ëven
UITBLAZEN
Samengaan theologie Tilburg en Nijmegen voorbarig
'Kroon op het werk' wordt Deetman niet van harte gegund
GEDULD
de stem c
VN Operatie Navelstreng moet Zuid-Sudan redden
Gekissebis
Weg van de
snelweg
DE STEM ACHTERGROND DONDERDAG 6 APRIL 1989
DESTEM-
DE STEM BINNE
UTRECHT (ANP) - H
mers in het ziekenhu
vriendelijke acties de
nen te halen, begint op
WIMKOCK
T5
SOMS lijkt de auto
snelweg ook maar een
mythe. We nemen
aan dat je er flink kunt op
schieten, maar dikwijls
raakt hij zo vol dat de
vaart er danig uitgaat. Of
er zijn werkzaamheden
aan de gang. In het nog al
tijd redelijk beleefde Engeland
plaatst het Ministerie van
Transport aan het einde van elk
stuk opgebroken weg een groot
geel bord met de tekst: Sorry
for any delay. Dat zie ik de
dienst van Neelie Smit nog niet
doen. 's Lands wijs 's lands eer.
In Engeland gebruiken ze
waanzinnig veel van die oranje-
witte plastic kegels bij weg
werkzaamheden. Kilometers
lang, de ene kegel tegen de an
dere. Alleen al het wegzetten en
ophalen van die dingen moet
heel wat manjaren kosten.
Aan de autosnelweg M 6
heb ik een hekel gekregen. De
Engelsen beweren dat het de
drukste autosnelweg van
Europa is. De zesbaans weg be
gint, bij de radiomasten van
Rugby, als een aftakking van
de M 1 Londen-Leeds. Na de
afsplitsing loopt de M 6 eerst
naar Birmingham en buigt daar
weer naar het noorden, langs
Stoke, tussen Manchester en
Liverpool door, langs Lancas
ter, over de scheiding tussen
het Merengebied en de Yorks
hire Dales naar Carlisle aan de
Schotse grens. Daar houdt hij
op om gewoon de A 74 naar
Glasgow te worden.
Of de M 6, die ooit de reis
tijd naar onze vrienden in
Congleton, Cheshire met een
uur bekortte, echt de drukste
autosnelweg van Europa is kan
ik niet beoordelen, maar ner
gens zie je zoveel vrachtauto's
als op maandagmorgen op de
M6. Daarom besloot ik maar
eens een alternatieve route naar
de tunnel van Dartford, ooste
lijk van Londen onder de
Theems door, te zoeken. We
moesten naar Dover voor de
P&O-ferry van half vijf naar
Calais. Congleton ligt nagenoeg
aan de M 6, zo'n 20 kilometer
ten zuiden van Manchester.
'Normaal' rij je dus via de M 6
en de M 1 naar de M 25, de
London Orbital, 's wereld groot
ste stadsringweg, pas voltooid
en nu al te krap.
De kaart liet maar één goed
alternatief zien, een route die
we al kenden van reizen via
Harwich en Hoek van Holland.
Een lange, mooie rit over door
gaans rustige wegen, dwars
door schilderachtige dorpen en
stadjes. Van Congleton naar
Leek en Ashbourne, door de
heuvels waarop die nacht
sneeuw was gevallen. Van Ash
bourne naar Derby en vandaar
naar het grote verkeersknoop
punt bij East Midlands Air
port. Daar een potje koffie bij
de Little Chef en een tank vol
loodvrije benzine. Verder door
het aardige Kegworth en het
vriendelijke Melton Mowbray
naar Oakham, tot 1974 Enge-
lands kleinste coun (y-hoofdstad
van 's lands kleinste graafschap
Rutland. Daar stopten we een
uur om wat boodschappen te
III!miniIIIIMIMilIllHillmum
doen. Scherpe Colman's mos
terd onder meer. Die kun je
hier in de delicatessenwinkel
ook kopen, maar het is leuker
om hem mee te brengen uit een
gewone Engelse supermarkt.
Goedkoper trouwens ook. De
Coffee Shop zag er niet naar uit
dat er goede koffie geschonken
zou worden dus bestelden we
thee.
Van Oakham is het niet ver
meer naar Stamford. De weg
buigt in lange, gracieuze bogen
mee met de oevers van het se
reen spiegelende Rutland Wa
ter. Bij Stamford bereikten we
de A 1, de oude Great North
Road van Londen naar de
Schotse hoofdstad Edinburgh.
