UITBLAZEN
Stok achter de deur voor gedwongen doorstroming
Namibiërs begrijpen maar weinig van UNTAG-missie
Gewetensvrijheid in het geding
even
Kamer vi
HEERMA
Berlijn
in 1933
In duigen?
VOORAL GEMEENTEN ZULLEN HUURWONINGEN GERICHTER MOETEN TOEWIJZEN
DE STEM C(
DE STEM ACHTERGROND VRIJDAG 28 APRIL 1989
T5
WIM KOCK
DE STEM
JUISTE VERHOUDING LEERGEZAG EN GEWETEN IS ZOEK
DE STEM BINN
ALLEEN CDA
DEN HAAG -Voorlop
zing van huurders d:
goedkoop wonen, mat
doorstroming van die
woningen,
TELEKODEE
TOEN de televisie vo
rige week Adolf Hit
ler in herinnering
riep met ducumentaires
over zijn opkomst en on
dergang, zag ik ze weer: de
juichende menigten op de
trottoirs van Berlijn en
München, in het jubelsta
dion van Neurenberg. De ar
men gestrekt voor de nazi-
groet, Heil! Heil!. Hoe vaak
heb ik diezelfde beelden al ge
zien? Nog altijd vervullen ze
me van verbazing. Hoe kon dat
gebeuren? Hoe konden die
mensenmassa's zo blind zijn?
Het antwoord op de vraag is te
eenvoudig om bevredigend te
zijn. Die mensenmassa's waren
zo 'blind' omdat het fascisme in
1933 aantrekkingskracht uitoe
fende, maar bovenal omdat die
menigten geen weet hadden
van wat er zou volgen.
Een boek dat '1933' heet,
heeft geen ondertitel nodig.
Iedereen die rijp en ontwikkeld
genoeg is om zo'n boek te kun
nen en te willen lezen, weet
zonder nadenken dat 1933 het
jaar is waarin Hitier de macht
over Duitsland greep. Hoe dat
politiek precies in zijn werk
ging is al door velen beschre
ven, maar die kennis leidt niet
tot een begrip van wat er met
het Duitse volk -niet in de
laatste plaats met het 'denkend
deel' ervan- gebeurde, in de
maanden tussen het moment
waarop Hitier legaal het kanse
lierschap kreeg aangeboden en
de Nacht van de Lange Mes
sen, anderhalf jaar later, toen
hij zijn absolute alleenheer
schappij vestigde en de staats
terreur openlijk zijn intrede
deed. Toen was het te laat en
maakte het voor de geschiede
nis niets meer uit of de gewone
man wel of niet nog tot inkeer
zou komen.
Over die periode heeft de
Amerikaan Philip Metcalfe zijn
opmerkelijke boek '1933' ge
schreven. Hij werkte er vijf jaar
aan terwijl hij zijn brood ver
diende als brugwachter in As
toria, Oregon. Metcalfe die wel
begreep dat hij niet met de zo
veelste oorlogsroman hoefde
aankomen, hoe historisch ver
antwoord ook, koos voor de
biografische benadering. Hij
beschrijft de lotgevallen van
vijf hoofdpersonen en een flink
aantal bijfiguren, mensen wier
paden elkaar soms of dikwijls
kruisten in het Berlijn van
1933-'34. Op hun dagboeken,
brieven, berichten, rapporten
en memoires heeft Metcalfe
zijn als roman uitgewerkte clus
ter biography gebaseerd.
De hoofdpersonen zijn de
dan nieuwe Amerikaanse am
bassadeur in Berlijn, William
E. Dodd, een rechtzinnige libe
ral uit het zuiden, geen be
roepsdiplomaat maar door
Roosevelt speciaal uitgekozen
om weerstand te bieden aan de
verlokkingen van de nazi's;
Dodds opvallend mooie doch
ter Martha, die een baan als
journaliste laat schieten voor
een aanvankelijk vrolijk le
ventje in Berüjn; Hitiers pers
chef buitenland Ernst 'Putzi'
Hanfstaengl, van goede komaf
en met een Amerikaase (Har
vard) opleiding; Bella Fromm,
de joodse society-verslaggeef-
ster van de deftige Vossische
Zeitung en een bekende ver
schijning in de Berlijnse jet-set
van die dagen en tot slot de se
cretaris-generaal van de Ge
stapo Rudolf Diels, Himmlers
voorganger.
