even._
UITBLAZEN
Er is te weinig tijd voor rustig nadenken in de politiek
Stedelijk knooppunt brengt geld en voorrang
KABINET
Files maken Nederland-transportland kapot
Douwe
en Sara
WOUWSE BURGEMEESTER TON ROMBOUTS, MEDE-AUTEUR CDA-RAPPORT
Pijnlijke zaken
DE STEM ACHTERGROND ZATERDAG 17 DECEMBER 1988
-DESTEM-
Leegbloeden
Petten
PE STEM BINNENL/
den haag (anp) -
DEN E
de imp
in de f
mag ei
den w
Ameril
Folia: Den Uyl-
leerstoel
voor Jan Pronk
DE STEMCOIV
THEE en koffie zijn zo
verbonden met huise
lijkheid, gezelligheid,
uitblazen en trouwens ook
sleur, dat je vergeten zou
dat ze uit bedrijven komen
waar door strategisch den
kende managers even ge
concentreerd Monopoly
wordt gespeeld als bijvoorbeeld
in uitgeversland. Douwe Eg
berts en Van Nelle: één pot
prut voortaan. Douwe Egberts,
las ik, is al een volle dochter
- zo heet dat nu eenmaal in de
bedrijvenwereld - van een
Amerikaans bedrijf met ook al
zo'n gezellige, huiselijke naam:
Sara Lee. Daar gaat Van Nelle
nu dus ook naar toe. De We
duwe trekt bij Douwe in en zal
voortaan tante zeggen tegen de
Amerikaanse mevrouw Lee.
Van Nelle of Douwe Eg
berts, maakt dat verschil? Wat
de smaak van koffie of thee be
treft, bedoel ik. Hoewel ik per
soonlijk dertig jaar geleden
grondig ben geïndoctrineerd
door Van Nelle, doordat ik vier
jaar lang met de trein tweemaal
daags langs het Witte Huis in
Rotterdam reed en even zoveel
keren opkeek naar Van Nelles
lichtreclame op het dak; en
hoewel Van Nelle onze bewon
dering verdiende vanwege het
prachtige, toen bijna futuristi
sche bedrijfsgebouw, dat lang
de internationale industrie tot
voorbeeld diende; ondanks dit
alles zijn wij een echte Douwe
Egbertsfamilie. Koffie-rood en
Pickwick-thee.
Koffie wordt thuis door
iedereen gezet, maar toch het
meest door mijn vrouw. Omdat
ik 's middags meestal vroeger
thuiskom dan zij en bovendien
in England geïnspireerd was
geraakt door allerlei thee
ideeën, ben ik de thee-expert
geworden. Ik zet sterke thee,
waar wat melk bij kan. Ge
woontegetrouw scheur ik na
het laatste zakje de bon uit de
afsluitklep van het Pickwick-
doosje, hoewel ik er geen idee
van heb of mijn vrouw die nog
wel spaart. Nooit gevraagd.
Misschien gooit zij die bonnen
wel gewoon weg en wil ze mijn
spaarzin niet bederven. Ooit
moet ze het in elk geval hebben
gedaan anders was ik niet be
gonnen met afscheuren.
Of het verschil maakt
'Douwe Egberts óf Van Nelle?
Ik heb ooit in deze rubriek het
verhaal verteld van de' Neder
landse emigrant die in Enge
land een herberg begon. Het
was een traditionele inn, met
op koude mei-morgens nog een
knapperend houtvuur. Zij
stond in Clapham, langs de weg
die van Leeds, tussen het Woud
van Bowland en de Yorkshire
Dales door, naar het Lake Dis
trict voert. We reden er aan
omdat het koffietijd was. Die
koffie verraste ons aangenaam.
Die smaakte, zo noteerde ik
destijds, 'exact als de koffie
thuis'. Bij het afrekenen ont
hulde de waard ons zijn natio
naliteit en vertelde hij over zijn
koffie. Hij had eerst Douwe Eg
berts geprobeerd, maar zijn En
gelse klanten waren daar niet
zo gecharmeerd van geweest.
WIMKOCK
Nu hij Van Nelle gebruikte üep
het heel wat beter, al verstrekte
hij er voor de meeste klanten,
desgevraagd, wel een kannetje
heet water bij.
