Verongelukte Boeing was 19 jaar bij Pan Am in dienst 'Kerstfeest broos ritueel' even._ UITBLAZEN Socia SAJV Grote vliegtuigongelukken sinds 1980 Beg rij •••.bodi Gallipaop 'n goliath? DE STEM ACHTERGROND VRIJDAG 23 DECEMBER 1988 -DESTEM- KRIBBEKIND HEEFT ZICH GENESTELD IN WESTERSE CULTUUR PESTEN DESTl EERDER deze maand leidden twee gezeg den waarin de mul der voorkomt tot een kort beschouwinkje over de re putatie van dit ambacht. Die uitdrukkingen luidden (in gewoon Nederlands nu even): dat zullen we God en de mulder maar laten scheiden en als het er met het kwaad van de mulder zo voorstaat als met mijn meel, dan zal hij de genade Gods hard nodig hebben. Mijn conclusie was dat het in het al gemeen met 'het kwaad van de mulder* wel moet zijn meege vallen. Een lezer uit Clinge denkt daar blijkbaar anders over en stuurde me nog vier ge zegden waarin de mulder er niet al te best vanaf komt. Hier heeft u ze: Een begijnenpater, een vis serskater en een molenaars haan: als deze drie van honger sterven zal de wereld vergaan. Een woekeraar, een mole naar, een wisselaar en een tolle naar zijn de vier Evangelisten van Lucifer. honderd bakkers, honderd molenaars en honderd kleerma kers: driehonderd dieven. Waar vindt men een mole naarshaan die nooit een gesto len graantje gepikt heeft? Het wordt tijd, dunkt mij, dat een echte (ex-)molenaar op staat en zich met de discussie bemoeit. Dezelfde lezer komt in zijn brief ook nog even terug op aarzak of haarzak. Dat is het Zuidnederlandse equivalent van aaszak en 'aaszak doen' is vals spelen bij het kaarten. In Clinge wordt van eurezakken gesproken, maar amper twee kilometer verder, in 'd'n Hei kant' van St. Jansteen gebruikt men voor vals spelen een heel ander woord, namelijk salleu- ren. Uit Koewacht meldt M.Th. Matthijs het gebruik van het ene zowel als het andere woord, waarbij hij saleuren met één '1' spelt. Zo op het oog zou 'saleuren' uit het Frans kunnen komen. In Nederlandse woor denboeken vind ik niets dat er enigszins op lijkt. In het Frans heb je het werkwoord saler Een van de betekenissen hiervan is: (iemand) afzetten. Dan heb je nog saloper, met salopard, sa- lope en saloperie als zelfstandige naamwoorden. Al die woorden hebben met viezigheid te ma ken, met vuilpoezen en smeer lappen of met verknoeien en bederven (saloper). Onder salo perie vind ik echter ook nog: gemenigheid, een gemene streek. Toch lijkt het me alle maal wat ver gezocht. Mis schien weet een Zeeuwsvlaamse lezer waar sal(l)euren vandaan komt. Volgens Omer de Wilde uit Clinge is gallipaap een scheld woord voor een rooms-katho- lieke Waal. Galli- is dan, even als Wallonië (en trouwens ook Wales), afgeleid van Gallië. Deze benadering komt enigs zins overeen met de redenering die ik in de vorige aflevering volgde en die tot de (voorzichti ge) veronderstelling leidde dat WIM KOCK T5 gallipaop oorspronkelijk een scheldwoord voor een rooms- katholieke Fransman kan zijn geweest. Fransen en Frankrijk worden in de literatuur immers ook Galliërs of Gallen respec tievelijk Gallië genoemd. Zo ci teert Van Dale de dichter Sta ring: wees Gal noch Brit- wees Nederlander. Twee briefschrijvers zetten me echter op een heel ander spoor. Eerstens is er mevrouw Buiks uit Oosterhout. Zij schrijft dat gallipaap - vroeger althans - niet zozeer een scheldwoord was als wel een populaire benaming voor iemand die lang en slank was. J.C. Mommerseveneens uit Oosterhout, maar oorspronke lijk uit Tilburg afkomstig, schrijft dat in de voormalige wolstad, die ook graag een ste delijk knooppunt was gewor den, niet van gallipaop, maar van göllipaop wordt gesproken. Zo - met een 'o' dus - staat het ook in de uitgave van april 1985 van 'Tilburgs Dialect'. Hier wordt als betekenis 'suf ferd' opgegeven, maar daarmee is Mommers het niet helemaal eens. Hij verbindt aan het woord liever een 'aandoenlijke onhandigheid'. Hoe het ook zij: de lange, slanke mens over wie mevrouw Buiks het heeft en de o-klank in de Tilburgse gollipaop brachten mij op het idee om in de Van Dale eens bij 'goliath' te gaan kijken. Een goliath is een reus, een reusachtig grote mens, zo genoemd naar de Filistijnse reus Goliath uit de bijbel. Maar een goliath is volgens Van Dale óók 'een ruwe gast, een onge likte beer'. 'Hij is een echte go liath', geeft het woordenboek als voorbeeld en bedoelt dan niet te zeggen: 'hij is een echte reus', maar: 'hij is een ongelikte beer'. Zou na alle gezoek nu blijken dat galli- of gollipaop gewoon een verbastering is van goliath? Nu de bakker, in het van daag weer enigszins bedenke lijk geworden gezelschap van de mulder, ook aan de orde is geweest: H. Krijnen uit Breda stuurde me enkele ouderwetse termen voor verschillende soor ten brood. Een kropperke, waarschijnlijk hetzelfde als het kropke dat ik me nog kan her inneren; een deurgewerkt en fraaskes. Deze laatste waren kadetjes of puntbroodjes. Wat voor broden precies het krop perke en het deurgewerkt wa ren, vermeldt de briefschrijver niet. Er zijn ongetwijfeld wel le zers die ons hierover nader wil len inlichten en misschien nog wel meer van die ouderwetse broodsoorten kennen. Reacties svp naar: Even Uit blazen, Postbus 3229, 4800 MB Breda. llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllJIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIllIjllllllllllllllllllllln: Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem B.V. Directie: drs. J.H.M. Brader. Hoofdredactie: H. Coumans-hoofdredacteur. A. Theunissen en H. Vermeulen-adjunct-hoofdredacteuren. Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda. Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda. 076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405. Centrale redactie Breda: Nieuwsdienst 076-236452. Sportredactie 076-236236. Telefax redactie 076-236309. Rayonkantoren: Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850. Postadres: Postbus 65,4600 AB Bergen op Zoom. Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326. Voor bezorgklachten: 076-236888. Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda. Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550. Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur. Goes, Klokstraat 1, 01100-28030. Postadres: Postbus 13,4460 AA Goes. Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751 Postadres: Postbus 62,4560 AB Hulst. Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957. Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout. Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150. Postadres: Postbus 35,4700 AA Roosendaal. Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920. Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910. Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen. Openingstijden: Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur; overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur Abonnementsprijzen bij vooruitbetaling te voldoen: per maand f 25,50; per kwartaal 73,50 of per jaar 285,00. Abonnees die automatisch betalen ontvangen een korting van resp. 1,- per maand, 2,00 per kwartaal, 7,50 per jaar. Voor posttoezending geldt een toeslag. Losse nummers: ma. t/mvrijd. 1,30; zat. 1,50. Service-afdeling abonnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd. 9.00-12.30 en van 13.00-16.00 uur. Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses. Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor. Lezersservice: Centrale reclame-afdeling 076-236911 Fotoservice 076-236573. Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur): Rubrieksadvertenties 't Kleintje®076-236882. Grote advertenties uitsluitend 076-236881 Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442. (Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911 Bankrelaties: Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447. NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738. Tientallen huizen in het Schotse dorpje Lockerbie vlogen in brand door in het rond vliegende zwaar brandbare kerosine van de ontplofte Jumbo-Jet. - fotoap DE BOEING 747 van Pan Am die woensdagavond neerstortte in Schotland werd bijna negentien jaar geleden in dienst genomen en naderde de leeftijd dat dergelijke toestellen extra onderhoud nodig hebben. Dit heeft een woordvoer der van de vliegtuigfabri kant Boeing in Seattle meegedeeld. De verongelukte Boeing 747- 100 was het vijftiende toestel van het type dat werd ge bouwd en werd in februari 1970 overgedragen aan Pan Am. Boeing-functionarissen schatten dat het toestel in de afgelopen twee decennia rond 72.000 vlieguren heeft ge maakt en ongeveer 16.500 starts en landingen. „Dat aantal landingen wordt als veel beschouwd", verklaarde woordvoerder Jack Gamble van Boeing. „Het economi sche leven van de 747 is ont worpen voor 20.000 (starts en landingen) en 60.000 vlieguren in ruwweg 20 jaar. Vanaf dat moment vereist het meer en meer onderhoud en wordt het vliegtuig duurder voor de luchtvaartmaatschappij De structuur en samen hang van vliegtuigen heeft te lijden en verzwakt naarmate het aantal starts en landingen oploopt, omdat wijzigingen in de cabinedruk metaalmoe heid met zich mee brengen. Maar, aldus Gamble, er is geen reden aan te nemen dat het toestel niet meer lucht waardig was. „Het betekent niet dat aan het eind van de 20 jaar of an derzins het toestel geen waarde meer heeft. Het bete kent dat als je het op de juiste wijze onderhoudt - en je moet eigenlijk nog iets meer doen - het na verloop van tijd iets duurder wordt de samenhang van het toestel te bewaren. Als je alles doet wat je moet doen, zou het vliegtuig altijd betrouwbaar moeten zijn, maar het kost dan meer", zei hij. De onderhoudsstaten voor de vliegtuigen worden door de luchtvaartmaatschappij bijgehouden, zo verklaarde Gamble. Hij had geen gege vens over specifiek onder houdswerk aan het veronge lukte toestel. Boeing heeft Pan Am in to taal 208 vliegtuigen verkocht, waaronder 45 van de ver scheidene types 747. De afge lopen 20 jaar heeft de fabri kant over de hele wereld 710 Boeings 747,"jumbo-jet' ver kocht, waarvan er 18 verloren gingen door verscheidene oorzaken, variërend van on gelukken tot terroristische aanslagen. Maar het verloren gaan van een jumbo-jet bete kent bijna altijd een grote luchtvaartramp omdat de toestellen zijn ontworpen om meer passagiers te vervoeren. Gamble zei dat de vloot 747's over de hele wereld in totaal 4,9 miljoen starts heeft ge maakt en zo ongeveer 893 miljoen passagiers heeft ver voerd. Augustus 1980 - Als de pas opgestegen Lockheed L-1011 Tristar van de Saudiarabi- sche luchtvaartmaatschappij brandend neerstort, komen 301 mensen om het leven. December 1981 - Een DC-9 van de Joego slavische maatschappij Inex-Adria vliegt bij een dagtocht van Corsica nabij de luchtha ven van Ajaccio tegen een berg. Het ongeluk kost alle 174 inzittenden het leven. September 1983 - Een Boeing 747 