'Snel regels onderzoek erfelijkheid' Huurlingenleider Schramme overleden even._ UITBLAZEN "Jaar van de vrede DE STEM Cf De moeizame DE STEM ACHTERGROND ZATERDAG 24 DECEMBER 1988 InESTEM BINNEj WIM KOCK -DESTEM- ONDERZOEK GENEN: KOFFIEDIKKIJKEN IN MEDISCHE TOEKOMST Zwakzinnigen zorg, 'n zorg PAPIER VOOR UW PEN Priester wijdingen Koppige vrouwen WERKEN IN DE Theologie stude een goed voorn I DIT is mijn laatste co lumn van 1988. Vol gende week blijf ik thuis. Voor het traditio nele opruimen van de boe kenkast en de paperassen- winkel zal deze keer geen tijd zijn. De carnavals krant moet nog worden volgeschreven en in elkaar ge zet. Op 2 januari al moeten ko- Eij en advertenties bij de druk- er zijn. Vandaag eindigt de donker- jste week van hét jaar. Van nu af zal het elke dag weer een beetje langer licht zijn. Eerst nog bijna onmerkbaar, allengs duidelijker. Het duurt nog wel even eer het lente wordt en wie weet wat de winter voor ons nog klaar heeft liggen in zijn arsenalen achter de Oeral of de Atlantische horizon. Decem- berweer. De blik naar buiten ontmoet slechts grijze somber heid, glimmend asfalt, dof ge worden gras, kale bomen. De auto's rijden met lichten aan, met zwiepende ruitewissers en trekken nevels van stuifwater achter zich aan. Op zo'n don kere dag is het gauw gezegd: „1988, een jaar van niks." Iemand zei dat, vanmiddag aan tafel. Het zal meer een uiting van zijn door het sombere uit zicht beïnvloede stemming zijn geweest dan een weloverwogen mening. Er is natuurlijk in de wereld nog genoeg om over te treuren en te klagen, om gevreesd te worden en zich zorgen over te maken. Maar om 1988 uit te roepen tot een 'jaar van niks', dat gaat wel wat ver. Integen deel: 1988 heeft alle kans het predikaat 'historisch jaar' te verwerven, „het jaar", zoals Newsweek schrijft, „waarin de vrede uitbrak." Wat het inter nationale politieke toneel in 1988 te zien heeft gegeven is dan ook niet weinig als je het op een rijtje ziet staan. De koude oorlog lijkt nu wel definitief afgelopen te zijn. Daarop wijzen niet alleen de woorden en gedragingen van de leiders der supermachten -Reagan in Moskou en Gor- batsjov in New York- maar bijvoorbeeld ook het vrijwel onopgemerkt gebleven feit dat vorige maand de Russen in eigen land ophielden met het storen van westerse radio-uit zendingen. De voormalige 'pro- paganda-zender' Voice of Ame rica heeft tegenwoordig zelfs een kantoor in Moskou. Eerder in het jaar begon het Rode Leger zich terug te trek ken uit Afghanistan. De Viet- namezen volgden dit voorbeeld in Kampuchea. Iraq en Iran hielden eindelijk op elkaar te beschieten met raketten en gif gassen. Op de valreep bereikten Zuid-Afrika, Angola en Cuba een akkoord over Namibië, zo dat we mogen hopen dat het vechten ook daar gestaakt wordt. Een belangrijke door braak ook in het Midden-Oos ten, al is het wel even wennen aan een Arafat met een olijftak in de hand. In Israël, waar de oude garde bleef zitten, kunnen ze er nog helemaal niet aan wennen, maar beweging is er. Soms komen voorspellingen uit. Of het nu toeval is of niet: het einde van de koude oorlog is zo'n uitgekomen voorspel ling. De ontspanning tussen oost en west werd door ge leerde koffiedikkijkers al in het begin van de jaren zeventig voorspeld. Ze gaven er ook het scenario bij. In de jaren '80, zo voorspelden zij, zouden de spanningen tussen de twee machtsblokken eerst nog oplo pen tot riskante niveaus. Een paar trefwoorden zijn vol doende om de juistheid van ook dat deel van de voorspel ling te illustreren: Polen, Af ghanistan, de Golf-oorlog. Naast een jaar van de vrede, was 1988 ook een jaar van ram pen. De aardbeving in Armenië ligt nog vers in het geheugen. Er waren ook de rampzalige overstromingen in Bangladesh, de honger in Afrika en de or kaan Gilbert. In Europa zat vooral Groot-Brittannië in de hoek waar de klappen vielen: het booreiland Piper Alpha, de brand in het ondergrondse sta tion King's Cross, een trein ramp en deze week nog de Boeing 747 op Lockerbie. 