O-A'M'F Bush zoekt 'oude vrienden' in Peking op Doden bij protesten tegen 'Duivelsverzen' R I E Jl UIT BUITENLAND SENAATSCOMMISSIE TEGEN BENOEMING DEFENSIEMINISTER Begrafenis Hirohito zonder incidenten verlopen TANGEN Belastingvrij Dividend VASTENAKTIE 'TER DOOD VEROORDEELDE' RUSHDIE MAAKT HET 'REDELIJK" Mogelijk nieuw proces tegen Union Carbide Italië: Na de droogte, de zure regen Eenderde van kiezers Algiers bleef thuis Portugak pak Nederlander na vondst drugs Afghaans verzet wil zetel Kabul in VN GIRO 5850 DE STEM BUITENLAND ZATERDAG 25 FEBRUAR11989 J2i Ondergronds WASHINGTON (AFP/RTR/DPA) - De Ameri kaanse president George Bush heeft gisteren een forse tegenslag te verwerken gekregen: de defen siecommissie uit de Senaat weigert de benoeming van John Tower tot minister van Defensie te be krachtigen. Langste eind Zuiver geweten Tegenslag N I EUWSOVERZI CHT NEW DELHI/WASHINGTON (IPS) - Actiegroepen in India en de Verenigde Staten ondernemen stappen om het proces tegen de Amerikaanse chemiegigant Union Carbide te heropenen. In beide landen is uiterst verontwaardigd gereageerd op de schik king die het chemieconcern en de Indiase regering twee weken geleden troffen. Indiase juristen noemen de schikking 'onzin nig en catastrofaal', Amerikaanse advocaten spreken van een 'uitverkoop'. De zich voortslepende procedures rond de giframp in Bhopal, nu ruim vier jaar geleden, kwamen twee weken terug tot een eind toen de Indiase regering en Union Carbide afspraken dat Union Carbide vóór 31 maart 470 miljoen dollar (bijna een mil jard gulden) schadevergoeding zou overmaken aan de Indiase staat. Er was 3 miljard dollar geëist. Bij de ramp in Bhopal kwamen volgens officiële cijfers ruim 3.000 mensen om toen door een gaslek het uiterst giftige me- thyl-isocyanide ontsnapte. Onofficiële schattingen komen uit op een dodental van ruim 10.000, en zo'n 100.000 mensen die ernstig zijn aangetast door het gas. Er sterven nog dagelijks mensen aan de gevolgen. MILAAN - In Noord-Italië is het nu na vier maanden droogte flink beginnen plenzen, maar de hoge concentratie van giftige gassen in de lucht maakt van het hemelwater uiterst zure re- gea Vooral in Milaan is het droogte-alarm gewoon van naam ver anderd en heet nu zure-regen-alarm. De droogte had in en om de stad de hoeveelheid zwaveldioxide en stikstof in de lucht la ten oplopen tot abnormaal hoge concentraties. De Ph-waarde van de regen, die de zuurtegraad aangeeft (hoe lager het cijfer hoe zuurder) is 4, terwijl in de flink vervuilde stad normaal waarden worden gemeten van 5,6 tot 5,8. Een paar dagen geleden werden er in de mist zelfs waarden geregi streerd tussen 1,5 en 2. De afgelopen weken was Italiës belangrijkste industriestad herhaaldelijk in het nieuws met smog-alarm. Een aanhoudend hoge luchtdruk gebied, windstilte en droogte maakte van de Milaan een ware gaskamer. In die abnormaal lange tijd van neerslagloos weer is er ook een extra dikke stoflaag op planten en gebouwen komen liggen. ALGIERS (AFP/ANP) - Bijna driekwart van de Algerijnse kiezers - 73 procent - heeft vóór de totale herziening van de grondwet van het land gestemd. De opkomst bij het referendum over een ingrijpende herzie ning van de grondwet zal de regering geen zorgen baren, maar wel aan het denken zetten: in het kiesdistrict van Algiers bleef bijna een derde van de kiezers thuis, de opkomst kwam maar net boven de 67 procent uit, wat betekent dat in de hoofdstad nog niet de helft van de stemgerechtigden vóór de grondwets wijzigingen heeft gestemd. Landelijk lag de opkomst op 78 procent, wat wil zeggen dat ruim tien van de bijna 13 miljoen stemgerechtigden de gang