In Engeland vonden wij dus
de Van Nelle in "The New Inn'
'exact' hetzelfde smaken als de
Douwe Egberts thuis. Dat wat
het verschil betreft. Ik zou trou
wens, als ik bij iemand anders
koffie dronk, ook niet kunnen
zeggen of het wel of geen
Douwe Egberts was. Dat soort
verschillen proeven is alleen
fijnproevers gegeven. Men zal
mij ook nooit meer horen be
weren dat Heineken lekkerder
is dan Bavaria. Eén keer heb ik
dat in een groot gezelschap bij
hoog en bij laag vol zitten hou
den. De gastheer, die Bavaria
serveerde, het dat niet over zijn
kant gaan. 'Ik haal voor jou een
flesje Heineken', zei hij. Toen
ik ervan gedronken had en me
zelf bevestigend opmerkte dat
dit inderdaad heel wat beter
was, onthulde de gastheer dat
het een Bavaria-flesje was
waarop hij gauw het etiket van
een oud Heineken-flesje had
geplakt. Zo leer je dus af over
smaak te twisten.
Japanse tv
NU ik in de kranten lees over
de arrestatie van de voetballer
Lerby, moet ik nog even terug
denken aan de voetbalwedstrijd
PSV-Nacional. Wat me daar
aan opviel was de manier
waarop de Japanse tv de ge
beurtenis registreerde. Camera
en regie legden een opvallende
aandacht aan de dag voor de
vele persoonlijke drama's die
zo'n wedstrijd doorlopend op
levert en ik vond die vele close-
ups van spelers heel aardig.
Dikwijls krijgen we bij een
wedstrijd op dit niveau de in
druk dat er tweeëntwintig koele
profs in het veld lopen die hun
verplichte nummer opvoeren,
zelfs wanneer ze elkaar besprin
gen na een doelpunt. Maar de
Japanners heten met talloze
close ups zien dat er in zo'n
wedstijd echt geleden, wordt,
bijna gestorven en bijna gebar
sten van vreugde en geluk.
De Nederlandse comnpjjpla,-,
tor had het wel over koele man
nen als Koeman en Van Breu-
kelen, maar wij zagen wel iets
anders als de camera, na een
bijzondere actie, de gezichten
van de betrokkenen naderbij
haalde. Spanning, vertwijfeling,
verslagenheid, woede, opluch
ting, vreugde, leedvermaak.
Kortom: heftige emoties. Toen
Eric Gerets zijn penalty moest
nemen zag je aan zijn gezicht
dat hij al wist wat er te gebeu
ren stond. Concentratie, lazen
we, maar ook een al aan nega
tieve zekerheid grenzende twij
fel.
Zo haalde de Japanse televi
sie ons dichter bij de wedstrijd
dan je op een tribune kunt zit
ten.
lllllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllMIIIIIIIIIIIIIIIINIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIir.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
C,6-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326.
Voor bezorgklachten: 236888.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35,4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen bij vooruitbetaling te voldoen:
24,90 per maand; 71,85 per kwartaal of 279,15 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van resp. 1,- per maand,
1,90 per kwartaal, 7,60 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor posttoezending geldt een toeslag. Losse nummers: ma. t/m zat. 1,25.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd. 8.30-17.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en
zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Pieter Eggen
VERLEDEN WEEKEND
bespraken enkele honder
den CDA-bestuurders in
Noordwijkerhout een op
merkelijk rapport onder
de titel 'Bestuurlijke ver
nieuwing in de verant
woordelijke samenleving'.
Opmerkelijk vooral omdat
de samenstellers van het
rapport enkele stevige
aanbevelingen doen.
Politieke ambtsdragers moe
ten op gezette tijden worden
beoordeeld door hun partij
voorzitters. De kwaliteit van
de bestuurders moet omhoog.
De politiek moet meer aan
sluiting zoeken bij de samen
leving (het maatschappelijk
middenveld heet dat in CDA-
j argon).
En een aardigheidje. Het
rapport breekt een oud taboe
af: politici moeten meerdere
functies tegelijk kunnen be
kleden. Een burgemeester
weer in Provinciale Staten, of
in de Kamer.
Het meeste opzien baarde
de wens om bestuurders rap
portcijfers te geven. Wie het
niet goed doet, krijgt een her
kansing, maar vliegt de laan
uit als verbetering uitblijft.
De aanwezige Kamerleden
in Noordwijkerhout reagee-
ren nog het meest verbolgen
op de voorgestelde aanpak.
Ton Rombouts, burgemeester
van het Westbrabantse Wouw
(en mogelijk binnenkort van
Vught), is een van de auteurs
van het rapport. Hij kan zijn
verbazing niet op: „Dat is toch
merkwaardig dat uitgerekend
de beroepspolitici er bang
voor zijn. En dat terwijl func
tioneringsgesprekken voor
Kamerleden al bestaan".
