0
De oorverdovende stilte
van kanonnen die zwijgen
1988: HET JAAR VAN DE POSITIEVE WENDINGEN
rend goed
iur aangeboden
ak 'ns tijd voor
kennismaking
ïNCENTRUM ROTTERDAM
Te Koop
Alles is veranderd, maar helaas is nog niet alles compleet anders. Deze variant op een
dichtregel van W.B. Yeats lijkt van toepassing op 1988, in meerdere opzichten een
bijzonder jaar, maar zeer speciaal het jaar van de geslaagde vredesinitiatieven.
In ver uiteengelegen delen van de wereld worden aan oorlogslawaai gewende oren
geconfronteerd met de oorverdovende stilte van kanonnen die zwijgen. De 'totale stilte
van de vrede' lijkt voor de mensheid een onbereikbaar ideaal.
Er zijn nog steeds conflicten en in de toekomst zullen die er ook zijn. Het afgelopen
jaar heeft de hoop wel doen toenemen. Staat de mensheid dan toch aan de dageraad
van een vreedzamer tijdperk?
ïan Inter Holding bv.
in
spen?
ka
)ed
rjE
garage's
Discreet lenen!
02265-3344
Magazijn
KLEINTJE
jdieren
ïondentrainingsschool
nsion—
hop
ïes
kennel
van steenhoven
elijksburo's
esssrüïmMi
De Relatielijn
hiting Centrum Europa
PERESTROJKA
IRAN-IRAQ
PALESTINA
AFRIKA EN AZIË
NATIONALISME t
-
Kerstbijlage DE STEM zaterdag 24 december
IRE STILTE
issen v. Brienenoordbrug en Stadion
010-4321455. Havennummer 1047.
3-17.30 uur-zaterdag 9.00-17.00 uur*
ningen in Geertruidenberg.
138.450,-
ane grond, hal, toilet, woon k., keuken.
okamers, badkamer.
zolder.
akker Bennebroek B.V., Roosendaal.
03403-79606
of
076-416239
brochures
projekten
of Costa
35,- rem-
I 319, 3023
tel. 010-
3-4768936.
I laten boe-
geldzaken
Breda: blok van 6 nieuwe
t.k. DBM b.v. 023-351212.
Geen info werkgever.
Doorlopend krediet.
10000 is 200,-p.m. 10,4%
15000 is 300,-p.m. 10,4%
25000 is 500,- p.m. 10,4%
45000 is 900,-p.m. 10,0%
50000 is 1000,- p.m. 10,0%
80000 is 1600,- p.m. 10,0%
Theor. loopt. 65 mnd.
Nationale Bemiddeling
Geopend 8.30-21.00 uur
rpen-stad, 1000 m2 bureel, daglicht,
rijpoort 3 m. Mogelijk bij te huren: ap-
aapkamers, salon, badkamer. Inlichtin-
5045 of 09-3232186173.
uime een-
pg, 3 sl.k.,
Jstoff., huur
fi Oud-Vos-
chte over-
0,-. Tel.
ellen vóór
T H. klein vrijstaand huisji
met tuin te Nieuw Namen
Hulst. 09-3237734357.
Goed, beter:
joede manier uw hond gehoorzaamheid
Koewacht. Voor alle honden en alle
Ie beste overdekte accommodatie van
.01146-1446 na 13.00 uur.
gt uw hond
u ze thuis
irveer tijdig
tie of week-
3 2 Axel, tel.
Rottweiler pups te koop
met stamboom
ing. ontw., met 9ar
Inl. 01652-16803
LABRADOR pups l;k
zwart met stamb. inga®11
en ontwormd. 01657-41T_
poedelpups
t. Dorpsstr.
niet op 1e
BORDERCOLLIEPUPS 11
van werkende ouders.161
09-3214658138.
door de Raad van Toezicht -
ïger af. Geef anderen de gelegenheid u
Onze regio-medewerkster vertelt
er onze relatiekring van circa 6000 Pan'
bm, mevr. Daeter01640-574J
uurveld0110°-1«9
nevr. Bailey01650-553»
mevr. van Gils04167-79011"
service van Nederl. grootste relatieburo
en bellen mannen: 06-320.322.54
sn bellen vrouwen: 06-320.322.55
belt, hoort u misschien wel de stemva"
i morgen (50 ct. p/m).
reden Nederlands grootste relatieburo
snd door de Raad van Toezicht.