1988 is ook het jaar van de meer algemene bewustwording wat betreft de sluipende af braak van het milieu. Zure re gen, het gat in de ozonlaag, de vervuilde zeeën en oceanen. Midden-Amerika kreeg als ge volg van een langdurige droogte een voorproefje van wat het broeikas-effect vermag. Aan de Noordzeekusten stierf bijna de hele zeehonden-popu latie. In equatoriale streken, vooral in Brazilië, worden nog steeds regenwouden platge brand om bouwland te winnen. Het dichtbevolkte Nederland heeft extra last van allerlei vor men van vervuiling en heeft er alle belang bij dat het milieu probleem nu internationaal, tot in de Sovet Unie toe, wordt on derkend en aangepakt. Met het lot van de mens heid, ten slotte, is het op veel te veel plaatsen slecht gesteld. Honger, vervolging, epide mieën, marteling en verjaging. De wereld telt naar schatting veertien miljoen vluchtelingen. Meer dan genoeg ellende en gevaar om somber over te zijn of, voor wie dat nog doen, om voor te bidden. Maar toch gloort er aan het eind van 1988 licht. Waar oorlogen beëindigd worden, kunnen vluchtelingen terug naar huis. Als de grote le gers van de wereld inkrimpen, komen er misschien geld, ener gie, intellect en capaciteit vrij voor de zuivering van het mi lieu en om te werken aan de verbetering van het lot van ver schoppelingen, waar ook ter wereld. Wie weet wordt een beetje optimisme, aan het eind van 1988, nog eens gerechtvaar digd. iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiHT. Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem B.V. Directie: drs. J.H.M. Brader. Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur. A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren. Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda. Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda. 076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405. Centrale redactie Breda: Nieuwsdienst 076-236452. Sportredactie 076-236236. Telefax redactie 076-236309. Rayonkantoren: Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850. Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom. Breda, Nw. Ginnekenstr. 41, 236326. Voor bezorgklachten: 076-236888. Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda. Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550. Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur. Goes, Klokstraat 101100-28030. Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes. Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751 Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst. Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957. Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout. Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150. Postadres: Postbus 35,4700 AA Roosendaal. Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920. Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910. Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen. Openingstijden: Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur; overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur Abonnementsprijzen bij vooruitbetaling te voldoen: per maand 25,50; per kwartaal 73,50 of per jaar 285,00. Abonnees die automatisch betalen ontvangen een korting van resp. 1,- per maand, 2,00 per kwartaal, 7,50 per jaar. Voor posttoezending geldt een toeslag. Losse nummers: ma. t/m vrijd. 1,30; zat. 1,50. Service-afdeling abonnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd. 9.00-12.30 en van 13.00-16.00 uur. Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses. Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor. Lezersservice: Centrale reclame-afdeling 076-236911 Fotoservice 076-236573. Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur): Rubrieksadvertenties 't Kleintje®076-236882. Grote advertenties uitsluitend 076-236881 Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442. (Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911 Bankrelaties: Postgiro 1T14111 - ABN rek. 520538447. NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738. Door Rinze Brandsma ER MOETEN snel regels komen op het gebied van erfelijkheidsonderzoek. De overheid moet daarbij het voortouw nemen. Want het onderzoek naar erfelijk heid, dat aandoeningen en mogelijk fatale ziektes kan voorspellen, heeft enorme, diep-ingrijpende maat schappelijke gevolgen. Dat is de kern van het klem mend beroep dat de Weten schappelijke Raad voor het Regeringsbeleid op de rege ring doet. Prof. dr. W. Albeda, voorzitter van de Raad: „De samenleving is hard aan re gelgeving toe, er zijn al zoveel zaken die spelen rondom erfe lijkheidsonderzoek." Zo wil dr. Albeda bijvoorbeeld meer snelheid met nauwere regels rondom sollicitaties, „nu nog wordt het helemaal overgela ten aan de ethiek van de (keu- ringsjarts." In juni van dit jaar organi seerde de Wetenschappelijke Raad een besloten rondetafel conferentie over 'de maat schappelijke gevolgen van er felijkheidsonderzoek'. Don derdag maakte de Raad de discussies, aanbevelingen, angsten, eisen en conclusies van die conferentie van toon- aangevende deskundigen in boekvorm openbaar. Aan de conferentie namen vertegen woordigers deel, die goed wa ren voor een zeer brede af spiegeling van de maatschap pij: vakbeweging, patiënten organisaties, Gezondheids raad, ethici, artsen en specia listen, de verzekeringswereld, ministerie van WVC, erfelijk heidsdeskundigen, politici, medisch juristen, geestelijke stromingen. In Nederland is onderzoek van de genen, de dragers van de erfelijke eigenschappen in de mens, nog geen dagelijkse praktijk. Elders, zoals in de VS, zijn de ontwikkelingen al verder en werken artsen al mee aan dit onderzoek bij keuringen. Eerste pogingen in die richting in ons land, zoals bij Philips, zijn teruggedraaid of in de kiem gesmoord. Ons land loopt, samen met de Bondsrepubliek Duitsland, voorop in de internationale discussie. Een discussie, heviger en moeilijker nog dan die Prof. W. Albeda - fotoanp rondom het testen op aids, waarbij de medische ethiek voorop staat, met grote finan ciële belangen voor bedrijfs leven en verzekeraars, maar juist ook diep ingrijpend in de privacy en de medische toe komst van de mensen zelf. Want onderzoek naar je erfe lijk materiaal - genen - kan aandoeningen voorspellen: wie zal wanneer getroffen worden door wat voor ziekte, soms zelfs hoeveel tijd van le ven óf lijden heb je nog? Dat onderzoek heeft heel nuttige kanten. Je zou op tijd kunnen ingrijpen door een passende behandeling, medi cijnen of een aangepaste leef wijze. Het kan ook heel ge ruststellend werken, als on derzoek géén afwijkingen/ aandoeningen aangeeft. Maar wie opgezadeld wordt met de vaststelling van een ziekte, die later in je leven zal optreden, zal mogelijk last krijgen met het vinden van werk of het afsluiten van ver zekeringen, als bij keuringen ook het 'screenen' van je ge nen geëist wordt. Verzeke ringsmaatschappijen spelen al hardop met die gedachte. Met erfelijkheidsonderzoek zijn nu suikerziekte, hart- en vaatziekten, toevallen en een hele reeks zeldzame aandoe ningen te voorspellen. Dat worden er met het jaar meer. Verzekeringsmaatschap pijen willen hun risico's zo nauwkeurig mogelijk in schatten. Werkgevers hebben er, bij aanstelling, belang bij te weten hoe gezond de sollici