Wie weet maakt de kennis
making met het fenomeen wel
kopschuw? Rombouts moet er
niets van weten: „Zijn ze soms
bang dat ze niet genoeg op
vallen? In hun reactie zeggen
de Kamerleden dat ze een
rechtstreekse relatie met hun
kiezer hebben, maar ik geloof
daar niets van. Er zijn Ka
merleden die blij mogen zijn
als ze zelf duizend stemmen
verzamelen. Ze komen alleen
de kamer in, omdat Lubbers
nummer één staat. Die trekt
de rest mee de Kamer in. En
het is zaak voor de partij om
te zorgen dat de goede kandi
daten op een verkiesbare
plaats staan".
Niet aan de kiezer, maar
aan de partijtop heeft het ge
middelde Kamerlid zijn be
staan als politicus te danken.
RomboUts ergert zich aan
de kritiek. Hij vindt het alle
maal overdreven: „Dan wordt
ons verweten dat we een tech
nocratische wind door het
CDA laten blazen, maar wat
we doen is uitgangspunten
van een goed personeelsbeleid
opstellen. Wat ik onbehoorlijk
vind, is dat je politici laat
aanmodderen en pas kort
vóór de verkiezingen zegt dat
ze op een onverkiesbare
plaats staan. Dat kun je niet
doen. Als je met die mensen
tussentijds praat, weten ze
eerder wat ze te verwachten
hebben. En als dat niet veel is,
kunnen ze zich op wat anders
richten".
Rombouts wil geen voor
beelden noemen, maar hij
zegt genoeg mensen te kennen
die een abrupt en onverwacht
einde aan een politieke car
rière zagen komen. Volgens
Rombouts en zijn mede
auteur H. Kaiser uit het Zuid
limburgse Mheer wordt veel
bestuurders het zicht op hun
functioneren ontnomen door
het hoge werktempo. Er is te
weinig tijd voor nadenken.
Bestuurders hollen rond als
gek geworden mieren. „We
horen toch voortdurend ver
halen over ministers die
doodmoe zijn", zegt Rom
bouts. Het lijkt wel of het de
veelgeplaagde Wim Deetman
(Onderwijs) bedoeld. Grijn
zend: „Dat ontken noch be
vestig ik".
Rombouts: „Er zijn Kamerleden die blij mogen zijn als
ze zelf duizend stemmen verzamelen".
- FOTO DE STEM/BEN STEFFEN
Het probleem van politici,
landelijk, provinciaal en
plaatselijk is volgens Rom
bouts dat ze te veel vergade-
rep, In het rapport 'Bestuur
lijke vernieuwing' staat een
wat wollige, maar in het oog
springende passage over de
'persoonlijke hygiëne' van de
bestuurder. Rombouts dikt de
beeldspraak nog wat aan: „Je
hebt douchers en baders in de
politiek. De doucher staat
voor het snelle a-type; de be
stuurder die op weg is naar
een hart-infarct. Altijd maar
bezig en geen tijd nemen om
eens na te denken. De bader
doet dat wel. Die gaat rustig
eens in bad liggen, leest een
Ook in de Tweede Kamer
heerst een moordadig werk
tempo, meent Rombouts. De
cultuur is gericht op produce
ren en lange werkttijden. Dat
is dus verkeerd. „Niet het Ka
merlid dat veel regionale vra
gen stelt is per se het beste.
Van heel goede kamerleden
hoor je vaak niet zoveel". Zelf
werkte Rombouts een aantal
jaren geleden veel met de te
genwoordige minister van
Buitenlandse Zaken, Hans
van den Broek. „Daar las je
weinig van in de krant, maar
die man had invloed, dankzij
zijn enorme vakkennis. Dat
dwong respect af", zegt Rom
bouts.
boek.Ja dat zou veel meer
moeten gebeuren. Neem eens
de opvattingen van een ander
tot je. In de politiek gebeurt
dat onvoldoende". Rombouts
stelt zichzelf als voorbeeld.
Hij zegt dat als hij voor een
moeilijke klus staat, hij de
tijd neemt voor ontspanning
vóóraf. „Dat ga ik even de
bossen in".
In het rapport wordt het
voorbeeld bijna verplicht ge
steld. De gezondheid moet op
peil worden gehouden 'door
sport tijdens werktijd'. Daar
naast krijgt ook het oude ka
tholieke begrip 'retraite' weer
een plaatsje onder de CDA-
zon. Hoe hebben we het nou?