naar de stembus maakten. Ruim 400.000 mensen stemden blan co. LISSABON (AFP) - De Portugese politie heeft 1,3 ton hasj ont dekt op een onder Britse vlag varend pleziervaartuig. De drie bemanningsleden zijn gearresteerd. Het gaat om twee Britten en een Nederlander. De politie wil hun identiteit niet bekendmakea De boot werd aangehouden ter hoogte van de havenstad Sagres, in het zuiden van Portugal. De partij hasj was volgens de Portguese autori teiten van 'zeer goede kwaliteit' en waarschijnlijk afkomstig uit Noord-Afrika. RAWALPINDI (RTR) - Het Afghaanse verzet heeft vrijdag zijn nieuwe regering-in-ballingschap gepresenteerd en er op aangedrongen dat de Afghaanse zetel in de Verenigde Naties bezet wordt door iemand uit zijn midden. Aanhangers van de communistische regering in Kabul riep het op tot desertie. De gematigde Sibghatulah Mojaddidi, die donderdag gekozen was tot hoofd van de regering van de Mujaheddin, stelde am nestie in het vooruitzicht aan de meeste functionarissen van de regering in Kabul. Hij zei verder dat zijn regering hoopt, bin nen een maand in Afghanistan te vergaderen. (ADVERTENTIES) VAKGEREEDSCHAP Inlichtingen bjj uw bankier en commissionair steunt jaarlijks ±450 kleinschalige sociale projekten in de Derde Wereld. te amersfoort. banknr. 70.70.70.147 NEW DELHI/TEHERAN (ANP/RTR) - In de Indiase stad Bombay zijn gisteren minstens tien mensen ge dood en 40 gewond bij pro testen tegen het omstreden boek 'Duivelsverzen', van de Britse schrijver Salman Rushdie. De politie opende het vuur op duizenden islamieten die het Britse consulaat wilden plat branden. Ook elders in India zijn bij protestacties doden en gewonden gevallen. Inmiddels heeft Irans aarts vijand Iraq forse kritiek geuit op het 'doodvonnis', dat de Iraanse ayatollah Khomeini over Rushdie heeft uitgéfcpro- ken. Khomeini heeft, aldus een verklaring in Bagdad, 'niet het recht een doodvonnis over de Rushdie uit te spreken. Hij heeft geen bevoegdheid om uit naam van de hele islamitische wereld te spreken'. Salman Rushdie zelf heeft vanuit zijn onderduikadres la ten weten dat hij het redelijk wel maakt. Van zijn hand zal zondag een boekbespreking verschijnen in The Observer. De 41-jarige schrijver, die met zijn vrouw op een onbe kend adres verblijft sinds Kho meini een oproep deed om hem te vermoorden, klonk volgens een woordvoerder van The Ob server door de telefoon 'niet hopeloos terneergeslagen" De Britse minister van Bin nenlandse Zaken Hurd waar schuwde gisteren de 750.000 moslems in Grootbrittannië dat zij geconfronteerd kunnen worden met racistische reacties als zij hun steun uitspreken aan de doodsdreigementen aan het adres van Rushdie. Deze affaire haalt een forse streep door de verwachtingen van een groot aantal West- duitse ondernemers. Voordat de Golfoorlog uitbrak was de Bondsrepubliek de belangrijk ste handelspartner van Iran. Na de wapenstilstand tussen Iran en Iraq waren de West duitsers er weer als de kippen bij om hun vroegere positie in te nemen. Met succes. Het be zoek dat minister Genscher van Buitenlandse Zaken vorig jaar aan Iran bracht droeg daar nog enkele forse stenen toe bij. Alleen de Verenigde Staten bedreigen nu de positie van de Westduitsers als handelspart ner van de islamitische repu bliek. Want ondanks dat de Amerikanen in de ogen van de ayatollahs geen goed kunnen doen, bloeit de handel tussen beide landen. Het besluit van de EG de ambassadeurs uit Iran terug te trekken, staat de Westduitse ondernemers allerminst aan. Ze vrezen dat dit de ouverture is van een reeks van economi sche maatregelen tegen de fun- damentalistisch-islamitische staat. En dat zou zeer ten na dele zijn van de portemonnee van de ondernemers en hun aandeelhouders. In eigen land vindt PvdA- partij voorzitter Marianne Sint het onjuist als uitgeverijen af zien van publikatie van het boek van Rushdie. 