tant is én blijft. Het bij de Wetenschappelijke Raad ge schetste gevaar: zo ontstaat een groep op de arbeidsmarkt die nooit werk zal vinden. Een kansloze groep die zo zwak staat, dat een scherpe tweede ling in de samenleving het ge volg is. Daar komt bij, dat lang niet iedereen wil weten wat zijn toekomst brengt. De Leidse hoogleraar ethiek dr. Heieen Dupuis in haar inleiding: „Weten maakt wel wijzer, maar lang niet altijd gelukki ger." En vakbondsbestuurder drs.Karin Adelmund: „Kennis is macht, maar kennis is soms ook vermeerdering van ver driet." De verontrusting en be zwaren zijn groot, binnen en buiten de gezondheidszorg. Erfelij kheidsdeskundigen vragen om grote terughou dendheid. Er is de roep om tij dige voorlichting aan de be volking, zoals bij aids. De We tenschappelijke Raad ver langt van de overheid dat zij ingrijpt. Voorzitter prof.dr.W.Albe- da: „De overheid mag zich niet aan de problematiek ont trekken, zij moet regelgever i zijn en uiteindelijk de 'natio nale verzekeringsmaatschap, pij'. Want als we de maat- schappelijke gevolgen van er felijkheidsonderzoek aan cfe markt over zouden laten, zal iedereen zijn eigen risico moeten dragen en de risico's dus per definitie afgewenteld worden op de zwakste schou ders. Dat is onaanvaardbaar." Regelgeving moet er snel I komen, zo viel steeds op de conferentie te horen, want de technisch-medische ontwik- keling gaat zo snel, dat de overheid een reëel gevaar loopt, achteraf te moeten in-1 grijpen. Maar zo snel vallen niet te verwachten. De pro-1 blematiek is zo moeilijk, breed en ingrijpend, dat iri opdracht van het ministerie van WVC verscheidene insti tuten, wetenschappers, minis teries, verenigingen, Gezond heidsraad en andere betrok kenen duchtig zullen gaan studeren op een nadere stand puntbepaling. Van de Ge- zondheidsraad is een advies niet eerder dan medio volgend jaar te verwachten. Want, hoe diepgaand en veelomvattend ook, de conferentie van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid was slechts een eerste 'terreinver-1 kenning'. Door Paul de Schipper DE KONGOLESE provin cie Maniema 1963: een dronkenmanstafereel in de bar van het huurlingen kamp Yumbi. Huurlingen leider Jean-Paul Schramme staat tussen de tafeltjes met geheven pis tool. In de loop kijkt Mau rice Quintin. Hij is naar Schramme gekomen om hem te vragen of hij een opstand wil ontketenen te gen zijn baas, de nieuwe machthebber Mobutu. „Ben je niet bang dat ik je neerschiet", vraagt de Belgi sche huurlingen-kolonel. Quintin grijnst, denkt dat de kolonel bluft en neemt nog een slok van z'n whisky. Schramme haalt de trekker over. Op een afstand van een meter schiet hij de bood schapper van Mobutu's oppo nent Tsjombe een kogel in de borst. De Belgische huurling Ro ger Rodrique is getuige van het voorval. Later zal hij ver tellen: „Ik moest Quintin met een tweede kogel afmaken en hem in de rivier droppen. Z'n papieren heb ik aan Schramme gegeven en die vroeg me om er nooit iets over te vertellen". Jean Schramme zal het ook nooit meer vertel len. Hij is dood. De spraakmakende huur lingenleider uit het begin van de jaren '60 stierf deze week in Brazilië. Daar leidde hij de laatste jaren een vrij kom merloos bestaan als koffie planter. Alleen omdat z'n vrouw een overlijdensadver tentie in de kranten liet plaat sen weten we nu dat veel van wat destijds in Belgisch Kon go, nu Zaïre, is gebeurd voor altijd ongeweten zal blijven. En Schramme wist veel, vooral over de minder fraaie rol die Belgische toppolitici en bedrijven hebben gespeeld bij de moeizame geboorte van Zaïre. Onze zuiderburen exploi teerden Kongo sinds 1884. Kort daarvoor was het land verkend door de ontdekkings reiziger Stanley, in opdracht van de op koloniën beluste koning Leopold II. De