Lijkt dit op morele herbewa
pening? Rombouts: „Nee, nee,
het is niet zo zwaar. We willen
helemaal geen morele lading
eraan geven. Het is geen eh-
tisch reveil. Van Agt legde er
zo'n sausje overheen, dat wil
len we niet. We willen alleen
dat er plaats is voor meer na
denken en persoonlijke ver
zorging".
Uit het rapport spreekt de
vrees voor het leegbloeden
van de politiek. Bijna nie
mand is nog bereid de politiek
in te gaan. Rombouts: „Het is
een klacht van alle grote par
tijen. Niemand wil nog in de
slangenkuil en het glazen
kooitje dat de politiek toch is.
De goede mensen kunnen bo
vendien in het vrije beroep en
in de industrie veel meer geld
verdienen, zonder constant te
worden bekeken. De indu
striële wereld ontbreekt in de
politiek nagenoeg". Moeten
bestuurders dan meer gaan
verdienen? Zover wil Rom
bouts niet gaan. „De salarië
ring in het bestuur is natuur
lijk niet slecht. De verdien
sten hoeven niet omhoog". Om
het probleem te lijf te gaan,
hoopt Rombouts op een men
taliteitsverandering. „De boe
ren zijn er steeds wel in ge
slaagd om eigen mensen in de
politiek te krijgen. Simpel
door ze vrij te stellen. Dat kan
het bedrijfsleven toch ook
Stel mensen tijdelijk of ge
deeltelijk beschikbaar, dat jj
toch geen groot probleem".
Tot slot de aanbeveling oi
het tien jaar oude taboe l.
doorbreken dat rust op het I
vervullen van meer dan i
bestuurlijke functie. Sinds
ongeveer het midden van c.
jaren '70 werd het CDA-fe. I
stuurders verboden tegelijk
landelijk en plaatselijk be
stuurder te zij a In dure
woorden heet dat het 'anti-
cumulatieverbod'. In de mores
van die tijd gold het als ver
werpelijk dat macht werd ge-
concentreerd bij enkele men
sen. De katholieke voorganger
van het CDA, de KVP, heeft
jarenlang de geur meegedra
gen van een club van ritse-1
laars.
Het CDA lij kt op zijn schre-1
den terug te keren. Rombouts
is wat ongelukkig met de dis
cussie die het onderwerp
heeft losgemaakt: „Wat wordt
zo'n rapport toch slecht gele-1
zen", verzucht hij. „Het ver
bod blijft gewoon bestaan, we I
willen alleen dat er wat vaker
van de regel mag worden af-1
geweken". Burgemeesters i
wethouders dus weer in i
Staten, of in de Kamer. „Die I
zijn daar nagenoeg volledig
uit verdwenen. Alleen Harrie
Aarts (CDA-buitenlandspe-
cialist, PE.) is burgemeester
geweest". Rombouts vindt dat
voor het verbod een hoge prijs
is betaald: „De plaatselijke
politiek is landelijk noch pro
vinciaal vertegenwoordigd
Het zou toch mooi zijn als e
burgemeester in een fractie I
kan waarschuwen dat een
wet of een provinciale veror
dening plaatselijk niet is uit I
te voeren. Het zou de kwali
teit van het bestuur alleen
maar ten goede komen".
Door Rinze Brandsma
OOK IN Nederland zouden
stoplichten van rood eerst
op oranje en daarna op
groen moeten springen.
Verkeersminister Smit-
Kroes overweegt de invoe
ring van een ander systeem
van stoplicht-signalering,
zoals dat ook in West-
Duitsland de praktijk is, om
een vlottere doorstroming
van het verkeer mogelijk te
maken.
Met man en macht moet ge
werkt worden aan het vermin
deren van het fileprobleem,
omdat onze wegen - zeker in de
Randstad - dichtslibben. Onze
positie als transport- en distri
butieland staat daarbij op het
spel; vooral onze concurrentie
positie in het licht van Europa
1992 wordt erdoor bedreigd.
Als wij de files in de ko
mende jaren niet wegwerken,
zal Nederland een scherpe eco
nomische terugval beleven, zo-
als wij eerder meegemaakt
hebben na de Gouden Eeuw.
Toen maakte ons land ook een
enorm grote bloei door, juist
door onze belangrijke trans
portfunctie. Begin 18e ëeuw
verdween de stapelmarkt uit
Amsterdam, mede omdat over
heid en ondernemers niet goed
reageerden op veranderingen
in de goederen- en vervoers
stromen.
