:uren
De stille generatie
WALTTEIT
ienst
tember a.s.
MISSCHIEN STAAN WE TOCH NOG VOOR EEN UITDAGING
ise Koerier.
IDE STILTE
Kerstbijlage DE STEM zaterdag 24 december
AND INDUSTRIAL
D.S.I.S. b.v.
U l t e
Net als alle kinderen van onze leeftijd waren wij ervan overtuigd dat de redding
van de mensheid slechts een kwestie was van tijd. De wereld hoefde immers maar
te wachten tot wij groot zouden zijn.
Hoe of waarom, het deed er niet toe, want het stond als een paal boven water dat
wij zouden komen, zien en overwinnen. En dat daarna nog iedereen lang en
gelukig zou leven.
De messias-pretentie is op tijd weggeëbd. Na het kindersprookje en de jaren van
studie kwam de realiteit.
MAKKE SCHAPEN
KWALITEIT VAN LEVEN
VISIELOZE JAREN
ONT-ZUILING
ZONDER HOUVAST
i V
T GEMAAKT
JOUDS KOSTEN ÉN
v volledige garageruimte
aluminium, dubbelwandig
md (hoge isolatie-waarde)
(in diverse kleuren
beveiligd
e bediening (eventueel
tige prijzen, korte
undige montage en goede
;rtes worden vrijblijvend
/raag.
n 98-100
op Zoom
>0 (óók 's-avonds
astraat 4 - Axel
3186
poedige indiensttreding
tnde activiteiten in de re
en Vlissingen
n voor diverse werk-
de havens en op indu-
o.
r en ouder en in het bezit
oer.
4530 GA Terneuzen of
Jens kantooruren: 01150-
naar Piet Bakker of Lizzy
EREN
Zeeuwsch-Vlaanderen
er a.s. volgens
ekenhuispersoneel heeft
)e Honte in Terneuzen,
en
dag gesloten:
rekening te houden.
i vakje benutten,
rtentie wordt in een groter
n de advertentie met het belangrijkste
en bondig.
inummer in de advertentie op.
gemakkelijk en snel.
ZIJKANT HET BEDRAG
n. Voor toezending van brieven
50 extra te betalen. Als
en groene betaalcheque of een
n giro- of bankoverschrijving)
betaling ontvangt u een
rij u echter f 4,-
ning moeten brengen.
Dagblad De Stem,
a.
of inleveren op onze kantoren.
Prijs incl. 6% BTW
•f 6,07
f 8,09
f 10,11
f 12,13
f 14,15
f 16,17
DOOR ANTON THEUNISSEN
De saaie, duffe jaren vijftig waren achteraf gezien een
gezellige overgang naar de wereld van de grote men
sen: de opstanden in de Praag en Parijs, in Berkeley en
Saigon, de moorden op de Kennedy's en Martin Lu
ther King, de brandende monniken in Saigon, het Tet-
offensief, de slag om Khe San, het Griekenland van de
kolonels, de rode anjers in Lissabon, de opkomst en
ondergang van Richard Nixon, het maandenlange
sterfbed van Franco in Madrid en Tito in Belgrado.
monie van een tijdperk dat blind ver
trouwde in vooruitgang, dat geloofde
in de onbeperkte perfectionering van
de menselijke soort, en in de mogelijk-"
heid om de ik-wereld en de wij-wereld
te verzoenen. Mensen willen dat nu
niet meer. Er heeft een verzelfstandi
ging (om maar eens een vriendelijke
term te gebruiken) en een anonimise
ring plaats gevonden. Mensen willen
nu hun relaties rechtstreeks aangaan en
niet via de ander. Dat geldt in de eerste
plaats voor de relatie met de staat: de
fiscus, sociale verzekeringen etc.
Wat kan de stille generatie nog doen?
Zeker, zij kan massaal gaan golfen en
squashen. Zij kan zich ook terugtrek
ken in Het Vagevuur of De Hel van
Dante, in de Ivoren Toren van de oude
klassieken. Zij kan vandaaruit de cul
tuurbarbaren bekogelen met stenen in
plaats van het brood.