Het is geen autosnelweg, maar
wel een met gescheiden dub
bele rijbanen. We hoefden er
niet lang op te rijden want bij
Huntingdon sloegen we af rich
ting Cambridge, waar we de
nooit zo drukke M 11 oppikten
die aansluiting bood op de
Londense rondweg en de tun
nel van Dartford.
Er stond geen file voor de
tunnel, maar we durfden ons
zelf nog niet te feliciteren. Je
weet maar nooit. Als je vrij
baan hebt en een flink gangetje
aanhoudt is het van de tunnel
nog een uur rijden naar Dover.
Tot nu toe was het een mooie,
ontspannen rit geweest, zonder
oponthoud, op een spoorweg
overgang en een paar verkeers
lichten na. Vrachtauto's had
den we steeds zonder wachten
of waaghalzerij kunnen inha
len. Van Congleton naar de
tunnel hadden we, over gewone
tweebaanswegen, ongeveer 300
kilometer afgelegd in 3 uur 45
minuten 'netto-rijtijd'. Omdat
ik soms tijdschema's bijhoud
van bepaalde routes, had ik
vergelijkingsmateriaal. Op 2
juni 1987, toen we vanuit
Sheemess overstaken, reden we
van Congleton naar de tunnel,
over de autosnelwegen M 6 en
M 1 die ik nu vermeden had, in
3 uur 37 minuten. Op 31 mei
1988, ook op weg naar Dover,
deden we het -weer via de
autosnelwegen- in 3 uur 49
minuten. Toen klokte ik twee
vertragingen: een opstopping
op de M 1 van een half uur en
een file voor de tunnel die ons
vijftig minuten kostte.
Kortom: op het traject van
- pak weg - Manchester-Dover
(of Sheerness of Ramsgate of
Folkestone, je moet altijd door
die tunnel) maakt het nauwe
lijks verschil of je de voor de
hand liggende autosnelwegen
kiest of een in kilometers vrij
wel even lange binnendoor
route neemt. In reistijd wel te
verstaan en de autosnelweglo
terij met haar drukte en kansen
op files dus niet meegerekend.
Wie pakt dan nog de auto
baan?
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem B.V.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteur.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41, 236326.
Voor bezorgklachten: 076-236888.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Bredt.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen bij vooruitbetaling te voldoen:
per maand 25,50: per kwartaal 73,50 of per jaar 285,00.
Abonnees die automatisch betalen ontvangen een korting van
resp. 1,- per maand, 2,00 per kwartaal, 7,50 per jaar.
Voor posttoezending geldt een toeslag.
Losse nummers: ma. t/m vrijd. 1,30; zat. 1,50.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd.
9.00-12.30 en van 13.00-16.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgirp.-! 114111 - ABN rek. 520538447.
Door Jan Bouwmans
„VOOR Heerlen is ons
rapport misschien wel
twee jaar te vroeg geko
men. Ons rapport gaat nu
ook in de pijplijn van advi
serende instanties. Daar
gaat tijd overheen. In die
tijd kunnen zich nieuwe
feiten voordoen die het
beeld bijstellen."
„Onze commissie is er beslist
op tegen om de katholieke
theologische faculteiten van
Nijmegen en Tilburg op korte
termijn te doen fuseren. Of je
nu Nijmegen naar Tilburg
brengt of Tilburg naar Nij
megen, het kan beide heel
fout uitpakken. Want de stu
dentenstromen heb je niet in
de hand."
Twee uitspraken van prof.
dr. L. Smits, voorzitter van de
Verkenningscommissie God
geleerdheid, tijdens ons
vraaggesprek. De eerste als
reactie op de kritiek die van
uit de Universiteit voor Theo
logie en Pastoraat (UTP) in
Heerlen is geleverd op de lage
waardering van de Heerlense
instelling in het commissie
rapport. De tweede op de
vraag of van het commissie
rapport niet de zeer sterke
suggestie uitgaat, dat de theo-
logie-opleidingen van Nijme
gen, Heerlen en Tilburg
eigenlijk het beste tot één
sterke faculteit voor heel
Zuid-Nederland kunnen wor
den teruggebracht.
Het gesprek met prof.
