989
Rotsblokken
Kleine stap
Plaquette
DE STEM I
Minder interesse
's Nachts
geertruidei
jan de Poorter
miljoen gulden i
&Xa9ophethooss,e'
De kleine stap, die
een reuzensprong was
Twintig jaar geleden, op maandag 21 juli 1969, kreeg de
maan twee tijdelijke bewoners: Neil Armstrong en Ed
win Aldrin. Terwijl hun collega Michael Collins in het
Apollo moederschip 'Columbia' om de maan draaide,
landden Armstrong en Aldrin daar met hun maanlander
'Eagle'. En Neil Armstrong sprak de befaamde woorden:
„Dat is een kleine stap voor een mens, maar een reuzen
sprong voor de mensheid." De maan, al eeuwenlang het
onderwerp van fantasievolle schrijvers als Jules Verne,
was een concreet reisdoel geworden.
Door Piet Smolders
De eerste reis van mensen naar
de maan begon op 16 juli 1969
om 14.32 uur Nederlandse tijd.
Op dat ogenblik verhief de
grootste raket die ooit is ge
bouwd, de 110 meter hoge Sa-
turnus-5, zich brullend boven
lanceerplaats 39A op Cape
Kennedy. Behalve Neil Arm
strong en Edwin 'Buzz' Aldrin
was Michael Collins aan boord.
Hij zou in het moederschip Co
lumbia wachten in een baan
om de maan, terwijl zijn kame
raden met de maanlander (LM,
Lunar Module) Eagle het op
pervlak zouden verkennen. De
heenreis verliep zonder grote
problemen en drie dagen later
kwamen de aan elkaar gekop
pelde Columbia en Eagle in een
baan om de wachter van de
nacht. Armstrong en Aldrin
stapten over in de maanlander.
Vervolgens werd die losgekop
peld van het moederschip,
waarin Michael Collins achter
bleef: de eenzaamste man in
het zonnestelsel.
Het is zondagavond 20 juli,
rond zeven uur. Een uur lang
recht komt of op een gevaar
lijke helling belandt. Maar en
kele seconden zal de maanlan
der kunnen 'hooveren' en zul
len de astronauten gelegenheid
hebben hun landingsplaats iets
te verleggen. De LM kan niet
veel langer blijven zweven,
want daarvoor is er te weinig
brandstof. Neil en Buzz horen
van hun contactman in Hous
ton, astronaut Charlie Duke,
dat vluchtleider Gene Kranz
toestemming geeft om te lan
den.
Er resten nu nog enkele mi
nuten en dan begint de finale.
Armstrongs hand omklemt de
kleine stuurknuppel van de
LM. De astronauten realiseren
zich dat de computer in de
maanlander overbelast is ge
raakt, maar Houston heeft na
een snelle beoordeling toch
groen licht gegeven. Neils ogen
speuren de maanbodem af. De
krater Sabine-E is aan de hori
zon verschenen. Een geluidloze
orkaan van vuur barst uit de
landingsmotor. Kraters en
rotsblokken schieten onder het
vliegen de toestellen in forma- toestel door. De astronauten
tie, terwijl de astronauten over hangen in hun riemen (de LM
en weer eikaars ruimteschepen
fotograferen en
Op de verre aarde, bijna 400.000
kilometer verwijderd, zenden
de meeste televisiestations con
tinu de laatste fase van de his
torische reis uit.
De klok staat bij ons op 20.10
als de landingsmotor van de
LM wordt ontstoken, waardoor
het toestel in een baan komt die
het maanoppervlak tot op 16
kilometer nadert. De astronau
ten zullen op die hoogte over
het landingsgebied in de Zee
der Rust, de Mare Tranquilli-
tatis, vliegen. Gespannen turen
Armstrong en Aldrin door de
diehoekige raampjes naar het
gebied onder hen. De kleine
krater Sabine-E zal hun laatste
markante oriëntatiepunt zijn.
Daarna volgt een lage heuvel
rug. Vrijwel direct daarachter
zullen ze, pal west koersend,
hun maansloep aan de grond
moeten zetten.