'Die kant moeten we niet op', aldus Sint vrijdag op het congres van de PvdA in Amsterdam. Naar haar mening vereisen vrijheid van meningsuiting en drukpers dat gevoelens van ge kwetstheid bij delen van de is lamitische bevolking publika tie en verspreiding van het boek niet in de weg staan. 'Dat is ons aller verantwoordelijk heid. Hier past geen halfslach tigheid', aldus Sint. Na De Bijenkorf heeft ook V en D besloten om boek van Rushdie niet in de verkoop te nemen om veiligheidsredenen. Veruit de meeste particuliere boekhandelaren verkopen het boek wèl en zijn verontwaar digd over het feit dat twee grote ketens gezwicht zijn voor dreigementen. De Maastrichtse advocaat Moskowicz sr. vindt dat er vol doende juridische aankno pingspunten zijn om de rechter te vragen de Nederlandse ver- Salman Rushdie - foto ap taling van 'The Satanic Verses' van Rushdie of bepaalde pas sages uit het omstreden boek te verbieden. Moskowicz is door de stich ting World Islamic Mission Ne derland, die de belangen be hartigt van de moslims uit Su riname, Pakistan en India, ge vraagd te onderzoeken of het boek volgens het Nederlands recht geoorloofd is. Eerste nederlaag voor Bush WASHINGTON (ANP) - Het be zoek dat de Amerikaanse president, George Bush, dit weekeinde aan China brengt, is nogal nostalgisch. In 1974 en 1975 was Peking de woon plaats van het echtpaar Bush. Bush was indertijd de eerste diplomatieke verte genwoordiger van de Verenigde Staten in Peking na het historische bezoek dat president Nixon in 1972 aan de Volksre publiek bracht en waarmee hij het ijs brak tussen de VS en China. Bush had destijds maar weinig om handen, ook al omdat de Culturele Re volutie in China nog niet was uitge woed. Hij was in elk geval dagelijks te vinden op de tennisbaan. De stad verkende hij meestal per fiets, samen met zijn vrouw Barbara. Elke zondag was het echtpaar te vinden in een klein gebouw dat dienst deed als kerk voor de buitenlandse gemeen schap in Peking. In zijn biografie schrijft Bush dat hij zich ongelooflijk verveelde in Peking, waar alleen het blauw en groen van de Mao-pakken voor enige kleur zorgde. Als het hoofd van de Amerikaanse diplomatieke vertegenwoordiging werd hjj destijds ontvangen door de 81-jarige Mao, die met zijn openhartigheid in druk maakte op Bush. Een probleem tussen Peking en Bush in Tokyo - fotoap Washington deed de Grote Roerganger, die seniel aan het worden was, af als een 'scheet van een hond'. 'Dat woord kwam zelfs niet voor in het boeren- taaltje van Harry Truman', schrijft Bush. Achteraf belangrijk waren de ont moetingen die Bush had met Deng Xia oping, een van de eerste slachtoffers van de Culturele Revolutie (als 'kapita listische struikrover nummer twee') die juist in 1973 was gerehabiliteerd. Deng ging tegenover Bush nogal eens te keer over Washingtons toenade ringspolitiek tot Moskou. Niettemin bloeide er volgens sommige diplomaten een mooie vriendschap op tussen de twee pragmatisch ingestelde mannen. Dat bleek bijvoorbeeld in 1982 toen Bush als een soort duvelstoejager door president Reagan naar Peking was ge stuurd vanwege onenigheid over de Amerikaanse wapenverkopen aan Tai wan. Een onderonsje met Deng, dat twee uur duurde, was voldoende. De Chinese leider-liet althans na afloop weten dat verdere besprekingen wat hem betreft niet meer nodig waren. De verwachting is dat de kwestie- Taiwan tijdens de komende mini-top weer op de agenda staat. Toen de VS op 1 januari 1979 officiële betrekkingen aanknoopten met de Volksrepubliek en daarmee die met Taiwan verbrak, be loofden ze hun verplichtingen aan Tai wan wel te zullen naleven. Maar in 1982 sloten Peking en Wash ington een overeenkomst, het zoge noemde Shanghai Communiqué, dat de Amerikaanse wapensteun aan Taiwan voortaan kwalitatief en kwantitatief die van 1979 niet zou overtreffen. 