Zij kan ook oproepen tot revolt. Als we
nu studenten waren, zouden we weer in
opstand komen, zouden we vrijblijvend
kunnen zeggen. Van een kabinet van
HBS'ers is immers niets te verwachten.
Wat legt het de jeugd op? Wat is dat
voor een technocratisch gedoe, in vier,
maximaal zes jaar afstuderen? Ja, ja,
'het bedrijfsleven vraagt', 'internatio
naal lopen we achter', maar wat nu af
studeert is een generatie makke scha
pen. Van het docentenkorps is geen
heil meer te verwachten. De revolutie
moe, en bang voor hun baantje, heeft
het zich al lang bij de bezuinigingen
neergelegd. Vagelijk horen we soms
nog iets mompelen over de 'perma
nente educatie'. Maar er wordt wat an
ders mee bedoeld dan twintig jaar gele
den. Niet meer een middel om mondi
ger en lastiger te worden, maar de per
manente educatie moet nu de domheid
dempen en de schoffies van de straat
houden. Goed, voor orde en rust. Je
mag tenslotte de zorgzame samenleving
niet met te veel problemen opzadelen.
De stille generatie staat misschien toch
nog voor een uitdaging. De energie, de
ervaring, creativiteit en hopelijk opge
dane wijsheid zouden misschien van
daag gebruikt kunnen worden voor de
versterking van de discussie- en des
noods actiebereidheid in de huidige sa
menleving. Niet noodzakelijk streven
naar een nieuwe 'revolutie' h la 1968,
maar wel actiegericht zoeken en stre
ven naar meer kwaliteit van leven.
Waar de stille generatie participeert in
het machtscircuit van vandaag, kan zij
ervoor zorgen dat het een beetje eerlijk
toe gaat en dat belangen rechtvaardiger
worden afgewogen.
Kan de stille generatie de energie er
voor opbrengen? Wij hebben onze twij
fels. Het oude vuur kan kortstondig
oplaaien, maar de stille generatie is te
veel van haar veilige koninkrijk gaan
houden om haar oppervlakte van geluk
te laten verbrijzelen. Er lacht ons
- voor de duidelijkheid: schrijver dezes
behoort tot de stille generatie- geen
volmaakte toekomst toe. Dat hoeft ook
niet. We kennen onze onvolkomenhe
den - als we ze zelf niet ontdekten, de
den dat managements-, kader- en sen-
sitivitytrainers wel voor ons - en heb
ben geen verraad hoeven te plegen aan
ons zelf.
De stille generatie kan de wereld niet
meer redden. De volgende en volgende
en volgend zal dat móéten. Anders was
alles voor niets. Al die discussie, al die
rotzooi, al die protesten, al die leegte,
al die hooggeroemde solidariteit, al die
horizonten van waarheid, al die
schoonheid, al het geluk, al het geschal
van de stilte, die lange, stomme stilte
soms.
De stille generatie kan cynisch en
zwartgallig uitroepen: Wij hebben de
duivel verdronken, maar de demonen
zullen het laatste woord hebben.
Een luidruchtige wereld in beweging.
Zelf holden we achter het onheil aan,
genoten ervan en geloofden even dat
Het Geluk zich om de hoek bevond.
De wereld swingde, danste en bruiste,
maar zij veranderde niet echt. Het ka
pitaal bleef in handen van enkelen, de
zelfden die ook aan de produktie-
touwtjes trokken. Baas bleef baas,
knecht bleef knecht.
Na mijn terugkeer van een langdurige
reis door Australië, zag ik dat de
tamme slang, mijn trouw huisdier, zich
boven mijn bureau nauwelijks had ver
plaatst. Ik ben altijd jaloers op die
slang geweest. Hollen, sjouwen, reizen
en begaan zijn met alles wat beweegt, is
boeiend, maar het biedt geen enkele
garantie dat je daardoor dichter komt
tot waar het in het leven werkelijk om
gaat. Ik ken mensen die de halve we
reld hebben gezien zonder dat dat voor
hen noemenswaardige gevolgen heeft
gehad, en anderen die ogenschijnlijk
hebben stilgezeten maar toch aan de
kern van het bestaan hebben geraakt.