Het lijkt een vrij vlak gebied,
maar toch moet er rekening
mee worden gehouden dat daar
beneden een paar fikse rots
blokken liggen. Die zijn vanaf
deze hoogte niet te zien. Koste
wat kost moet worden voorko
men dat de Eagle daarop te-
ruimteschepen heeft alleen staanplaatsen) de
inspecteren, ogen gericht op tië' ihridirfgs-
plaats achter de heuvelrug. De
hand van Armstrong maakt
minuscule bewegingen met de
stuurknuppel, terwijl Aldrin
hardop de gegevens over
hoogte en snelheid afleest.
Links en rechts vlammen de
stuurraketjes van de maanlan
der. Het toestel trilt onder de
druk van de hoofdmotor.
Slechts 12 minuten duurt de af
daling, maar de astronauten
lijkt het een eeuwigheid. Het
landingsgebied levert een ver
velende verrassing op: een kra
ter, half zo groot als een voet
balveld, bezaaid met rotsblok
ken. De Eagle is nog maar
twintig meter boven de grond
als Armstrong, zijn uitzicht be
lemmerd door opstuivend stof,
zoekt naar een klein vlak ge
bied. Er is nog maar voor 60 se
conden brandstof.
Aldrin: „Zwakke schaduw, 4
vooruit (dat is vier voet), we
drijven een beetje naar rechts,
6, een half naar beneden."
Houston: „Dertig seconden!"
Nog maar een halve minuut
brandstof. Nu moet het gebeu
ren. De maansloep zakt. De
vier voelsprieten aan de poten
maken gelijktijdig contact met
de bodem. De motor zwijgt. De
De menselijke voetafdruk op het maanoppervlak die de
enorme sprong voorwaarts markeerde. - fotoafp
maansloep landt. Even veren
de poten door. De landings
schotels drukken zich vast in
de bodem. Maanstof, opgewor
pen door de straalpijp, valt
langzaam terug. Niets beweegt,
zoals voorheen. Even een mo
ment van absolute stilte. Dan
zegt Armstrong met een van
emotie trillende stem: „Hous
ton, Tranquility Base hier, de
Eagle is geland."
En dan is het maandag, 21 ju
li, 3.49 onze tijd, 's morgens
vroeg. De wereld houdt de
adem in. Al zeven uur staat de
"Adelaar" op de met stof en
stenen bezaaide bodem van de
Zee der Rust. Roerloos torent
de maanlander als een kosmi
sche kever boven het vlakke
land uit. Aan het zwarte met
sterren bezaaide uitspansel
hangt de blauwe aarde. Er
komt beweging in het vier
kante luik aan de voorkant van
het maanmonster. Op handen
en knieen schuift Neil achter
uit door de opening op aanwij
zingen van Edwin Aldrin. Mi
nuten later is Armstrong bui
ten. „Okay, Houston, ik ben op
het platform" stelt hij vast.
De berr\.anning van de Apollo-11. Van links naar rechts Neil Armstrong, Michael Collins
en Edwin Aldrin. - fotoap
Voor hij de negen treden naar
beneden zal klimmen maakt
hij een soort waslijn vast
waarlangs straks de zakjes met
maanstenen opgetakeld kun
nen worden. Dan daalt hij
langzaam, trede voor trede, het
fragiele trapje af. Hij schakelt
de simpele zwart-wit camera
in, die in de flank van de LM
verborgen heeft gezeten.
Houston: „Okay Neil, we zien
je nu de ladder afkomen" Arm
strong: „Okay, ik heb zojuist
even gecontroleerd hoe ik weer
terugkom op de eerste sport
Buzz. De poot is niet zover in
gedrukt, maar wel voldoende
om weer terug omhoog te ko
men."
Houston: „Roger, dat hebben
we."
Neil: „Er is een aardig spron
getje voor nodig."
Neil en Buzz hebben hun
maanlander zo zacht neergezet
dat de telescopische poten nau
welijks zijn ingedrukt. Zo
doende is de onderste sport van
de ladder tamelijk hoog boven
de grond.
Zoals overal in de wereld
waar het nog nacht is, zijn de
meeste mensen bij ons opgeble
ven om getuigen te zijn van het
historische moment. Het televi
siebeeld is niet erg helder, de
maanlander en de maanman
lijken soms transparant. Maar
dat alles draagt alleen maar bij
tot het onwezenlijke van het
gebeuren. We zien de sprong.
Onder de geringe aantrek
kingskracht van de maan (een
zesde van die op aarde) komt
Neil rustig neer in de schotel-
vormige voet van de maanlan
der.