exploi tatie van de inheemse bevol king in de Kongo Vrijstaat door België, lees Leopold 11(1885-1908), was even wreed, zo niet wreder, als de Hol landse uitbuiting van de Ja vanen die door Multatuli in z'n Max Havelaar is aange klaagd. De Belgen haalden er koper en andere mineralen. Op 4 september 1959 kwamen na tionalistische intellectuelen in opstand, geinspireerd door de onafhankelijksdrift die toen de Afrikaanse gewesten be roerde. Het is het begin van een staatkundige warboel die zes jaar zal duren. Pas op 24 september 1965, als Mobutu definitief de macht grijpt, komt er een einde aan de grootste chaos. In de tussen liggende jaren is Kongo het toneel van soms barbaarse wreedheden. President Patrice Lu mumba wordt vanuit de ko perprovincie Katanga verdre ven door Moise Tsjombe. Lu-, mumba moet z'n eigen bril- leglazen opeten en wordt met een hakmes afgemaakt. Mui tende Kongolose troepen ver krachten en vermoorden Bel gische kolonialen. De Ver enigde Naties proberen te in- Jean Schramme -fotoanp terveniëren. VN-secretaris Dag Hammerskjöld vliegt te gen een berg. In dit op hol geslagen land opereren de huurlingen van Jean Schramme. Schramme is een van oorsprong uit Brugge afkomstige zakenman. Hij heeft zich in 1947 in de Kongo gevestigd als planter. De oor log verwoest z'n landgoed en Schramme sluit zich aan bij Moise Tsjombe. Diens troepen in de afgescheiden koperpro vincie Katanga hebben de steun van de Belgische mijn- bouwmaatschappij en. Schramme's legertje wordt gevormd door Europese avon turiers en een aantal van de beruchte Katangese gendar men. Als VN-troepen met steun van de VS in 1963 een eind maken aan de Katangese afscheiding vlucht Schramme naar Angola. Tsjombe vestigt zich na zijn korte premierschap als bal ling in Spanje. Met steun van, nog steeds, de Belgische indu strie en met Schramme's huurlingen probeert Tsjombe om Mobutu te verjagen. In 1967 wordt Schramme na een zoveelste bush-oorlog, heer en meester in de hem vertrouwde provincie Ma niema in oost-Zaïre. Onder Amerikaanse druk moeten de Europese belangengroepen hun steun aan Schramme beeindigen. Zij bedienen zich van Maurice Quintin als con tactman. Quintin zou, namens Tsjombe, aan kolonel Schramme het bevel hebben gegeven om de troepen van Mobutu rechtsstreeks aan te vallen. Schramme wil dat niet. Bovendien wantrouwt hij Tsjombe's boodschapper. Als heerser in zijn eigen ge bied hangt hij een beetje tus sen de partijen van Tsjombe en Mobutu in. Bovendien voorziet hij een bloedbad. Tij dens een woordenwisseling met Schramme drinkt Quin tin zijn laatste whisky. Zijn lijk wordt in de Yowarivier gesmeten. Om de moord af te dekken overlegt Schramme met Bob Denard, een collega huurling. Ze besluiten om, als afleidingsmanoeuvre, toch maar definitief tegen Mobutu te kiezen. In juli '67 vallen de huurlingen een kazerne van Ondermeer naar aanleiding van publicaties in uw krant omtrent gebeurtenissen en ontwikkelingen in de zorg voor geestelijk gehandicap ten, hierbij een reactie. Na langere tijd werkzaam te zijn geweest in een intra murale instelling, in een therapeutische setting ge richt op behandeling en be geleiding van geestelijk ge handicapten met gedrags moeilijkheden, meen ik het volgende te mogen vaststel len. De problematiek rond de werkdruk bij bege leidsters, met daarnaast het probleemgedrag bij geestelijk gehandicapten in de (grootschalige) intra murale zwakzinnigenzorg is niet écht iets van de laatste tijd. Natuurlijk zal het voor eenieder duidelijk zijn, en het kan niet genoeg bena drukt worden, dat ten ge volge van de bezuinigingen, (Méér doen met dezelfde middelen), de kans op een falende zorg steeds groter wordt. Daarnaast kan niet ontkend worden dat er al tijd mensen zullen zijn, (al of niet