Smits, twee dagen nadat zijn
Verkenningscommissie God
geleerdheid haar rapport na
twee jaar studie aan de open
baarheid heeft prijsgegeven,
concentreert zich op de zuide
lijke driehoek Nijmegen -
- Heerlen - Tilburg. Zoals be
kend had de commissie van
onderwijsminister Deetman
de opdracht gekregen om de
dertien isntellingen voor we
tenschappelijke theologie in
ons land door te lichten op
hun wetenschappelijke kwa
liteit en op hun studentenaan
tallen. De commissie advi
seert het aantal van dertien
terug te brengen tot negen.
Behalve dat Heerlen 'gede
gradeerd' moet worden tot
hogeschool die gecoached
moet gaan worden door de
Nijmeegse faculteit, verlangt
de commissie van de facultei
ten van Tilburg en Nijmegen
een uitermate vergaande
structurele samenwerking. Zo
vergaand, dat het beeld op
rijst van een toekomstige
twee-eenheid.
Nijmegen, Tilburg en Heer
len op termijn samenvoegen,
het staat 'er niet in het rap
port. Maar toch lijkt de aanzet
ertoe te worden gegeven. De
commissie drijft Heerlen ver
der in de armen van Nijme
gen. De commissie smeedt een
zeer sterke as tussen Tilburg
en Nijmegen: hoogleraren
moeten voortaan aan beide
faculteiten benoemd Worden
en beide moeten de specialisa
ties onderling verdelen. Nij
megen wordt door de commis
sie wetenschappelijk niet
zwak bevonden, Tilburg wel.
Tilburg staat daarentegen
weer sterk wat studentenaan
tallen betreft en daar zit de
grote zwakte van Nijmegen,
ook in de voorzienbare toe
komst. Nijmegen ziet zich al
gedwongen een behoorlijk
aantal theologische leerstoe
len op te heffen. Het laatste
element in deze hele rij is dat
tijdens de presentatie van het
commissierapport gezegd is
dat het advies wel is om negen
faculteiten te behouden, maar
dat het cijfer zes eigenlijk be
ter op zijn plaats zou zijn ge-
Prof. dr. L. Smits
weest. Dan is het toch niet
meer dan logisch om te den
ken dat de commissie aanzet
tot samenvoeging van de drie
zuidelijke wetenschappelijk-
theologische instellingen.
Prof. Smits wil allereerst af
van dat cijfer zes. „Ik hecht er
zeer sterk aan dat iedereen
zich houdt bij de feitelijke
aanbevelingen in het rapport.
Het cijfer van zes faculteiten
komt men er nergens in tegen.
Dat cijfer komt dus voor per
soonlijke rekening van de
heer Oberman (lid van de
commissie-xP). Oberman
staat ook volledig achter de
aanbeveling om negen facul
teiten te behouden. Hij heeft
zich alleen in het openbaar
afgevraagd of hij daar over
tien jaar geen spijt van zal
hebben, omdat zes logischer
- foto willem blauw
zou' zijn geweest. Van mijn
kant zeg ik het getal zes in de
huidige situatie onverant
woord te vinden. De aanbeve
lingen laten speelruimte."
Als de politiek op grond
van eerdergenoemde elemen
ten zou gaan aansturen op één
katholieke theologische facul
teit in het zuiden, zou prof.
Smits dat uitermate betreu
ren. Want daar is de commis
sie in de verste verte niet aan
gedacht. Op de korte termijn
zou dit namelijk een slechte
zaak zijn. Zou zich na verloop
van jaren op natuurlijke
wijze een samensmelting ont
wikkelen, dan is dat een heel
andere zaak. Prof. Smits kan
zich echter een katholieke
universiteit zonder theologi
sche faculteit niet indenken.
Smits geeft direct toe dat er
een samenhang is tussen het
aantal studenten en de moge
lijkheden om de kwaliteit van
een faculteit op peil te hou
den. „Minder studenten bete
kent minder geld en dus min
der leerstoelen en dus minder
mogelijkheden voor weten
schappelijk onderzoek. Dit
slaat op het ogenblik zwaar
toe in Nijmegen. Daar is het
aantal studenten tussen 1977
en 1987 met 28 procent ge
daald. En die daling heeft zich
daarna voortgezet: in 1987 nog
180 studenten, in 1988 nog 167.
Daar staat tegenover dat van
de negen vakgroepen van de
Nijmeegse faculeit er vijf uit
stekend zijn en vier zwak."