Armstrong: „Ik ben nu op de
voet van de ladder. De schotels
van de LM zijn maar 50 milli
meter in de bodem gedrukt,
hoewel het oppervlak er heel
fijnkorrelig uitziet. Het is bijna
een soort poeder. Hier en daar
is het heel fijn." Armstrong
heeft de ladder nu nog met zijn
rechterhand vast, zijn rechter
voet staat nog in de schotel,
maar zijn linkervoet zweeft al
boven de maanbodem.
Armstrong: „Ik gan nu van de
LM afstappen. Dat is een klein
stapje voor een mens, maar een
reuzensprong voor de mens
heid."
Voorzichtig plaatst Arm
strong eerst de tenen en dan de
volle zool van zijn 'moonboot'
op de maanbodem. De eerste
stap op de maan is gezet.
En dan loopt de eerste mens
Een adelaar sierde het embleem
van de Apollo-ll-vlucht. Bij de lan
ding sprak Neil Armstrong de histo
rische woorden "The eagle has lan-
op de maan, al lijkt het soms
bijna zweven. Vanachter een
gouden vizier -om het felle
zonlicht te weren - kijken twee
nieuwsgierige ogen een nieuwe
wereld in.
„Ik kan de afdrukken van
mijn voeten zien", aldus Arm
strong, „Ik heb werkelijk geen
moeite met lopen." Terwijl
Armstrong alvast in een zakje
een 'noodmonster' maanstof
verzamelt (voor het geval ze
toch weer snel moeten vertrek
ken), komt Aldrin mompelend
naar buiten: „Ik moet wel zor
gen dat de deur niet achter me
in het slot valt".
Neil maakt een paar foto's
van Aldrin met de Hasselblad
camera die op zijn borst zit. Zo
doende zal later alleen Aldrin
op de officiële NASA foto's te
zien zijn. Een slordigheidje van
de vluchtplanners: Geen enkele
foto van de eerste mens op de
maan, alleen wat vage televi
siebeelden en een paar on
scherpe filmbeeldjes.
Tijdens hun korte verblijf
verzamelen Neil en Buzz 32 kilo
maanstenen. En ze plaatsen in
strumenten die ook na hun ver
trek gegevens zullen blijven
sturen.
Het is 5.57 uur onze tijd als
Aldrin het trapje opklimt, om
13 minuten later te worden ge
volgd door Neil Armstrong. En
dan, na een slapeloze 'slaappe
riode' en een stevige maaltijd,
verlaten de astronauten de
maan. Een violette vlamkegel
barst uit het bovenste deel van
dê~"fhahnsloep en teistert het
onderstel dat als lanceerbasis
achterblijft. Voor het eerst - en
voor het laatst - wappert de
Amerikaanse vlag die de astro
nauten hebben geplant.
Een vergulde plaquette, beves
tigd op een poot van de LM,
vermeldt: "Hier zetten mensen
van de planeet aarde voor het
eerst voet op de maan. Juli 1969,
AD. Wij kwamen in vrede uit
naam van de hele mensheid."
De astronauten wisselen
lange reeksen getallen uit over
de banen die Columbia en
Eagle beschrijven. De radar
van de maansloep bijt zich vast
in het met een snelheid van
5000 kilometer per uur voortij
lende Apollo moederschip en
meet de slinkende afstand. De
computer, die tijdens de lan
ding overbelast was, doet weer
feillos zijn werk. Van seconde
tot seconde calculeert hij de
nog resterende manoeuvres.
Dit rendez-vous moet lukken,
want anders.
Het is 22.32 op die avond van
21 juli als de beide ruimtesche
pen herenigd zijn. Maar het
duurt nog drie kwartier voor
de maanpakken zijn afgestoft,
de checklijsten zijn afgewerkt
en de metalen kofferbes met
Edwin 'Buzz' Aldrin wandelt over de maan. Een foutje' in de regie had tot gevolg datb
en niet Neil Amstrong die als eerste de maan betrad, op foto's verscheen. - foto#
maanmonsters in de comman
docabine zijn overgebracht.
Dinsdagochtend om 05.56 komt
de hoofdmotor van de Colum
bia in actie, die het toestel en
zijn passagiers ontrukt aan de
aantrekkingskracht van de
maön. En dan, aan het eind van
de opwindendste reis uit de ge
schiedenis van de mensheid,
duikt de geblakerde Apollo-11
in de Grote Oceaan.
