ANDREAS VOLLE WEIDER MOET
NIETS HEBBEN VAN 'NEW AGE'
Hatnbone
DE STEM EXTRA
pFIfiTEM GIDS 2
NEDERLAND 1
Andreas Vollenweider
heeft in een jaar of zes
tijd een onvoorstelbare
carrière gemaakt. Toen
hij in 1982 de elpee 'Be
hind the gardens' uit
bracht, wees niets in de
richting van massale
bijval voor zijn opmer
kelijke harpmuziek.
Toevluchtsoord
Vechter
Bedenkingen
David Lindley
V erantwoordelij k
NEDERLAND 3
DUITSLAND 1
DUITSLAND 2
uske en Wiske: ..L
i tooEF.
zip vein fuleria.dc
'fad ton de eilanden.
Hier hebben ze de rethte lijn nof niet uil few.
Met mijn muziek probeer ik een nieuw toevluchtsoord te creëren".
'Mijn wereld beweegt zich
tussen melancholie en hoop'
Andreas Vollenweider ziet er gehavend uit als ik hem
ontmoet in het Amsterdamse Americain-hotel. Hij heeft
bij het zeilen op het Meer van Genève de linker middel
vinger gebroken en hij koestert die vinger nu op borst
hoogte in een zwarte mitella. De kwetsuur verhindert
hem voorlopig harp te spelen. Voor het overige heeft An
dreas Vollenweider echter geen klagen. Zijn nieuwste
langspeler 'Dancing with the lion' is alom positief ont
vangen en in het najaar volgt een ongetwijfeld veel beju
belde wereldtoernee. Toch is Andreas Vollenweider wat
veranderd in vergelijking met vroeger. Hij is realisti
scher geworden. „Meer geaard", zoals het zelf noemt.
Door Wim van Leest
Een paar tv-optredens (in
Duitsland en bij Sonja)
zorgden echter voor een
doorbraak naar een
massa-publiek. Tegen
woordig is Andreas Vol
lenweider een wereldster
die alom goed verkoopt en
volle zalen trekt.
Na 'Behind the gardens' volg
den 'Caverna magica', 'White
winds', 'Down to the moon' en
onlangs 'Dancing with the lion'.
Het zijn stuk voor stuk platen
die vol staan met meditatieve
harpmuziek. Het is wonder
mooie muziek die aanslaat in
een tijdperk, waarin veel mu
ziek steeds meer op lawaai en
steeds minder op klanken is ge
baseerd.
Aan Vollenweiders nieuwe
elpee/ceedee 'Dancing with the
lion' vallen een paar dingen op.
De plaat is breder geïnstru
menteerd en klinkt door in
breng van viool, piano, gitaar
en saxofoon aardser.
Andreas Vollenweider: „De
muziek is akoestischer gewor
den. De plaat is vrijwel akoes
tisch en om de symfonische
structuur van sommige num
mers te bereiken, had ik veel
muzikanten nodig. Bovendien
hou ik ervan om met een groot
aantal mensen samen te komen
en gezamenlijk muziek te ma
ken. Met synthesizers kun je
hetzelfde effect benaderen,
maar dan mis je toch het so
ciale aspect. De plaat klinkt
aardser, omdat ik me meer ge
aard voel de laatste tijd. Ik
denk niet dat mijn muziek ra
tioneler is geworden, maar ze
heeft wel meer grond onder de
voeten. Ik heb veel gereisd de
laatste jaren. Ik heb te veel ge
zien om mijn ogen te sluiten en
maar te doen alsof er niets aan
de hand is. Ik heb dingen ge
zien die bij mij een bepaalde
melancholie teweeg gebracht
hebben. Ik heb veel vernieti
ging van de aarde gezien, ver
nietiging van dat wat de essen
tie van ons bestaan is. Aan de
andere kant heb ik veel hoop
gezien. Er zijn heel veel mensen
die intensief aan een betere
toekomst werken. Ik heb men
sen wakker zien worden en
zich om vervuiling en mensen
rechten zien gaan bekomme
ren, van wie ik dacht dat ze
nooit wakker zouden worden.