Tilburg daarentegen blijft
wetenschappelijk achter.
„Maar", zegt Smits, „Tilburg
bevindt zich wat studenten
aantallen betreft nog steeds in
een stijgende lijn: van 262 stu
denten in 1982 via 270 in 1987
tot 302 in 1988. Studenten blij
ken echter in de keuze van fa
culteit regionaal georiënteerd
te zijn. Dat wil zeggen dat, als
je Tilburg zou verplaatsen
naar Nijmegen, lang niet alle
studenten meegaan naar Nij
megen. Tilburg blijkt studen
ten aan te trekken, terwijl op
alle overige katholieke facul
teiten van daling sprake is.
Dan moet je je wel twee keer
bedenken om Tilburg naar
Nijmegen te brengen."
Het wetenschappelijke peil
van Tilburg is bovendien de
afgelopen twee jaar in snel
tempo aan het bijtrekken,
constateert Smits. De weten
schappelijke productiviteit is
van gemiddeld 30 publikaties
per jaar gekomen op gemid
deld 70 per jaar, een toename
van meer dan 100 procent. Til
burg en Nijmegen moeten
elkaar dan ook gaan aanvul
len door structurele samen
werking. Beide faculteiten
moeten zo opgezet gaan wor
den dat studenten volstrekt
moeiteloos tussen Tilburg en
Nijmegen stuivertje kunnen
wisselen. Tilburg en Nijme
gen moeten een twee-eenheid
worden: hoogleraren moeten
aan beide tegelijk benoemd
worden.
Nog even terug naar Heer
len. Het commissierapport is
voor de UTP daarom mis-
schien wel te vroeg gekomen,
omdat ook Heerlen aan een
wetenschappelijke inhaal is
begonnen. Heerlen heeft in
zijn kritiek op de commissie
gewezen op het aantal promo
ties die na afsluiting van het
onderzoek aan de UTP tot
stand zijn gekomen en die nog
op de rol staan. Het grote be
zwaar tegen Heerlen is en
blijft hoe dan ook de dubbele
eenzijdigheid, aldus Smits.
De UTP heeft slechts één
studierichting en mist daar
door de broodnodige wissel
werking met andere studie
richtingen. De UTP mist bo
vendien de inbedding in een
gehele universitaire ambian
ce, waardoor geen of in elk
geval onvoldoende wisselwer
king met andere takken van
wetenschap tot stand komt
Had de commissie dan niet
een samenwerking met de
Rijksuniversiteit Limburg
kunnen aanbevelen
Die mogelijkheid is ver
kend. Smits: „Ons is gebleken
dat de universiteit in Maas
tricht helemaal niks ziet en
niks voelt voor een structu
rele samenwerking met de
UTP." De Limburgse univer
siteit heeft noch aan een theo
logische faculteit noch aan
een faculteit voor godsdienst
wetenschap enige behoefte.
Voor de UTP is loopt de weg
naar Maastricht dood, zegt de
voorzitter van de Verken
ningscommissie Godgeleerd
heid hardop, voor het eerst.
Door Ad Burger
HET MOET voor minister
Wim Deetman (Onderwijs)
wel bijzonder wrang zijn
te constateren dat juist
zijn eigen CDA hem mo
menteel dwarszit bij de
'kroon op zijn werk', de in
voering van de Wet op de
Basisvorming.
PvdA en WD zijn, hoewel
niet van harte, geneigd om
steun te verlenen aan Deet-
mans voorstel voor een
nieuwe vorm van het voortge
zet onderwijs, maar het CDA
dreigt roet in het eten te gooi
en.
De christen-democraten
hebben onoverkomenlijke be
denkingen tegen het wets
voorstel, dat volgens hen in
zijn huidige vorm nooit mag
worden ingevoerd. Sterker
nog, het zou wellicht goed zijn
om de parlementaire behan
deling van het wetsvoorstel
uit te stellen tot na de Kamer
verkiezingen van 1990.
Dan is er een nieuwe minis
ter van Onderwijs (Deetman
heeft zelf laten weten niet
meer te willen terugkeren op
deze post), wellicht meer geld
en misschien wel een andere
coalitiepartner. Kortom, dan
kan de hele discussie over hoe
het nu verder moet met het
onderwijs aan 12- tot 15-jari-
gen opnieuw worden gevoerd.