met een geestelijke handicap), waar de samen leving geen raad mee weet. Tóch lijkt het zinnig om, in het kader van probleem-ge drag bij geestelijk gehandi capten, juist binnen de in- tra-murale organisatie vormen ook eens te kijken naar de wijze waarop tege moet gekomen wordt aan een belangrijke opvoedkun dige voorwaarde, n.1.: De zorg voor een toegesneden consistente begeleidings- vorm middels een zo groot mogelijke continuïteit in di- rect-begeleidende personen. Met andere woorden, geef die hulp/begeleiding die no- dig is/gevraagd wordt, op een methodische wijze, - maar vooral - laat deze hulp/begeleiding uitvoeren door dezelfde personen. Ook al zou de grootschalige zwakzinnigenzorg haar or ganisaties zó inrichten dat méér aan deze voorwaarde zou worden voldaan, en zij dus de opzet van 'secundai re' diensten en investerin gen in de éérste plaats af hankelijk zou maken/hou den van de (ortho-agogi- sche) behoeften van de ge handicapte bewoners mét hun direct-begeleidenden, (natuurlijk ook de ouders), dan zou dit zeker niet bete kenen dat er minder geld nodig zou zijn. In tegendeel, gezien de groeiende wacht lijsten en de vergrijzing óók bij geestelijk gehandicap ten Wel zou deze primaire dienstbaarheid mogelijk te vens de werkdruk bij bege- leid(st)ers kunnen vermin deren, met alle positieve ge volgen voor de bewoners van dien. Kijk in dit ver band eens naar het 'particu lier initiatief' van vooral ouders van geestelijk ge handicapten, dat in de 60-er jaren als reactie op de grootschalige intra-murale 24-uurszorg is ontstaan. (Oorspronkelijk) Kleinscha lige voorzieningen gericht op, niet méér zorg geven dan nodig is en zo dicht mogelijk bij huis, hierbij gebruik ma kend van de voor iedereen geldende maatschappelijke diensten, met de mogelijk heid van een stabiele perso neelsbezetting en bestuurd en gesteund door vertegen woordigers uit de plaatse lijk bevolking, naast de be trokken ouders zelf. Voor zieningen met een eigen verantwoordelijkheid rond doelstellingen, (o.m. 'inte gratie in de samenleving'), kwaliteitseisen, (financiële) middelen en personeelsbe leid, op basis van landelijk geldende erkenningsnor men, voorschriften en regel geving, en gecontroleerd door overheid en verzeke raars, (men was het be drijfsleven, met hun over stap naar gedécentrali- seerde unitmanagement voor Jammer genoeg moet echter geconstateerd worden dat juist in dit ge bied van de zwakzinnigen zorg de kwaliteit achteruit gaat ten gevolge van, min der financiële middelen en minder personeel versus de vraag naar grotere variëteit in hulpantwoorden. On danks deze bezuinigingen mag echter nog steeds ge steld worden dat bedoelde voorzieningen 'dicht bij de mensen', samen met ar- beids-, onderwijsvoorzie ningen en gespecialiseerd maatschappelijk werk trachten een gedifferen tieerd zorgaanbod in stand te houden, (in samenwer king met andere organisa ties en groeperingen). De schaarste zit 'm dan ook niet zo zeer in een te geringe verscheidenheid aan zorg- functies, (hoewel verfijning door middel van onderlinge combinaties, voor zover dit al niet reeds gebeurt, zeker nog mogelijk is), doch komt veel meer voort uit gebrek aan plaatsingsmogelijkhe den en de o.m. hiermee sa menhangende kwaliteits vermindering. Om deze neergang te stoppen en om te buigen in een opgaande lijn, door de overheid met klem te wijzen op haar taak als kwaliteitsbewaker, maar vooral ook door alle aanwezige mogelijkheden in de zwakzinnigenzorg uit te nutten is een méér door gevoerde samenwerking dan in het verleden gebrui kelijk was, noodzakelijk. Ongetwijfeld zal iedereen het hiermee wel eens zijn. Problemen ontstaan echter daar waar men met 'samen werking' als doel, voorbij gaat aan de visie, eigenheid en identiteit én de hierop