In Rome bruist het leven
uit elke vervuilde porie
Harttransplantatie
Lapland verdient fors
aan Kerstmanindustrie
TERUGBLIK OP DRIE JAAR CORRESPONDENTSCHAP IN ITALIË:
Opziensprekende verbaringen
DE STEM EXTRA OP MAANDAG 19 DECEMBER 1988
jean Mentens nieuwe
correspondent Rome
l'Twijfels
Harde werkers
MEDISCHE
RUBRIEK
Toerisme
Idee
T48
rganische Scheikun-
- FOTO'S UUR CROUZEN
zijn dat er in de VS vaak
ondanks de luxe heeft
Ivanovs bolwerk zijn
lemen. De weg van on-
>ek naar nieuw biotech-
;isch produkt is moei-
i omdat het instituut zelf
lies het voortouw moet
;n. Het moet opdrachten
:tten bij fabrieken en be
en en zelf als een soort
irministerie voor de fi-
iering van de benodigde
iratuur zorgen. „Onze fa-
ten zijn bang voor nieu-
ïeden en niet zo inven-
zegt Ivanov.
>k in zijn omgeving heeft
perestrojka toegeslagen
economen heeft Ivanov
ngs in dienst genomen
zaken als marketing, het
:n van behoeftes, het
spellen van winsten. „We
len voor dat soort werk
g mensen uit het Westen
jen", lacht dr. Vadim Iva-
„maar wat wil je: on-
ks dit prachtige gebouw is
leven in de Sovjetunie
een westerling niet ge-
:kelijk. In de eerste plaats
de taal en dan de onge-
:ken van het dagelijkse
n... Maar we staan open
het Westen, echt."
elden zal er in een van de
iwe of oude paleizen in
kou zo open en realistisch
jroken zijn. Sovjet-we-
chappers weten wat glas-
is, storten zich vol ener-
op de broodnodige pere-
jka en zien verder haar-
:rp hun eigen plek in de
eld.
OiljZE correspondent Ge-
rad Kessels keert na drie
jaar werken in Rome en
de rest van Italië terug
naar Nederland. Gerard
wordt in Rome opgevolgd
door Jean Mentens. Jean
Mentens is behalve cor
respondent voor De Stem
en haar zusterbladen ook
de Italiaanse correspon
dent van de NOS.
In onderstaand verhaal
blikt Gerard Kessels terug
op drie jaar Rome, Italië
en vooral op zijn contac
ten met de opmerkelijke
bewoners van dat land.
Door Gerard Kessels
WEGGAAN UIT
ROME is niet gemak
kelijk. „Wie in Rome
heeft gewoond, die
heeft in eeuwen en mil
lennia geleefd", schreef
de Duitse schrijver
Werner Bergruen veer-
tig jaar geleden.
Sindsdien heeft de eeuwige
stad klap na klap gehad.
Ongeremde speculatie
heeft tot troosteloze bui-
i tenwijken geleid. Kilome
ters blik verstoppen het
centrum en verpesten de
lucht. Maar toch: ondanks
moordend verkeer, vervui
ling en criminaliteit blijft
Rome een vreemde aan
trekkingskracht uitoefe
nen.
In het noorden zijn Milaan en
Turijn te Wsteuropees, te wei
nig Italiaans. Naar het zuiden,
voorbij Napels heerst de wan-
I orde van de Arabische soukh.
I Rome blijft de mooiste plek
I van Italië. Natuurlijk, Venetië,
|i Florence, Verona en Siena zijn
1 prachtige steden, maar het zijn
tegelijkertijd ook een soort
openluchtmusea, kijksteden.
Rome is de samengebalde kern
van Italië, met al zijn goede en
i slechte kanten. In Rome bruist
het leven uit elke vervuilde po
li' ne.
Wie hier al te lang blijft wil
nooit meer weg. Bij de grote in
ternationale persburo's is
Rome berucht. Uit geen we
reldstad zijn hun correspon-
J denten zo moeilijk weg te krij
gen. In Bonn werd ooit een en-
I quête gehouden onder bijna 500
j,buitenlandse journalisten over
I; de meest geliefde standplaats.
■■Op de eerste plaats kwam
Washington, gevolgd door
Moskou. Logisch, de brandpun
ten van het wereldgebeuren
zijn ook de meest prestigieuze
werkplekken voor een journa-
Maar kort na Moskou en
royaal voor Parijs en Londen
kwam Rome.