Na hun reis werden de hel
den van Apollo-11 ontvangen
alsof ze de pest hadden. Nie
mand kon weten of ze op de
maan niet iets hadden opge
daan dat zeer ongezond zou
blijken voor de bewoners van
de planeet aarde. Maar, zo
bleek, van de levenloze maan
was in dit opzicht geen gevaar
te duchten. En zo begonnen, na
hun quarantaine van drie we
ken, Armstrong, Aldrin en Col
lins aan een publiciteitsreis die
hen over bijna de hele wereld
zou voeren. En overal- ook in
Amsterdam, waar ze over de
grachten voeren- kregen ze het
welkom dat hen toekwam.
Maar al die belangstelling
werd natuurlijk minder. „Dat
is een menselijke eigenschap,"
zei Neil dezer dagen op een
persconferentie in Washington,
ter herdenking van Apollo-11.
„De dingen waarvoor we en
thousiast worden, vergeten we
gewoonlijk binnen een omloop
van de aarde om de zon. Dus is
het voor mij een verrassing dat
hier vandaag nog zoveel men
sen zijn komen opdagen:"
Het publiek verloor zijn be
langstelling. En dat terwijl vol
gende maanlandingen in veel
opzichten interessanter waren
dan de eerste. De astronauten
van Apollo-12 brachten een be
zoek aan een onbemande Sur-
veyor-maanverkenner, die
ruim twee jaar eerder was ge
land en namen wat onderdelen
mee voor onderzoek. Maar ze
vergaten ook wat: Bijna al hun
cassettes met kleurenfoto's.
Van deze maanwandeling be
staan hoofdzakelijk zwart wit
plaatjes! Charles Conrad, een
geestige kleine man met een
karakteristiek spleetje tussen
zijn voortanden, zong voor het
eerst een liedje op de maan. De
mannen van Apollo-14 sjouw
den met een krui wagentje
rond, waardoor ze met hun
spulletjes een wat groter ge
bied konden verkennen. Scott
en Irwin toerden tijdens
Apollo-15 met een electrische
maanauto aan de voet van
machtige bergen en Scott liet
een veer van een adelaar en
een hamer tegelijk vallen om te
bewijzen dat zware voorwer
pen niet sneller vallen dan
lichte.
Tijdens Apollo-16 reden John
Young en Charlie Duke met
hun maanauto 27 kilometer
door heuvelachtig terrein en
dat leverde prachtige televisie
beelden op. Gedurende hun te
rugkeer naar de aarde maakte
collega Tom Mattingly een
ruimtewandeling om grote
filmcassettes uit de motor
ruimte van de Apollo te bergen.
Apollo-17 startte voor het eerst
's nachts - een prachtig gezicht,
zoals ik zelf kon vaststellen.
Het tafereel was apocalyptiscl
bij de start kleurde de zwart
hemel oranjerood, de sterri
verdwenen en de perstribm
-toch vijf kilometer van
startplaats- schudde op n
grondvesten. Een Amerika.
naast me, die vijf camera'sii,,pese landen, tien pro
verschillend kaliber met elkai
had verbonden zodat hij ma:
op n knop hoefde te drukka
vergat dat te doen, overman
door het gebeuren. Bij Apolfc
17 ging voor het eerst een echt
geoloog mee: Jack Schmitt,
oranje maanstof vond. Lalt
zou Schmitt senator worden.
Apollo-17 werd de laatst
reis naar de maan. Gaandei:
was de belangstelling van I*
publiek steeds verder
men. De interesse was allee
even opgevlamd tijden
Apollo-13. Want ondena
naar de maan vond een explo
sie plaats, waardoor de ast»
nauten bijna zonder zuurste
en water kwamen te zitten,
landing ging niet door. Maai
Apollo moest, gehoorzame»
aan de wetten van de zwaarte
kracht, toch eerst achter 4
maan om vliegen. Gelukki
liep het allemaal goed af: li
veil, Haise en Swigert overleef
den het avontuur zonder kleet
scheuren.
Na Apollo-17 stonden mi
spronkelijk nog drie vluchte
gepland maar die kwamen bi
gebrek aan politieke steun'
vervallen. Drie eens vlucht
waardige Saturnus-5
liggen nu nog te kijk op W
Kennedy, in Houston en
Huntsville. Apollo was te du«
om vol te worden gehouden.
