DE STEM
ZQM
FRFDl T I F
De vergane glorie van Krabbendijkel
DEST
D
Felix Mi
GolfoorI
L
Veurne, het
een sleper
lieftallig Vlaams stadje
Rotterdam bezien vanaf
Prijspakket naarj
Sas van Gent
ZATERDAG
15 JUL11989
ie kleine spoor
wegstations. Vergeten haltes waar
de haastige Intercity niet meer stopt
maar zonder respect dwars door
raast. Alleen met de stoptrein te be
reiken, haast niemand komt er
meer. Afgedankt in deze eeuw van
jakkerende doelmatigheid, ademen
de gebouwen nog die romantische
sfeer van vroeger, toen reizen meer
was dan domweg snel van plaats
veranderen. Station Krabbendijke is
een voorbeeld van verloren gran
deur.
Door Cees Maas
Achter het stoffige glas van de gesloten
voordeur hangt een dienstmededeling. 'De
kaartverkoop van dit station is in handen
van boekhandel Van Velzen BV, Dorps
straat 83'. Een grafschrift in NS-blauw
vertelt de reiziger dat de loketten gesloten
zijn, dat op tien minuten wandelen naar
het centrum van dit orthodox-christelijke
dorp een reisbiljet gekocht kan worden.
„Moet u ver?" informeert de waard van
het nabijgelegen 'Stationskoffiehuis' (bord
aan de gevel ook al in hetzelfde blauw) be
reidwillig, als de reiziger zich neerzet aan
de stamtafel voor een kopje koffie. „Naar
Breda? Dat is een beetje link. Tot Bergen
op Zoom kun je het risico wel lopen zon
der kaartje te gaan, dat doen zovelen hier."
Station Krabbendijke heeft geen loket-
Li C T dorpelingen uit die naar Bergen op Zoom
n of de weekmarkt in Goes zijn geweest. Een
paar schoüeren staan even verderop op het
perron te kwallen. De grote fietsenstalling
de vuilwitte ramen bijna allemaal inge
gooid, de hangdeur voorgoed ontwricht,
telt 25 fietsen. Van de forensen van Krab
bendijke.
Het witgepleisterd gebouw herinnert
aan die treinromantiek in het begin van
deze eeuw. Een sliertje sjiek, een bepaald
soort architektuur dat je in andere gebou.
wen net niet aantreft. Spoorwegstations
moesten imponeren, ook al komt het ont
werp van Station Krabbendijke uit een la
van Rijkswaterstaat en zijn er in den lande
tientallen soortgelijke stations neergezet.
Ze heten 'Waterstaatsstations', de archi
tect is naamloos gebleven. Station Krab
bendijke werd 121 jaar geleden (1 juli
1868) geopend als een Station der Vijfde
Klasse, toen ook al het kleinste type in Ne
derland.
Klein, maar niet zonder karakter. Dat
zie je nog aan deze wachtkamer, die niet
gesloten is. Een hoog plafond, een houten
lambrizering rondom. Voor de nu dichtge
metselde schouw met geglazuurde bakste
nen zijkanten hebben zich eens reizigers
aan het houtvuur gewarmd. Later kwam er
naast de ingang een kolenkachel, weer wat
later een gashaard. De afdruk van de po
ten staat nog in de vloer. De lambrizering
op die plek is gebalkerd.
Je kunt je voorstellen dat het hier eens
statig toeging. Toen de notabelen uit Ber
gen op Zoom en Roosendaal hier uit de
stoomlocomotief traden om in de nabijge
legen Bathse-polder te gaan jagen, bijvoor
beeld. Nu is het een zwijneboel. Afgeklo
ven kippebouten liggen onder de grijsge-
verfde houten banken, twee dikke lage ta
fels, met ijzeren poten vandalenbestendig
aan de vloer geklonken, dragen lege friet-
bakjes en andere zooi. De klok is uit de
muur gerukt, het snoer bengelt doelloos te
gen de wand. Wat is een wachtkamer zon
der klok? Een groot reclamebord aan de
wand prijst sigaretten aan: 'Go where the
flavour is'. Die raad opvolgen is direct de
eerste trein hier vandaan pakken.