Adolf Hitler komt in het
boek ook regelmatig voor, maar
hij is een achtergrondfiguur.
Het gaat er de schrijver veel
meer om hoe zijn hoofd- en bij
personen op Hitier en de nazi's
reageren. Ambassadeur Dodd
moet niets van Hitier hebben al
overziet ook hij de werkelijk
heid niet. Hij denkt over een
jaar wel weer terug te kunnen
keren naar zijn Amerikaanse
leerstoel geschiedenis, 'omdat
Hitier dan wel weer van het po
litieke toneel verdwenen zal
zijn.' Zijn dochter Martha (die
nog leeft en sinds de Ameri
kaanse communistenjacht van
de jaren '50 in Tsjechoslowa-
kije woont) laat zich echter
meeslepen door het optimisme
en enthousiasme dat zij, op
reis, overal in Duitsland meent
waar te nemen. Zij raakt be
vriend met Gestapo-chef Diels
en het duurt maanden eer ze
langzaam tot het besef komt
wat er gaande is en dan is ze
wel weer journaliste en diplo-
matendochter genoeg om
vriendschappelijk contact met
Diels te houden terwille van de
inlichtingen die ze van hem
krijgt.
Rudolf Diels is de meest in
trigerende figuur van het gezel
schap. Hij lijkt niet in de wieg
gelegd voor het nationaal-so-
cialisme. Hij heeft eerder een
sociaal-democratische achter
grond en hij wordt door zijn
omgeving als een briljante ju
rist beschouwd. Toch wordt hij
de eerste secretaris-generaal
van Goerings Gestapo. Ambi
tie, opportunisme, machtshon
ger drijven hem. Om zich te
handhaven in de slangenkuil is
hij meedogenloos, maar tegelijk
verzet hij zich tegen de uitwas
sen in de pas opgerichte con
centratiekampen en vooral te
gen de brute bruinhemden van
de SA. Hij schopt het ook niet
ver en in 1934 redt hij zijn le
ven door districtscommissaris
in Keulen te worden.
Philip Metcalfe geeft een
boeiend en vrij gedetailleerd
beeld van het dagelijks leven in
de hogere kringen in het Berlijn
van Hitlers revolutie, toen nog
niemand wist van holocaust en
Stalingrad, van vuurstorm of
atoombom. De vraag: 'hoe kon
dat?', die de tv-beelden oprie
pen is verdrongen door een an
dere: 'hoe zou ik hebben gerea
geerd?'
Philip Metcalfe. 1933. Uitgeve
rij Balans. Prijs 35,-
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii?
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem B.V.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteur.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom,
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326.
Voor bezorgklachten: 076-236888.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150,
Postadres: Postbus 35,4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen bij vooruitbetaling te voldoen:
per maand 25,50; per kwartaal 73,50 of per jaar 285,00.
Abonnees die automatisch betalen ontvangen een korting van
resp. J 1,- per maand, 2,00 per kwartaal, 7,50 per jaar.
Voor posttoezending geldt een toeslag.
Losse nummers: ma. t/m vrijd. 1,30; zat. 1,50.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd.
9.00-12.30 en van 13.00-16.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Rankrolatipc
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
Door Mathieu Kothuis
DE KRITIEK op de ont-
werp-nota 'Volkshuisves
ting in de jaren Negentig'
richtte zich eind vorig jaar
met name op de doorstro
ming in de huursector en
de woonlastenontwikke
ling.
Het eerste punt heeft staats
secretaris Heerma (Volks
huisvesting) in zijn defini
tieve nota, voorlopig althans,
ingeslikt. Het tweede, de
woonlastenontwikkeling,
blijft onverkort overeind. De
huren zullen in de komende
jaren met minstens drie pro
cent per jaar toenemen. De
huurverhoging ligt in ieder
geval één procent boven de
inflatie om zo langzaam maar
zeker de bouwsubsidies te
kunnen verminderen.