van de Koreaanse luchtvaartmaatschappij Korean Airlines wordt neergeschoten door een Sov- jetrussisch gevechtsvliegtuig na door het Russische luchtruim gevlogen te zijn. Alle 269 passagiers en bemanningsleden komen hierbij om het leven. Augustus 1985 - Alle 137 inzittenden ko men om het leven als een Tristar van Delta Airlines bij Dallas (Texas, VS) neerstort op de landingsbaan. Juni 1985 - Een Boeing 747 van Air India stort ten zuidwesten van Ierland in de At- lant ische Oceaan. Door de explosie komen alle inzittenden om het leven. Augustus 1985 - Een Boeing 747 van de Ja panse JAL verongelukt als deze tegen een berg ite pletter slaat. Van de 524 inzittenden vinden 520 mensen de dood. December 1985 - Een door het Ameri kaanse leger gecharterde DC-8 stort kort na vertrek: neer. De inzittende soldaten zouden naar huis gaan om kerst te vieren. Er waren geen overlevenden. Augus tus 1986 - Een Mexicaanse DC-9 en een komT ten zuiden van het vliegveld van Los Angeles met een ander toestel in botsing; 82 mensent vinden de dood. Mei 1987 - Een Iljoesjin-62 van Sovjetma kelij van de Poolse luchtvaartmaatschappij LOT, op weg van Polen naar New York stort bij vertrek van het vliegveld van Warschau neer in een bos. Dit kost aan 183 mensen het leven. Juli 1987 Een Boeing 377 uit het jaar 1940, die volbloed-renpaarden naar de Verenigde Staten verv oert, stort neer op een snelweg. Hierbij komien 38 mensen, van wie de mees ten automobilisten en mensen in kantoorge bouwen, om het leven. Augustus 1987 - Een MD-80 van de maat schappij Northwest Airlines stort kort na vertrek vanuit Detroit (VS) neer. 156 mensen vinden de dood. Augustus 11987 - Vlak voor de landing op het toeristische eiland Phuket, Thailand, stort een Thaise Boeing 737 in zee. Dit onge luk kost aan alle inzittenden het leven. Oktober 1987 - Alle inzittenden komen om het leven als een Burmaanse F27 kort voor landing in Pagan neerstort. November 1D87 - Een DC-9 van de lucht vaartmaatschappij Continental Airlines breekt in drieën als het toestel probeert op te stijgen tijdens een hevige sneeuwstorm in Denver (VS). 26 van de 81 inzittenden overle ven het ongeluk niet. November 1987 - Een Zuidafrikaanse Boeing 747 stort neer in de Indische Oceaan, waarbij alle 160 passagiers en bemannings leden om het leven komen. November 1987 - Eten Zuidkoreaans vlieg tuig met 115 mensen aan boord verdwijnt in de Baai van Bengalen. Januari 1988 - Bij de stad Chongqing in het zuidwesten van China ontploft een Chinees verkeersvliegtuig, een Iljoesjin-18, van Sov jetmakelij. Alle passagiers en bemanningsle den aan boord van het toestel van de Chinese luchtvaartmaatschappij CAAC vinden de dood. Maart 1988 - Een Boeing 727 van de Colom biaanse vliegtuigmaatschappij Avianca, met 136 mensen aan boord, verongelukt enkele minuten na vertrek van het vliegveld van Cucuta aan de grens met Venezuela. April 1988 - Door een ontploffing in de lucht ontstaat een enorm gat in een Boeing 737 die een noodlanding moet maken op Ha- wai. Van de 95 mensen aan boord zijn er 59 gewond. Mei 1988-Tijdens een binnenlandse vlucht in Noorwegen slaat een toestel, een Havil- land Canada Dash Seven, in Noorwegen te gen een bergketen te pletter. Niemand van de 36 inzittenden overleeft het ongeluk. Juli 1988 - Eten Iraanse Airbus A-300 met 290 mensen aan boord wordt boven de Golf neergeschoten door de Amerikaanse mili taire kruiser Vincennes, die het vliegtuig aanziet voor een vijandig Iraans gevechts vliegtuig. Augustus 1988 - Aan boord van een YAK- 40 toestel van Sovjetmakelij breekt kort na vertrek uit Sofia brand uit, wat aan 25 men sen het