Voor de zoveelste keer op
nieuw. Want al meteen na de
invoering van de Mammoet
wet, die het huidige stelsel
van voortgezet onderwijs re
gelde, begon de discussie over
hoe het verder zou moeten
met de ontwikkeling van het
onderwijs na de lagere school.
Er kwam de Middenschool
van PvdA'er Jos van Keme-
nade, in de ogen van het CDA
te radicaal en te nivellerend
en dus politiek onhaalbaar.
Daarna kwam het voorstel
voor het voortgezet basison
derwijs (vbao) van WD'er
Arie Pais. En ook dat plan
haalde het niet.
En nu ligt er dan de Wet op
de Basisvorming, het na een
zeer lange voorbereidingstijd
zorgvuldig geformuleerde
compromisvoorstel van
CDA'er Deetman. WD en
PvdA zijn er schoorvoetend
voor - „omdat er nu toch ein
delijk wat moet gebeuren" -
maar Deetmans eigen CDA-
fractie is zeer afwijzend en
intern verdeeld over de vraag
wat er verder moet gebeuren:
moet het wetsvoorstel ingrij
pend veranderd en aan de
CDA-wensen aangepast wor
den of moeten we er met z'n
allen maar nooit meer over
praten?
De voorstanders van uitstel
tot na de Kamerverkiezingen
hanteren onder meer als ar
gument dat er momenteel
geen geld is voor invoering
van de basisvorming. En zon
der dat geld is invoering on
mogelijk, vinden deze
CDA'ers. Wat ligt dan meer
voor de hand dan bij de on
derhandelingen over het re
geerakkoord voor het nieuwe
kabinet proberen dat extra
geld voor de basisvorming -
enkele honderden miljoenen,
is de ruwe schatting - vrij te
maken?
Echter, uitstel tot na de Ka
merverkiezingen is in strijd
met het regeerakkoord van
dit kabinet, waarin zwart-op-
wit staat dat het besluit over
de basisvorming nog vóór 1990
moet vallen. Bovendien is
voor de geleidelijke invoering
van de basisvorming tien jaar
uitgetrokken.
„Als dan gaandeweg de rit
blijkt dat er geld bij moet, kan
een kabinet daartoe altijd nog
besluiten", is de redenering.
Uitstel zou bovendien wel
eens tot afstel kunnen leiden,
vrezen deze CDA'ers. „Het zou
mij niet verbazen als die frac
tieleden die nu uitstel tot na
de Kamerverkiezingen be
pleiten, in 1990 geen voorstan
der van basisvorming blijken
te zijn", aldus CD A-onder-
wijsspecialist Van de Camp.
Ook omwille van de CDA-
minister van Onderwijs zelf
lijkt een meerderheid in de
fractie niet van uitstel gepor
teerd. De CDA-fractie heeft
totnogtoe de minister loyaal
terzijde gestaan bij het ont
wikkelen van de basisvor
ming. „We zijn een heel eind
met Deetman meegegaan. We
kunnen hem nu niet zomaar
afvallen door het hele plan
van tafel te vegen", verluidt
het in CDA-kring.
Een meerderheid in het
CDA is op dit moment nog
steeds voor invoering van ba
sisvorming - Van de Camp:
„Maar hoe de kaarten over zes
weken liggen, durf ik abso
luut niet te voorspellen" -
maar dan wel radicaal an
ders. „Het voorstel ademt te-
zeer de sfeer uit van de jaren
zeventig, van de Midden
school. Het legt teveel verant
woordelijkheden bij de over
heid en het gaat te weinig uit
van de eigen inbreng van
school en leerling", noemt
CDA'er Lansink als een van
de bezwaren.
Dat blijkt bijvoorbeeld uit
de inrichting van de lessenta-
bel: op de minuut nauwkeurig
schrijft de minister van On
derwijs voor hoe vier-vijf de
deel van de lessen tabel met de
veertien verplichte vakken
van de basisvorming njoet
worden ingevuld. De reste
rende twintig procent mag
een school naar eigen goed
dunken invullen. Veel
CDA'ers vragen zich af of dit
niet in strijd is met de in de
grondwet vastgelegde vrij
heid van de inrichting van
onderwijs.