Heerma was vorig jaar nog
een fervent voorstander van
gedwongen doorstroming, het
verhuizen van huurders die
naar hun inkomen een te
goedkope woning huren. Een
storm van kritiek was het ge
volg. In zijn definitieve nota,
die Heerma gisteren aan de
Tweede Kamer aanbood, is
geen sprake meer van ge
dwongen verhuizing. Pas in
1995 wil het kabinet bekijken
of die doorstroming ook met
andere middelen is gelukt. Zo
niet, dan moet die doorstro
ming alsnog worden bevor
derd met tijdelijke huurcon
tracten en woonvergunnin
gen. Zo houdt Heerma toch
een stok achter de deur.
Toch is het uiterst merk
waardig dat de staatssecreta
ris juist dit cruciale punt in de
nota heeft ingeslikt. Immers
de 'scheefheid', de ongelijke
verhouding tussen huur en
inkomen, is enorm. Naast de
ongelijkheid in de woonlasten
tussen huurders gaan er jaar
lijks miljoenen verloren
waarvoor in de volkshuisves
ting zeker een betere bestem
ming is te vinden.
Het beleid van Heerma is er
nu op gericht tot het jaar 2000
ongeveer 200.000 huurders die
te goedkoop wonen te laten
verhuizen naar een duurdere
huurwoning. Maar ook dan
wonen er nog ca. 550.000 huur
ders te goedkoop.
Vooral op advies van de
SER (Sociaal Economische
Raad) is Heerma gezwicht. Zo
was de Vereniging van Ne
derlandse Gemeenten wel
voorstander van een door
stromingsheffing of huurbe
lasting. Toch is Heerma niet
de enige schuldige voor deze
scheefgroei. Uit een woning
behoefte-onderzoek in '86
bleek dat bijna veertig pro
cent van de huurders die 'te
goedkoop' wonen best willen
verhuizen als ze maar een ge
schikte woning konden vin
den. Dat lukt ze kennelijk niet
en Heerma concludeert dan
ook terecht dat in een aantal
regio's veel te weinig nieuw
bouwwoningen worden ge
bouwd.
Gemeenten moeten hun
nieuwbouwprogramma's in
de toekomst dus beter afstem
men op de behoeften van deze
doorstromers. De goedkope
woningen die vrijkomen kun
nen dan worden bestemd voor
de lagere inkomensgroepen.
De bezuiniging tikt dan door
in een lagere huursubsidie die.
deze laatste groep nodig heeft.
Ook met het beter toewij
zen van woningen kunnen ge
meenten de 'scheefheid' in de
huursector verminderen.
Heerma onderzoekt nog om de
verhuurder de mogelijkheid
te geven tijdelijke huurcon
tracten af te sluiten. Dat con
tract kan dan worden opge
zegd als blijkt dat de huurder
na een aantal jaren te goed
koop woont.
Een belangrijke pijler van
het volkshuisvestingsbeleid
blijft de bevordering van het
eigen-woningbezit. Het per
centage eigen woningen in
ons land lag altijd een stuk la
ger dan in het buitenland. Die
achterstand is grotendeels in
gelopen. In '85 lag het percen
tage eigen woningen (van de
totale woningvoorraad) op 43
procent. Heerma wil dat per
centage naar 50 tot 55 procent
in 2000 opvoeren. Met investe
ringspremies voor woningen
tussen de 130.000 en 200.000
gulden wil het kabinet het
eigen woningbezit bevorde
ren. Vooral in die sector be
staat een groot tekort aan
koopwoningen.
Ook met de verkoop van so
ciale huurwoningen moet het(
eigen woningbezit toenemen.
Dertien procent van de huur
ders heeft belangstelling voor
koop van hun woning. Aan
het eind van de j aren negentig
zouden zo 10.000 huurwonin
gen per jaar kunnen worden
verkocht.
Toename van het eigen wo
ningbezit betekent echter niet
dat de woonlasten tussen
eigenaren en huurders ook
gelijk zullen oplopen. In de ja
ren zeventig stegen de woon
lasten van huureigenaren
sterk, vooral door de hoge hy
potheekrente. In de jaren
tachtig liepen de woonlasten
van de huurders sterk op. Die
woonlasten kunnen nooit ge
lijk opgaan. Daarvoor zijn de
verschillen te groot.
Volgens Heerma kan de
woonlastenstijging van huur
ders wel beperkt worden door
een betere woningtoewijzing
en door de individuele huur
subsidie. De huurdersorgani
saties vinden dat echter een
grove ontkenning van de
praktijk in veel gemeenten.