'Op termijn' zouden de wapenverkopen aan wat volgens Peking een gewone Chi nese provincie is, worden beëindigd. Vandaar dat in regeringskringen in de Taiwanese hoofdstad Taipei deze dagen zorgelijke geluiden te horen zijn over het bezoek van Bush. De vrees is dat Bush zijn vriend Deng niet voor het hoofd wil stoten en zal toegeven aan Chinese eisen om de levering van mili taire technologie aan Taiwan nog ver der aan banden te leggea Maar ook met het oog op de Chinees-Russische toena dering, waarover Washington zich zor gen zou maken, is Taiwan bang dat Bush Deng zijn zin zal geven. De toch al diplomatiek geïsoleerde eilandstaat zou daarmee kwetsbaarder worden voor een militaire invasie van uit 'Mainland China', zoals de regering in Taipei de Volksrepubliek noemen. Pekings dreigement om de 'afvallige' provincie zonodig met geweld te hero veren, is immers nog steeds van kracht. Bush is Sovjetleider Michail Gor- batsjov, al of niet met opzet, een stap voor. Medio mei zal Gorbatsjov een be zoek brengen aan de Volksrepubliek dat nu al zijn schaduw vooruitwerpt. Met zijn komst bezegelt de Russische partijleider het herstel van de politieke betrekkingen met Peking, na een pe riode van bij na dertig jaar. Alles wees er de laatste dagen op dat Peking de Amerikaanse president een warm welkom zou bereiden. naar huis." Onder het Gare du Nord vragen junkies hetzelfde. Maar hoe triest het onder Pa rijs soms ook kan toegaan, er blijken altijd figuren die de Door Bob van Huët moed niet opgeven en van de nood een deugd maken. Zo stapte er vorige week op het sta tion Bastille een, in muf col bertje (of wat daar nog van rest te) gestoken, zwerver m. In zijn hand hield hij iets niet alle daags: een trompet, ^et instru ment was behoorlijk gedeukt en maakte ook een wat incomplete indruk. „Dames, heren, juffrouwen, bonjour. Dit is een trompet", klonk het luid. De metrodeuren waren gesloten en in zekere zin waren we een publiek in gevan genschap. Zijn gammele bazuin hield hij triomfantelijk omhoog zodat we die allemaal konden bewonderen. Waarna op bijna dreigende toon volgde: „En, dames, heren, juffrouwen, u moet weten, ik kan geen trompet spelen." Bij het uitspreken van het woord trompet trok hij een enge grimas als ging het om een verschrikke lijk martelwerktuig. De artiest had zijn doel al be reikt, want de meeste reizigers schoten in de lach en grabbel den naar wat munten in hun portemonnaie. De zwerver was kennelijk tevreden over de op brengst, want hij boog nog voor ons verliet. Hij had zich bovendien keu rig gehouden aan de voorschrif ten van de RATP, het Parijse openbaarvervoersbedrijf. Het is namelijk verboden in de metro muziek te maken. Naar verwachting zal de voltallige Senaat volgende week het advies van de commissie volgen. In de commis sie stemden 11 Democraten tegen Tower en 9 Republikei nen voor diens benoeming. Aangezien de Democraten in de Senaat 55 van de 100 zetels be zetten lijkt het lot van Tower bezegeld Maar president Bush is niet van plan zich door de Senaat de voet dwars te laten zetten. Hij liet vanuit Tokyo weten dat hij vasthoudt aan de benoeming van Tower als baas van het Pentagon. Bush kondigde aan individuele Senatoren onder druk te zullen zetten opdat hij toch nog aan het langste eind zal trekken. 