We behoren niet tot de laatste catego
rie, en wij geloven evenmin tot de eer
ste. Want al hebben wij, toen wij een
maal groot waren geworden, de mens
heid niet gered, wij hebben haar in
ieder geval beter leren kennen.
We zijn wel akelig stil geworden. Moe
en teleurgesteld ook. Stil van de eind
jaren zeventig op gang gekomen restau
ratie met de vele beldemmende en be
nauwende elementen, door ons ver
foeid in de jaren vijftig. Een onthut
send déja vu. Moe van de engage
mentsexperimenten, zoals medezeggen
schap en inspraak en van het schaam
teloze gewroet van gezichtsloze regen
ten. Teleurgesteld over al die onvervul
de, misschien ook wat naïeve dromen;
over het harde feit dat Het Geluk niet
onder de straatstenen en het asfalt was
te vinden, zoals de 'bloemenkinderen'
in de jaren zestig wilden doen geloven.
Geboren in de jaren dertig, opgegroeid
in de jaren veertig, gevormd in de jaren
vijftig, verworpen door de jaren zestig.
Sociologen noemen ons de stille gene
ratie: razend, tierend, protesterend en
dansend op het bruisende en wilde
ritme van de jaren zestig en zeventig,
maar terugkruipend naar de ingetogen
heid en de loutering van de klassieken,
naar de serene stilte van Montaillou,
naar de creatieve bron van de mystie
ken of New Age-literatuur, misschien
gewoon vluchtend voor de kilte, de
technocratie en de visieloze jaren tach
tig-
Michael Dukakis, de verslagen Ameri
kaanse presidentskandidaat, geldt als
een typische vertegenwoordiger van de
stille generatie in Amerika. Zijn gedrag
vertoont onder meer de volgende ka
rakteristieken:
bij het betalen in de koffieshop telt
hij het wisselgeld;
hij koopt zijn pakken in het modema
gazijn Filene in Boston, een soort C
A;
hij verbouwt zijn eigen tomaten;
hij gaat met de tram/trein/fiets naar
zijn werk;
hij houdt van fietsen;
hij heeft een hekel aan het toffe
schouderkloppengedoe van de oude
politieke rotten in Boston;
de leukste avondvulling vindt hij het
lezen van een rapport onder het genot
van een glas jus d'orange. Dukakis is
geen kroegtijger, maar een stille, mis
schien wat saaie man met een boekske
in een hoekske.
Tot de stille generatietypes behoren
ook: Gorbatyov, Lubbers, Ruding en
Van den Broek.
Generaties bestaan uit mensen die in
dezelfde periode werden geboren en
onder dezelfde tijdgeest zijn opge
groeid. Sociologen spreken van een
'een gemeenschappeüjk historisch so
ciaal spanningsveld'. De socioloog
H.A. Becker onderscheidt er in zijn
studie 'Generaties' vier:
De 'vooroorlogse generatie': de men
sen wier jeugd viel voor of tijdens de
crisistijd en die aan de oorlog deelna
men of op z'n minst bewust meemaak
ten.
De 'stille generatie': de mensen met
weliswaar persoonlijke herinneringen
aan de oorlog, maar zonder betrok-
kendheid; een jeugd in de wederop-
bouwtijd en een entree op de arbeids
markt in de tijd van volledige werkgele
genheid. Geboren tussen plus minus
1930 en 1945.
De 'protestgeneratie': de mensen van
de naoorlogse geboortengolf, wier
jeugd viel in de tijd waarin J.K. Gal-
braith zijn The Affluent Society scheef
en die een einde gingen maken aan de
patriarchale gezagsstructuur. Geboren
tussen plus minus 1945 en 1960.
Mei 1968 was het laatste feest. Die periode, die de stille generatie met grote intensiteit heeft beleefd, was de laatste stuiptrekking van een maat
schappij die nog de weelde van alternatieven kende. - FOTO ANP
De 'verloren generatie': de mensen
wier jeugd viel in de jaren zeventig/be
gin tachtig en op wier komst op de ar
beidsmarkt niemand zat te wachten.
Geboren na 1960.
Natuurlijk wordt de invloed vaA men
sen op hun tijd niet alleen bepaald
door de generatie waarvan ze deel uit
maken. Naast de persoonlijkheid (ka
rakter en vorming) tellen ook de cir
cuits waarin de mensen zich bewegen.
