USER 1
MAND! I
JENKOPENiï
Acteur in dialoog met Donald Duck
I 'Erflaters' maakte 50
jaar geleden historie
kL__
ACHTER DE SCHERMEN VAN DE FILM 'WHO FRAMED ROGER RABBIT?'
RT
-v Zeg,
weet u dat
het nieuwe Rabobank-
Vakantie - magazine
weer voor u
klaar ligt
Rabobank
"A
Cultureel evenement in Roosendaal
Ook Cobra
DONDERDAG 15 DECEMBER 1988
I De film over het vrolijke, neu-
Irotische tekenfilm-konijn dat
I in mensenland een moord ten
I laste wordt gelegd, is veel meer
I dan een plezierige ontspanning.
Ontwikkeling
HULST
Absdaalseweg 12
Sigaar
Chauffeur
W
Onmarxistisch
dverteren
geeft zekerheid,
assuradeur.99
Rond Kerstmis
De meesters zelf
Nog gehakt
Stemmingswerk
T2
I Door JanKoesen
jjA het zien van de film 'Who Framed Roger Rabbit?'
verlaat je hoofdschuddend de zaal. Hoe hebben ze hem
dat geflikt? Welke tovenaars zijn hier aan het werk ge
weest? Welke technieken hebben ze gebruikt? Is er nog
wel een grens aan de grote illusie die film is?
Roger Rabbit' is een kassucces.
uer kan bijgeschreven wor-
lifen in het koninkrijk van
I iwee-dimensionele helden.
Op Tweede Kerstdag licht de
IaVRO iets van de sluier op.
I zendt de omroep "Roger
I Rabbit and the Secrets of
lloontown' uit, een documen-
I [aire over deze mengeling van
I een tekenfilm en een mensen-
lijm. De documentaire laat zien
I hóe prachtig nep kan wezen.
Al eerder zijn tekenfiguren
verweven met mensen. Gene
I Kelly voerde een zwaardge-
vecht uit met twee Turkse reu-
i, Dick van Dyke danste met
I penguins, Walt Disney liet Da-
I vid Niven scheidsrechteren in
een voetbalwedstrijd tussen
twee elftallen van dieren. In de
documentaire worden frag
menten hiervan vertoond,
maar ook krijgen we een korte
schets van de ontwikkeling van
de tekenfilm. We zien de primi
tieve combinaties van het
stomme filmtijdperk nog een
maal schokkend bewegen, we
zien de Dwergen van Sneeuw
witje zingend aan hun Ar
beidsvitaminen gaan, waarna
we aan de hand van de actrice
Joanna Cassidy (barmeid in
'Roger') langs de tekentafels en
trucdozen van Hollywood wor
den geleid.
'Roger Rabbit' is eerst ver
filmd met menselijke acteurs
die het wel heel erg zwaar heb
ben gehad. Zo moesten ze zich
van alles inleven, want je kunt
toch moeilijk zomaar als mens
een diepte-gesprek met Donald
Duck voeren. Bob Hoskins
krijgt bijvoorbeeld alle hoeken
van het scherm te zien. want
Bob Hoskins en Jessica, door de techniek samengebracht in 'Roger Rabbit' - foto touchtone
(ADVERTENTIE)
Zonnig in Zomervakanties
tekenfiguren zijn niet zacht
zinnig. Dat komt natuurlijk
omdat ze zelf onvernietigbaar
zijn.
Roger krijgt bijvoorbeeld 25
keer een koelkast op zijn kop,
en zijn regisseur maakt zich
eerder zorgen over de levens
duur van die koelkast dan over
de hersenpan van zijn 'acteur'.
Het is genoegzaam bekend dat
een tekenfiguur rustig in een
ravijn kan vallen, zich laten
overrijden door een trein, een
ontploffende bom doet hem
niets. Zij hebben dan ook niet
geleerd om begrip te hebben
voor het fragiele mensenlijf.
Zelfs Indiana Jones heeft min
der te verduren gehad dan de
tective Valiant.
