RRSRSD5 llRMJl MAANDBLAD IELGEN WUZEN GROOTSE PLANNEN VAN VAN SPAEND0NCK AF Schoon bureau MET EEN EIGENTIJDS AKSENT ROLLUIKEN INENZONWERING fflj] STEM EXTRA DINSDAG 27 DECEMBER 1988 ensen u een voorspoedig 1989 GEMEENTE HONTENISSE ix Sunlux eren Middelburg 1-4825 01180-37563 - MAAK NU SUPER-VOORDELIG E KENNIS! Exclusief In botsing Negatief advies Verhaal apart 'Boven' Kleintjes Ooievaars MEDISCHE RUBRIEK Gekmakend Engel m/v ^Cj4ten&zari£ifé6ecle*i Waterkers Sneker smikkels Tibetaanse korrels po/U&THeee COKS VAN EYSDEN T48 A70 de voorraad strekt OP=OP <urkspeciaalzaak: Middelburg - Tel. 01180-38363 "Touch of •Class" brengt I het goede van jï meerdere i? generaties kwaliteits meubelen samen in één kollektie puur woonkomfort van grote klasse. WONEN RG 26 - VOGELWAARDE - TEL. 01147-1212 ester en wethouders van Hontenisse ma nd dat de nieuwjaarsreceptie zal worden n op dinsdag 3 januari 1989 van 19.00 tot in Hotel van Leuven, Hof te Zandeplein osterzande. Een ieder is van harte wei- Burgemeester en wethouders van Hontenisse. De burgemeester, Mr. A.A.L.G.M. Kessen De secretaris, B.A. de Schepper STE EN DE VOORDELIGSTE lubbelwandig aluminium of p.v.c. 'is advies, meten en monteren, 3 jr. garantie) iduktie- en handelsonderneming el en voordelig naar wens en op maat amelgordijnen - plisségordijnen iminium jalouzieèn - rolgordijnen aar is MusicMaker een begrip in de ireld. Een zeer informatief blad voor iedereen als amateur of professional - met muziek It. iker is nu vernieuwd. en verbeterde vormgeving, meer kleurgebruik uwe indeling, is het blad overzichtelijker, plezieriger leesbaar geworden, er dan ooit de onmisbare informatiebron ïuzikant. eerle: geen golf-hotel U kunt op twee prima manieren kennis maken met MusicMaker. HM!BIII3lT3SlHnaar kiosk of boekhandel lopen en voor 7,50 het nieuwste nummer kopen. ÏNu bellen met Mogelijkheid 2: 06-0224222 I U kunt u dan opgeven voor een proefabonnement en ontvangt NUMMERS VOOR MAAR lEER MUZIEK UITJE INSTRUMENT lij de steenfabriek gaat linksaf. Dan ziet ge een :l kasteel. Dat iest". De impbediende heeft niet te :l gezegd als we hem de jg vragen naar de wo- g van de heer Van endonck. Een even •oot als fraai landhuis, boerderijeen dienst- oning en een immense iardenstal, aan de rand ian het bos. Daar, in het gische Meerle, vlak jver de grens bij Rijsber- gen wil de Nederlander A. an Spaendonck een com- iex realiseren voor de ge fortuneerde zakenman. Een hotel van wereldklasse met een golfbaan met 27 voor de deur. De Bel gische milieubeweging staat op de achterste be ten, 'want in het bos van Van Spaendonck blijft geen boom en geen vogel meer over'. Ook het ge meentebestuur van Hoog straten staat volstrekt af wijzend tegenover de plan ten. „A-sociaal en strijdig met het gewestplan", zegt waarnemend burgemees ter Sprangers. Door Kees den Exter Een even groot als fraai landhuis, een boerderij, een dienstwoning en een immense paardenstal, aan de rand van het bos. Daar, in het Belgische Meerle, wil Van Spaendonck een complex realiseren voor de gefortuneerde zakenman. - foto's de stem/dick de boer SIEERLE - 'Heerle's Hof' heet het landhuis dat de familie Van Spaendonck drie j aar ge leden kocht en bouwkundig renoveren. Dat de bevol king van Meerle 'Heerle's aanduidt als 'Het Kas teel' laat zich rechtvaardigen door de ligging van het land- kuis temidden van landerijen en bossen, de omvang van het huis, het wijdse uitzicht van uit alle vertrekken. De naast gelegen, ietwat vervallen boerderij, de dienstwoning, riante paardenstal met tien fraaie military paarden versterken