Huurders zijn nog veel te
vaak aangewezen op wonin
gen die in vergelijking met
hun inkomen te duur zijn.
Ook de RAVO (de Raad voor
de Volkshuisvesting) is bang
voor onaanvaardbare woon
lastenstijgingen als de huur
jaarlijks met minstens drie
procent toeneemt.
Heerma gaat er in zijn nota
wel heel gemakkelijk van uit
dat de jaarlijkse huurverho
ging kan worden opgevangen
door economische groei en
lastenverlichting. Hoe dat is
te verenigen met de achter
blijvende inkomens van uit-
keringsgerechtigen en oude
ren is een zaak die Heerma in
de Tweede Kamer zeker nog
zal moeten uitleggen.
De huurdersorganisaties,
bonden voor ouderen, stich
tingen voor studentenhuis
vesting en bewonersgroepen
in de grote steden zijn erin
ieder geval niet gerust op. Als
de plannen van staatssecreta
ris Heerma doorgaan vrezen
ze naast de forse huurverho
gingen een verslechtering van
hun rechtspositie. Van 22 tot
27 mei houden ze daarom een
aktieweek die wordt afgeslo
ten met een grote landelijke
manifestatie in Rotterdam.
Staatssecretaris Heerma geeft toelichting op de nota.
- FOTO ANP
Door Jim Freeman
SERGEANT Martin Fok
ker kan het uitstekend
vinden met de bevolking
van Katatura, de zwarte
woonwijk in de Namibi-
sche hoofdstad. Als ze zijn
Engels niet begrijpen,
praat hij heel langzaam en
heel eenvoudig Neder
lands. Ze antwoorden -
langzaam en eenvoudig -
in het Afrikaans.
De lange, blonde, 31-jarige
Nederlander, met de lintjes
van vorige VN-vredesmissies
naast zijn parachutistenin
signe op zijn borst, is een op
vallende figuur in Katatura.
Kwajongens krioelen rond
zijn benen en bedelen als
jonge honden om aandacht.
Onder elkaar spreken ze één
van de inheemse talen, waar
van Namibia er minstens tien
telt. Maar zodra ze Martin
Fokker iets willen vragen,
gaan ze over op de Afrikaanse
mengtaal.
Het huidige Afrikaans is
een verbastering van het Ne
derlands dat hier werd ge
sproken nadat Holland zuide
lijk Afrika koloniseerde in de
zeventiende eeuw.
„Die mensen zijn zo
nieuwsgierig. Het is voor hen
ook heel raar om hier in Ka
tatura leden van de Verenigde
Naties aan te treffen," zegt
Fokker, die ook onder de VN
in Libanon en Egypte diende.
Marechaussee Leo Simons en vragende Namibië*
„Ze lopen steeds het kan
toortje binnen en vragen ons
wat we hier eigenlijk doen."
De uit Zaandam afkom
stige sergeant Fokker is één
van de 33 Nederlandse mare
chaussees die verspreid zijn
over een uitgestrekt gebied in
Namibia. Terwijl het land
worstelt om het juk van 23
jaar oorlog van zich af te wer
pen en zich onafhankelijk te
maken van Zuidafrika, moet
de kleine delegatie, onder
commando van luitenant-ko
lonel Klaas Roos, erop toezien
dat de overgang naar vrije
verkiezingen in het land
vreedzaam verloopt.
„In de twaalf jaar dat ik nu
bij de Nederlandse mare
chaussee zit, heb ik nooit eer-
- FOTOEPA
der zo'n situatie meege
maakt," vertelt Fokker. „Je
bent hier volkomen op jezelf
aangewezen. De andere leden
van het contingent zitten heel
ver weg. In Libanon (waar hij
negen maanden diende in
1987) en in de Sinai in Egypte
(als lid van de internationale
vredesmacht in 1982) waren
we toch altijd met een hele
club."
„Wat deze operatie nu zo
interessant maakt, is dat je de
kans krijgt om met politie
mensen van andere landen
samen te werken, zodat je in
aanraking komt met hun ma
nier van werken."
Naast zijn klussen in het
buitenland voor de Verenigde
Naties, was sergeant Fokker
acht jaar lang in dienst bij de
Amsterdamse politie. Eind
vorig jaar werd hij daar be
naderd met de vraag of hij de
blauwe baret van de VN weer
op wilde zetten.