Ik kan niet echt bedroefd zijn
en ik kan niet echt hoopvol zijn,
de realiteit is voor mij een com
binatie van die twee. Mijn we
reld bevindt zich tussen de
pressie en hoog oplaaiende
vreugde".
Je maakt je zorgen om de
toekomst van de wereld.
Toch kun je jouw muziek
opvatten als opwekkende
muziek. Er zit een boodschap
in, al is die niet nadrukke
lijk.
„Ik probeer mijn muziek zo
irrationeel mogelijk te houden,
want muziek is immers irratio
neel. Het is een van de laatst
overgebleven irrationele hoek
jes van ons bestaan. Zelfs de
liefde is al rationeel verklaard.
Muziek ook, in analytische zin,
maar gelukkig staat muziek
nog met één been in het irratio
nele. Dat wil ik heel graag zo
houden. Ik denk dat ik niet zo
zeer een boodschap heb. Wat ik
probeer, is een huis te bouwen,
waarin in wezen geen bood
schap is, maar wel ruimte voor
een boodschap. Ik geloof dat we
binnen in ons een boodschap
hebben. Binnenin ons weten we
wat goed voor ons is. Binnenin
weten we_dat we niet op deze
voet voort kunnen gaan. We
hebben ook zelf de oplossingen.
Als we ons niet op de een of an
dere manier terug kunnen
trekken en na kunnen denken
over die mogelijke oplossingen,
dan zijn we verloren, hopeloos
verloren. Er is dan geen toe
vluchtsoord meer. In vroeger
jaren was religie het toe
vluchtsoord. De kerk was de
plaats om te mediteren. Maar
die kerk is inmiddels een van
de corruptste elementen in deze
wereld geworden. Ik heb het
niet over individuele gelovige,
maar over het instituut kerk.
Dat instituut is zowel spiritueel
als materialistisch corrupt. Met
mijn muziek probeer ik een
nieuw toevluchtsoord te creë
ren. Ik probeer er een zekere
richting aan te geven, want het
mag niet al te vrijblijvend zijn.
Ik zie mijn muziekstukken als
emotionele huizen. De emotie is
de energie, de brandstof die het
voertuig laat rijden. De rich
ting waarin je gaat, wordt be
paald door je inspiratie. We
hebben de emotie nodig om de
het voertuig te bewegen, het
voertuig is in mijn geval de
muziek, waar die heen gaat,
wordt bepaald door mijn inspi
ratie".
Heeft muziek maken jouw
denken veranderd?
„Ja. Ik leer steeds meer van
het mysterie van muziek be
grijpen en ik heb in de muziek
mystieke dimensies ontdekt die
mijn leven ongelooflijk ver
rijkt hebben".
Er zijn mensen die je muziek
daarom kiezen, je gebruikt
nog wel eens mystiek klin
kende songtitels.
„Toch wil ik dat mystieke
aspect niet te zeer benadruk
ken. Op 'White winds' heb ik
dat een tikkeltje te veel gedaan.
Ik heb op de hoes van die plaat
astrologische symbolen afge
drukt en ik betreur dat. Het
was te veel. Ik zou dat niet
meer doen nu, omdat je onwil
lekeurig mensen een bepaalde
richting opduwt. Dat wil ik per
se niet. Meestal gebruik ik voor
mijn nummers illustratieve ti
tels. Ik gebruik woorden die
niet zozeer een verklarend
beeld geven van hoe het num
mer begrepen moet worden,
maar gewoon van dat wat ik
voel bij het luisteren. Ik bedenk
die titels pas achteraf, als alle
muziek al opgenomen is".
Er zijn mensen die jou op
grond van je verschijning en
muziek afdoen als een dro
mer.