het beeld. De heer des huizes, van zijn yak financieel adviseur, heeft ook wel iets van een kasteel- Als we hem telefonisch benaderen zegt de dienstbode dat 'meneer uit rijden is'. Als we een uur later in zij n werk kamer zitten draagt hij nog een rijbroek en een lekkere slobbertrui, met gaten. Als hij zich verkleed heeft voor de is hij weer de financieel adviseur: sportief, maar toch gedestingeerd: country-style. De brochure laat geen mis verstand bestaan over de plannen van Van Spaen donck. Heerle's Hof moet een exclusief hotel worden, een »rd dat bezoekers, leden van de golf- en countryclub be schouwen als hun tweede huis in plaats van een wille keurige stek om te overnach ten, te eten en te drinken. Een accommodatie die zijn gelijke wet vindt in Nederland en Delgië. Kwaliteit op ieder ge- hjed, gegarandeerde exclusi viteit, dat is hetgeen de heer van Spaendonck nastreeft. Hij zegt: „Wat ik wil zie je in Engeland op tal van plaat sen. Oude kastelen en land huizen die, zo veel als moge lijk in hun oude stijl, een nieuwe functie hebben gekre gen. Daar kunnen zakenmen sen meer dan alleen over nachten en eten. Ze ontmoe ten er mensen van gelijk ni veau in een omgeving waarin ze zich thuis voelen. Markt onderzoek van de KLM heeft uitgewezen dat 27 procent van de reizigers in de busi ness alléén meer wil betalen voor zo'n dure stoel om men sen van gelijk niveau te ont moeten. Hen gaat "het niet om meer beenruimte of om de keuzemogelijkheden bij de maaltijden". De andere pijler onder de plannen van Van Spaendonck is de gigantische vlucht die de golf sport momenteel neemt: „In Engeland liggen net zo veel banen als op het Euro pese vasteland. Tóch stijgt ook daar het aantal banen momenteel explosief. 'Golf is booming' staat daar in kran tekoppen. Het aantal golfers zal de komende vijf jaar met zeventig procent toenemen, maar nu al heeft negentig procent van de bestaande golfclubs een lange wacht lijst. De sport verlies zijn eli taire karakter, net als hockey en tennis tien jaar geleden. Steeds meer banen zullen een openbaar karakter krijgen. Juist daardoor neemt ook de behoefte aan luxueuze, exclu sieve golfclubs toe. Daar spe len wij op in met professio nele golfcourses die dankzij een geavanceerd drainage systeem een groot deel van het jaar bespeelbaar zijn". Hoewel het gaat om 27 ho les is de golfbaan eigenlijk maar bijzaak in de plannen van de heer Van Spaendonck. Het gaat om het hotel. In het landhuis komen op de begane grond de receptie, zwembad, sauna en ruimten om te lezen, te biljarten, te ontbijten. Op de verdieping en de zolder van het huls zijn vier ruime kamers, respectievelijk twee appartementen gepland. In de stallen komen 25 kamers. In de boerderij komt het restau rant met een capaciteit van 85 couverts en de dienstwoning wordt uitgebreid tot clubhuis. De gast zal in de filosofie van Van Spaendonck alle comfort en luxe aantreffen: secreta resses en tolken, communica- tie-ap paratuur, een basisbe veiliging die tot ieder gewenst niveau uit te breiden is. Iedere denkbare voorziening, ook al wordt-ie maar een keer per jaar gebruikt, aldus de heer Van Spaendonck. Op de weg vol goede voorne mens is Van Spaendonck in tussen frontaal in botsing ge komen met het gemeentebe stuur van Hoogstraten en met de milieubeweging in de Noorderkempen. Hij geeft de indruk vooral verbaasd te zijn over de tegenwerpingen en de tegenwerking: „De na tuurliefhebbers maken zich ongerust. Zou ik ook doen. Maar ik ben zelf een groot natuurliefhebber. Vanuit die achtergrond wil ik het gebied ook aanpakken. Agalev