Maar er zijn meer, veel
meer bezwaren. Het feit dat
de basisvorming maar op
twee kennisniveaus gegeven
wordt, zou wel eens kunnen
betekenen dat minder goede
leerlingen op het lage niveau
niet meekunnen en dat voor
intelligente leerlingen het
hoge niveau veel te laag ge
grepen is.
Of wat te denken van de
zeer gedetailleerde eindter
men waaraan iedereen na
drie of vier jaar basisvorming
moet voldoen; ook daarover
bestaan grote twijfels. Een
ander punt vormt de door
stroming van de basisvor
ming naar de bovenbouw van
het voortgezet onderwijs, die
het CDA ook onvoldoende ge
regeld vindt.
En dan zijn er nog de be
zwaren die zijn ingegeven
door het bij het CDA immer
aanwezige besef dat de positie
van het christelijk onderwijs
constant onder vuur staat. Zal
de basisvorming niet leiden
tot de vorming van grote
scholengemeenschappen,
waardoor de kleine platte-
landsscholen van vaak
christelijke signatuur de nek
om worden gedraaid. „Het is
de enige reden dat de WD wil
meewerken aan die basisvor
ming. Komen ze eindelijk toe
aan die schaalvergroting",
weet een CDA'er zeker.
Dus zal Deetman de ko
mende weken fors door de
bocht moeten, wil hij zich van
de steun van zijn eigen fractie
verzekeren. En die steun heeft
hij hard nodig, ook al omdat
de minister vindt dat een
overgrote meerderheid van de
Kamer zijn ingrijpende wets
voorstel moet goedkeuren.
Door Paul de Schipper
Zaterdagmiddag 18 maart,
de Zuidsudanese hoofdstad
Juba. De bewoners maken
zich op voor het vieren van
palmzondag. Dan plotse
ling, beginnen de bergen,
noordoostelijk van de stad
te bulderen. Een kwartier
lang vallen er granaten.
Mensen schuilen in grep
pels, bidden en schreeu
wen.
In de wijk Atlabara liggen
vijf doden, twee vrouwen en
drie meisjes. Atlabara bete
kent 'ga weg' in het Arabisch.
In de wijk verderop zijn er
ook doden. Die huttenverza-
meling heet in het Arabisch
'Niemand overgebleven'.
Nu, veertien dagen later, bul
dert de lucht boven Juba op
nieuw, maar het bulderen be
tekent nu brood, eten! De
Verenigde Naties zijn op 1
april in Oost-Afrika een gi
gantisch hulpoffensief begon
nen om zuid-Sudan te redden.
De burgeroorlog is met in
stemming van de strijdende
partijen 'even stopgezet' om
de lijdende bevolking eten te
brengen.
Vanuit Uganda, Kenia en
Etiopie vallen de VN-kon-
vooien en vliegtuigen het
meest ontoegankelijke gebied
van het Afrikaans continent
binnen. De operatie kost 250
miljoen gulden.
Vrachtwagens, vliegtuigen,
treinen en Nijlschepen wor
den ingezet. In Uganda heeft
de VN zelfs een veerboot ge
kocht om een constante door
stroom van goederen over de
Nijl te verzekeren.
Maar de peperdure hulp-
operatie wordt een wedloop
met de nukkige Afrikaanse
natuur. In mei begint nor
maal het regenseizoen in
zuid-Sudan. Voor die tijd,
willen de VN via de Operatie
Navelstreng er meer dan hon
derduizend ton aan voedsel,
medicijnen, tenten en dekens
opslaan. Zo probeert de orga
nisatie 2.5 miljoen door hon
ger en oorlog geteisterde
mensen in leven houden.
De natuur dreigt roet in het
eten te gooien, want de eerste
regens zijn al gevallen. Dat
betekent dat de krakkemik
kige wegen en de onverharde
landingsbanen onbegaanbaar
worden. Bovendien, wat er al
aan wegen bruikbaar is, moet
eerst gezuiverd worden van
mijnen. De VN heeft daarvoor
een speciaal mijndetectieteam
ingeschakeld.
De bureaucratische en lo
gistieke machinerie van de
VN draait op volle toeren om
de toegestane vier weken
'lunchpauze' te benutten.
Eerdere poging om de be
volking van zuid-Sudan te
helpen mislukten steeds om
dat zowel trucks als vliegtui
gen werden beschoten.