'Ik win dit gevecht', aldus de pre sident. 'Ik sta vierkant achter (ex)-Senator Tower en ik ge loof niet dat hij naar de knop pen gaat'. Het is voor het eerst in 44 jaar dat een Senaatscommissie zich tegen een ministersbenoe ming uitspreekt. Met name de mens Tower was de laatste weken in zeer kritische zin in het nieuws. Vriend en tegenstander zijn overtuigd van de deskundig heid van de man die tot 1985 24 jaar in de Senaat gezeten heeft. De laatste vier ervan was hij voorzitter van de commissie die nu zijn benoeming feitelijk ge blokkeerd heeft. Na zijn vertrek uit de Senaat leidde hij in Genève de Ameri kaanse delegatie bij de ontwa peningsbesprekingen met de Sovjetunie en zat hij ook de commissie voor die het Iran- Contraschandaal onderzocht. Maar zijn onstuimige privéle- ven lijkt de 63-jarige Tower de das om te doen. Sam Nunn, een Democraat uit Georgia, liet weinig in het vage: 'Met een zuiver geweten kan ik niet de benoeming van iemand aan de top van de commandoraketten goedkeuren, als zijn drankpro bleem uit het verleden van dien aard is, dat hij niet als com mandant van een rakettenbat- terij, van een eskader bom menwerpers of een kernduik boot zou worden ingezet'. Als de Senaat in de loop van volgende week de benoeming van Tower tegenhoudt - wat waarnemers in Washington al gemeen verwachten - komt er een abrupt einde aan de 'witte broodsweken' die president Bush had willen vieren met het Huis van Afgevaardigden en de Senaat, waar de Democra ten een meerderheid hebben. In zijn eers.te toespraak als opvolger van Ronald Reagan sprak hij op 20 januari de wens dsjt regering en opppsitie zo veel mogelijk zouden samen- werkea De tegenslag voor de regering- Bush is des te zwaarder, omdat er geen opvolger voor Tower in beeld lijkt te zijn. Het ziet er dan ook naar uit dat het Penta gon het nog enige tijd zonder politieke baas moet stellen. En dat op" een moment dat voor het Amerikaanse ministe rie van Defensie een periode van onzekerheid aanbreekt sinds president Bush heeft voorgesteld, de jaarlijkse uit gaven voor defensie te bevrie zen op het niveau van 600 mil jard gulden per jaar. Naast het drankprobleem van Tower hebben rond de vroegere Senator uit Texas vooral geruchten de ronde ge daan over een al te actieve be langstelling voor het vrouwe lijk geslacht. Verder vond menigeen het dubieus dat hij meer dan 1,5 miljoen gulden verdiend heeft aan adviezen voor bedrijven die aan de Amerikaanse defen sie leveren, sinds hij in 1985 uit de Senaat stapte. Een beeld van de plechtigheden in Tokyo. fotoap TOKYO (DPA/AFP) - Japan heeft vrijdag de laatste eer bewezen aan de overdeden keizer Hirohito. Alles vond plaats onder een grijze hemel, in een ijzig koude regen en in een doodstil stadscentrum, waar 32.000 man politie een oppervlak van 52 vierkante kilometer hadden afgezet. Aan de kant van de weg stonden 200.000 toeschouwers met paraplu's. Omdat de re gering een dag van nationale rouw had af gekondigd, waren alle winkels dicht. De familieleden van de keizer, onder wie zijn 85-jarige weduwe Nagako en zijn opvolger, keizer Akihito, hadden vroeg in de ochtend in het keizerlijk paleis in beslo ten kring afscheid van de overledene ge nomen. Nadat ook de hovelingen hun meester de laatste eer hadden bewezen, werd de zware koperen kist met het lijk van Hiro hito in een zwarte limousine geladen, waarna zich een stoet van 32 lijkwagens in beweging zette in de richting van het Shinjukupark waar de officiële ceremonie met 10.000 genodigden zou plaatsvinden, onder wie vertegenwoordigers uit 163 lan den. In het park aangekomen werd eerst een