„Ik zie mezelf meer als een
vechter. Ik vecht soms zelfs te
gen mezelf. Ik heb ervaren dat
er twee manieren van vechten
zijn. De ene is de fysieke con
frontatie. Daar kun je ver mee
komen. Ik zelf ben echter meer
iemand die constant heel
zachtjes een bepaalde richting
in duwt, niet te veel energie
verbruikend, maar stiekem
veel veranderend. Je bent dan
als die paddestoel die heel
langzaam dwars door beton
kan groeien. Het is een zwij
gend verzet, niet dwars er te
genin, maar geleidelijk aan. Zo
zou ik de dingen willlen zien
veranderen".
Wat je daar zegt doet me
sterk aan oosterse filosofie
denken.
„Ik weet heel weinig van
oosterse filosofie, ik zou dat wel
willen, maar het zo me een heel
leven kosten om het allemaal te
begrijpen. Ik kan alleen zien en
beredeneren wat er in en om
mij gebeurt. Ik zie dat er een
relatie is tussen mijn denken
en de filosofie van het oosten
en daar ben ik wel blij om. Zo
weet ik tenminste dat ik niet in
een totaal verkeerde richting
zit. Oosterse filosofie bestude
ren is te veel intellectueel werk
voor mij. Wat ik graag doe is
aanwezig zijn in dit leven, er
doorheen lopen, luisteren en
kijken, geen enkele verklaring
aanvaarden en altijd vragen
stellen, uit de antwoorden
nieuwe vragen formuleren,
nooit tevreden zijn met de ant
woorden. Zo probeer ik mijn
eigen beeld van het leven te
vormen. Ik krijg nooit ant
woorden, maar ik zie verban
den. De vragen worden steeds
dieper. Hoe dieper ze gaan, hoe
meer het antwoord in de vraag
zit. Het is een constant dieper
gaan in de essentie van het le
ven".
In Amerika beleeft de New
Age, de Nieuwe T'ijdsbewe-
ging, momenteel een enorme
bloei. Er wordt een nieuw
bewustzijn gepretendeerd.
Holisme, zeg maar de een
heid aller dingen, is het
toverwoord. Er zijn ook tal
van New Age-componisten.
Hun verstilde, meditatieve
muziek lijkt een beetje op
die van jou. Voel je verwant
schap met die New Age-be-
weging?
„Nee absoluut niet. Ik heb te
gen de New Age als beweging
zelfs grote bedenkingen. Wat
die muzikale overeenkomsten
betreft: als iemand als dezelfde
kleren draagt als ik, dan bete
kent dat nog niet dat hij het
zelfde is als ik. Ik kan het over
dingen hebben, waarover ook
in New Age gesproken wordt,
maar ik heb het volgens mij
over iets heel anders. Eerlijk
gezegd geloof ik niet dat die
New Age-beweging zo gezond
is. Bewustwording is immers
iets individueels. Het is een
heel persoonlijk proces, een
eigen weg die je hebt te gaan.
Als je dat individuele onder
gaat brengen in een massale
bewustwordingsbeweging dan
vernietig je dat persoonlijke
proces. De New Age-beweging
pretendeert de antwoorden op
de grote levensvragen te heb
ben. Als je het als individu op
weg naar die individuele be
wustwording moeilijk krijgt,
dan heb je al gauw de neiging
om die bewustwording te dele
geren en je heil te zoeken bij
een religie of in dit geval de
New Age. Er wordt dan voor je
gezorgd en vooral voor je ge
dacht. Ik ben bang voor die
New Age. Ik weiger er deel van
uit te maken. Ik wil niet zeggen
dat alles in die New Age fout is,
maar het is ontwikkeld tot iets
collectiefs en vooral onper
soonlijks. We hebben het hier
niet over iets van voorbij
gaande aard, maar over diepe
zaken, over mysteries. Die
mysteries moeten door elk in
dividu op zijn eigen manier op
zijn eigen reis ontdekt worden.