De makers hebben het zich niet
gemakkelijk gemaakt. Als Bob
Hoskins door een vier meter
hoge gorilla een nachtclub
wordt uitgesmeten, belandt hij
temidden van vuilnisbakken.
Hoskins werpt zich op aanwij
zingen van de regisseur talloze
malen met overtuiging op het
huisvuil, over inleven gespro
ken. De mensenfilm en de te
kenfilm worden dan gevoegd.
Het lijkt simpel op papier,
maar dat is het niet. Alleen een
hoogwaardige technologie, ge
voed door onstuimige fantasie
en inzet, kan zoiets tot stand
brengen. Nog nooit hebben
filmtechnici voor zo'n huzaren
stuk gestaan. De moderne cine
matografie heeft al heel wat
gepresteerd. Met diverse tech
nieken als animatie en 'chroma
key' (blauwe achtergrond,
waar later een ander beeld op
wordt geprojecteerd; onze
Om Bob en zijn collega's te hel
pen hebben de technici eerst
hulpmiddelen van metaal en
plastic gemaakt. Zo wordt de
sigaar van Baby Herman („Ik
heb de geest van een vijftigja
rige, maar het piemeltje van
een driejarige", klaagt hij)
vastgehouden door een kunst
arm, zodat Bob weet waar die
sigaar is tijdens zijn gesprek
met de vloekende, tierende,
kontjeskletsende baby in de
wieg. Ook is er een scène
waarin penguins in een restau
rant bedienen en met dienbla
den drank en voedsel door een
drukke tent schuifelen. Dat
zijn ook weer meccano-doos-
achtige constructies.
De menselijke acteurs wor
den gelijktijdig voorzien van
het filmgeluid om hen te hel
pen met hun illusie. Dat is de
omgekeerde wereld. Geluid
wordt doorgaans in een film
pas als laatste element inge
voegd. Regisseur Zemeckis, die
met 'Roger' een levenslange
droom zag verwezenlijkt, vond
echter dat het wat al te veel
van zijn acteurs gevergd was
om ze in het luchtledige te laten
opereren.
Als deze scènes opgenomen
zijn, komen de tweehonderd
animators in actie, geleid door
het mirakel Richard Williams.
Zij krijgen op hun tekentafel
de film geprojecteerd en teke
nen over de hulpstukken de te
kenfiguren. Dat betekent in
werkelijkheid honderdduizen
den tekeningen. En de figuren
staan niet stil, nee, ze zwabbe
ren door de lucht, donderen
van wolkenkrabbers, worden
door de plee gespoeld, geplet,
tegen het plafond geplakt enzo
voort.
weermannen werken hier ook
mee) worden de wonderlijkste
werelden geschapea
De acteurs komen in de tv-
documentaire zelf aan het
woord. Bob Hoskins: „Als mijn
dochtertje vraagt, wat heb je
vandaag gedaan, Pa?, dan moet
ik eerlijk zeggen dat ik ge
werkt heb met Donald Duck."
De makers hebben geen pro
bleem geschuwd. In de film
treedt ook de teken-taxi Benny
the Cab op, een grofbesnaarde
auto met weinig égards voor de
verkeersveiligheid, maar met
een gouden hart. Daarmee rijdt
Bob Hoskins door het drukke
verkeer. In de documentaire
zien we hoe dat opgenomen is.
Bob heeft een stuur vast, geze
ten op een soort van zeepkist
met motor die bediend wordt
door een liggende chauffeur.
De zeepkist en echte chauffeur
worden bedolven onder verf, en
daar scheurt Benny door de
bochten.
De illusie wordt naadloos ge
last aan de werkelijkheid. Het
wemelt van dit soort trucs en
de finale is er een waarbij je
constant van je stoel geslingerd
wordt. Grote animators als
Chuck Jones, Ward Kimball en
Friz Frelong onthullen iets van
hun magie. Ook maken we
kennis met de acteurs die de
stemmen leverden voor crea
ties als Donald Duck (Tony An-
selmo), Bugs Bunny en Daffy
Duck (beiden van Mel Blanc).
Charles Fleischer, die de ge
barsten, hypernerveuze stem
van Roger voor zijn rekening
neemt, geeft staaltjes van zijn
techniek te horen.