Ijk wist niet veel van Italië toen
|"ik hier kwam en na bijna drie
jaar vertrek ik met meer twij
fels dan zekerheden. Dé Ita
liaan bestaat niet. Er liggen
-werelden van verschil tussen
'een Milanees en een Palermi-
taan. Het verschil tussen noord
I en zuid is groter dan ik ooit
1 -voor mogelijk had gehouden. Ik
j herinner me een keurige apo
theker uit Milaan die me in de
trein bloedserieus vertelde dat
kij voorstander was van een
Koreaanse oplossing: ergens
ei) Rome een grens met prik
keldraad en militairen. „Want
al het geld dat wij in het noor
oen verdienen wordt in het zui
den opgemaakt".
Zuid-Italië is veel armer dan
ket noorden, maar toch ook
weer niet zo arm dat er niet
goed van wordt gegeten. Eten is
belangrijk, in het zuiden nog
Rome, de eeuwige stad, trekt miljoenen toeristen. Hier een overvol Piazza Spagna.
FOTO AP
iet Instituut voor Hog0*
- FOTOLAURCROU®1
rs van naam en faam bij elk'
r brengen in navolging w
Club van Rome. Volgens o i
ub van Moskou-in-opn'1»* I
ïg moet er vooral over n I
ergie-probleem op were)"
naai gepraat worden en n»*j
er stevige adviezen op w1 I
men.
Het inschatten van de risl
n nieuwe bronnen en vo
en van energie en de daar
horende technologische n>
odes, het concentreren en a
raar koppelen van enefl.n
sternen en het gelijk tr;L.
in de niveau's van energ
irbruik. Dat zijn de v
lamste punten, waarover l
euw informatie-netwerk
[menwerking en uitwisse i
poten gezet moet wolI
;onomen, energie-speG» I
n, sociologen en politieke I
iren zonder rechtstreeks P%
ïke verantwoordelijk»
ogen meedoen vanuit
nden. Hoe schaarser de e
e-bronnen, hoe meer S
)st: openheid naar alle
n.
meer dan in het noorden.
Schrijnende armoede komt in
Italië betrekkelijk weinig voor.
De laars is rijk geworden. Al
een paar jaar geleden becij
ferde het Italiaanse statistische
bureau dat een gemiddeld ge
zin in Noorditalië maandelijks
3250 gulden consumeert. Daar
naast zijn de Italianen ook nog
eens grote spaarders. Op de
vraag: Waar doen ze het toch
van? heb ik nog nooit een ant
woord gehoord dat helemaal
bevredigt. Het is een van de
meest intrigerende raadsels
van het land. Zou de 'economia
sommersa', het zwarte en grijze
circuit, dan toch nog groter zijn
dan de twintig a dertig procent
van de totale economie, zoals de
experts schatten?
De Italianen weten de handen
uit de mouwen te steken. Vóór
Rome woonden wij ruim drie
jaar in Bonn. In tegenstelling
tot wat gewoonlijk gedacht
wordt Heb ik de stellige indruk
dat Italianen nog hardere wer
kers zijn dan de Duitsers. Mil
joenen Italianen hebben meer
dan één baan of bezigheid. In
de weken voor kerstmis zijn de
winkels in Rome niet alleen de
hele zaterdag open, maar ook
de hele zondag en de sluiting
van maandagmorgen is komen
te vervallen. De wetswijziging
tot openstelling op zondag was
een klein berichtje in de krant.
In Duitsland maar ook in Ne
derland zouden de vakbonden
van winkelpersoneel een pan
demonium ontketend hebben.