leven kost. September 1988 - Eten Vietnamees vlieg tuig dat volgens ooggetuigen geraakt wordt door de bliksem, stort kort voor de landing in Bangkok neer. 75 mensen, waaronder enkele diplomaten, komen hierbij om het leven. Oktober 1988 - Vlak na start in China, in de noordelijke provincie Shanxi, stort een II- joesjin-14 van Sovjetmakelij, met 46 mensen aan boord neer op het dak van een hotel. Vier personen overleven het ongeluk. Oktober 1988 - Eten Boeing 707 van Uganda Airlines probeert voor de derde maal in dichte mist op het vliegveld van Rome te landen, maar mist de landingsbaan, waarop het toestel in brand vliegt. 31 mensen vinden de dood. December 1988 - Eten Boeing 747 van de Amerikaanse luchtvaartmaatschappij Pan Am stort neer op het stadje Lockerbie in Schotland. Hierbij komen 258 inzittenden om het levenJRTR) Door Jan Bouwmans HET RAAKT ingeburgerd om december kortweg de feestmaand te noemen. Ongeveer halverwege de maand begint al het toe wensen van 'prettige feest dagen', daarmee kerst en jaarwisseling op één hoop gooiend. Is anno 1988 in derdaad het stadium be reikt dat de meeste mensen kerstmis en de jaarwisse ling beleven als feestdagen die er nou eenmaal bij ho ren in onze maatschappij en onze westerse cultuur Wat zouden dan bijvoor beeld mensen, die vreemd zijn komen te staan tegen over het christendom, eigenlijk met kerstmis vie ren? Hoezeer de moderne westerse beschaving ook afstand geno men mag hebben van God en godsdienst (secularisatie), de westerse mens is volgens An- toon Vergote nog altijd innig met het kerstfeest verweven. Maar juist daarom noemt deze psycho-a nalyticus en oud-hoogleraar godsdienst psychologie aan de Katho lieke Universiteit Leuven het kerstfeest een broos ritueel. Broos, omdat twee tegenge stelde visies en belevingen het kerstfeest naar zich toe willen halen. Vergote zegt het zo in zijn bijdrage aan het boek 'Ge boorteverhalen van Jezus: feit en fictie': „Kerst voltrekt zich in de marge tussen de an nexatie door de idealiserende verbeelding die van het god delijk kind een Deus ex ma china maakt (d.w.z.iemand die op een beslissend moment plotseling uit de lucht komt vallen en aan alle verwarring een einde maakt), en de ver beelding die gevoelvol naar het goddelijke geheim toe- Vergote probeert psycholo gisch te verklaren waarom het kerstfeest ook heden ten dage als geen ander feest zo sterk tot de verbeelding spreekt en waarom het voor talloze mensen een-meer of minder verdunde- religieuze beleving is zodat de kerken (over)vol zitten. Bewaren we Vergote's antwoord echter nog even, want onder de noe mer 'feit of fictie' bieden de kerstverhalen over de ge boorte van Jezus van Naza reth op zich al stof genoeg. Bij die oorsprong zal toch aange knoopt moeten worden om zicht te krijgen op de heden daagse, al dan niet religieuze, beleving. Over die oorsprong laten tien katholieke en pro testantse wetenschappers in genoemd boek hun licht schij nen. Met die oorsprong is het niet zo eenvoudig gesteld. De Katholieke Bijbelstichting (KBS) nam onlangs een een voudige proef. Vijftien men sen werd gevraagd om heel kort uit het blote hoofd na te vertellen hoe de geboorte van Jezus in het Nieuwe Testa ment beschreven wordt. De Tilburgse bijbelgeleerde Wim Weren noemt de uitkomst heel interessant. Iedereen weet van een volkstelling on der keizer Augustus, van de tocht van Jozef en Maria van Nazaret naar Betlehem, van de geboorte van Jezus in de stad van David en van de aankondiging daarvan door een engel aan herders in die buurt. Men laat de geboorte plaats vinden in een stal of grot aan het begin van onze