„Als we dit niet doen, zal de
ramp grofweg dezelfde gevol
gen hebben als de catastrofe
van Hiroshima," zo zei VN-
coördinator en Unicef-direc-
teur James Grant maandag
tijdens een persconferentie in
de Keniase hoofdstad Nairobi
en zo voegde hij er aan toe
„bij deze aktie, een van de
grootste in de VN-historie,
vervoeren we meer voedsel
In Sudan wordt tijdens de reddingsoperatie door de
VN voor 250 miljoen gulden voedsel gepompt. - fotoap
dan tijdens de hongersnood in
Etiopië".
Centraal in de hele hulp
operatie staat de persoon van
ir. Maas van de Top, de Ne
derlander die er vorig jaar
voor zorgde dat Palestijnse si
naasappelen uit de Gaza-
strook in Nederland op de
markt konden komen.
Van den Top is nu als di
recteur bij het Wereld Voed
sel Programma(WFP) verant
woordelijk voor transport en
logistiek van de operatie Na
velstreng. Van den Top in zijn
kantoor in Rome: „De hele
operatie is op gang, maar
snelheid is geboden. Als de re
gens doorzetten wordt het ge
bied totaal ontoegankelijk"
Hij vertelt dat er contacten
zijn met de SPLA-rebellen
over 'mijnvrij' maken van de
wegen en het herstel van
bruggen. Die bruggen zijn
voor een deel nog gebouwd
door het Zwijndrechtse aan
nemersbedrijf Grootint.
Over de toestand op het
plateland van zuid-Sudan is
weinig bekend, maar de meest
vreselijke verhalen doen de
ronde. Woordvoerder van
hulporganisaties spreken
over een half miljoen doden
door honger en oorlog in 1988.
Vraag aan Van den Top: de
VN gooit er een kwart miljard
gulden tegenaan. Is dat niet
een beetje gok als u zo weinig
weet van de situatie?
Van den Top: „Er is inder
daad heel weinig informatie
over het platteland. Wat we
weten komt van de kleinere
hulporganisaties. Daardoor
weten we dat er sprake is van
een noodsituatie en dat er, als
er niets gebeurt, ernstige
voedseltekorten ontstaan".
De Sudanese premier Sa-
deq al Mahdi heeft de VN per
soonlijk om hulp ge
vraagd. Als persoonlijke ge
zant van VN-secretaris Perez
de Cuellar slaagde James
Grant er vervolgens in om
met de rebellen van de
SPLA(het Sudanees Volksbe
vrijdingsleger) een 'Pact van
Rust' voor de periode van pre
cies een maand te sluiten. Dat
betekent dat de VN-hulp niet
alleen naar gebieden gaat
waar de regering het voor het
zeggen heeft (alleen de steden
in het zuiden.PdS) maar ook
naar 'de bevrijde gebieden'
van de SPLA.
Particuliere hulporganisa
ties zijn al langer aktief in
deze bevrijde gebieden, ook
vanuit Nederland, maar ze
houden hun aktiviteiten zorg
vuldig uit de publiciteit. Wel
hebben ze de VN regelmatig
om hulp gevraagd, maar de
VN opereerde tot nu toe alleen
aan de regeringskant.
Vandaar de ergernis bij de
kleinere organisaties nu grote
broer VN zich met veel gevoel
voor show en publiciteit op
zuid-Sudan stort en de Ke
niase chauffeurs van de voed
selkonvooien zelfs in speciaal
gedrukte t-shirts hult.
Van den Top hadlt z'n
schouders op en zegt: „Ach,
als je niet aan de bel trekt ge
beurt er niets".
Internationale politieke
ontwikkelingen hebben de
houding van de VN ten op
zichte van zuid-Sudan sterk
veranderd. Zo is er binnen de
Amerikaanse regering steeds
meer kritiek op het bewind
van Sadeq al Mahdi. Ameri
kaanse senatoren bezochten
de afgelopen maanden SPLA-
gebied en Usaid, de officile
Amerikaanse hulporganisa
tie, stelde voor bevrijd zuid-
Sudan 30 miljoen dollar be
schikbaar.
Volgens Van den Top is de
strategisohe situatie in zuid-
Sudan bepalend geweest voor
de operatie Navelstreng. De
WFP-man: „Ze hebben de
laatste maanden een hele rij
steden in het zuiden veroverd.