heeft volstrekt negatief gereageerd, zonder te weten waarover men sprak. Ze hadden het over 80 hectare, wat niet klopt, waar zou worden ont- bost, wat ook niet klopt. Op grond van verkeerde infor matie van Agalev zijn omwo nenden op de achterste benen gaan staan. De wildste verha len deden de ronden. In een grote straal zouden geen gier- karren meer mogen uitrijden. We hebben de omwonenden uitgenodigd en geïnformeerd, de ongerustheid naar mijn idee weggenomen". De gemeente Hoogstraten heeft recent het plan, voor zien van een negatief advies, doorgestuurd naar de Admi nistratie voor Ruimtelijke Ordening en Leefmilieu. De verwachting is dat plan niet zal worden afgewerkt op het buitendienstkantoor van ARO in Antwerpen, maar op het hoofdkantoor in Brussel. ARO moet voor 16 januari reageren. In Hoogstraten is opgericht het Anti-Golf-Comité, waarin politieke groeperin gen en milieugroepen verte genwoordigd zijn. Voorzitter van het comité is Jef Leest- mans, die tevens voorzitter is van de natuurclub De Wiele waal. De verwijten van Van Spaendonck weerlegt hij„Ik hoefde niet naar Agalev te rennen met de plannen, want ik ben zelf lid van Agalev. Ik geloof niet zo veel van de goede bedoelingen van de heer Van Spaendonck. Hij spreekt ook de rapporten te gen die hij zelf heeft laten maken. Het bos is niet slecht. In het rapport staat dat slechts twee of drie hectaren bosbouwkundig gezien in slechte staat verkeren. Maar uitgerekend die paar hecta ren zijn ecologisch gezien weer buitengewoon interes sant, zo blijkt weer uit een ecologische rapportage. Bij dié rapportage kun je zo ook je kanttekeningen maken: De heer A. van Spaendonck op het bordes van zijn land huis: „Agalev heeft volstrekt negatief gereageerd, zonder te weten waarover men sprak". opgesteld in de maand juli, wat niet de beste tijd is, en in een tijdsbestek van tien da gen. Wel erg kort voor een ecologische studie". Het plan van Van Spaen donck, om via aanplant an dere broedvogels te lokken vindt ook al geen genade in de ogen van Leestmans: „Dat worden vogels die in ieder tuintje zitten. Maar met het versnipperen van het bos ver- jaagt hij wel buizerd, havik, sperwer en wespendief. Dat zijn vogels die een groot terri torium nodig hebben. Kijk, dat meneer Van Spaendonck rekening wil houden met de natuur, dat wil ik nog wel ge loven. Dat ie echter de natuur een handje wil helpen geloof ik pertinent niet. De plannen richten zich bovendien op de rijken der aarde. Daar heeft toch geen enkele inwoner van Hoogstraten wat aan?" Het standpunt van de ge meente Hoogstraten is een verhaal apart. Op 9 oktober zijn in België gemeenteraads verkiezingen gehouden. Die verliepen zo teleurstellend voor de gekozen burgemees ter Alfons Jansen dat hij is opgestapt. Dat vertrek was de genadeklap voor wat waar nemend burgemeester Spran gers nu aanduidt als 'een coa litie, gebaseerd op een kwak kelmeerderheid waarmee geen echte politiek meer te bedrijven is'. Desalniettemin kwam dat college, in de overbruggings periode naar 1 januari, wan neer een nieuw college van burgemeester en schepenen aantreedt, met een negatief advies over de plannen voor de golfbaan. Waarnemend burgemeester Sprangers, die lid is van het Anti-Golf-Comité Hoogstra ten „Wij zijn tegen. In het gewestplan voor Vlaanderen staat het betreffende gebied aangeduid als een bosgebied, een klein deel als waardevol agrarisch gebied. In bosge bied mag alleen gebouwd worden ten dienste van de bosbouw, zoals bijvoorbeeld een schuilhut. Maar meneer Van Spaendonck wil allerlei grote accommodaties bou