jaartelling. Eten enkeling denkt hierbij aan een Hol landse winternacht. Meestal laat men ook de drie koningen in het verhaal optreden. Vast bestanddeel vormen ook de os en de ezel. Sommigen breiden het verhaal uit met de poging van koning Herodes om het kind Jezus te doden of met de boodschap van de engel Ga- briël aan Maria. De precieze relatie tussen Jozef en Maria is niet duidelijk: voor de een zijn ze verloofd, voor de ander met elkaar getrouwd. Maar de komst van het kind moet Jo zef in verlegenheid hebben gebracht. Eten der gevraagden vermoedt zelfs dat de engel bij Jozef op bezoek is geweest om zijn geweten te sussen. In bovenstaande opsom ming ontbreekt de ster van Betlehem, die de drie konin gen de weg wees. In deze tijd van het jaar zie je in dagbla den en tijdschriften wel weèr artikelen verschijnen waarin getracht wordt deze ster als astrologisch fenomeen in de geschiedenis van de sterre- kunde te achterhalen. Is het een komeet geweest of een su pernova of een planetensa- menstand. Theorieën te over, maar niet één bevredigende. Geen wonder wanneer het dergelijke auteurs blijkt te ontbreken aan elementaire bij bel wetenschappelijke ken nis. Elke sterrekundige verkla ring van de ster van Betlehem lijdt schipbreuk omdat het een zinloze onderneming is. Zoals ook pogingen zullen stranden om de geboortever halen over Jezus op grond van enkele frappante overeen komsten te verklaren vanuit de Mithras-religie welke zich aan het eind van de eerste eeuw vanuit Perzië op grote schaal verbreidde in het Hel- lenistisch-Romeinse rijk en waarmee het christendom in een hevige concurrentie zou hebben gelegen. De schrijvers van de evangelieën zijn welis waar uitgekookte vertellers, maar ze hebben maar één bli krichting: niet omhoog naar de sterrehemel als waren zij sterrekundigen, niet naar an dere religies in hun tijd als waren zij godsdienstweten schappers of moderne ge schiedschrijvers; hun ene bli krichting is naar het joodse verleden, naar de schriften en de profeten. Waar met de geboortever halen anno 1988 het probleem zit, is wel duidelijk. In het hoofd en de harten van men sen heeft zich volgens prof. Weren een verhaal vast gezet dat als zodanig in het Nieuwe Testament, de primaire bron, niet voor komt, maar een combinatie is van uiteenlo pende bijbelse en buitenbij- belse gegevens. Vooral de vroeg-middeleeuwse volks fantasie heeft de geboorte van Jezus verder aangekleed in volksvertellingen en legen den. Het is goed zich terdege te realiseren dat maar twee van de vier evangelisten een ver haal vertellen over de ge boorte van Jezus van Naza reth. In het Marcusevangelie, het oudste, en het Johannese- vangelie wordt er met geen woord over gerept. Maar ook de versies van Mattheüs en Lucas wijken aardig van elk aar af. Zo bijvoorbeeld ten aanzien van de tijdsaandui ding. De herders komen al leen voor bij Lucas. Lie drie koningen treft men iin het Nieuwe Testament helemaal niet aan. De informatie dat Jezus geboren zou ziijn in een stal of grot, stamt niet uit het Nieuwe Testament. Eten kerststal zonder os en ei'.el is ondenkbaar, maar ook zij ont breken in het Nieuwe Testa ment. Maar ook ontdaan van alle aanslibsel zijn de geboorte verhalen niet zo eenduidig als moderne mensen lief zou zijn. Het voert hier te ver op aller lei zaken in te gaan. De Til burgse oud-hoogleraar bijt>e- luitleg Gijs Bouwman neemt in onderhavig boek het Lvu- casverhaal onder de loep. Bouwman heeft een wat af wijkende visie. Mattheüs en Lucas noemen beide Betlehenti als geboorteplaats van Jezus en dat hij opgroeit in Naza reth. Maar toch is er een grooit verschil. Terwijl