gebaseerde werkwijze van organisaties, danwel het in zicht hierin mist. Vooral daar waar overlap en con currentie aanwezig is, of eventueel in de toekomst kan ontstaan, ('Commissie Dekker'), zal op grond van (kritisch) respect voor eik aars werkwijze afspraken gemaakt moeten worden, uitgaande van de inmiddels bijna gevleugelde zin: 'Naadloze zorg-op-maat, dicht bij huis'. Dit ter voor koming van verlies van fi nanciën, investeringen en energie. Vast te leggen, dan wel opnieuw te bekrachti gen afspraken rond afbake ning van doelstellingen, zorggebieden, (zowel inhou delijk alswel geografisch) en functiepakketten, zullen zeker óók noodzakelijk zijn voor een blijvend recht vaardig plaatsingsbeleid en (her)-toetsingsprocedures in het verlengde daarvan. In dien het inderdaad zou luk ken tot deze afspraken te komen, dan zou misschien de uit inventiviteit en crea tiviteit ontstane 'lappen de ken' van de zwakzinnigen zorg inzichtelijker en blij vend gebruikersvriendelijk benut kunnen worden, waarbij voorkomen moet worden dat ze haar kleur schakering verlies in een burocratisch overgestructu- reerde organisatie, met een 'onbereikbaar' management en 'n onpersoonlijk be stuurscollege. Zou deze 'lap pen deken' misschien in staat zijn om iets te doen voor de geestelijk gehandi capten met psychische- en gedragsmoeilijkheden Na tuurlijk niet door hen zo maar bij-elkaar te plaatsen met wat meer personeel, maar door bijvoorbeeld hulp en advisering te geven in het oorspronkelijk milieu. Van groot belang hierbij is de vroegtijdige signalering van het (ontstaan van) pro bleemgedrag, met daar naast een behandeling 'op maat'. (Tijdelijke) Uitplaat sing zou alleen moeten ge beuren indien dit samen hangt met de behandeling. Vragen genoeg om het hoofd over te breken en 'ns 'n keer de gezamenlijke schouders onder te zetten en waarbij dan nog (even) voorbij ge gaan wordt aan de conse quenties van de 'naderende' vergrijzing. Sint-Jansteen Frans van Lokven Jammer dat De Stem die anders toch bepaald niet engdenkend is, in de krant van maandag 19 december onder het hoofdje 'Meer priesterwijdingen, minder priesters' een ontoereikend artikel plaatst. Om een juist beeld te krijgen van het aantal pastores dat voor de Nederlandse katholieke ge meenschap beschikbaar is, is het noodzakelijk ook de cijfers te geven met betrek king tot de pastoraal wer kers en -werksters. Met on Minister Nijpels (Milieu) - foto de stem /johan van gl het Zairese leger in Stanley, stad aan. Het wordt een raid waarbij 800 militairen, vrou wen en kinderen omkomen. De moord op Quintin mar-1 keert het einde van Schram me's optreden in Zaïre. Bij I zijn terugkeer in België wordt hij gearresteerd, maar het komt niet tot een vervolging, Schramme's verklaringen zouden wel eens te belastend kunnen zijn voor Belg toppolitici. Hij krijgt een uit-1 reisvisum en vertrekt naar Brazilië om er zijn oude stiel van planter op te pakken. De weduwe van Quintin I probeert in april '86 de zaak Schramme te heropenen. De openbare aanklager vordert 15 jaar cel, maar Schramme blijft waar hij is. Anno 1988 wordt I weer geplaagd door haar ko-1 loniaal verleden. Mobutu Seko Seko, nog steeds aan de macht, voelt zich bel door Martens. De Belgische premier wil niet zomaar een Zairese staatsschuld van 1 miljard gulden kwijtschelden. I Eten kolderiek ogende familie-1 ruzie is het gevolg. Mobutu heeft de 2000 Zairese studen-1 ten in België opdrachti ven te vertrekkea De man die I 15 procent van het Zairees staatsinkomen als privé-ver- mogen incasseert heeft zelfs li laten doorschemeren niet meer in te staan voor de vei ligheid van de nog in Zaire wonende Belgen. Jean Schramme heeft er I geen weet meer van. De man die ooit model stond voor een van de hoofdfiguren uit 'De