Het is een wondere, wonder
baarlijke wereld. We krijgen
een sneltreintoer langs de car
toons van gisteren en vandaag.
Legendes als Mickey Mouse,
Porky Pig en Beppy Boop gaan
onverwoestbaar tekeer,
waarna de documentaire weer
terugkeert naar het onderwerp
dat hierdoor alleen maar ver
bazingwekkender wordt. Een
goochelaar kan zijn trucs uit
leggen, maar dan nog blijft zijn
kunstje een grote kunst.
Door Hélène van Beek
VIJFTIG jaar geleden
verscheen het eerste deel
van 'Erflaters van onze
beschaving' van Jan en
Annie Romein. Tussen
1938 en 1940 kwamen vier
delen uit, vol biografieën
van grote Nederlanders,
van Erasmus en Willem
van Oranje tot Domela
Nieuwenhuis. De vak
groep nieuwe en theore
tische geschiedenis van
de Universiteit van Am
sterdam wijdt er deze
week een congres aan.
Vandaag en morgen komen
uiteenlopende aspecten van
het inmiddels klassiek ge
worden standaardwerk
-bijna niemand leest het
meer- en zijn auteurs ter
sprake.
„Nederlanders werden
nooit zo geïnspireerd door
hun erfgoed. Het ontbrak
aan een panthéon. Nooit
eerder waren de voorvade
ren bij elkaar gezet", stelt
een van de sprekers, prof.
dr. M.C. Brands, die in 1958
medewerker werd van Jan
Romein. Brands is hoogle
raar aan de Universiteit van
Amsterdam.
Zo verklaart hij het suc
ces dat 'Erflaters van onze
beschaving' indertijd ten
deel viel. In 1938, toen het
boek van het echtpaar Ro
mein verscheen, was er een
lacune in deze vorm van ge
schiedschrijving.
De Erflaters werd ge
schreven in de tijd van de
Duitse dreiging. Ondanks
het feit dat uit deze 'portret
tengalerij' een diep natio
naal besef naar voren komt,
vindt Brands het werk niet
anti-Duits.
„Jan Romein had zich al
geruime tijd vóór het ver
schijnen van de Erflaters
met de vaderlandse geschie
denis bezig gehouden. In de
Erflaters wilde hij duidelijk
maken dat Nederland óók
na de zeventiende eeuw,
toen het geen buitenlandse
politieke macht meer had,
aan de Europese cultuur
heeft bijgedragen."
De Romeins schreven
hierover in hun voorwoord:
'Ons was het er om te
doen, te weten, niet wat Ne
derland aan Europa, maar
wat Europa aan Nederland
verschuldigd is.'
Hoewel niet zo bedoeld,
vervulde de Erflaters een
belangrijke rol in de oorlog.
Voor veel lezers was het.
Annie Romein-
Verschoor
naast de bijbel, een grote
steun.
Hebben de Romeins de
portretten mooier gemaakt
dan de werkelijkheid, om de
eigenwaarde van het Neder
landse volk wat op te krik
ken? Brands betwijfelt het.
„De Romeins waren zeer
kritische mensen. Er was
daar in huis altijd heel wat
kritiek op Jan en alleman."
'Merkwaardig' noemt
Brands het feit, dat een
marxistisch echtpaar een
biografisch verzamelwerk
als de Erflaters schreef.
„Het is toch een Hollando-
centrisch boek, met alle be
perkingen van dien. Je zou
verwachten dat de Romeins
internationaal en niet natio
naal gebonden waren."
Volgens Brands blijkt het
marxisme wél uit het mora
lisme en de wijze van schrij
ven. Hij tekent er bij aan,
dat er een groot verschil is
tussen de stukken die door
Jan Romein en die door zijn
vrouw werden geschreven.
„Annie schreef veel directer.
Bij Jan was de dialectiek in
gebakken. Jan zocht steeds
naar verbanden, en schreef
niet opeenvolgend in de tijd
Zijn portretten beginnen
niet met de geboorte van een
persoon."