Ze liggen voor de hoofdstad
Juba. Ze hebben een sterke
positie en dan laat je meer toe
dan vanuit een zwakke stel
ling. We hebben van hen de
zekerheid gekregen dat we de
wegen als corridors kunnen
gebruiken. Hadden we die
met, dan waren we er nooit
aan begonnen. U weet wat er
met eerdere konvooien is ge
beurd".
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG - Privatisere
het afstoten van take
door de overheid - is op ge
meentelijk en provinciae
niveau geen vies woor
meer. Integendeel: links ef
rechts in de lokale en regie
nale politiek zien het nt
ervan in. Van ideologisch
discussies is geen sprakr
Kostenbesparing is het de
vies.
Dat concludeert de Commissi
Vanwege het uitblijven v?
flict wordt de roep om hai
mité WIO wil daaraan
week buiten de instelling!
bezettingen op touw te ze
wordt niet uitgesloten.
Tijdens de derde georgai
seerde actiedag hebben O]
nieuw duizenden werknemer:
vooral verpleegkundig persi
neel, actie gevoerd om de looi
eis kracht bij te zetten. Probli
men hebben zich ook woensd;
niet voorgedaan, aldus de N:
tionale Ziekenhuisraad en h<
Landelijk Patiënten/Consi
mentenplatform.
Volgens de AbvaKabo hel
ben werkgevers in sommige ii
stellingen gedreigd met het ii
houden van loon bij werkoi
derbrekingen. „De acties zij
nog geen week aan de gang
werkgevers laten hun solidar;
teit al schieten. Het zijn blij
baar loze kreten geweest in
afgelopen weken", aldus Abv;
Kabo-bestuurder Wirtz.
NZR - die de acties overige)
als een zaak van de afzonde)
lijke instellingen beschouwt
vindt het inhouden van li
een „tamelijk geëigende mi
nier om te reageren".
De bonden beraden zie
morgen op de acties van vo|
gende week. Hardere acties, zi
als langduriger werkonderbri
kingen en stakingen, wordi
niet uitgesloten, maar de boi
den zijn er wel beducht voor
snel naar deze zware middele]
te grijpen. „Als je daar nu
naar grijpt, loop je het risi
binnen twee weken uitgeput
zijn, terwijl we het misschl
maanden moeten volhouden
meent GOB-bestuurder
Vries.
Het is niet bekend of
WIO ook bij het overleg won
betrokken. Het actiecomité
de samenwerking met de boi
den niet koste wat kost vooi
zetten. „Als blijkt dat de boi
den andere dingen willen, d:
gaat het ons niet in de eers'
plaats om de prettige samei
werking", ziekenfondsprem;
ter financiering van de looi
verhoging te praten.
De bonden zien wel wat
bemiddeling door voorzitl
Albeda van de geschillencoi
missie, maar dan wel tussi
NZR en kabinet. De NZR ze;
open te staan voor bemiddi
ling, maar vindt het op dit mi
ment niet aan de orde omdat
bonden zich buiten het confli:
HET POLITIEKE leven van F
waard. De vice-premier raakt
geïsoleerd en wordt door wei
Vooral de laatste maanden he
politicus De Korte zich in snelt
n de race naar het politiek lei
langs definitief gepasseerd dc
ve. Amper van die teleurstellir
met minister-president Lubber
al niet goed bekomen en ook c
lezer uit de strijd gekomen.
Lubbers hij wordt niet graai
zeker niet van een in zijn og
De Korte - zette De Korte, n
van de vice-premier, als een s
'et hij hem tijdens het daarop
vallen, maar hij stak de spai
pende hand toe. Ilustratief voi
js dat ook zijn partijgenoten zw
urn de schijn van eensgezind
afgedaan met de dooddoener!
constateren dat hiermee de p
Korte niet uit de wereld zijn.
overigens als een rode draad
merkelijke zaak. Het is een g*
voorafgaand aan de verkiezin
afn.de zegeningen van het gi
net huidige dat het econor,
mee bezig moeten zijn. Tot nu
oer gekomen dan onderling ge
opvallend was hoe voorzicht!
vraagde debat opereerde. Fn
met in om de discussie een s
lJL steken in oen ietwat lacl
uS",yan het nodige venijn in d
n 'llcht heeft het alles te mak
on k 2 PvdA smacht ernaar
,er veel over °ver om
hot h en dat is niet de 6
k ,e!J aan hardheid ontbrr
noiMu ?'e onnodig gezaaide t'
gelijke kandidaat-premier én z