De politiemannen die zich
als vrijwilliger aanmeldden
voor de UNTAG, de VN-vre-
desmacht in Nabimia, brach
ten een week in een trainings
kamp door alvorens ze een
kleine twee weken geleden
afreisden naar Namibia.
De training was vooral ge
richt op 's lands politieke ge
schiedenis, geografie, klimaat
en wat we hier zoal konden
verwachten, lacht sergeant
Fokker.
„Ze vertelden ons echter
niet wat er van óns verwacht
werd. Niemand scheen toen te
weten wat we eigenlijk pre
cies voorstelden."
Voor de meeste Namibiërs
is die vraag nog steeds niet
beantwoord. Vanwege hun
racistische beleid wordt de
Namibische politie al zeker
een generatie lang gewan
trouwd. De naar schatting ze
ventigduizend bewoners van
Katatura zien sergeant Fok
ker en zijn handjevol Neder
landse en Ierse collega's die
het UNTAG-kantoor beman
nen als de nieuwe handhavers
van gezag en orde. Ze waren
dan ook hevig teleurgesteld
toen ze vernamen dat de UN-
TAG-mannen en -vrouwen
geen rechterlijke macht had
den.
„We zijn hier alleen om toe
te zien op de activiteiten van
de Namibische politie en er
voor te zorgen dat ze het ge
zag en de orde op een eerlijke
manier - handhaven," legde
UNTAG politiecommissaris
Stephen Fanning uit bij de
opening van het kantoor in
Katatura.
In het kader van het VN
vredesplan voor Namibia, zal
de Nederlandse marechaussee
tot uiterlijk april volgend jaar
in Namibia gestationeerd
blijven. Het land moet dan,
volgens schema, onafhanke
lijk zijn.
Het werk van de Verenigde
Naties is spannend en beslist
een uitdaging, maar zal ser
geant Fokker de volgende
keer dat ergens de hulp van
een internationale vredesmis
sie wordt ingeroepen, ook
weer meegaan?
„Daar heb ik nog niet zo
over nagedacht; Namibia is
voor mij nog zo'n nieuwe er
varing," overpeinst Fokker.
„Maar, nee, ik denk dat ik te
rugga naar mijn familie en
mijn vriendin. Je kunt nu
eenmaal niet eeuwig een
zwerver blijven."
Door Jan Bouwmans
Het is niet alleen de onge
kende concentratie van
rechtsmacht in handen
van de paus, die de theolo
gen van de Keulse Verkla
ring tot publiek verzet
heeft gebracht. Misschien
nog meer is het de poging
van het huidige pauselijke
leergezag om zich meester
te maken van het persoon
lijke geweten. Het breek
ijzer hiervoor is 'Humanae
Vitae', de encycliek waarin
paus Paulus VI in 1968 elke
vorm van kunstmatige ge
boorteregeling als immo
reel verbood.
Hoe het dat verbod is vergaan
onder de katholieken, is ge
noegzaam bekend: de grote
meerderheid negeert het om
dat de morele argumentatie
niet overtuigt, integendeel. Al
bij verschijnen waren er ook
niet weinig bisschoppen die
daarop zinspeelden. In het al
gemeen werden de katholie
ken herinnerd aan de leer van
het Tweede Vaticaanse Con
cilie over het persoonlijke ge
weten: „Het geweten is de
meest verborgen kern en het
heiligdom van de mens,
waarin hij alleen is met God
wiens stem binnen in hem
weerklinkt."
Het concilie wil daarmee, zo
betoogde prof. dr. Karl Merks
vorige week op de studiemid
dag van de Theologische Fa
culteit Tilburg, de plicht tot
gehoorzaamheid jegens het
geweten onderstrepen. Het
persoonlijke geweten is met
andere woorden laatste norm
en maatstaf. Natuurlijk, het
moet gevormd worden met
objectieve morele normen,
maar hiervoor is voor het
concilie de vrijheid een onver
vangbare voorwaarde, aldus
Merks.
Het geweten van een we
reldwijde meerderheid der
katholieken bleek in de jaren
na 1968 het verbod van kunst
matige geboorteregeling af te
wijzen. De afgelopen tien jaar
deden moraaltheologen er
over Humanae Vitae verder
vooral het zwijgen toe.