Met grote tussenpozen doet een voorbij-
razende Intercitytrein de ramen van de I
wachtkamer rinkelen. Een kuch hier, ga'
seconden na. De tjposteloosheid van deze I
omgeving is enorm.
De NS wil het gebouw verhuren en heeft
de gemeente Reimerswaal gevraagd
gegadigde te zoeken. De slopershamer gaal I
er dus niet meteen tegenaan. Wonen kun I
je er niet, met al het Intercity-lawaai I
Maar, meldt een NS-woordvoerder,
atelier of zo is het prima te gebruiken, er is I
natuurlijk ruimte zat. Zo kan Krabbendij
ke, eens Station der Vijfde Klasse van dt I
Nederlandsche Spoorwegen, deze eeu»
- FOTO WILLEM MIERAS nOg door.
ten meer, maar zwartrijders erbij. Het hart
is eruit. Vorig jaar september besloot de
NS dat het aantal gepleegde lokethande
lingen de moeite en het geld niet meer
loont er een beambte neer te zetten. De be
ambte die er voorheen zat woonde op de
tweede verdieping. „Nog vroeger hadden
we een echte chef," zegt de bejaarde man
in de wachtkamer somber. „Die was niet
alleen hier baas, maar ook over het vol
gende station, Kruiningen. Nu is het niets
meer, en als ze dit gebouw slopen wat ik
gehoord heb, zit het dorp met een groot
gat."
De man gaat boodschappen doen in
Bergen op Zoom. Hij is één van de weini
gen die het station regelmatig gebruiken,
zegt hij. „Alles is auto tegenwoordig, me
neer." De stoptrein doet Krabbendijke
tweemaal per uur aan en laat dan enkele
Deze puzzel is een combinatie van kruis
woordraadsel, doorloper en cryptogram.
De cryptische zinnen zijn vet gedrukt.
HORIZONTAAL:
2. Vogel; 5. componist zit in de business; 9.
bijwoord; 14. zaak voor zieken en beleg
gers; 17. voorzetsel; 19. Peruaans vorst;
21. Spaanse stad; 24. joon; 25. voorvoeg
sel; 26. lap; 27. bijwoord; 28. kaartenboek;
29. deel van de bijbel; 30. opgeld; 31. di-
rekt; 33. bijbelse naam; 34. Ned. vissers
plaats; 36. ter gedachtenis; 38. knaagdier;
40. samarium; 42. handschriften; 44. deel
van de bijbel; 46. familielid; 47. etage; 56.
ten bedrage van; 57. schapenprodukt; 58.
Chinese maat; 59. mollig; 60. muzieknoot;
61. mannetjesdier; 62. Koninklijke Land
macht; 63. herkauwer; 64. naar mijn me
ning; 66. die regeerder is een ijskouwe; 68.
durende strijd; 69. Japans spel; 71. streek;
73. geloofsbelijdenis; 74. bediende; 76.
smeersel; 78. smeersel; 80. dat zijn buurten
om uit de weg te gaan; 81. larve; 82. bloed
vat; 83. luisteren; 84. appel; 85. rust; 86.
koraaleiland.
VERTICAAL:
1. Afbeelding; 4. afsluiting; 5. herkauwer;
6. papegaai; 8. Parijse nachtclub; 9. plaats
in Duitsland; 10. vernis; 13. echtgenoot;
15. bid; 16. water in België; 18. voorzetsel;
20. windrichting; 22. geur; 23. mollig; 32.
concurrent; 35. heimelijk; 37. zachtaardig;
39. bak; 40. dierenverblijf; 41. halfaap; 42.
kledingstuk; 43. staaf; 44. eertijds; 45.
hardnekkig; 46. kleur; 47. azijn; 49. om
zetbelasting; 50. senior; 51. muzieknoot;
52. voegwoord; 53. godsdienst; 54. deel
van de bijbel; 63. lekkernij; 65. insekt; 66.
verlof; 67. geneesmiddel; 68. gierigaard;
69. echtgenoot; 70. aanmoediging; 72. fa
milielid; 73. centweight (afk.); 74. familie
lid; 75. en dergelijke; 76. dronken; 77.
broeder; 79. takje.