Italianen hebben fantasie en
stijl, ze zijn slim en gehaaid. Bij
het nastreven van het eigen
stoffelijk welzijn zijn ze on
overtroffen. De staat functio
neert niet en iedereen kankert
er over. De gezondheidszorg is
belabberd, het openbaar ver
voer vaak een ramp. Voor klei
nigheden moet vaak dagenlang
Rome is een stad van contrasten. Traditioneel katholicisme en veel frivoler, dagelijks Ita
liaans leven ontmoeten er elkaar. - FOTOAP
van loket naar loket gelopen
worden. Maar dat gebrek aan
efficiëntie verschaft de burger
ook veel speelruimte. De belas
ting wordt op reusachtige
schaal ontdoken omdat er on
voldoende controle is. Het gi
gantische overheidstekort van
Italië is niet alleen ontstaan
door een geweldige verspilling,
maar ook omdat middenstan
ders, vrije beroepsbeoefenaren
en ondernemers, maar een
schijntje belasting betalen. On
langs bleek dat de eigenaren
van de duurste winkels in de
meest chique winkelstraten in
Venetië vrijwel tot de bedelstaf
waren vervallen. Ondanks het
bezoek van hordes kapitaal
krachtige Amerikanen en Ja
panners, meldden ze de fiscus
slechts een minimale omzet:
20000 gulden per j aar
De Italiaan moppert wel
voortdurend op de staat, maar
of hij echt een overheid a la de
Nederlandse of Duitse wil dat
betwijfel ik zeer. Mijn Ro
meinse huurbaas, een professor
aan de universiteit, is het daar
niet mee eens. „Als wij een
staat hadden zoals jullie dan
kon niemand ter wereld tegen
ons op, geen Japanners en geen
Amerikanen."
In de jaren zestig en zeventig
was de politiek nog interessant
in Italië. Toen ging het er om of
de grootste communistische
partij van Westeuropa in de re
gering zou komen. Tegenwoor
dig is de PCI verder dan ooit
van de kabinetstafel in Palazzo
Chigi verwijderd. De vraag is
veeleer of Craxi's socialisten de
communisten zullen gaan over
vleugelen. Italië wordt al veer
tig jaar door de christendemo
craten geregeerd en het zou me
niet verbazen als het nog eens
veertig jaar zo verder gaat.
Maar de geblokkeerde ver
houdingen zijn niet de voor
naamste reden dat de Ita
liaanse politiek weinig te bie
den heeft. Het punt is dat cor
ruptie, fraude en diefstal welig
tieren en dat daar niets aan ge
daan wordt. Er wordt geen
scherpe lijn getrokken tussen
goed en slecht, tussen recht en
onrecht. Corruptie lijkt geac
cepteerd. Het belangrijkste is
niet gepakt te worden. Zo zijn
er overstelpende aanwijzingen
dat de oud-ministers Darida
(Justitie!) en Nicolazzi (Open
bare Werken) vele honderden
miljoenen lires in eigen zak
hebben gestoken bij de verle
ning van bouwopdrachten.
Beiden zitten echter nog rustig
in het parlement. Tegen het ad
vies van de eigen onderzoeks
commissie in weigerde de
volksvertegenwoordiging bei
den over te dragen aan de jus
titie. Deze zaak is er slechts één
van vele. Corruptie is een geac
cepteerd fenomeen. Wie een
overheidsopdracht wil krijgen
moet niet vergeten degenen die
daar over te beslissen hebben
op een luxeuze wijze in de wat
ten te leggen. Er bestaan onge
schreven regels van percenta
ges die afgedragen moeten
worden.
In de Italiaanse politiek
draait alles om macht en geld.
De partijen zijn niet zozeer be
zig met het bestuur van het
land alswel met intern en ex
tern geruzie. Het enige wat
echt belangrijk is dat is het
verdelen van de banen. Politiek
bestaat uit het spannen van een
netwerk van vrienden, relaties
en bekenden. Hoe hechter dat
netwerk hoe hechter de positie
van spinnen als Andreotti,
Fanfani, Gava.
Een pers die misstanden aan de
kaak 'stelt is er niet. Er wordt
een paar dagen schande geroe
pen en dat is het dan. Zaken
goed uitzoeken is er niet bij.
Een voorbeeld. Na de aardbe
ving begin jaren tachtig in Na
pels werden er miljarden gul
dens beschikbaar gesteld voor
de slachtoffers. Voor iedere ge
dupeerde is inmiddels een
astronomisch bedrag gespen
deerd, maar de meeste arme
donders wonen nog steeds in
container-woningen. Geen en
kele van de grote rijke kranten
die een paar maanden lang een
groepje goede journalisten op
zo'n zaak zet. Een goede jour
nalist is in Italië iemand die op
briljante wijze een mening kan
formuleren. Alleen maar de
feiten rapporteren dat is ver
beneden de waardigheid van
een Italiaans journalist. Het
zijn allemaal gemankeerde
dichters.