wen. Wij conformeren ons aan de bepalingen uit het ge westplan. Bovendien bena drukken wij het a-sociale van de plannen. Van Spaendonck richt zich op de rijken, op de hogere regionen van de za kenwereld en de politiek. Onze eigen mensen zullen daar niets aan gaan hebben". Waarnemend burgemeester Sprangers, die lid is van Fu- siebelangen („licht-groen, zeg maar milieu-minded") sluit niet uit dat het nieuwe ge meentebestuur, dat per 1 ja nuari aantreedt, een heel an dere kijk zal hebben op de golfbaanplannen: „Na 1 ja nuari zit er een stevige coali tie in het zadel van CVP en KVB, christen-democraten en liberalen. Ik denk dat de nieuwe KVB-burgemeester Van Aperen heel anders te gen deze plannen aankijkt". 'Zo de Koning het behaagt' zal de Belgische senator Ar nold van Aperen aantreden als de nieuwgekozen burge meester van Hoogstraten. De heer Van Aperen gelooft niet dat het nieuwe college van burgemeester en schepenen een ander, positief advies over de plannen van Van Spaendonck naar de hogere overheden zal sturen. Hij zegt: „Het thans zittende col lege heeft negatief geadvi seerd. Het woord is nu aan boven. Wat zullen wij daar na 1 januari nog aan moeten veranderen?" Van Aperen, die thans nog geen deel uitmaakt van de ge meenteraad van Hoogstraten, heeft zo zijn kanttekeningen bij de snelheid waarmee zijn voorgangers tot een negatief oordeel zijn gekomen: „Ik weet weinig van golf. Ik ben meer verslingerd aan voetbal en kruisboog. Ik denk ook niet dat golf een sport is voor de gewone man. Maar ik denk wel dat men eerst eens de me ning had moeten vragen van de omwonenden, van de land bouworganisaties, van de groene groeperingen. Dan kom je tot een betere afwe ging van de voor- en nadelen. Ze stonden wel heel snel klaar met hun oordeel. Ik ge loof ook niet dat de betref fende bossen er zo best voor staan. Maar allez, we zullen zien wat boven beslist". Door Jan Paalman Al tijden zwerft een stapelje knipsels over mijn bureau "iet kattebellen die te klein zijn voor een verhaal, maar te aardig om weg te gooien. Die moeten maar eens voor de jaarwisseling de deur uit. Deze keer dus drie ver voor de prijs van een. In de Volkskrant beheert Theo Jansen een rubriek waarin hij de lezer met kunstige redeneersels op het verkeerde been probeert te zetten. In een betoog, waarin ni] trachtte aan te tonen dat pote mensen harder kunnen topen dan kleinere, zag hij zichzelf door de gang van zijn kleuterschool lopen. „Die Sang was vroeger heel lang. Hoe lang zou ik zelf toen zijn geweest? Zestig centimeter? Hu ben ik drie keer zo lang. De gang is dus nu drie keer zo kort". Enzovoort. Een aardige illustratie van wat me al eerder opgevallen Was: volwassenen schatten de lengte van kinderen conse quent te laag in. Toen Jansen PP de kleuterschool zat was hi] minstens vier jaar oud, want eerder werd je niet op Qat schooltje toegelaten. Hij zou toen zestig centimeter lang zijn. Maar een jongetje van vier heeft, volgens de groeitabellen die kinderart sen hanteren, een gemiddelde lengte van 1 meter 6, en liefst 97 procent van alle jongetjes van vier is in ieder geval gro ter dan 98 centimeter. Dus die Jansen zat er met de schat ting van de eigen vierjarige lengte er minstens 60 procent naast, een slechte score voor een schrijver van een als in telligent bedoelde rubriek. En nu u. Hoe lang is een ge middeld kind van twee ten opzichte van een gemiddelde volwassene? Heeft het op tweejarige leeftijd een kwart van zijn uiteindelijke lengte bereikt, een derde, of is het al op de helft? Terwijl u kunt nadenken, even iets anders. Handen