Van onze verslaggeefst
Dat is nodig om de
malen ertsen en
150.000 ton. De inv
breiding van het a
De wegenstructuur
drijfsterrein wordt
er komen tien nieuv
en een nieuwe maalir
Sinds de overnan
door het Belgische
het Westduitse Quar
de jaaromzet verdi
tot 48 miljoen gulden.
„In korte tijd ziji
keer benaderd door
die Jan de Poorte
overnemen. In 1971 v.
financieel instabiel 1
is het blijkbaar
'catch'", zegt de Dui
teur dr. G. Rauth.
„Doorgaans hebbe
staanders geen idee
hier in de fabriek
zegt manager P. Jasp
verschillende gr(
voor het bedrijf w<
schip bij de loswal
verd.
Ze zijn op de mee
liggende plaatsen in
uit de grond gehaald
brokken bauxiet die,
ger van het asbest,
worden geïmporteere
delsmaatschappij va
Poorter zorgt dat de
ten uit India, Afrik;
of Finland op tijd in
denberg liggen.
Bij het bedrijf,
mensen werken, wor<
neralen tot voor he
zichtbare stofdeeltje
len. De 170 verschille
fabrikaten die zo
gaan in zakken of p(
wagen naar de indu
verwerking in de mee
lopende produkten; v
tica tot electronica.
Twintig procent va
blijft in Nederland,
procent verdwijnt n;
naar het Verre Ooste
en de VS.
In de vitrines bij
staan de artikelen w:
Poorter de halffa
voor levert. Minusi
liggen naast de 'ma:
dr. van der Hoog',
dakpannen en vee-
vreemd idee dat wi
brok steen in Geert:
arriveert, uiteindelij
vindt in een tube tam
De branche kent
currentie. „De tende:
dat landen zelf hun
gaan vermalen,
wordt het niet gem:
om aan grondstoffi
men", zegt Jaspers.
De kracht van Jai
ter is naar zijn meni:
diversiteit in de pre
het bedrijfsterrein is
Vrij vaste beurs me)
handel in obligaties
AMSTERDAM (ANP) - De Ams
tectenbeurs eindigde de week
maar niet onvriendelijke sten
loopi van de dag trokken veel
en de stemmingsindex kon ru
stijgen tot 189,3. Dat was dar
want kort na sluiting van de
street aan een stevige dal
lu ïu„r voor de Dow Jones in
ai tot 22 punten was opgelopen
Amsterdam had te maken met
markten waarbij lichte vraag
winsten van enige betekenis lei
telen brachten het tot een pove
«rap ƒ680 miljoen. Obligatie
nt oplopende prijzen aanme
«n de hand (omzet 1154 milj
vnnrt. .veJ 2ette de opmars
ooit tot 146,60 en Koninklij
id»urder ?p 140'70- KLM
nn? op J tb- Bij de bankt
Weuw biikvanger. Na dondert
ingestegen kwam er nu nog
V nop op ƒ268. Amro was
*190 en ABN ƒ0,20 op ft
£js m Frankfort waren de
Danw Sestemd op gerucht
bei* aatkopen. Overigens kwi
f IGlzn1*?raar Aegon s,ee9 1
«luim' de transporthoek k
lo-Mülier f1i50 naar f102
f 139 mij-Wehry was ƒ2,
f li e" Hunter Douglas he
aan'^PfJ15'70- Opvallend w
f 78 wft vaste summing v
ton f?winst vanf 7'50ii
blinker n° ie markt was K°P
meer he. 350 werd f'tei
Oldelft w« t a3 biedk°er!
0P 580 r f 1 beter op f 197
T3SQ 'B dsmrt word ƒ9 c
f116 n 9emann werd ƒ5,50
Glas Wenaarente9en moesten
tofl?9enef en Verkade terug
handel Phiïin urs heers,e e
fondsen m was weer een va
ten Ontioh i een omzet van 7<
li-cahs nm u9ers sloten hun p
'ober in te a lpos'ties met afloi
miteerrtn nemen, in ABN kond
selteerde s worden uitgevi
'"ffnileve WM0mZf van56(K
foil De tntaie an mev werd
ten ale omzet was 67.0
Amstrong en Aldrin planten de Amerikaanse vlag op de maan.