Italië is een vitaal land. Mij
treft altijd weer de bijna agres
sieve vrolijkheid van de jeugd.
Om in de stemming te komen
hebben de Italianen geen alco
hol nodig. Die uitgelatenheid
zit in ze. Zelfs in het verkeer
kan die nauwelijks beheerst
worden, 's Avonds laat wil er
nog wel eens een omgekiepte
Fiat of BMW bij het Colosseum
liggen. De brede weg bij het
monument wordt dan als race
baan gebruikt.
Toen wij hier pas waren ver
scheen er een nieuw tijdschrift,
'Bell' Italia'. De ondertitel luid
de, vrij vertaald, „op ontdek
kingsreis in het mooiste land
ter wereld". Dat leek me lichte
lijk overdreven. Nu heb ik daar
echter niet veel meer tegen in
te brengen. In Italië is ver
schrikkelijk veel te zien. De
UNESCO becijferde ooit dat
dertig procent van de monu
menten en kunst die de mens
heid heeft voortgebracht zich
in Italië bevinden. Zonder Ita
liaanse inbreng zou de kun
stencyclopedie eenderde dun
ner zijn. Miljoenen toeristen
trekken naar Rome, Florence,
Venetië, maar dit land heeft
een overvloed van adembene
mend mooie dorpen en stadjes,
alle nog met hun 'centro stori-
co', hun historische kern.
In Italië komt een mens niet
uitgekeken. Zelfs in Rome niet.
Vorige week ben ik snel even
naar de Sixtijnse Kapel in het
Vaticaan geweest. Voor het
eerst.
Door Jan Paalman
DE KRANT waarin ik het
berichtje las had er wel
erg weinig werk van ge
blaakt. Weggedrukt op pa
gina vijf stond boven een
mager eenkolommertje
een iel kopje: „Harttrans
plantatie wordt opgeno-
j^en in ziekenfondspak-
Dit was allerminst het ge
sprek van die dag (25 novem
ber) en het Journaal had er
mks over, noch had alles wat
Pen of microfoon kan vast
houden zich gestort op de Zie
kenfondsraad, de bron van
®t nieuws. Harttransplanta-
ne is geen nieuws meer en zit
®et de ziekenfondsbril ge
woon in het ziekenfondspak
Theodor Billroth, de
oemde Weense chirurg,
nonderd jaar geleden nog dat
e een wond in het hart zou
agen te hechten, het respect
en zijn collega's diende te
niezen. Een collega van
di^v,dr' Bhen' brak in 1904
e ban door met succes een
'eergestoken man te opere-
be-
zei
ren door de wond in diens
hart dicht te hechten. Dat was
toen een hele sensatie, maar
nog niets vergeleken bij de
golven van emotie die in 1967
werden opgewekt door het
bericht van de eerste hart
transplantatie. Op slag waren
chirurg Christiaan Barnard
en patiënt Louis Washansky
wereldberoemd, net als de
plaats van handeling, het
'Grote Schuur' ziekenhuis in
Kaapstad. Barnard herhaalde
zijn huzarenstukje bij vele
andere patiënten. Méar. Ter
wijl Barnard aan beide kan
ten van de oceaan goede sier
maakte en zich als een paasos
in de jetset liet rondleiden,
stierven zijn tientallen pa
tiënten een voor een: de ope
ratie lukte alsmaar wonder
wel, maar de patiënt sneefde
op de duur altijd.
Geen wonder, want de ope
ratie zelf is het minst moei
lijke onderdeel van de hart
transplantatie. Het lichaam
ertoe brengen om het trans-
plantaat te accepteren, dat is
verreweg het zwaarste kar-:
wei. Alle patiënten van Bar
nard zijn gestorven omdat dit
probleem toen nog niet be
hoorlijk was opgelost. Wat is
het geval? Het lichaam heeft
een afweerapparaat, een
soort bedrijfspolitie, dat als
taak heeft om ziekmakende
binnendringers buiten de
deur te houden. Om dat te
kunnen moet het onderscheid
kunnen maken tussen 'wij' en
'zij', tussen vriend en vijand.