Door Harry Vermeulen
Michail Gorbatsjov en de secretaris-generaal van de
Verenigde Naties Perez de Cuelar staan met stip geno-
leerd als de 'vredesapostelen' van het 1988. Eind 1987
kwam de grote doorbraak. In Washington bekrachtig
den de Amerikaanse president Ronald Reagan en Gor-
batsjov het INF-akoord waarmee de supermachten
zich verplichtten tot vernietiging van de kernraketten
voor de middellange afstand.
De verheugde en verbaasde wereld
wijde reacties waren amper verstomd
of de volgende Russische voorstellen
lagen alweer bij de westerse politici op
het bord. Moskou was bereid om te on
derhandelen over de lange-afstandsra-
ketten en over vermindering van de
conventionele en chemische wapens,
op welke terreinen Moskou een forse
voorsprong heeft op de NAVO-landen.
Begin december verraste Gorbatsjov de
wereld met zijn kerstboodschap, uitge
sproken voor het forum van de Ver
enigde Naties, over eenzijdige troepen-
vermindering. De terugtrekking van
Russische troepen uit Afghanistan is
inmiddels ook in volle gang.
De overval-taktiek van Gorbatsjov
heeft voor hevige verwarring in het
westerse bondgenootschap gezorgd. De
meeste deskundigen weten niet hoe ze
het fenomeen Gorbatsjov moeten in
schatten. Is hij de sluwe vos die twee
dracht tracht te zaaien in de NAVO of
is hij oprecht in zijn streven naar wa
penvermindering? Voor beide opvat
tingen kan een sluitende theorie wor
den bedacht. Zelfs de met veel bijval
ontvangen toespraak van Gorbatsjov
voor de Algemene Vergadering van de
Verenigde Naties brengt in dat opzicht
geen uitkomst.
Op die plaats werd door Gorbatsjov de
eerbiediging van de rechten van de
mens aangehaald. Critici wijzen er ech
ter dat in de Sovjetunie van Gorbatsjov
het individu weliswaar met meer res
pect wordt behandeld, maar dat aan de
naleving van de akkoorden van Hel
sinki nog veel mankeert. Om die kritiek
de kop in te drukken streeft Gorbats
jov er naar om de evaluatie van de
overeenkomsten van Helsinki in Mos
kou te doen plaatsvinden. Ook in dat
opzicht wil Moskou met zichzelf in het
reine komen, wil het internationaal als
'fatsoenlijk' worden beschouwd.
Voor de aanpak van economische pro
blemen stelt Gorbatsjov rigoureuze
veranderingen voor. Hij wil de Sovjet
unie opstoten in de vaart van het vrije
marktmechanisme. Navrant is dat de
man die een mondiale benadering van
de economische problematiek predikt,
niet eens in staat blijkt te zijn om in
eigen land het verstarde systeem ook
maar enigszins in beweging te krijgen.
De dramatische aardbevingsramp in
Armenië heeft op pijnlijke wijze in
beeld gebracht waar het in de Sovjet
unie aan mankeert. De slachtoffers van
de ramp zitten nog steeds letterlijk en
figuurlijk in de kou. De materiële nood
wordt voornamelijk geledigd door gif
ten uit het buitenland.
Over het aanbod van eenzijde ontwa
hi
pening zijn veel tegenstrijdige menin-
;en verkondigd. Vooral de hoogste mi-
itairen en de conservatieve politici van
de NAVO-landen staan nog niet van
enthousiasme op de banken. Zij wijzen
erop dat de Sovjetunie op alle bewape
ningsfronten met ruime voorsprong op
kop ligt. Bovendien hebben zij het ook
niet erg begrepen op een economisch
sterke Sovjetunie. Hun filosofie is als
volgt: stel dat de Sovjet-economie zich
herstelt, dan zijn ze in de toekomst in
de gelegenheid om meer wapens te pro
duceren dan ze nu afschaffen.
Maar al het water van de zee kan niet
wegwassen dat de wereld met Gorbats
jov fascinerende tijden beleeft. De
hoop op normalisering van de betrek
kingen met de grote vijand, de hoop op
toetreden van de Sovjetunie als een
volwaardig lid van de internationale
gemeenschap heeft zich nog nooit zo
sterk doen voelen. Het is waar dat het
proces in de Sovjetunie niet onomkeer-
baaris. Als de rijen voor de winkels in
de Sovjetunie zo lang blijven als ze nu
zijn, zal het voor Gorbatsjov moeilijk
worden om zijn hervormingen er door
heen te jagen. Hij gaat in eigen land
nog zware tijden tegemoet. Slaagt hij
wel in de door velen onmogelijk
geachte opgave, dan breekt wellicht
een tijd aan dat de supermogendheden
zich gaan bezighouden met het regelen
van de vrede in plaats van met het op
voeren van de internationale spannin
gen. Het is een droom die het waard is
om beleefd te worden.