DOORLOPERREGELS:
Horizontaal: 48. Muziekinstrument, wissel
loop, zeilboot, electrode; 55. verzamel-
boek, land in het Verre Oosten, scherp rie
kend gas, uitgave.
Verticaal: 2. Vrouw van adel, bestelling; 3.
water in Spanje, vis met puree voor de ar
men, Engels telwoord; 7. beroep, wind
moet niets hebben van een vogel; 11. zeld
zaamheid, Arabisch havenstad, klankweer
kaatsing; 12. senator, scheikundig element,
aardigheidje van een knorrepot.
De letters in de vakjes: 24-2-61-69-85-44-
64-19-16-69 en 80-27-33-58-75-84-25-10-
49-79-69 vormen twee sleutelwoorden.
P. de Bruijne uit Sas van Gent is de win-1
naar geworden van het Stem-verrassuip I
pakket van de afgelopen week. Met hot I
derden anderen wist hij de sleutelwoord:' I
Wimbledon en Tour de France te vind®
Hij krijgt zijn prijs zo spoedig mogr
thuisbezorgd.
Ook deze week kunt u weer meedit.
naar zo'n Stern-verrassingspakket. Al I
u hebt te doen, is de puzzel correct oplos-1
sen. De juiste oplossing levert twee sleutel-1
woorden op. Zet die sleutelwoorden °P
een briefkaart en stuur die voor wo
naar De Stem Puzzel-redactie,
3229,4800 MB in Breda.
Mew
duidelijk over: „Nee, ne:
word niet de opvolger
Bom, omdat Frits uniek
dan een opzicht. Ik br
een soort van magazine
verlengde ligt van TV M<
ik samen met Annette va
gedaan. Er komen konst
ken in. Bij Frits kwamen
duele problemen aan d<
maken geen etalage vi
en kwel. We beginnen op
elke twee weken, 35 min
Door Jan Koesen
Felix Meurders is al jaren l
evolutie die loopt van DJ tot
1946 werd hij in Maastricht
de HBS studeerde hij enkelel
geografie aan de Katholiek^
van Nijmegen waar hij voq
aan de opstand tegen de A
was zo gefascineerd door ra<
studie eraan gaf en met de r
blijvende relatie aanging. Hij
kjockey met toppers als 'De
(later 'De Nationale Hit|
Meurders Methode' en 'Zoel
iHf.
Felix Meurders.
Fiefhebbej
het boek al jaren op de i
dan de onvertaalde vers|
kerenmoord was er voc
ook de Nederlandse ver
markt te krijgen.
Door Cees Maas
The Marsh-Arabs' van de
dekkingsreiziger Wilfred
uitgebracht in 1964. Het is
geschreven door een man die
luxe met tussenpozen van lj
onder de meest zware on
tussen de mensen leefde waa
Thesiger is eens betiteld als
de grote Victoriaanse reizigl
eeuw te laat geboren'. 'The I
ts een van de weinige werkl
reisboeken van de twintigs'
gaat over de bevolking van 1
van Irak, daar waar de EufJ
gris samenvloeien. De Arabij,
sigers gastheer waren, leefl
strekte moerassen op eiland]
vende aangelegde eilanden,
kende rieten huizen.
In dat ontoegankelijke gebiel
renlang onbereikbaar voor f
van de Irakese overheid, maa
log tussen Irak en Iran heeft:
gedaan. De gruwelen in he.'
van sommige stammen, de in
bekend geworden rivier Shati
er de oorzaak van dat Thesi
bedoeld een monument is g|
een totaal verdwenen cultuuif
Dat gegeven maakt het reisvj
kwart eeuw geleden actueel t
tot de vertaling 'De Moer.
n 8rafschrift, maar schittl
vaart geschreven, dat wel. DJ
leren hadden zich wat dal
etere necroloog kunnen wea
Slger. Want zijn boek getuil
en veel begrip voor mensen!
e en van Irak als paria's el
oen beschouwd en die leefde!