Waarom heeft de Keulse Ver
klaring dat zwijgen nu ver
broken Op 12 november 1988
sprak paus Johannes Paulus
II in Rome een internationaal
congres voor moraaltheologen
toe, dat werd gehouden ter
gelegenheid van het 20-jarig
bestaan van de encycliek. De
deelnemers aan dit congres
waren overigens uiterst zorg
vuldig geselecteerd: elke cri-
tische stem ontbrak. Voor de
huidige paus is de encycliek
ook een van de hoekstenen
van zijn beleid: Humanae Vi
tae moet alsnog door allen
aanvaard worden.
Telt voor deze paus het ge
weten dan niet meer Jawel,
zo bleek op het congres in Ro
me, maar hoe Over de rela
tie gezag en geweten zei de
paus daar letterlijk: „Omdat
het leerambt van de kerk door
Christus de Heer is ingesteld
om het geweten te verlichten,
betekent het dat men de ka
tholieke opvatting van zowel
het leerambt als van het zede
lijk geweten afwijst, wanneer
men zich beroept op dit gewe
ten om juist de leer, die het
leerambt verkondigt, te be
strijden."
Johannes Paulus II stelt
met andere woorden het leer
gezag boven het geweten. En
hij brengt hierhij meteen het
al of niet katholiek-zijn zelf
in het geding. In de vragen
derwijs gestelde woorden van
prof. Merks: „Wil de paus
zeggen dat een katholiek te
genover de uitspraken van
het leerambt geen beroep
meer kan doen op zijn gewe
ten, wil hij/zij werkelijk ka
tholiek zijn
Het geweten ondergeschikt
maken aan het (leer)gezag is
nu juist in strijd met de ka
tholieke traditie zelf. Want, zo
zei Merks, één zaak is volgens
de traditie zeker: wij zijn al
tijd gehouden volgens ons ge
weten te handelen, zelfs wan
neer het geweten dwaalt. Hij
citeerde de onomstreden Tho
mas van Aquino: „Ofschoon
datgene wat een dwalend ge
weten voorschrijft, niet over
eenkomt met de wet van God,
zo wordt het toch door degene
die dwaalt, als wet van God
zelf begrepen. Vandaar dat
hij in wezen, wanneer hij
hiervan afstapt, juist op die
manier afstapt van de wet
van God...". Johannes Paulus
II draaide dit op dat Romeinse
congres helemaal om door te
verkondigen dat het geweten,
dat de leer van Humanae Vi
tae afwijst, God zelf ver
werpt.
Hieruit blijkt dat er van de
kant van het leergezag in de
katholieke kerk een poging
gaande is om het geweten van
mensen aan zich onderge
schikt te maken. Anders ge
zegd, om de onfeilbaarheid
van de paus praktisch onbe
grensd te maken door het ge
weten als laatste obstakel uit
te schakelen. Want de leer
van Humanae Vitae behoort
niet tot de categorie 'onfeil
bare leer': zij is geen geloofs
dogma, maar Johannes Pau
lus II heeft er die lading nu
onwettig aan gegeven. Deze
greep naar de macht over het
geweten is eigenlijk niks meer
of minder dan een 'geestelijke
coup'.
Deze coup is het ultime ant
woord van het katholieke
leergezag op de verandering
van de fundamenten zelf van
de moraal welke zich in onze
kuituur aan het voltrekken is.
Een verandering die naar het
oordeel van het leergezag een
directe bedreiging van de
kerk zelf is, omdat die een-
heidsontwrichtend in plaats
van eenheidsbevorderend zou
uitwerken. Die bedreiging
wordt zelfs ervaren als een
kwestie van erop of eronder.
Die fundamentele verande
ring bestaat erin dat niet lan
ger de van buitenaf opgelegde
normen voor mensen goed of
kwaad bepalen, maar aller
eerst het eigen geweten. De
innerlijke ervaring van goed
en kwaad in het eigen gewe
ten wordt steeds sterker de
absoluut verplichtende norm
van mensen. Deze ontwikke
ling wil de huidige leiding
van de R.K.Kerk met alle
macht keren. Hetgeen Hans-
jacob Stehle, de Vaticaanse
correspondent van het gere
nommeerde Westduitse opi
nieweekblad Die Zeit, tot de
constatering bracht dat het
hoge spel dat de paus op dit
punt speelt, alleen maar kan
zijn ingegeven door het be
wustzijn dat het leergezag
vecht voor een, zeker wat Hu
manae Vitae betreft, verloren
zaak.