In Utrecht congresseerden
afgelopen week verkeers- en
vervoersdeskundigen van be
drijfsleven en overheid en we
genbouwers een hele dag over
ons verstikkend fileprobleem,
onder de hoed van de vereni
ging Het Nederlands Wegen
congres. Het ging over de be
kende driedubbele klacht: de
dagelijkse grote schade voor de
economie door de stoet van
auto's in de file, de irritatie
voor de reizigers plus verzu
ring milieu plus onveiligheid
plus leefbaarheid, en het be
dreigen van onze positie als
transport- en distributieland
als onze verbindingen verstop-
pen.
Sinds 1960 is ons autopark
vertienvoudigd, van een half
miljoen naar 5 miljoen. In 1970
werd tweemaal zoveel geïnves
teerd in wegen dan nu; 1980
was daarbij het dieptepunt met
maar een kwart van de inves
teringen van 1970. Nu staan da
gelij ks 420.000 auto's in de file,
bij een ongewijzigd beleid zul
len er dat in 1995 dik 510.000
zijn, met wachttijden die met
40% toenemen en met alleen al
voor de Randstad een schade
post van bijna 700 miljoen per
jaar.
Onlangs werd het Bereik
baarheidsplan Randstad uitge
bracht, passend in het Tweede
Structuurschema Verkeer en
Vervoer. Het is een echt crisis
plan, hard nodig, want van de
Nederlanders is 85% ontevre
den over ons wegennet, in de
Randstad zelfs 95%. Helaas:
slechts een kwart van ons onte
vredenen heeft voor een beter
wegennet meer geld over.
De groei van ons autobezit
zal hoe dan ook voorlopig fors
blijven toenemen. Internatio
naal gezien scoren wij nu zelfs
laag: het aantal auto's per 1000
inwoners is in ons land 330, in
Frankrijk 378, in Zweden 402 en
in West-Duitsland 428. Onze
oosterburen kenden in 1977
hetzelfde autobezit als wij in
1986, wij lopen dus een jaar of
tien 'achter'. Volgen wij de ont
wikkeling, dan hebben wij
rondom de eeuwwisseling 430
auto's per 1000 inwoners, bij
elkaar bijna 7 miljoen, een
groei van 40% tot 2000.
Ir.P. Elsenaar, Rijkswater
staat Dienst Verkeerskunde,
noemde een aantal noodoplos
singen om onze bestaande we
gen beter te benutten en de fi
les te verkleinen. Smallere rij
stroken, waardoor er meer op
dezelfde weg passen. Het ge
bruik van de vluchtstrook tij
dens de spits, met beveiliging
door signalering. Forensenbus
sen tijdens de spits bij filevor
ming over korte afstand over
de vluchtstrook laten rijden;
het laatste zal nu op proef met
de 'Shuttles', de luxe spitsbus-
sen in de regio Amsterdam,
mogen.
Met nieuwe verkeerstechnie
ken kan de doorstroming per
manent verbeterd worden.
Ir.Elsenaar noemde daarbij een
ruimere toepassing van ver-
keerssignalering, waardoor de
verkeersstroom homogener
wordt en 'messcherpe' ver
keersregelingen. Hij denkt, net
als zijn minister van verkeeil
en waterstaat, aan wisselstro-1
ken voor ochtend- en avond-1
spits, in Amerika 'tidal I
geheten, een soort getij debewe-l
ging in het midden van de snel-f
wegen.
Wegwerkzaamheden
voor 17% verantwoordelijk!
voor filevorming. De verkeers-f
hinder daarvan is de laatste ja-|
ren merkbaar verminderd:
een toenemende intensiteit itl
het verkeer van een file-aantall
in 1983 van 1500, met een piek ill
1984 van 3400 naar onder del
1000 in dit jaar. Nog meal
nachtwerk, betere signalerinj
en verlichting en betere inforT
ma tie aan de weggebruiker:!
moet die hinder en filevorminj
nog verder doen afnemen.
Minister Smit-Kroes pre-l
dikte vooral het 'rekening rij-T
den' (road pricing) als „meest
kiene instrument om de koste J
van het autorijden duurder tf
maken." Niet om zo de auto toll
een dure luxe te maken, maarl
om het selectief gebruik er in It
stampen.
Door Willem Reijn
HET KIND is erkend.