'g gebied vol ongedierte en
mg eten. 6 1
De reiziger is eigenlijk meer'
Primitieve leefomstandighed'
f re^e ^vsL'liüving om zich-
naar materiaal vd
a omschrijft hij zijn dranJ
ënvS V?e' Enëehen ian mij,
nam° ng voelde ik een msf
e vo°r het traditionele!
die toe zijn aan
rust en niet houden van urenlang
achter het stuur zitten om een
stukje paradijs op deze jachtige
aarde te bereiken kunnen met een
verblijf in Veurne hun hartje opha
len.
Door Jeanette Vergouwen
De hoofdplaats van het Veurne-Am-
bacht is vooral bekend vanwege de boe
teprocessie. Een eeuwenoude traditie
met een Spaans karakter. Op de laatste
zondag van juli trekken honderden ano
nieme boetelingen gekleed in een lange
pij met kap en een loodzwaar kruis op de
schouder door de straten van het West
Vlaamse stadje. Figuranten beelden
evangelie taferelen uit. De processie die
om 15.30 uur begint biedt een ontroe
rend schouwspel en is uniek in Europa.
Veurne is een klein maar lieftallig
Vlaams stadje in het land van de Ijzer. De
streek met de ontelbare poldergrachten die
het groene landschap klieven en waar
schilderachtige boerderijen her en der ver
spreid liggen. Een streek waar de bomen
ontbreken omdat ze het hebben moeten af
leggen tegen de zilte zeewind.
In die streek ligt Veurne temidden van
de landelijke rust en ongereptheid. Het
trekt als een magneet de toeristen naar
zich toe.
In de 9e eeuw zou hier al een burcht
hebben gestaan om Vlaanderen tegen de
invallen van de Noormannen te verdedi
gen. In de 11e eeuw werd de zich uitbrei
dende nederzetting hoofdplaats van het
Veurne-Ambacht. Het kreeg een belang
rijke bestuurlijke functie in het graafschap
Vlaanderen en in de loop der eeuwen
kende het vele economische ups and
downs, verwoestingen en bezettingen. In
de eerste wereldoorlog werd er het hoofd
kwartier van het Belgische leger gevestigd.
In die bewogen periode was het plaatsje
vrijwel onvermijdelijk het doelwit van her
haaldelijke aanvallen.
De stijlvolle herenhuizen en de monu
mentale gebouwen rond de Grote Markt
vormen het bewijs van een 17e eeuwse
bloei. Vele bouwstijlen van gotiek via lan
delijke renaissance tot klassisisme en ro
coco zijn te herkennen. Zo ook de Spaanse
sfeer, een overblijfsel uit de 16de eeuw
toen Veurne een Spaanse garnizoenstad
was.
Zij die de streek op een zeer speciale
wijze willen leren kennen,kunnen dit doen
Karei Appel, Remco Campert, Hugo
Claus, Corneille, Ed van der Elsken, Rudy
Kousbroek en hun opvolgers in de jaren
zestig: Mark Brusse, Jan Cremer, Bernard
Holtrop, Jacqueline de Jong, Paul de Lus-
sanet, Willem van Malsen en vele anderen.
Ruud Meijer opent de tentoonstelling die
tot 12 augustus duurt.
AMSTERDAM - Liefhebbers van de
tango kunnen tussen 26 juli en 6 augustus
in het Koninklijk Theater Carré in Am
sterdam hun hart ophalen. In die periode
treedt dagelijks, behalve op maandag,
Tango Argentino op. De groep bestaat uit
de dertig beste tangovertolkers van de we
reld.
AMSTERDAM - in de maanden juli en
augustus worden op zondag- en maandag
ochtend om 10.30 uur rondleidingen gege
ven in het Tuschinski Theater in Amster
dam. Het Canon Tuschinski Theater is een
voorbeeld van Art Deco met daarnaast
uitingen van de Jugendstil en stijlkenmer
ken van de Amsterdamse School. De
bouwkunst en inrichting van het theater is
nog steeds een goed voorbeeld van het
streven van de jaren twintig naar het sa
mengaan van de schoonheid tussen kunst,
toegepaste kunst en architectuur. De rond-
leingen duren circa 75 minuten en worden
gegeven in het Nederlands, Engels, Frans
en Duits. Toegang vijf gulden.