Wat voor theologen de con
sequenties zijn van de poging
van het leergezag om het ge
weten aan zich te onderwer
pen, laat zich niet moeilijk ra
den. Het leergezag kan van
die kant geen enkele tegen
spraak dulden. Dat onder
mijnt de kritisch-weten
schappelijke basis van de
theologie-beoefening zelf. En
brengt theologen in gewetens
conflict. Niet voor het eerst
overigens in de kerkgeschie
denis.
DERDE AFLEVERING.
VOLGT VOLGENDE WEEK
SLOT
I MEER ACHTERGROND OP PAGINA VIER
OI
va
oveereen
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG - De CDA
fractie in de Tweede Kame
staat alleen in haar wil
te geloven dat regeling
de milde dood oveer.
j.omstig het wetsvoorstc
van de regering, moet leide
tot strengere vervolgin
van artsen.
Alle andere fracties zijn va
oordeel dat het wetsvoorsh
niet meer en niet minder is da
een aanpassing aan de huidif
rechtspraktijk en dat dus h<
vervolgingsbeleid niet zal woi
den verscherpt. In die menin
willen zij door minister Kor
hals Altes (Justitie) worden b<
vestigd.
Het verschil van opvattir
Gee
Verder komt er een jaarl
stens drie procent, blijft
voor woningeigenaren er
duele huursubsidie en geh
Verder komt er een onderzoc
naar een structurele verhogii
van het huurwaardeforfait (h
bedrag dat een woningeigena.
bij zijn belastbaar inkomt
moet tellen).
De opbrengst daarvan k:
dan worden gebruikt voor ve
laging van de overdrachtsb
lasting die wordt betaald bij
aankoop van een huis.
Dit zijn enkele punten uit
'Nota Volkshuisvesting in
jaren Negentig' die staatssecr
taris Heerma (Volkshuisve
ting) gisteren naar de Twee
Kamer heeft gestuurd. De no
is al door het kabinet vastg
steld.
Eind vorig jaar stak er
storm, van protest op to<
Heerma in zijn ontwerp-no
maatregelen voor gedwongi
doorstroming van huurde
voorstelde. In de definitie'
(ADVERTENTIE)
BREDA. MARKENOAALSEWEG 121.
Ta. 076 - 20 02 02
HET 'ORAKEL' van Frieslan
landelijke politiek verdwenen
pulariteit van WD-fractievo
naam van Hans Wiegel meer
ken.
Slechts om reden van zijn v
bij de behoudende achterba
het oog op de naderende v
spreekbeurten in het land te
niet zijn wanneer hij zulke g
te laten zien dat hij nog lang
Zoals altijd speelt Wiegel zij
de wijze man in de luwte van
nadrukken dat het hem aan
danks dat - hij kan het ook n
gevraagd om zijn mening te
Dus - diepe zucht - vooruit
De valse bescheidenheid dr
zichtbaar van. De eerlijkhei
Wiegel keer op keer demons
tieke verhoudingen niet verlo
blemen voordoen in zijn W
de achterban moet bespelen.
De kwestie met de milieuheff
van. Naar alle waarschijnlijk
beslissing over het milieupla
9en drie voorgenomen heffi
verkeer verdwijnt, het huu~
ters wordt hoger en de brand
ln het kielzog van Joris Voo
z'jn partij hiermee nooit akk
immers aan zijn kiezers verpl
Het verbazingwekkende is d
9el aangetekende verzet n
eerdere protesten van fracti
toevallig dat Voorhoeve - v
contact zocht met Wiegel -1
topberaad rond de tafel zat.
De inmiddels weer gewaard
WD echter niet meteen uit
het kabinet hebben zich akk
Premier Lubbers, inclusief d
de man niet naar om zich do
der van de wijs te laten bren
hen extra complicerende fa
de fors gegroeide weerstand
is gewonnen voor het Nation
bezuinigingen die hij zijn coll
9en, leek hij om te zijn. De k
nacht 'in duigen valt' - om
moet niet uitgesloten worden