Frans Feij, in maart nog
onecht kind van Lubbers
en Nijpels, kan zich ver
heugen op ouderschap van
goede stand. De Bredase
burgemeester bediende
zich op 19 maart nog van
de beeldspraak dat hij zich
'voelde als een niet-erkend
kind'. Feij bedoelde daar
mee te zeggen dat Breda
alles had wat een stedelijk
knooppunt volgens Nijpels
en Lubbers moest hebben,
maar toch niet als zodanig
werd erkend.
Het was een paar dagen nadat
de Vierde Nota over de Ruim
telijke Ordening het leven
zag. In die nota beschrijft mi
nister van ruimtelijke orde
ning Ed Nijpels hoe Neder
land er in 2015 uit kan zien.
Op de achtergrond is eindre
dacteur Ruud Lubbers na
drukkelijk aanwezig. Ruim
telijke ordening blijkt voor
namelijk als economische
geografie te moeten worden
opgevat.
Het kabinet vertelt hoe Ne
derland de drempel van het
jaar 2000 moet overgaan. En
hoewel de woorden milieu,
cultuur, historische waarde
en kwaliteit van het bestaan
(op TVGullit als opa wande
lend door de duinen, genie
tend van Italiaanse miljoe
nen) niet ontbreken, draait
het uiteindelijk in de discus
sies nog maar om één begrip:
het stedelijk knooppunt.
Het kabinet geeft namelijk
aan dat er geen cent extra
mag worden uitgetrokken
voor nieuwe plannen. Alles
moet met het huidige beschik
bare geld gebeuren. Met een
effectievere besteding van het
geld, kan rendabeler worden
geïnvesteerd, meent het kabi
net. Door de investeringen op
negen punten te concentreren,
kan dat geld meer opbrengen.
Maar dat geld moet dan wel
elders worden weggehaald.
De gelukkigen waren de
grote steden Amsterdam, Rot
terdam, Den Haag en Utrecht
en in de provincie Eindhoven,
Groningen, Nijmegen Arn
hem, Maastricht Heerlen en
Enschede Hengelo.
En daar begon het gedon
der. De hele inspraakproce
dure komt in het teken van
het stedelijk knooppunt te
staan. Wie het al is, keert zich
meteen fel tegen uitbreiding
van het negental. Burgemees
ter Jos van Kemenade van
Eindhoven spreekt zich on
middellijk uit tegen een kan
didatuur van Breda, want
vele varkens maken de spoe
ling dun.
Wie denkt zelf weinig kans
te maken op de felbegeerde
status, maar met argusogen
aanziet hoe derden de poet
zouden komen weghalen,
roept dat het hele knooppunt
idee een waanvoorstelling is.
Oud-staatssecretaris Gerrit
Brokx, burgemeester van Til
burg, is die mening uit puur
opportunisme toegedaan. En
wie op intellectuele gronden
deze mening verkondigt (Jan
Jetten, voorzitter van het So
ciaal-Economisch Overleg
Brabant, een soort 'Brabantse
Stichting van de Arbeid'),
plaatst zich feitelijk buiten de
echte politieke discussie.
Breda behoort tot de grote
groep van steden, die zich
kandideert voor de status van
stedelijk knooppunt. Het
stadsbestuur had er vast op
gerekend knooppunt te wor
den en was door geruststel
lende mededelingen uit het
Haagse circuit in slaap gesust,
erkent de wakkergeschrok-
ken Feij, als blijkt dat Breda
niet op het lijstje staat ver
meld.
Het Bredase college zet een
tegenoffensief in. De ge
meente trekt 225.000 gulden
uit voor een PR-bureau, voor
talloze brieven, voor vele kilo
meters Breda-Den Haag en
plant afzichtelijke 'Breda-
knooppunt'-borden langs de
invalswegen. De stad zet nog
eens alle argumenten op een
rij: de bewezen aantrekke
lijkheid van West-Brabant
voor buitenlandse investeer
ders, de talloze voorzieningen
op hoog niveau.
De politieke lobby draait op
volle toeren. Er kan geen lint
worden doorgeknipt in Breda,
Bavel of Bergen op Zoom of
de ongelukkige uitgenodigde
minister wordt over het
knooppunt onderhouden.
Ondertussen sluiten de Ka
mers van Koophandel van
Breda en Rotterdam een al
liantie. De Rotterdamse Ka
mer onderstreept in Den
Haag de verbondenheid van 's
werelds grootste havenstad
met het zuidwestelijk achter
land, de grote economische
potentie van de Gouden Delta
en het Westbrabantse land
tussen de havens van Ant
werpen en Rotterdam. Dat
Rotterdam nog twee jaar
daarvoor dat idee nog vol
strekt verwierp en vond dat
Moerdijk bij gebrek aan Rot
terdamse industrie-overloop
maar moest worden gesloten,
wordt vergeven en vergeten.