EMMELOORD - De Poldertoren in Em-
meloord is een 65,3 meter hoge watertoren
met daarop een vergulde windwijzer in de
vorm van een kofschip, dat vroeger op de
Zuiderzee voer. In de toren hangt een ca
rillon met 48 klokken. Voor toeristen be
staat de mogelijkheid om de poldertoren te
beklimmen, waar vandaan men een riant
uitzicht over Emmeloord en omgeving
heeft. De poldertoren aan de deel is ge
opend tot 15 september van maandag t/m
vrijdag van 10-16 uur. De toegang is 2,50
gulden per persoon en kinderen t/m 16
jaar betalen één gulden.
PURMEREND - Elke donderdag in juli
en augustus worden in Purmerend de his
torische kaasmarkten gehouden. Tijdens
deze donderdagen wordt de toerist het ver
voer van de kaas naar de Kaaswaag, het
keuren, het kopen en het wegen van de
kaas getoond. De Purmerendse kaasmarkt
wordt gehouden aan de voet van het stad
huis in het centrum van Purmerend. Be
zoekers kunnen hier terecht van 11-13 uur
en de toegang is gratis.
AMSTERDAM - Gedurende de zomer
maanden juli en augustus worden er in de
Stadsschouwburg in Amsterdam dagelijks
rondleidingen gegeven om 12.00 uur.
Kaarten voor de rondleiding worden ver
kocht aan de kassa van de Stadsschouw
burg. Kosten: 5 gulden p.p. incl. een kopje
koffie en een brochure over de Stads
schouwburg.
wandeling rond de Markt laat bij de be
zoeker een geweldige indruk na. De prach
tige gebouwen getuigen van een roemrijk
verleden. Neem het stadhuis, het is een
sierlijk gebouw in Vlaamse renaissance
stijl. Het bestaat uit twee delen met ervoor
een mooie pui. Binnenin, rijke zalen die
bekleed zijn met Corduaans leer en
Utrechts fluweel. Oude schilderijen en
Doornikse tapijten dragen bij aan het
smaakvol geheel.
Het 17e eeuwse gerechtshof bezit een
grote schouw en een zwierige gotische Bel
forttoren. De Sint Walburgakerk werd ver
woest door de Noormannen en toen start
ten de inwoners van Veurne een presti
gieus project de bouw van een grote kerk
met een gewelf van bijna dertig meter
hoog. Daarna volgde een tijd van tegenslag
in de vorm van vernieling en brand en we
deropbouw. Het interieur is nog steeds in
drukwekkend met koorgestoelte in
Vlaamse renaissance stijl, de vermaarde
H.Kruis relikwie en talrijke schilderijen
waaronder een Pieter Pourbus en een
Boucquet.
De Sint Niklaaskerk is een typische hal
lenkerk met drie even grote beuken. De
stoere toren dateert uit de 13e eeuw.
Hierin hangt de Mariaklok 1379), een van
de oudste Wokken van Vlaanderen. De be
volking heeft de klok de bijnaam 't Bomtje
gegeven. Vanuit de toren heeft men een
overzicht over het IJzerslagveld.
Voor de lekkerbekken biedt Veurne-
Ambacht voldoende kansen. Streekspecia-
liteiten zijn de gedroogde hesp en het
potjesvlees. Een oud gerecht dat gemaakt
is van kalfs-, konijnen- en kippenvlees.
Een lekkernij die de meest hongerige ma
gen tot bedaren brengt. Voor de dorstigen
is er de trappist van Westvleteren...een go
dendrank.
APELDOORN - In de maanden juh en
augustus kan men op het traject Apel
doorn- Dieren weer regelmatig een oude
stoomtrein zien rijden, een van de treinen
van de Veluwsche Stoomtrein Mij. Zo'n
nostalgische treinrit kan gecombineerd
worden met een huifkartocht. De stoom
trein vertrekt 's-morgens vanaf Apeldoorn
en rijdt vervolgens via Beekbergen naar
Loenen. Om een uur vertrekt de huifkar
voor een tocht door onder andere het na
tuurgebied de Loenermark en het Loe-
nense bos. Na afloop van de huifkarrit
krijgen de deelnemers een pannekoek.