Al onze lichaamscellen zijn te
herkennen aan een soort legi
timatie bewijs aan de buiten
kant, ofwel het antigeen. Bin
nendringers hebben een an
der, 'soortvreemd', antigeen,
worden dus onmiddellijk her
kend en met antistoffen gelijk
op de huid gezeten. Op die
manier houden we infectie
ziekten zoveel als kan buiten
de deur.
Het idiote is, dat het af
weerapparaat ook enorm te
keer gaat tegen getransplan
teerd weefsel dat afkomstig is
van een ander mens. Blijk
baar wordt dat toch aan een
of ander antigeen als vreemd
herkend, en dat antigeen
heeft men in arremoede maar
transplantatie-antigeen ge
noemd. Waarvoor dat dient is
lange tijd duister gebleven, in
ieder geval niet om chirurgen
op voorhand bij transplanta
ties dwars te zitten. Waar
schijnlijk dient dit antigeen
niet ter bescherming van het
individu (tegen ziektekie
men), maar voor de bescher
ming van de hele soort, de
Mensheid dus. Het zorgt er
voor dat niet iedereen even
bevattelijk is voor ziektekie
men, zodat één enkele nieuwe
ziekte (neem aids) de mens
heid nooit in een klap kan
wegvagen. Deze transplanta
tie- antigenen werken dus als
een rode lap op het afweerap
paraat.
Om dit te voorkomen krijgt
de patiënt zogeheten immu-
nosuppresiva te slikken, mid
delen die de afweer van het
lichaam tegen het vreemde
donorhart onderdrukken. Dat
kan heel goed, zelfs wat al te
goed, want deze middelen
verlagen de afweer tegen al
les wat vreemd is in het li
chaam, het donorhart, maar
ook elke binnengedrongen
ziektekiem. De behandelende
artsen moeten dus als het
ware tussen twee klippen
doorvaren, de klip van de af-
stootreactie, en die van de
vaak dodelijke infecties. En
inderdaad. Alleen al in het
eerste jaar komt bij 70 pro
cent van alle patiënten een
periode voor waarbij het li
chaam het hart probeert af te
stoten. De geneesmiddelen die
deze reactie onderdrukken
zorgen er weer voor dat zo
wat alle patiënten bezocht
worden door een infectie, die
zonder behandeling levensge
vaarlijk kan uitpakken.
Barnard en zijn team ont
brak het aan deskundigheid
om die tegenstrijdige krach
ten, afstoten van het hart dan
wel levensgevaarlijke infec
ties, goed in de hand te hou
den. Pas in de jaren '70 lukte
het artsen van de kliniek van
de Stanforduniversiteit in
Amerika om van de hart
transplantatie een serieuze
behandeling te maken in
plaats van een dubieus me
disch experiment. Toen men
rond 1980 de beschikking
kreeg over een nieuw en beter
afweeronderdrukkend mid
del, ciclosporine, toen was het
slechts wachten op de eerste
Nederlandse harttransplan
tatie. De overheid wilde er
niet van weten: te duur, en
wie zal dat betalen? Het zie
kenfonds stond ook al niet te
springen. Er werd dus naar
goed vaderlands gebruik een
commissie opgericht om het
een en ander te bespreken, en
die zou nog aan het vergade
ren zijn als artsen van het
Dijkzigt ziekenhuis in 1984
niet de eerste harttransplan
tatie hadden verricht. „Een
politieke operatie", schreef
het dagblad Trouw toen
hoofdschuddend, maar de ko
gel was door de kerk.
Intussen zijn nu meer dan
honderd mensen van een do
norhart voorzien. De resulta
ten zijn niet slecht, na één
jaar overleeft 87 procent deze
toch niet geringe ingreep, en
buitenlandse cijfers wijzen er
op dat zo'n 70 procent de eer
ste vijf jaar doorkomt. De
kosten zijn niet onaanzien
lijk: zo'n 2 ton het eerste jaar,
en elk volgend jaar 50 tot 60
duizend gulden. Aan de an
dere kant zijn er eigenlijk
maar weinig mensen die Voor
de operatie in aanmerking
komen: hooguit honderd per
jaar. Als je dat vergelijkt met
de 15000 mensen die jaarlijks
sterven aan een hartinfarct is
dat natuurlijk bijna helemaal
niets.