In het kielzog van de verbeterde ver
houdingen tussen Oost en West is in
een aantal andere conflicten eveneens
vooruitgang geboekt op vredesgebied.
Het meest opvallend is uiteraard het
staakt-het-vuren tussen Iran en Iraq. In
de troosteloze moerassen van het
grensgebied tussen beide landen heb
ben de fanatieke horden van de Iraakse
president Saddam Hussayn en de
geestelijke leider Khomeiny van Iran,
elkaar jarenlang uitgemoord. Miljoe
nen slachtoffers, oorlogsmoeheid en de
economische uitputting nabij; dat wa
ren de trieste resultaten van de door
velen onbegrepen onverzoenlijkheid en
haat.
Zelfs toen het strijdtoneel zich van het
oorlogsterrein naar de conferentiezalen
in Genève had verplaatst, geloofde
bijna niemand in de goede afloop.
Slechts secretaris-generaal Perez de
Cuelar van de Verenigde Naties bleef
-zoals in vele uitzichtloos lijkende
kwesties- een toonbeeld van optimis
me. Dat hij uiteindelijk het geloof aan
zijn zijde heeft gekregen, mag achteraf
als een klein wonder worden be
schouwd.
Verrassend zijn ook de ontwikkelingen
in het Midden-Oosten. Na het uitroe
pen van de staat Palestina door het
parlement van de PLO in Algiers, zijn
de gebeurtenissen elkaar in sneltrein-
Lech Walesa: Volgens mij draait Gorbatsjov op het moment veel te veel schroeven los zonder nieuwe vast te zetten"
«pMMMXMK.
'ne ar
vaart opgevolgd. Slechts de Verenigde
Staten en Israël weigerden toen de
handreiking van PLO-leider Yassir
Arafat te aanvaarden. Maar ook Israëls
machtigste bondgenoot sloot zich - na
de rede van Arafat voor de Verenigde
Naties die daarvoor speciaal in Genève
waren bijeen gekomen omdat Amerika
Arafat een visum had geweigerd - bij
de wereldopinie aan. Na dertien jaar de
PLO genegeerd te hebben, vond in Tu
nis een historische ontmoeting plaats
tussen vertegenwoordigers van de Ver
enigde Staten en de Palestijnse bevrij
dingsorganisatie. Israël betreurt de
stap van de Verenigde Staten zeer,
maar beseft tegelijkertijd dat het in een
politiek isolement is komen te verke
ren. Sommige politieke leiders met een
onverholen afkeer van de PLO, laten
nu voorzichtig weten onder bepaalde
voorwaarden - zoals de onvoorwaarde
lijke erkenning van de staat Israël en
het afzweren van het terrorisme- wel
met de PLO te willen praten. Voorspel
lingen doen inzake het Midden-Oosten
is vrijwel onbegonnen werk. Het is een
politiek kruitvat, waar de situatie per
dag hevig kan verschillen. Eén ding is
echter duidelijk: er zit beweging in een
kwestie die al tientallen jaren het predi
kaat 'onoplosbaar' heeft opgeplakt ge
kregen.
Dat geldt ook voor brandhaarden als
Zuid-Afrika en Angola, Zuidoost-Azië
(waar Vietnam daadwerkelijk is begon
nen met terugtrekking van zijn troepen
uit Kampuchea, het vroegere Cambod
ja) en voor de relatie tussen China en
Rusland die het laatste jaar aanmerke
lijk is verbeterd. Zeker na de laatste
ontmoeting in Moskou waar de Chi
nese minister van buitenlandse zaken
de grote bron van ongenoegen - waar
precies loopt de grens tussen de twee
onmetelijke rijken?- met zijn Russi
sche ambtsgenoot heeft besproken.
Van zeer recente datum is de Russische
bereidheid om formeel met Japan te
spreken over de eigendoms-status van
de eilandjes van de Koerillen-archipel.
Aan het eind van de Tweede Wereld
oorlog veroverden Sovjet-troepen de
omstreden eilanden. Al ie tijd heeft de
Sovjetunie geweigerd om over terug
gave te spreken, met het gevolg dat de
betrekkingen tussen de twee landen in
die periode uitermate koel zijn geble
ven.