Den Haag moet niet alleen
naar de Randstedelijke navel
staren! Niet alleen de havens
van Rotterdam en Schiphol
houden als motor de Neder
landse economie draaiende.
Met de verzuidelijking van de
economie, de aanleg van de
Kanaaltunnel tussen Calais
en Dover en vooral het magi
sche jaar 1992 in zicht, als de
Europese Gemeenschap één
grote economische markt
moet worden, zal West-Bra
bant centraal komen te liggen
in het nieuwe economische
krachtenveld van Europa.
'Breda, Benelux-knoop-
punt' kraaien de Bredase be-
stuurderen en warempel, na
jarenlange buurmans-af-
gunst weerklinkt het gezang
zelfs uit Bergen op Zoom,
Roosendaal, Etten-Leur en
Oosterhout. Het altoos ru
ziënde West-Brabant vere
nigt zich en toont zijn kracht.
En het wingewest krijgt de
volle steun van het provincie
bestuur, waar invloedrijke
nieuwkomers als Commissa
ris der Koningin Frank Hou-
ben en gedeputeerde Rein
Welschen figuren zijn, waar
men in Den Haag in de toe
komst misschien wel eens last
mee zou kunnen krijgen.
Maar niet alleen uit de Ba-
roniestad lopen ze bij VROM,
kamerleden en bevriende mi
nisters de deur plat. Leeu
warden, Tilburg (ja, toch ook),
Amersfoort en Apeldoorn stu
ren hun regenten naar Den
Haag.
Die verdeeldheid komt Nij
pels eigenlijk wel goed uit.
Want de minister stamt dan
wel uit Bergen op Zoom (en
die stad kreeg daarom al
voorrang voor het aanleggen
van de Zoomweg, zodat het
Markiezenstadje straks op de
kortste verbinding tussen
Antwerpen en Rotterdam
ligt), de sympathie kent gren
zen, voordat het bestuursvolk
elders mort.
Dat geldt zeker ook voor
zijn ambtenaren. Die vinden
dat ze in Breda niet moeten
zeuren en in Zwolle trouwens
ook niet. Enkele weken voor
de grote kabinetsvergadering
ligt er na tweehonderddui
zend gulden lobbygeld nog
steeds een negatief ambtelijk
advies bij Nijpels op tafel.
Wat heeft het kabinet doen
besluiten om Breda toch weer
een ster mee te geven? Aan
Breda is niets veranderd. Vol
gend jaar zijn er verkiezin
gen, maar dat geldt voor het
hele land. Het zelfbewuste dat
Brabant de laatste paar jaar
uitdraagt, kan hebben gehol
pen. Brabant krijgt de erken
ning dat het het snelst
groeiend industriegebied van
Nederland is. En dat is be
langrijk voor een kabinet dat
de schoorstenen wil zien ro
ken tot het azijn regent.
En wat heeft Breda er nou
aan om de status stedelijk
knooppunt te krijgen? Een in
ventarisatie:
Breda krijgt een 'Superln-
tercity-station'. De nieuwe
trein, die met snelheden van
160 tot 200 km u tussen de
stedelijk knoopunten toert,
zal dus Breda Centraal aan
doen.
De PTT zal bij de aanleg
van het digitale telecommuni
catienet op basis van glasve
zelverbindingen beginnen bij
de elf stedelijke knooppunten.
Een heel belangrijk punt,
daar hich-tech-bedrijven
voor hun computerverbindin
gen aangewezen zijn op dtl
mogelijkheden die de PTTl
biedt. Ook zal de PTT vooiT
rang geven aan Breda, als e:|
voorzieningen moeten wordetl
getroffen op nieuwe indus-1
trieterreinen. Breda wordt I
dus aantrekkelijker voor
high-tech bedrijven.
De regering zal waar nodisl
bijdragen aan de verbeterirj
van de wegen. Dat kan bij l
voorbeeld voorrang beteke i
nen voor de verbreding var. J
de A16 en van de Maasroute
en in ieder geval de aanlt
van een nieuw kruispunt!
Princeville.
Bij het schoonmaken van!
vervuilde grond krijgt Brede
prioriteit.