worden ook altijd te klein geschat. Amateurteke naars kun je daaraan herken nen. Die tekenen handen bijna altijd te klein, als mui- zepootjes bijna, terwijl een hand het hele aangezicht kan bedekken en bijna zo groot is als een heel hoofd. Maar goed, u heeft nagedacht en het juiste antwoord is 'de helft'. Tot nu toe heeft niemand mij willen geloven zonder eerst zijn eigen kroost na te meten. In de NRC, en die haalde het weer uit een ingezonden brief in het wetenschappelij ke t 1 Nature van 7 april j.l., stond een aardig grafiekje. Daarop zie je twee lijnen razendsnel dalen: een lijn stelt het aantal geboorten per duizend voor in de Bondsrepubliek, de andere lijn het aantal aldaar broe dende ooievaars. Niemand wist waarom, maar nu is het duidelijk: Duitsland heeft het laagste geboortecijfer van Europa omdat er te weinig ooievaars zijn om de borelin gen rond te brengen. Dat sug gereerde de grafiek tenmin ste. U trapt natuurlijk niet in deze opzichtig foute redene ring, want u weet ook wel - flauw grapje - dat kinderen uit de boerenkool komen. Maar even serieus. Het gra fiekje illustreert een van de beruchte 'pitfalls', ofwel val kuilen van het wetenschap pelijk onderzoek. Dat argu ment van die ooievaars vondt u op voorhand niet pluis, maar wat denkt u van de vol gende redenering?: steeds mee vrouwen roken, steeds meer vrouwen krijgen long kanker, dus roken veroor zaakt longkanker. Ik wed dat u, als u niet gewaarschuwd was, dit een geldige redene ring had gevonden. Maar hij klopt evenmin. Want voor hetzelfde geld zou je ook kun nen beweren dat vrouwen emancipatie of het dragen van inwendig maandverband longkanker veroorzaakt, want beide verschijnselen zijn in de loop der jaren ook toegenomen. Roken is slecht, geen des kundige die daaraan twijfelt, maar het trekken van de juiste conclusies uit weten schappelijk onderzoek is heel wat moeilijker dan je op het eerste gezicht zou denken. In dat verband een amusante anecdote. Een geleerde was jarenlang in de weer om aan te tonen dat apen kunnen le ren. Uiteindelijk was een aap in staat om in een bepaalde volgorde op een batterij knoppen te drukken, waarna zich dan als beloning een kasije opende met daarin een banaan. Op het moment dat de geleerde op een congres de bijval van zijn collega's in ontvangst nam, hielden de apen van zijn laboratorium toevallig ook een congres met als titel: „Kan de mens le ren?" „Jazeker, dat kan hij", aldus een geleerde aap: „Ik heb mijn proef mens al zover afgericht, dat als ik drie keer op knop A druk en vier keer op knop B, hij een banaan in mijn kastje legt". In het Nieuwsblad van het Noorden van 29 oktober stond boven een artikeltje de kop: „Patiënt moet mondiger wor den". De regio Westerkwar- tier van de Nederlandse .Pa tiënten Vereniging (NVP) was deze mening toegedaan. Wat me verbaasde was dat patiënten niet aangemoedigd werden om zelfstandig te worden, of vriendelijk ver zocht, nee ze moeten. De NVP zal het wel niet beseft hebben, maar hun vrome wens is per definitie onmogelijk, en, als ik moeilijk wil doen, zelfs een gevaar voor de geestelijke ge zondheid. De psychiater Bateson kwam ooit eens op het origi nele idee om na te gaan wat je zoal zou moeten meemaken om verschijnselen van gekte te vertonen. Dat zou volgens hem en collega's Jackson en Haley prompt gebeuren wan neer iemand voortdurend en zonder dat hij ontsnappen kan, tegenstrijdige opdrach ten moet opvolgen. Bijvoor beeld. „Je laat nooit eens uit je eigen merken dat je van mij houdt" zegt de ene van het stel tegen de ander. Zo'n opmerking is een