In zijn derde 'Voorlezing
over Versprekingen en
Vergissingen' geeft Freud
voorbeelden van verspre
kingen, waardoor onverto
gen nette woorden veran
deren in onfatsoenlijke
opzienbarende. Een daar
van is het eischijtwijfje
(Eischeiszweibchen) dat
uit de mond rolde van de
hoogleraar biologie die het
alleen maar wilde hebben
over een eiwitschijfje
(Eiweiszscheibchen).
Volgens Freud verspreken we
ons niet zó maar, maar
schuilt achter elke verspre
king een oorzaak. In het geval
van de hoogleraar was dat
een ongelukkig huwelijk.
Professor 0 aldus Siegmund -
dacht aan zijn vrouw als 'dat
schijtwijf' een grove scheid
term die hij voor geen geld ter
wereld in de mond wilde ne
men en daarom verdrongen
had naar zijn onderbewust
zijn. Toen nu zijn bewustzijn
een woord produceerde dat
grote klankgelijkenis ver
toonde met het verbannen
woord rukte dat zich los van
zijn verankering in het on
derbewustzijn en deed mee in
de produktie waardoor het
eiwitschijfje veranderde in
een eischijtwijfje. Niet ieder
een gelooft in deze door Freud
aangevoerde oorzaken van
het verspreken.
Nabokov heeft Freud nooit
anders genoemd dan de
Weense kwakzalver en Karei
van het Reve is het met hem
eens (met Nabokov, bedoel
ik). Als volslagen leek in de
psychoanalyse ben ik blij dat
ik nu kan kiezen tussen twee
verklaringen van opzienba
rende versprekingen. Zo is
het helemaal niet nodig dat
Annie Schmidt Prins Bern-
hard in haar onderbewustzijn
heeft opgeborgen als een hei
lige lobbes van een hond met
een klein vaatje rum aan zijn
halsband, omdat ze zich ver
sprak in haar dankwoord
voor de prijs haar utgereikt
door het Prins Bernhardt
Fonds. Annie sprak van Sint
Bernhard Fonds volgens Car-
miggelt die er bij was.
Zij had trouwens een zwak
of - als u wilt - talent voor
versprekingen. In een vraag
gesprek met een onaange
name meneer van de Yorks
hire Broadcasting Company
zei Annie volgens Tamar in
V.N. van 30-4-1988 dat haar
boeken over de hele wereld
vernietigd werden. 'My books
are destroyed all over the
world'. Hoe Freud deze ver
spreking verklaard zou heb
ben is niet bekend, maar vol
gens mij speelde het" Duitse
woord 'zerstreut' haar parten.
De beide woorden hebben de
nodige klankovereenkomst:
zerstreut-destroyed. Dat
geldt ook voor 'opgevoed' en
'fed up'. Hans Christian An
dersen komt me de neus uit (I
am fed up with Andersen) zei
Annie terwijl ze bedoelde te
zeggen dat ze was grootge
bracht met Andersen.
Waar de dominee aan
dacht die zei dat de rommel
uit de hemel donderde weet ik
ook niet. Wel dat hij wilde
zeggen: de donder rommelde
uit de hemel. Een andere do
minee die dat vaak deed en
met opzet tot hij op den duur
niet anders kon was de Reve
rend William Archibald
Spooner 1844-1930. Naar hem
heet het verschijnsel van de
verwisselde beginletters van
twee woorden 'spoonerisme'.
Dominee wilde beslist niet
zeggen dat de Heer hem een
hossend luipaard was: the
Lord is a shoving leopard'.
Hij wilde Hem een liefheb
bend herder noemen: a loving
shepherd.
Nadat u op de verjaardag
van Tante Truus hebt uitge
legd wat een spoonerisme is
en een voorbeeld hebt gege
ven kunt u een pervers sub
tiel gemeen spelletje gaan
spelen met de verjaardaggas-
ten. Uit uw mond komt geen
onvertogen woord. U zegt al
leen maar: Schuif dat kleedje
op. Het ligt een beetje scheef.
Uw luisteraars maken daar
zelf hoogst onfatsoenlijke
spoonerismen van. Voor lief
hebbers van Spoonerean
Heavy Metal verwijs ik naar
het verhaal De Schand in de
Breveningse Hoerkous uit
'Opperlandse Taal en Letter
kunde', het standaardwerk
van woordspelerij van pro
fessor Dr. Hugo Brandt Cor-
stius.