Mattheüs moet uitleggen hoe de familie van Betlehem naar Nazareth komt, is voor Lucas Nazareth de woonplaats en moet hij verklaren hoe het komt dat Jezus in Betlehem geboren wordt. Lucas geeft als reden voor de reis naar Bethehem dat Jo zef zich moest laten registre ren. De Nederlandse vertalin gen hebben lang gesproken over een volkstelling die kei zer Augustus had gelast. Wie heeft niet in zijn geheugen hangen dat de Romeinse kei zer gewoon wilde weten hoe veel mensen in zijn rijk woon den? Maar waarom zouden de mensen alleen daarvoor naar de stad van hun voorou ders moeten reizen? In Bouw- man's verklaring ging het de keizer alleen om belasting heffing. Jozef moet in Betle hem, waar zijn familie woon de, bezittingen hebben gehad. Die moesten geregistreerd worden voor de belastingaan slag. Jozef maakte van de ge legenheid gebruik om zijn verloofde Maria aan zijn fa milie voor te stellen. Lucas is het echter nauwelijks om deze historisch waarschijnlijk juiste feiten te doen. De af stamming van David en dus de geboorte in de Davidstad Betlehem dienen een theolo gisch doel: het is een theologi sche 'bewijsvoering' dat Jezus de verwachte Messias is, want zo stond het in de schriften. De herberg waar voor Jozef en Maria geen plaats was. De voorstelling dat Betlehem eivol was vanwege de regi stratie is het restant van een oud romantisch verhaal dat niet strookt met de werkelijk heid. Herberg is een foute vertaling, de juiste is volgens Bouwman 'gastenverblijf'. Ze logeerden bij eigen familie die een groter huis bezat, waarbij Jozef en Maria hun intrek hadden moeten nemen in een bijgebouw of, nog waar schijnlijker, waren verwezen naar de binnenplaats waar een voederbak voor het vee stond. Zat het huis dan vol Nee, stelt Bouwman op grond van de gebruikte begrippen. Er was wel plaats, maar niet voor Jozef en Maria: zij wer den niet binnen gelaten. De reden daarvan blijft giswerk, zegt Bouwman, maar hij geeft de volgende verklaring: „Eén motief ligt tamelijk voor de hand. Jozef kwam thuis met een verloofde die in verwach ting was. Joodse verloofden hadden wel recht op elkaar, maar het gold-zeker in de betere kringen-als hoogst onfatsoenlijk om van dat recht gebruik te maken. De geboorte van het kind zou bo vendien het huis onrein ma ken.... Het verhaal draait om het woord kribbe, dat drie keer voor komt. Het verhaal deed de ronde in het kleine stadje. Jezus was een 'kribbe- kind'." Voor Maria was het een pijnlijke en smadelijke ervaring in het huis van haar toekomstige schoonouders, imeent Bouwman Bijbelverklaring is een leg puzzel: heel veel kleine stuk jes aan elkaar passen. Dat ge beurt dan ook in het boek dat feiten en fictie uit elkaar wil halen De geschiedenis heeft echter zijn loop gehad. In de loop van die geschiedenis heeft de beleving van kerst het accent geheel verschoven naar het (goddelijke) kind Vooral vanaf de zeventiende eeuw toen in Europa het kind algemeen het voorwerp werd van bijzondere zorg en waar dering. In die tijd ziet men volgens Vergote ook het pri- vé-leven in de intimiteit van het gezin aan belang winnen. Die culturele wending heeft een sterk stempel gezet op ons kerstfeest, denkt Vergote. De westerse cultuur heeft van kerstmis een intiem familie feest gemaakt. „Alwat tot de sociale buitenwereld hoort, wordt een tijd opgeschort: machtsstrijd en vijandighe den, bezitsdrang, politieke koorts. Men beleeft en waar deert er als het echte geluk de geborgenheid in de liefdevolle familie-eenheid...Het kind is ook een bindingsteken in de ritueel vernieuwde familie- eenheid...Het goddelijke kind is voor dat alles een sprekend