ramp. Want de ander kan nu doen wat hij (m/v) wil, hij zit altijd fout. Doet hij niets, dan doet hij niets. Zegt of doet hij iets aar digs, dan doet hij het ook maar omdat het hem gezegd is en niet spontaan. Van zo'n situatie waarin je het nooit goed doet, daar kun je gek van worden, aldus het psy- chiatische trio. Zo bekeken gaf het NvhN de lezers een onmogelijke en dus potentieel gekmakende opdracht, want niemand is mondig die op gezag van een ander zijn mond opendoet. Ik spaar kerstkaarten, al jaren. Dat is voor mijzelf een rijk bezit: albums en dozen, waarin op alfabet van schilder, beeldhouwer of land van herkomst de meest innige en ook wonderlijkste kerstaf beeldingen zijn gerangschikt. Wanneer ik het eens eventjes helemaal niet zie zitten of er gens een beetje afstand van wil nemen, trek ik me terug met die verzameling. Ik ga mijn nieuwe aanwinsten opbergen, zeg ik dan. En doe dat ook, een ge noeglijk werkje. Maar altijd loopt het uit op toch weer doorbladeren en genieten van wat me al vertrouwd is gewor den. Zoals de fotokaarten van kerstgroepen in kerken en ka pellen uit de buurt; de weelde rig geschilderde taferelen uit zestiende en zeventiende eeuw; het 'konijnenstalletje' uit Ver ona en de blootvoetige Josef waarmee Melchior Broederlam rond 1400 een van de vele le gendes rond de geboorte van Christus weergaf. Zo is er veel, - mooi, - boeiend, - zelfs intri gerend. Ook anderen zijn blij met mijn albums en dozen. Nu hebben ze een adres waar hun reli gieuze kerstkaarten - 'zonde om weg te gooien' - naar toe kunnen. Kasten, mappen, prik borden, buroladen worden leeggehaald en de inhoud bij mij gedeponeerd: 'Jij zoekt 't verder wel uit, hè?'. Graag, er zit altijd wel iets moois tussen. Want het begrip kerstvoorstel ling ben ik in de loop der jaren steeds ruimer gaan nemen. Zo eindigt het bij mij pas bij de vlucht naar Egypte. Is dan het vruchteloos zoeken naar onder dak en vergeefs aankoppen bij de herberg het begin? Inder daad koester ik de schaarse af beeldingen van een zwangere Maria met bijna moedeloos voortsjokkende Jozef naast het trouwe ezeltje. Maar de oor sprong van Kerstmis ligt bij de mededeling aan Maria: 'Je zult zwanger worden en een zoon ter wereld brengen, en je zult hem Jezus noemen'. De boodschapper van dat nieuws is een engel. Hoewel volgens het woordenboek en in het spraakgebruik een engel als mannelijk persoon wordt aan geduid, is hij op mijn kerst kaarten altijd een vrouw. Er zijn een paar twijfelgevallen, waarbij iets steviger voeten on der het geplooide gewaad, een dikkere pols aan de ten groet geheven hand en wat krachtiger gelaatstrekken onder het toch ook hier weer lange golvende haar een man zouden kunnen doen vermoeden. Zouden kun nen, zeg ik voorzichtig. Want als kunstenaars van alle eeuwen zo algemeen het tafereel van Maria Boodschap als een vrou welijk onderonsje beschouwen, op welke gronden zouden twee of drie er dan anders over den ken. Dit slaat ook terug op de kerkelijke mannen. Waarom door diezelfde vele eeuwen heen en nóg steeds voor vrou wen een minder-hoogwaardige plaats, terwijl het volksgeloof iets zo belangrijks en ingrij pends als de aankondiging van het mensworden van Gods zoon onbekommerd toever trouwt aan twee vrouwen? Een engel van goedheid, zeg gen we. Evenals bij de engel van geduld denkt niemand daarbij aan een man. En engel achtig - toch ook een typisch vrouwelijke karakterschets. Uiterlijk zijn ze dat zeker, die boodschapster op de kerstkaar ten. Sierlijk komen ze aange zweefd, het materiaal van hun kleding en de omvang daarvan zo mogelijk