ROVANIEMI (RTR) - De Kerstman is in Finland goed voor
heel wat commercie. Hij trekt toeristen, televisiecamera's
en post in hoeveelheden waarop popsterren jaloers zouden
zijn.
De basis van de Kerstmanin
dustrie bevindt zich in Rova-
niemi. Dit stadje in het noorden
van Finland maakt zich op
voor de komende drukke we
ken. Er bestaan vergevorderde
plannen om de streek te maken
tot een groot toeristencentrum.
„De belangstelling voor de
Kerstman en zijn huis hier
neemt jaar na jaar toe. Vorig
jaar kregen wij 14 tv-ploegen
en dit jaar zijn het er meer",
zegt secretaris Taina Torvela
van het project-Kerstman.
Televisieploegen uit de hele
wereld, waaronder zes uit Ja
pan, hebben opnamen gemaakt
gedurende de weinige uren
daglicht in december om naar
schatting één miljard mensen
een impressie te geven van
Lapland in kerstsfeer.
Volgens de Finnen steunt de
bewering van Rovaniemi dat
het de bakermat van de Kerst
man is, op een zeven eeuwen
oude vermenging van legende
en traditie. Het ziet er naar uit
dat zij op het punt staan flink
te gaan oogsten.
Het toerisme in Finland
groeide vorig jaar met zeven
procent en in Lapland met 13
procent, zegt directeur Kati
Manner van het project. Dit
jaar verwacht men een toe
name van 15 procent.
De supersonische Concorde
maakt dit jaar drie vluchten
naar Rovaniemi, waaronder
één op Eerste Kerstdag. Dan
maken toeristen uit Groot-
Brittannië een eendaagse reis.
Het postkantoor van de
Kerstman dat zich aan de pool
cirkel bevindt op acht km ten
noorden van Rovaniemi, ver
wacht dit jaar het recordaantal
van een half miljoen brieven,
vooral van kinderen uit meer
dan 100 landen.
Om de steeds toenemende
hoeveelheid post af te handelen
hebben de posterijen drie
nieuwe filialen geopend in
Lapland, dat sinds 1984 offi
cieel bekend staat als het Land
van de Kerstman. Het dorp van
de Kerstman, waar het kantoor
van de Kerstman, cadeauwin
kels en boetieks met produkten
van handvaardigheid geves
tigd zijn, krijgt tot 1992 een fi
nanciële injectie van ruim 25
miljoen gulden.
Er staat een themapark op de
agenda en het aantal officiële
toeristische plekken dat met de
Kerstman te maken heeft,
wordt uitgebreid van negen
naar vijftien.
Het initiatief tot het Kerst
man-complex was een idee van
de provinciale autoriteiten in
Lapland en het Finse toerisme-
bureau. Het doel ervan was het
toerisme en de bedrijvigheid te
stimuleren in een deel van Fin
land met de hoogste werkloos
heid.
Gouverneur Asko Oinas van
Lapland proclameerde in 1984
zijn gebied tot Kerstmanland
en in het jaar daarop begon een
reclamecampagne. Het cen
trum van Kerstmanland is het
'dorp'. Het hoofdgebouw, een
houten constructie met een
aantal winkels met onder haar
dak ook het beroemde Kerst-
man-postkantoor, ging in 1965
open.
Buiten in de sneeuw staat
een traditionele Lappentent
waarin een vuur brandt. Meis
jes in Laps kostuum bieden een
kroes rendiermelk aan. Toeris
ten die vinden dat hun liefdes
leven een prikkel kan gebrui
ken, kunnen een snuifje ren
dierhoorn in poeder vorm krij
gen.
Rendieren zijn er in Lapland
in overvloed. In het Kerstman
dorp rennen zij nieuwsgierig
naar het eind van hun weide
om zich te laten aaien. In 's
dorps delicatessenwinkel kan
men rendiervlees geroosterd en
in plakken kopen.
In het rood geklede 'elfjes'
leiden de bezoekers rond. On
der hen zijn 70 voorheen jeug
dige werklozen die voor de
Kerstperiode werden inge
huurd om de post aan en de te
lefoontjes voor de Kerstman te
beantwoorden.
De opbrengst van de verkoop
van gebruikte postzegels gaat
naar het kinderfonds van de
VN (Unicef) en elke brief die
beantwoord kan worden, wordt
dat ook.