De voorzieningen op het ge-j
bied van cultuur en ge
heidszorg worden hier gecon-l
centreerd. Dat betekent con I
creet dat als de overheid geUl
uitgeeft voor een nieuw ziej
kenhuis of een theater, 1
eerder op de nominatie staat
dan bijvoorbeeld Tilburg.
Het onderwijs wordt even
eens geconcentreerd in
plaats. Een Hogeschool West'!
Brabant en een Hogeschool
voor Toerisme en Verkee'l
krijgen bij hun wensen voor-I
keur boven dezelfde instita-1
ten in andere gemeenten.
De provincie krijgt van I
overheid het verzoek ook 1
het besteden van haar gelden
allereerst te kijken n
Breda (en Eindhoven).
De hoorn des overvlo
dus. Maar de verwachting® I
moeten worden getempe1,
De overheidsinvestering®
zijn nog steeds laag. Er
nog heel wat varkens die
de bak willen.
Premier Lubbers
- FOTO DE STEM
JOHAN VAN GURP
Staatssecretaris baron van
Voorst tot Voorst (Buiten
landse Zaken) heeft een 1
krachtig pleidooi gehouden
voor bevordering van de ta
lenkennis in ons land.
Tot enkele jaren geleden werd
in Nederland meer aandacht
aan talenonderwijs besteed
dan in andere Europese landen,
maar dat is in korte tijd gron
dig veranderd, aldus de be
windsman.
Van Voorst tot Voorst sprak
op het symposium over het on-
Uitsi
Van onze
Volgens
mag pei
moonvrj
de VS
zwaren
onderhc
armslag
nen tot i
de kans
op het
stemmii
met de
Na afloop van de ministerraad
lichtte premier Lubbers het 1
pleidooi voor enige uitstel toe.
Minister Braks (Landbouw) zal
dit standpunt begin volgende
week meedelen aan zijn colle
ga's in de EG. Lubbers ont
kende dat er van een versoepe
ling sprake is. „We houden vast
aan het hormoonverbod," aldus
de premier die de marge van
•wir v o
AMSTERDAM (ANP) - Twee
de-Kamerlid drs. J. Pronk
(PvdA) wordt voorgedragen
om als eerste de leerstoel-Joop
den Uyl aan de Universiteit
van Amsterdam te bezetten.
Dat meldt het universiteits
weekblad Folia deze week. De
waarnemend directeur van de
Wiardi Beckmanstichting, Kal-
ma, weigerde commentaar te
geven op het bericht.
De Wiardi Beckmanstichting
financiert de leerstoel.
DE BUITENLANDSE reddingswerk
dat er onder het puin nog overleve
is nagenoeg opgegeven. Straks r
machines het werk van de hulpve
dat hele steden en dorpen met de
maakt.
De tragedie van de aardbeving in
zochte Armenië heeft een aantal p
tionale aandacht gebracht. Bijvoo
als de Sovjetunie aan de meest c
een gigantische ramp als die in Art
- ontbreekt. De hulpverlening kwa
dig op gang. Duidelijk is ook dat
ondergeschikt is gemaakt aan he
kort. De schok van de aardbevinc
perts zouden er aanzienlijk minder
neer er fatsoenlijk was gebouwd.
Het grote verschil met het Rusland
tien jaar geleden is echter dat de
dekmantel worden gestopt. In de F
Jen in harde taal bekritiseerd en c
nun werk naar behoren en in rede
dat opzicht is het Rusland van Gor
en streeft het er naar om door de it
neus te worden genomen.
Dat dit in toenemende lukt heeft h
ent0' buitenlandse hulpverlë
onn te verdringen om tot de S
en ae stroom aan materiële hulp
enorme golf van hulpvaardigheid I
uit medelijden met het zwaar getrc
°r,ming in het Westen over de So\
ndergaan. |n <je ogen van ve(en
met meer.
^een verheugende ontwikkeld
l jl? danken aan het politieke han
3orbatsjov, wiens popularity
t°e lijkt te nemen. In eigen Ie
in hP oeerder- Behalve dat de hel
Sovjetunie - tengevolge va
aan alles tekort is, mo
7oifo niet worden ondersi
Arm! e en°rme ramp bleek niet
tn^r ?,ns® bevolking voelt zich in
tor Moskou. Gorbatsjov - alom c
rproo °P die beschuldigingen
*chern6erd' Die onverwachte er
DartüiE^an,hoe Qroot de problem
ODin i k er kamPt en hoezeer hij
heer b®sP®!en is een kunst die G
lanri lo )kt de hoogste tijd d;
voeten »nwendt om de aangekonc
n te geven. Veel tijd heeft hij