shinto-ritueel uitgevoerd: 50 jonge man nen tilden de kist op hun schouders, om ringd door priesters met gele en witte ba nieren en vlaggen met zon- en maansym- bolen, schilden en hellebaarden. Keizer Akihito liep daarbij voorop. De Franse president Mitterrand had de beste plaats gekregen van alle buiten landse staatshoofden. Naast hem stond de Westduitse president Von Weizsacker, ge flankeerd door de Amerikaanse president Bush, in 1944 als piloot van een gevechts vliegtuig neergehaald door Japanners. Na het shinto-ritueel, waarover de af gelopen weken veel te doen is geweest om dat de Japanse grondwet een scheiding tussen 'kerk' en staat voorschrijft, volgde de eigenlijke ceremonie. In het park en de rest van het land werd eerst een minuut stilte in acht genomen. Premier Noburu Takeshita hield als eerste een toespraak, gevolgd door de voorzitters van de twee kamers van het parlement en van de voorzitter van het Constitutioneel Hof. Daarna bewezen de buitenlandse verte genwoordigers de keizer de laatste eer, on- •der wie 54 staatshoofden, 23 vice-presiden- ten, 13 leden van koningshuizen en 12 pre miers. De anderhalve ton wegende lijkkist werd daarna via een afgezette autoweg naar het familiemausoleum in de wijk Ha- chioji in het Musashipark gereden, dat op 50 kilometer van het centrum aan de rand van de stad ligt. Daar zal Hirohito worden bijgezet. Er was zoveel politie op de been omdat men felle demonstraties verwachtte van linkse en christelijke groepen die tegen het eerbetoon aan Hirohito zijn, omdat zij hem als een oorlogsmisdadiger beschouwen ie dat niet verdient. Op de route die de begrafenisstoet volgde deed zich een ontploffing voor. Bij een brug ontstond geringe schade. ALS HET boven gronds koud is ver stopt zich in de Pa rijse metro een hoop misère Clochards en junkies (bij jongeren zijn dat overigens vaak de zelfden) zwalken bedelend tussen schichtige reizigers of liggen uitgeteld in de tochtige gan gen van grote stations als Nation of ChMelet, het ondergrondse hart van de Franse hoofdstad. Hun schoe nen gebruiken ze als ongemak kelijk kussen opdat andere ar moedzaaiers ze niet stiekum van hun voeten stelen. Een paar haltes verder bedelt een werkloze met zijn kind op de arm. Als hij met opgehouden hand door de metro schuifelt is de gêne van de andere reizigers soms voelbaar. De een geeft wat munten, de ander schudt het hoofd. Een derde weet het niet en duikt weg achter zijn krant of staart verlegen in de duisternis die buiten voorbij raast. „Mais non monsieur, non!", riep laatst iemand toen een clo chard hem aanhield. Een scheld partij volgde. Nadat de bedelaar was uitgestapt om zijn geluk in het volgende rijtuig te beproe ven, kwamen de anonieme ton gen los. „Je kunt wel blijven ge ven." „Gisteren ook al vijf francs. Het ergste vind ik nog als ze ondankbaar zijn." Als alle bewoners van wereld steden zijn de Parijzenaars bijna immuun geworden voor deze el lende. Na vijf jaar 'Lichtstad' geldt dat eerlijk gezegd ook voor mij. Op zoveel plaatsen word je tegenwoordig aangeklampt voor een of twee francs „pour man ger", om te eten. Ómdat som mige clochards agressief worden als je hun uitgestoken hand leeglaat haasten we ons allemaal naar de eerstvolgende metro. In de ondergrondse drukte zit een berooide provinciaal op de koude grond. Vanonder zijn ca puchon gluurt hij schuchter naar de passanten. Zijn overbe kende verhaal heeft hij in schoolschrift op het beton ge- krijt. Hij is werkloos, heeft geen onderdak, honger etc. „Geef me die paar francs die ik nog nodig ,heb voor een treinkaartje terug

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1989 | | pagina 13