We moeten ver teruggaan in de ge
schiedenis om een jaar te vinden
waarin zoveel conflicten een geheel of
gedeeltelijk positieve wending hebben
genomen. Dat wil echter nog niet zeg
gen dat Kerstmis 1988 niet zal worden
verstoord door enig oorlogsgeweld. In
bijvoorbeeld Libanon, in een aantal
landen in Zuid-Amerika (Peru en Co
lombia) en in Afghanistan - waar de
vrijheidsstrijders weigeren samen te
werken met de regering in Kabul - gaat
de strijd onverminderd door. In die ge
bieden heeft de 'stilte van de vrede' zijn
intrede nog lang niet gedaan.
Waar aan de ene kant vooruitgang is
geboekt inzake de oplossing van con
flicten, daar stapelen aan de ander?
kant de problemen zich op. De natio
naliteitenkwestie is zo'n tijdbom. In
een groot aantal landen worden rege
ringen geconfronteerd met het gegeven
dat landsgrenzen de hele historie door
zijn bepaald door toevallige omstan
digheden. In landen als India, Joego
slavië en vooral de Sovjetunie steekt
het nationalisme in alle hevigheid de
kop op. De historische en traditionele
banden blijken bij bepaalde etnische
groeperingen zo taai te zijn dat ze tien
tallen jaren - waarin vaak werd ge
tracht om ze hun eigen identiteit te
ontnemen - hebben weten te overleven.
Drijvend op de golfslag van meer vrij
heid en in het geval van de Sovjetunie
en Joegoslavië hopend op politiek plu
ralisme, laten deze volkeren hun stem
krachtig horen.
Onvoorspelbaar is ook de uitkomst van
de hergroepering van de economische
orde die zich op dit moment voltrekt. T
De Verenigde Staten zijn niet langer de
vanzelfsprekende economische groot
macht. Zij raken ingeklemd tussen
twee nieuwe giganten. Aan de ene kant
het Aziatische deel van de Pacific en
aan de andere kant Europa dat zich
sterker dan ooit richt op de op éénwor
ding in 1992. Ook op dat terrein is in
1988 enorme vooruitgang geboekt.
Steeds meer landen kandideren zich
voor het Europese bondgenootschap.
Zelfs de Russische partijleider Gor
batsjov erkent de waarde van een ver
enigd Europa, gezien zijn regelmatige
toespelingen op het gegegeven dat de
Sovjetunie historisch gezien thuishoort
'onder dat ene Europese dak'.
Aan het slot van de jaren '80 en in de
beginjaren '90 worden de positieve ver
anderingen die nu dagen, aan de lak
moesproef onderworpen. Beklijven ze
of blijken het slechts tijdelijke opris
pingen te zijn, flinterdunne vliesjes die
door de menselijke hardleersheid wor
den doorgeprikt. Sommigen zijn van
mening dat het tempo waarin de veran
deringen zich voltrekken te hoog ligt.
De Poolse vakbondsleider Lech Walesa
-een man die zijn hoop op de door
Gorbatsjov nagestreefde hervormingen
heeft gericht - heeft zich in die zin uit
gelaten. „De meeste schroeven gaan
kapot wanneer ze losgedraaid worden, -i
niet wanneer ze vast worden gezet. Vol
gens mij draait Gorbatsjov op het mo
ment veel te veel schroeven los zonder
nieuwe vast te zetten", aldus de toepas
selijke beeldspraak van metaalarbeider
Walesa. De tijd zal het leren. Niet alles
zal totaal anders worden. Het is echter
een ontegenzeglijk feit dat zich het af
gelopen jaar veel ten goede heeft ge
keerd.
i KIP KNAUS
BüRSTNER HOMECAR
CARAVELAIR E.A.
Michail Gorbats
jov en secretaris-ge
neraal Perez de
Cuelar van de Ver
enigde Naties: met
stip genoteerd als
'vredesapostelen'
van het jaar 1988.
FOTOEPA^P
travans (meest modellen '88) inklusief voorterr
reservewiel, gasfles etc.
slechts een enkele keer ve
huurd, maar wèl in d
koop met een fikse korting
En om het spektakel kom
pleet te maken, heeft
jj bovendien de keus uit
een aantal ster-occa
ÜÜfS^ sions van maximaa
drie jaar oud.
Vervat zendt u gratis
op aanvraag een overzichtslijs!
toe met types, prijsklassen en uitvoe-
igen. Voor meer informatie kunt u bellen naai
Vervat Caravan Centrum
Rotterdam, telefoon
010-4321455.
Ut up
Oudejaarsdag vroeger gesloten.