Hoe moeilijk dat ook is. Die
persoonlijke tocht maakt ons
sterk en maakt het mogelijk
iets van die mysteries te begrij
pen. Mysteries ontsluieren zo
als de New Age doet, is niet zo
moeilijk. Maar die mysteries
helemaal begrijpen, verteren
en overleven dat is een per
soonlijk proces. Je moet in je
eentje die hele weg gaan. Er is
geen helicopter die je even naar
de top van de berg brengt, zo-
datje het kunt overzien".
Wat me aan je nieuwe plaat
opvalt is de hoeveelheid exo
tische istrumenten. Ze ko
men uit het Verre Oosten,
India en Turkije. Heb je die
instrumenten tijdens reizen
ontdekt?
„Als je anno 1989 nog nieuwe
muziekkleuren wilt vinden,
andere structuren, dan kun je
eigenlijk maar twee richtingen
op. Je kunt na het Nabije Oos
ten of naar het Verre Oosten.
Van de westerse muziek ken ik
alle hoeken. Die westerse in
strumenten bieden geen gehei
men meer. Hooguit kan de ma
nier, waarop je ze bespeelt, nog
geheimen hebben of kun je tot
onverwachte combinaties van
diverse instrumenten komen.
Er is dus nog wel mysterie,
maar meer in de zin van kwan
titeit dan van kwaliteit. Als je
andere mogelijkheden zoekt
dan moet je naar het Nabije of
Verre Oosten. Daar is het mys
terie nog te ontdekken voor
ons, voor die mensen daar niet
natuurlijk. Ik ben zeer geïnte
resseerd in die muziek en ook
in de culturen, waaruit ze
komt".
Er komen op 'Dancing with
the lion' ook een paar op
merkelijke gastmuzikanten
voor. David Lindley is zo
iemand.
„Ik ben altijd een bewonde
raar van David geweest. Hij
houdt er net zo'n soort muzie
kopvatting op na als ik. Ik heb
altijd de manier bewonderd
waarop hij aardig en tegelij
kertijd agressief kan zijn. Hij
heeft volop humoristische
agressiviteit. De aanwezigheid
van al die gastmuzikanten is
het gevolg van het op deze
plaat gevolgde concept. Ik had
op mijn reizen zoveel mensen
ontmoet en zoveel prachtige
muziek gehoord, dat ik besloot
om muzikale gasten op mijn
plaat uit te nodigen. Natuurlijk
kun je zoiets alleen doen als je
succes hebt en dus geld hebt om
die ideeën uit te voeren. Ik heb
thuis mijn eigen 48-sporen stu
dio gebouwd, zodat ik 24 uur
per dag kan werken als ik wil.
We hebben voor deze nieuwe
plaat in de VS opnamen ge
maakt. Dat zou jaren gele
den niet gekund hebben. Maar
je moet natuurlijk oppassen
dat je niet gaat overproduce-
ren, want dan help je je muziek
om zeep".
'Behind the gardens', 'Ca
verna magica' en 'White
winds' vormen zo'n beetje
een trilogie. 'Down to the
moon' en 'Dancing with the
lion' zijn op zichzelf staande
platen. Of is er toch ver
band?
„Ik zag die eerste drie ook als
een trilogie, maar nu ik er op
terug kijk, vind ik dat niet
meer zo. Er is wel iets gemeen
schappelijks, maar ik had er
niet zo de nadruk op moeten
leggen. Als je je tweede plaat in
zo'n reeks maakt, weet je im
mers nog niet hoe die derde in
de samenhang van die trilogie
zal zijn. Ik denk dat ik met
'Dancing with the lion' meer
diepte hebt bereikt dan met
'Down to the moon'. Ik heb bij
deze nieuwe plaat het gevoel
dat ik me meer in het midden
bevind. Er zitten nieuwe din
gen in. Dat gevoel van geaard
zijn bevalt. Daarmee zeg ik niet
dat mijn vorige platen slecht
zijn. Ik denk dat het gewoon
een kwestie is van hoe ouder je
wordt hoe dieper je komt".
Heb je niet de ervaring dat je
diepte ook vroeger, mis
schien dan onbewust, al zo
nu en dan bereikte?