Elke generatie heeft een bepaalde in
vloed op de sociale verhoudingen. Vol
gens Becker moet het gek lopen wil een
generatie niet op z'n minst op één punt
een grens doorbreken. Bij de protestge
neratie waren het er twee die boven
dien van spectaculaire aard waren: de
sexuele moraal en de patriarchale
structuur.
De stille generatie brak door de muren
van de verzuiling. Velen trouwden nog
binpen de eigen zuil, maar niet meer
omdat hun ouders dat zo graag wilden.
De zuil was niet meer heilig. Velen gin
gen zwerven, ook in de poütiek. Het
aantal zwevende kiezers nam toe. De
Nacht van Schmelzer was min of meer
de nacht van de stille generatie en de
nieuwe partijen zoals D'66 en de PPR
werden gedragen door mensen van de
stille generatie. De ont-ideolisering en
ont-politisering, zo typerend voor het
Europa van vandaag, begint ook met
de komst van de stille generatie, zo
heeft dr. Bas de Gaay Fortman ooit ge
schreven.
De stille generatie is een bevoorrechte
generatie. Bij haar komst op de ar
beidsmarkt waren er banen in over
vloed. De salarissen stegen snel. „Van
de vier generaties heeft de stille het
meest van het gouden decennium kun
nen profiteren", aldus de socioloog
Becker.
Toch is zij ontevreden geraakt. Zij ziet
de maatschappij, die zij maakbaar
achtte, vastlopen in een kolossaal volu
meprobleem: te veel auto's, te veel we
gen, te veel varkens, te veel mest, te
veel vlees, te veel energieverbruik, te
veel afval. Zij wilde pertinent geen cul
tuur van het bezitsinvidualisme (eerlijk
delen was de slogan), maar zij heeft
haar niet tegen kunnen houden. Tege
lijkertijd waren er steeds duidelijker te
kenen van ondergang: verwoesting van
de natuur een geestelijk verval. De af
schuwelijke mijn-manie is nu op haar
hoogtepunt, na het met onbekende
stemming vertrekken van zijn leüjke
neefje, het ik-tijdperk. Het ik-tijperk
ging tenminste nog over enkele inner
lijkheden (zoals verzelfstandiging, ver
langen naar mondigheid). De mijn-ma
nie is een kwestie van louter uiterlijk
heden, van manifestatie (de jeans voor
goed in de kast, de dure pakken eruit).
De conclusie is bijna onontkoombaar:
de cultuur bevindt zich in een periode
zonder houvast. Dat mag zo zijn, maar
enige relativering is op zijn plaats. Er
zijn eerder in de geschiedenis van de
mensheid perioden geweest waarin
men niet meer wist waaraan men zich
moest houden, waarin men nieuwe ge
meenplaatsen, nieuwe mythen, nieuwe
onderwerpen, nieuwe referentiepunten
moest vinden - en dat heeft tot nieuwe,
grote cultuurperioden geleid. In Grie
kenland, toen de met rede uitgeruste
mens op zoek ging naar zijn lot; in Ro
me, toen de harmonie van de klassieke
kosmos wankelde; in de Renaissance,
toen de middeleeuwse, theologische
wereld ineenstortte; tijden de Verlich
ting, toen de mens besloot om alleen
door te gaan, om de teugels van de toe
komst zelf ter hand te nemen; in de
moderne tijd, toen de draden die het
goddelijke en het aardse verbonden de
finitief werden verbroken.
Wat is het houvast dat nu afbrokkelt?
Het is de mythe van de staat, die de
moderne tijd heeft beheerst en die ons
nu tot weeskinderen maakt. De staat
als enige plek waar de mens in overeen
stemming met de rede existeert, vol
gens de klassieke theorie van Hegel. De
wereld van de moderniteit, die vlak
achter ons ligt, ontsnapt ons. Het mo
del van die wereld, althans in het Wes
ten, is 1968. Mei 1968 was haar laatste
feest. Die periode, die de stille genera
tie met grote intensiteit heeft beleefd,
was de laatste stuiptrekking van een
maatschappij die nog de weelde van al
ternatieven kende. Het was de slotcere-