Het laatste deel van het
boek, dat personen uit de
negentiende eeuw be
schrijft, is het meest subjec
tief, en ook het meest om
streden. Brands: „Waarom
bijvoorbeeld werd Domela
Nieuwenhuis wèl en Troel
stra niet opgenomen? Om
dat Jan Romein de geschie
denis van de SDAP niet zo
bewonderde. Daar had hij
niet zo'n verwantschap
mee."
Inlichtingen: De Stem, 076-236911
in verband met voornemen tot wijziging
estemmingsplannen Tivoli en Buitengs-
,iede in verband met uniformering aantal
ingsplanvoorschriften.
ester en wethouders van Hulst maken
van de op 25 oktober 1984 door de ge-
ad vastgestelde inspraakverordening
lat met ingang van 16 t/m 30 december
het stadhuis, afdeling algemene zaken,
Iter inzage liggen:
itwerp van de 3e herziening van het be-
Jiingsplan Tivoli, waarin opgenomen ae
Siting van het gebied waarop1 voorheen
•enlucht zwembad Zandstraat 11 was ge-
d, via een op het terrein van de basis-
il de Nobelhorst, naast de woning Guido
lelaan 9, aan te leggen weg ten behoeve
b aanleg van een 10-tal bungalowkavels,
ïtwerp van de 3e herziening van het be-
Tingsplan Buitengebied, betrekking heD-
op het aan de Hogeweg gelegen perceel,
sectie N nummer 353, gelegen tegenover
sdrijf Hogeweg 2, dat momenteel in hei
mmingsplan Hogeweg nog de bestenj-
bedrijven heeft en in het genoemde om-
>lan is opgenomen met een agrariscne
mming, conform het huidige gebruik;
ïtwerp vaneen uniformering van de be-
jkste planvoorschriften van de bestem-
splannen Tivoli, Dullaertpolder, Hoog-
Carmel, Nieuw-Hulst, Moerschans,
rt, Clingepolder, St. Jansteen, Heikan,
iw en Tragel.
de bepalingen van de Inspraakverordfr
rdt aan ingezetenen van de gemeen!
imeente een belanghebbende na,u?r'ja
spersonen met betrekking tot de oncw
jenoemde ontwerp-plannen de volgen"
iheden tot inspraak geboden:
ning van schriftelijke reacties bij he'p,i
van burgemeester en wethouders,
ijk 30 december 1988 bij dit college m9
an moeten zijn; j.
name, voorafgaande schriftelijke aan^ia.
aan een inspraakbijeenkomst die op°l
9 om 17.00 uur in de trouwzaal
luis zal worden gehouden,
die datum bericht van aanmelding °P
eentesecretarie is ontvangen.
venst kunnen inlichtingen over genoeg
jplannen ook telefonisch worden ver*
ens kantooruren (H. v. d. Boogert 01
5 december 1988.
ieester en wethouders van Hulst,
De burgemeester, mr. F.A.W. Ja00®!.
De secretaris, mr. H.J. v. Geesbergei
Nico Molenkamp, goua-
sches, Felix Van Der Linden,
bronzen en Ru van Rossem
etsen. Tongerloohuis, Molen
straat 2 Roosendaal. Open:
dinsdag tot en met zondag
van 14.00-17.00 uur; tot en met
8 januari.