nog rijker dan bij Maria zelf. Engelachtig is ooit hun oogopslag, bescheiden de plaats die zij innemen, zonder onderdanig te lijken. Innerlijke kracht straïen zij uit. Op schilderslinnen, in steen of hout, email, glas of klei wor den ze ons zo voorgezet - kun stenaars hebben geen moeite met engelen. Wèl met de vleu gels. Het is een studie op zich om te zien hoe daarmee gewor steld en geknoeid is. En wordt. De simpelste oplossing blijkt een wapperende stola of luch tige draperie. Zware brokaat weet geen weg met de vreemde uitsteeksels en menig schilder heeft ook echt de vleugels er maar een beetje bijgefrutseld - later. Eentje liet ze helemaal weg. Johann Koerbecke schil derde (in 1457) zes kabou terkleine engeltjes met ge kleurde vleugels in aanbidding rond een bloot kerstkindje, maar die ene engel van men senformaat die ergens achter in de stal een bed staat op te schudden liet hij haar vleugels - beducht voor stof en vuil? - gemakshalve wegstoppen onder een grote witte jasschort. Goed gezien van die man: ook als en gelachtige vrouw bereik je meer met handen uit de mouwen dan met vleugels op je rug. Met trots vermeldde het hotel in Tripoli op een in het Engels vertaald menu: 'All the watercress served in this hotel is grown in water passed by the Minister of Health' zo lees ik in 'Notes for a Life' van Bryan Forbes. Ik ken de woordspeling op 'to pass water', Engels voor urineren, maar mijn plezier in dit soort woordgrapjes wordt altijd bedorven door de vraag die ik me onder het lezen stel: is dit vertaalbaar met behoud van het woordgrapje? Op •de lagere school had ik daar nog geen last van. Toen lachte ik luidkeels kinderlijken onbekommerd om het woordgrapje na de bijbelles: En de Heer zag de blauwe wateren. Ik misschien wat luider dan mijn klasgenoten omdat Koos Sips naast mij zat in de zesde van de lagere aan de Keizerstraat. Hij had oranjekleurig hoofdhaar dat men in Nederland rood noemt en in Breda toendertijd 'blauw'. Ik had net als de Heer den blauwe zien wateren, tegen bomen en muren. Mijn vaders moeder kwam uit Sneek oftewel Snits zoals zij zei en ze had een fraai blikken trommeltje vol smikkels in de Bonheur du Jour. Als ik bij haar kwam uithuilen met mijn kapotte knie of elleboog inspekteerde en hanteerde ze eerst het zere lichaamsdeel en legde dan een smikkel precies op de plek waar het pijn deed. Ze herhaalde dan de mij bekende regel van het spel: je mag 'm pas in je mond steken als het niet meer pijn doet. Dat lukte mij geheid binnen dertig seconden en de pijn ('pien' zei zij) was echt weg. De Sneker smikkels hebben het veld moeten ruimen voor geneeskrachtige stenen (oneetbaar!), kruiden, acupunctuur en homeopatie en dat helpt ook al werkt het niet. Toen de goddeloze Chinezen Tibet inlijfden bij him communistisch rijk kwam er een eind aan de bedelmonniken regering en verschenen de eerste ziekenhuizen. Vóór de komst van de Chinezen was de gemiddelde leeftijd van het bergvolk 30 j aar, vertelde Sir Edmund Hilary in deel 11 van de tv- serie 'Door de Himalaya met Edmund Hilary'. Nu de kloosters vervangen zijn door ziekenhuizen is dat 45 jaar. De Tibetanen verlangen echter allemaal terug naar de gevluchte opperpriester, de Dalai Lama, want van hem waren de korrels die alle pijn verdreven en ziektes genazen. De monniken hadden die bereid uit de gedroogde uitwerpselen van de god-mens. Ze waren verkrijgbaar in de kloosters, niet goedkoop maar ze hielpen nbeter dan die medicijnen van die moderne Chinese zieknhuizen.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1988 | | pagina 5