„Ja, gek is dat. Ik heb dat bij
sommige stukken van 'Behind
the gardens'. Onderbewust was
ik toen in staat muziek te ma
ken, die ik bewust niet kon her
halen. Nu kan ik dat wel".
Hoe verklaar je die bijval
voor jouw muziek en ook
voor een gezelschap als Les
Voix Mystères Bulgares', dat
hoogst ongewone muziek
laat horen?
„Er zijn veel redenen, denk
ik. Er is overvloed aan naapers
in de huidige muziek. Iedereen
doet iedereen na. Er is honger
naar diepte, honger naar ruim
te, ruimte waar je jezelf kunt
vinden, waar je ver weg kunt
gaan, honger naar mysterie.
We denken dat we alles ont
22.40 1 lmPact
dekt hebben, maar we
misschien nog niet eens de helft I
ontdekt. De rest ligt in het irra-
tionele, in het spirituele.
weten daar niets van. We moe
ten de oorsprong leren kenner,
Als ik bijvoorbeeld denk dat
wat ik bij jou aan gestalte zie
jouw complete persoonlijkheid
is, dat ik door jou te zien jou
dus ken, dan heb ik niets van
het leven begrepen. Want jij i
bent je uiterlijk niet. Je uiter-1
lijk is niet meer dan een ma
nier waarop jij jezelf gestalte
geeft. Je innnerlijk, je ziel,
geeft leven aan je lichaam I
Daardoor kunnen anderen je
zien. Het lichaam is het huis en
in dat huis moet er harmonie
met het innerlijk zijn. We den
ken vandaag de dag dat het ge
noeg is om alleen huizen te|
bouwen, dat we er al zijn
we opvangcentra voor junkies I
inrichten en medicijnen ver
strekken aan aids-patiënten
Maar als we niets aan de oor
zaak doen, lossen we niks op
Al zouden we alle fysieke pro
blemen en ellende in de wereli
oplossen en we deden nietsi
de innerlijke oorzaken,
veranderde er niets. Als wel
echt willen overleven, en dat I
willen we toch, dan moeten we
individueel veranderen, conti
nu. We kunnen dat proces van
verandering niet versnellen of
forceren. De tijd die ervoor no
dig is, moet gebruikt worden
Fysiek hebben we weinig tijd,
maar het is niet anders".
Wat zijn de plannen voor de j
toekomst?
„In de herfst beginnen wel
met een wereldtoernee. Mo-:
menteel leg ik de laatste hand
aan een video. Dat wordt de
eerste video sinds jaren De
platenmaatschappij vroeg er j
om. Ik ging akkoord en
vervolgens op zoek naar beel
den die net zo abstract moesten
zijn als mijn muziek. Ik heb het
uiteindelijk gevonden in Chi-|
nese dans. Het is een soort t
chi. Ik heb een Chinese vriend
die kung fu- en tai chi-meester
is. Dans is voor mij na muziek
de beste manier om je in ab
stracte zin in uit te drukken
Dus vandaar die video met
dans. De meeste video's
niets over aan de verbeelding
van de kijker/luisteraar. Daar
had ik absoluut geen zin in".
De komst van de ceedee lijkt
me een uitkomst voor jouu
uiterst verfijnde instrumen- j
tale muziek.
„Nee, die ceedees zeggen mei
eigenlijk niks. Ik heb moeite
met de vorm, met de tijdsduur
vooral. Ik ben na al die jaren|
langspeelplaten gewend
een plaatkant een minuut of 201
duurt. Die onderbreking var.
het omdraaien heb ik alt
heel prettig gevonden. Ook i
artiest had je daar houvast I
aan. Bij de ceedee-versie vanj
'Dancing with the lion' is
pauze hoorbaar. Tussen heil
vijfde en het zesde nummer zit
een tamelijk lange pauze, om- j
dat ik toch met die elpee-lengte
in mijn hoofd bleef zitten. De
ceedee-luisteraar mag van mijj
daar dus even pauzeren".