BRUINISSE - In Bruinisse vindt vandaag
de laatste dag van de visserijdagen plaats.
Bezoekers kunnen hier terecht voor brade
rie, kermis en een vlootshow (om 13.30
uur) ter gelegenheid van het begin van het
mosselseizoen. De toegang tot de visserij-
dagen is gratis.
DEVENTER - in het speelgoed- en blik
museum in Deventer kan tot en met 17
september de tentoonstelling 'klein' Wedg
wood, oud en nieuw bekeken worden. Uit
de collectie van onder aandere het Wedg
wood museum bij Stoke-on-Trent en uit
die van een aantal Nederlandse musea
toont het speelgoed-en blikmuseum deze
zomer een collectie van oude en nieuwe
kinderserviesjes en van andere produkten,
die Wedgwood voor kinderen maakte. De
tentoonstelling wordt vooraf gegaan door
een historisch overzicht van de geschiede
nis van Wedgwood en zijn produkten. Het
museum is geopend van dinsdag tot en
met zaterdag van 10.00- 17.00 uur en op
zon- en feestdagen van 14,00-17,00 uur.
EINDHOVEN - Op initiatief van de VW
Eindhoven is de brochure '1 kilometer
kunst in Eindhoven' uitgebracht. Deze
brochure omvat een kilometerlange wan
delroute langs musea, galerieën, opmerke
lijke winkels en karakteristieke cafés in
Eindhoven. Van elk object staat in de
kunstbrochure de naam, het adres en de
Wie Rotterdam eens van een andere
kant wil zien, kan dat doen per rond
vaartboot. ANP
Verder Landinwaarts is een agenda
van culturele en toeristische evene
menten. Nadere informatie over de ver
melde activiteiten is te verkrijgen bij de
genoemde instanties en bij de plaatse
lijke of Streek-VW's.
openingstijden vermeld en wordt een korte
omschrijving gegeven van wat er te zien of
te koop is. De brochure is voor één gulden
verkrijgbaar bij de VW in Eindhoven.
EXLOO - In het centrum van Exloo wordt
vandaag het 'festival oude ambachten' ge
houden. Bezoekers kunnen demonstraties
van circa 140 ambachten bekijken, waar
onder kantklossen, leerbewerking, stoelen-
matten en een barbier. Verder treden er
verschillende muziek- en dansgroepen op
en zijn er speciale kinderattrakties. Het
festival heeft plaats van 10.00-17.00 uur.
De toegangsprijs is zes gulden voor vol
wassenen en drie gulden voor kinderen
van 6 tot 16 jaar.
ROTTERDAM - Voor liefhebbers van
stoomsleepboten en voor al diegenen die
de ontwikkelingen in het Rotterdamse 'wa
terstadsgebied' eens van de andere kant
willen bekijken worden er in juli en augus
tus speciale rondvaarten met de stoomsle
per 'Dockyard V' georganiseerd. De rond
vaarten vertrekken vanaf museumschip
'Buffel' op zondag 16 en 30 juli en 13 en 27
augustus vanaf 1300 uur. De rondvaarten
duren circa 30 minuten en vertrekken elk
heel uur. De kosten zijn drie gulden voor
volwassenen en kinderen tot 11 jaar twee
gulden.
AMSTERDAM - Gisteren werd bij Arti
et Amicitiae in Amsterdam de expositie
'Parijs verplicht (1945-1970)' geopend. Te
vens werd een gelijknamig boek van Ruud
Meijer gepresenteerd. In 'Parijs verplicht'
en de tentoonstelling wordt een beeld op
geroepen van de Parijse 'scene' met in de
jaren vijftig schrijvers en kunstenaars als
H8I
■O
De markt van Veurne en de Sint Niklaaskerk.
- FOTO ARCHIEF DE STEM
met een paardentram. Elke zondag- en
vrijdagmiddag in augustus vetrekt bij de
Dienst van Toerisme een voertuig dat de
deelnemers voert langs smalle, rustige we
gen naar de dorpen Beauvoorde en Zoute-
naaie of doorheen de 'Moeren', een droog
gelegd moerassige gebied.
Het stadje heeft iets. Het is sfeervol. Een