symbool." Het intieme familiefeest heeft in het Westen een uni versele betekenis gekregen. De kerstboodschappen van allerlei leiders tillen de waar den van de familiegemeen schap op het niveau van de grote volkerengemeenchap: vrede, verzoening, vertrou wen in de toekomst. Het 'eer aan God in de hoge' wordt weggelaten, maar het 'vrede op aarde onder de mensen in wie Hij welbehagen heeft' keert terug in de vorm van 'vrede onder de mensen die van goede wil zijn'. Zo is het kerstfeest, behalve een echt christelijk geloof sgebeuren, ook opgenomen in de westerse cultuur en algemeen gewor den. Maar ook in die alge mene culturele beleving is voor vele mensen sprake van religieuze ervaring. Vergote: „Door de gehele ordening van het feest krijgen religieuze woorden als vrede, licht, ver zoening er kennelijk een di rect inleefbare geladenheid. Die woorden geven weer wat voor de mens heilig is en dat verheft hem naar het godde lijke; en omgekeerd: een ze kere goddelijke inhoud, door die religieuze woorden opge roepen, daalt neer in de men selijke orde en doet zijn ver langens uitreiken naar een enigszins bovenaardse gebor genheid en levensvervulling. Die religieuze ervaring is eigenlijk de ervaring van het goddelijke, het heilige, maar niet de erkenning van God, de Heilige." Voor het overleven van de autenthiek christelijke betekenis van het kerstfeest is de algemeen culturele bele ving niet onverdeeld gunstig: het maakt van het kestfeest een broos ritueel. Geboorteverbalen van Jezus: feit en fictie. Uitgegeven door Katho lieke Bijbelstichting en Tabor, ƒ21,90. DEN HAAG (A cjale zekerheid Europese G voor de voorz: komst tot het r leid blijven angst dat verdc sche integratie den in een vi van de sociale! gen tot het hu pese gemiddelt grond. G SOEST (AN! doorn, Het willen in 19! verzekerden king moet n Er komt een h nistratie word! I ziekenfondsen 1 Het nieuwe zie! door de fusie een gen van ruim 70 r krijgen. Volgend I definitieve beslis:! Gisteren wercj menwerking var$ I kenfondsen bekt Amersfoort en O - kenfonds en Reg I fonds Midden- i Utrecht (samen kerden) gaan b< I menwerking mof per 1 januari staat positief samenwerking. Over de fus: j Apeldoorn, Het chem en gouda/ I Anoz directeur F er geen gedwon mogen niet pla positie van de I werknemers kon in gevaar. Wel k nen worden ges het nieuwe ziek wil gaan doen i I en voorlichting kerden toe. Een nieuw, stel is nodig om m> doen in dé nieuw I financiering val I heidszorg, aldus j voorlopig voorzi I nieuwe ziekenfc I Belangrijk punt volgens Zuidemf I financiële budgej: I culiere ziekte# raars. De Verenigin HET BESLUIT v<| behandeling varf en bedenkelijk, over de invoerinc j persoonregistrati, kan wel doorga;* meerderheid kun Het is begrijp! waaronder de E snel voor een be hele Senaat haa zich verleiden tcL wet studieduur! werking werd g< niet los worden I Het senioreni rekening houdel gelijkheden, eet welwillende seld!' voorzitter Steenl üjke zou doen, twaalf nog even sen Kerst en NI viel het besluit c stratie te behan J van de oppositia Op woensdag de commissie S§ hem de meerde! ment van de sd van het sofi-wetl zou leiden. Om -? Positie als uiters visie nog van ee zouden uitvoer ia de SVR en de st betekent dat hel ODA en WD wel Dat alles gel van het kabinetl ?etie er door te «recht de oppcl boycot-actie. I Maar hoe bectj boycotactie. Ori| egel van de vij. zeggen, maar c Qumenten var *®9en. Dat he bpende gedaan "'et vernomen, e ongewone a ^an die actie is, gd in de menii oppositie gei Peet van een bc ogehjk nevem r er Piet door vratie.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1988 | | pagina 2