honden van de oorlog' van Frederik Forsyth, is ver en in redelijke anonimiteit gestorven. Dichtbij in F zijn er heel wat lieden die nu I een stuk rustiger kunnen sla-1 pen. VATICAANSTAD (AFP) - Het Vaticaari heeft in ongewoor scherpe bewoordinger de vier rooms-katho« lieke ziekenhuizen ver oordeeld die reageer buisbevruchting (in vi- tro-fertilisatie) toepas sen. In een voorpagina-artikel in de Osservatore Roman» worden de rk ziekenhuizer van Nijmegen, Lille ei Leuven van 'zeer ernstig» dwaling' beschuldigd. Het is 'een zeer ernstig zaak' dat deze ziekenhuizei besloten hebben door t gaan met de bevruchtinj via de reageerbuis, ondank een verbod van het Vati caan van vorig jaar in he document 'Donum vitae'. volledige en onbedoeld ten-1 dentieuze berichtgeving schaadt u het belang een juiste opinievorming I waarin De Stem een belang-1 rijke rol te vervullen 1 Als pastoraal werker heb ik I het gevoel dat u op deze ma-1 nier een stuk erkenning onthoudt aan mensen het verdienen. Philippine H. Thönissen Weer een groep van de kop pige vrouwen in hun dwa lingen komt op de komen® Acht Mei-beweging mani festatie. Ze weten heel go® dat de priesters geen vrou wen mogen hebben. Ze m» ten de kerk zeker niet schuld geven. Maar naar hun fouten kijken. willen niet inzien, dat ail zelf fouten maken, daardoor voelen zij zich miskend geïsoleerd door hun t maakte problemen. Maar® koppige priesters mak® ook fouten dat zij aan hun I zwakheden toegeven. "I hebben toch heel bewust e®| beslissing genomen om priester te zijn zon vrouw. We moeten in toekomst ons best mee do® dat wij, de vrouwen, en® priesters elkaar met rust?' ten i.p.v. elkaar rnoeiu/l maken door de verleid®! Ze maken wel misbruik de situatie. Ik snap steeds niet, waarom de groepen nog steeds harden in hun dwaling®! Het is een vervelende situ3' tie voor de katholieken. n;l de vrouwen en de pries' van hun fouten willen v® beteren, zullen zij wel mfl'| ken, dat zij echt vrij zijn- Rijsbergen L.Peeters Informatiedagen 20 ei zie de bon elders in di IN 1988 beëindigden Iran en zijn troepen terug te trekken u| Namibia de onafhankelijkheid Cubaanse troepen naar huis Unie vernietigden nucleaire Gorbatsjov, zal zijn legers met; Het merkwaardige vredesjaar cessies van Palestijnenleider recht van Israël erkennen en H °P. dat de nieuwe Amerikaan eerste jaar een formidabele v net langdurige bloedige gesctl weet te beslechten. Aan de vooravond van Kerstr risch zijn over de vredeskansi] we ook realistisch zijn, want d Ue conflicten die in 1988 beëir staat tegen staat, een buitenk oe binnenlandse zaken van e festijnen is een ingewikkel I eeuwenoude volkeren die het; Ue Golfoorlog eindigde door i ..troepenverplaatsingen uit ,1 gehjk gemaakt omdat Ruslanc economie nog zwaarder te be| omdat de verhoudingen tusse oen is. Het Midden-Oostencor dimensies. Israël is niet zwak ^ets en zijn niets. Zij hebben «ste winnen. Daarom zal het conflict Israë nnen worden opgelost. Een rentie, hoe spectaculair in ter' e vrede tussen Israël en d ^hierbij brengen. De stille cf oigen. Als er ooit vrede koi «,te t 9eforceerde vrede zijn. I .orden als het resultaat van ton-en van een wijziging van ii is niet in een paar te bere rentietafel. heeft dat al jaren heel n al zag hij in dat hij Israël i kunnen brengen. Het hee ïen zijn Palestijnse organi P een pragmatische politieke' opstand in Israëls be vorH denken: praktische p n ?r kunnen brengen dan se non ?rd lsraël zich op dit md soh e Po'itieke panelen in schuwen. Het feit dat na de Port inse diaioog, Likud-leid slant Vaastl9 een regering voi andshuwelijk aangingen, wiji vont us op vrede in het Midd krot; Het zou nie1 de laatste I ang 'emafld van het type s

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1988 | | pagina 2