Toen je jaren terug met 'Be
hind the gardens' kwam, kot
je natuurlijk niet vermoe
den dat je met je muziek zo'»
enorm succes zou hebben
Brengt die roem druk mei
zich mee?
„Succes geeft een zekere ver
antwoordelijkheid. Het is soms
heel moeilijk. Ik ben geen heili
ge. Ik worstel ermee. Ik ben er
soms niet zo zeker van of ik die
verantwoordelijkheid wel aan
kan. Het is niet alleen de ver
antwoordelijkheid van de mu
ziek. Het is ook je motivering
daarachter. Het is moeilijk offl
terwijl je groeit er verder ont
wikkelt, de integriteit van d<
onschuld van je motivering le
vend te houden. Er zijn volop
verleidingen die je bespring®
Daarom hebben ik ook na mij»
vorige wereldtoernee een pauze
van een maand of vier ingelast
'Down to the moon' werd
overweldigend succes in Ame
rika. Ik moest wel een stap te
rug doen, omdat ik wist dat het
anders zou ontploffen, dat ik «F
zou branden. Ik had meer pl»'
ten kunnen verkopen, maar hel
had mijn realiteit en mijn idea
len verwoest. Dat is de groW
veranwoordelij kheid die i(
hebt: je aan je idealen houde»
en tegelijkertijd ontwikkel®
Je moet blijven groeien, maa'
gemotiveerd door de idealen e»
nooit door geld of hebzucht
Om iedere volgende hoek va»
de straat valt er altijd weer ee»
les te leren er zal er altijd w®'
iets zijn om je in verleidingK
brengen".
Thema van VARA's rubriek
Impact' is deze keer de bio
technologie. Onder de noe
mer 'Nieuwe dieren, kun je
dat maken?' belicht de redac
tie een aantal nieuwe tech
nieken van genetische mani
pulatie, stelt vragen en gaat
h, op de mogelijke gevaren,
i die aan biotechnologie kle-
I ven.
Vreemden op
20.29 J het land
Over de bescherming van
weidevogels in Noord-Hol
land gaat de RVU-documen-
taire 'Vreemden op het land'.
De steeds intensievere melk
veehouderij van de laatste
jaren heeft de weidevogel in
het nauw gebracht. Waar
koeien grazen kunnen moei
lijk vogels broeden. In
Noord-Holland is echter een
tijd geleden een proef ge
start. De film laat zien hoe
boeren vrijwillig meewerken
om beide diersoorten vredig
naast elkaar te laten leven.
f I
20.55
Hartzeer
Naar aanleiding van de
Hartweek presenteert de
RVU de korte speelfilm
'Hartzeer' van Jan van den
Berg. De film gaat over de
problemen, die mensen heb
ben om na een zware hart
operatie weer tot een bevre
digend seksleven te komen.
Regisseur Jan van den Berg
laat zien, hoe belangrijk be
geleiding en goede voorlich
ting is bij deze problematiek.
Aansluitend volgt in de stu
dio een gesprek over het on
derwerp onder leiding van
Jetske Mijs.
Sentimental
journey
De ARD herhaalt 'Sentimen
tal journey' van regisseur
Peter Patzak. De film is het
verhaal van een Venetiaan,
die een Duitse vriend jaren
geleden zijn palazzo beloofde
op voorwaarde dat deze geld
genoeg zou verdienen om het
te onderhouden.
Warten auf
Glasnost
Van glasnost perestroika
merken de C»stduitse bur
gers niets. Zij klagen zelfs
dat de situatie erger is dan
ooit Geen politieke bewe
ging, geen frisse wind, de ar
beidsmoraal op een diepte
punt en alle hoop begraven.
Met beelden uit de DDR en
ter zake kundige gespreks
partners vragen de makers
zich af of de situatie in de
DDR inderdaad slechter is
dan voorheen.
„Je moet blijven groeien, maar gemotiveerd door de idealen en nooit door geld of hebzucht"