Een cultureel evenement! De
drie exposeren wel vaker sa
men. Behalve oude rotten in
het vak zijn het ook echt Bra
banders, die door hun inter
nationale vermaardheid de
provinciale galerieën niet
echt frequenteren. Ze zwier
ven over de hele werend op
zoek naar studiemateriaal en
inspiratiebronnen. Ze werden
jn binnen en buitenland be
kroond. De meest recente
Prijs was voor Ru van Ros
sem, die zowel tekenaar-etser
als beeldhouwer is, en voor
zijn hele oeuvre bekroond
1988* Premio Mdano
Het grafische werk vqn
van Rossem kenmerkt zich
door een combinatie van twee
technieken. Hij gebruikt twee
platen waarvan een het tra
ditionele ets-procedé door
loopt, en de andere voor diep
druk wordt geprepareerd. In
houdelijk gaat de belangstel
ling van Van Rossem uit naar
thema's met eeuwigheids
waarde: mythologieën, waar
van de essentie ook op het he
dendaagse leven van toepas
sing is. Recente reizen naar
Griekenland en Egypte heb
ben zijn betrokkenheid bij de
bronnen van onze cultuur ge
ïntensiveerd. In de serie kleu-
renetseni hanteert hij antieke
en bijbelse thema's. De bla
den zijn opgebouwd uit frag
menten in verschillende kleu
ren, en in door diepdruk ont
stane reliëfs, die samen de
suggestie wekken van flarden
uit de grijze oudheid opdoe
mende beelden. Het zijn beel
den, die door hun zorgvuldige
compositie en kleurdosering
diepe indruk op mij maken.
Van Felix van der Linden
zijn er paarden te zien; al
thans van wat hij in een
paard belangrijk vindt om
weer te geven. En dat is de
massa van het dier in bewe
ging. Er zijn grote en kleine,
steigerende, schoppende, lig
gende en rollende paardenlij
ven. De klassieke aantrek
kingskracht van zo'n tors, de
kracht en de vitaliteit, weet
deze beeldhouwer, die zijn le
venlang al door het paard ge
fascineerd is, voortreffelijk
uit te drukken. Zijn paarden
zijn, hoe klein ook, om aan te
voelen. Gebundelde energie
met een grote uitstraling.
Nico Molenkamp presen
teert een kleine serie kleur
rijke gouasches. Het zijn uit
vlekken opgebouwde impres
sies van onder andere dieren,
die vooral decoratieve
waarde hebben. Vorm en
kleur zijn bepalend voor het
werk van deze schilder-teke
naar, dat zich voornamelijk
op één kleurengamma af
speelt. De vele tinten-grada-
ties en enkele contrasten met
behulp van zwart en wit, zor
gen voor een formeel aan
trekkelijke compositie.
L.R.
Wintertentoonstelling Ex-
Positiegroep St. Anna ter
Muiden, St. Anna ter Muiden
Sluis, voormalig gemeen-
1*; aÏs' Open: za. en zo. van
14.00-17,00 uur. Eerste kerst-
1988SCSl0ten'Tot 26 december
Een reeds langjarige traditie
getrouw heeft de Expositie-
shtep St. Anna ter Muiden in
voormalig gemeentehuis
roei SeIijknamige pitto-
ske plaatsje haar winter
tentoonstelling ingericht. Be-
«a've de vaste kern van de
soep, bestaande uit Liesbeth
user Ernest Joachim en
J» ru", die respectieve-
JK vertegenwoordigd zijn
kn machtige bloemaquarel-
7«>SviP0ftisc'le teeuretsen en
™«irukken en imposante fo-
s van steenstrukturen, to-
met minder dan negen
vor uPosan':en van tiBbij en
r hun werk: Horst de
Blaere uit Brugge, Henny
Huser uit Middelburg, Theo
Jordans uit Groede, Rian
Krull uit Vlissingen, Dietmar
Noworzyn uit Leverkusen,
Marten Postma uit IJzendij-
ke, Louis Wierts uit het Lim
burgse Schimmert en Antonio
Lampecco uit de Belgische
Ardennen.
Van dit laatste gezelschap
representeren Horst de
Blaere en Henny Huser de
zuivere grafiek respectieve
lijk met niet alleen van veel
gevoel voor het fantastische,
maar ook voor de technische
uitwerking daarvan getui
gende kleuretsen, die ook
zonder Engelse titels vol
doende aandacht trekken en
precieze, uiterst knap gedane
linosneden van vruchten.
Ook aan beoefenaars van
de tekenkunst ontbreekt het
niet: Rian Krull maakt met
de pen min of meer konstruk-
tivistische komposities, die
een binnengebeuren omslui
ten, Marten Postma verwer
kelijkt zijn van veel gevoel
voor humor getuigende inval
len met kleurpotlood, inkt,
aquarel of bister, in meng
techniek dus, terwijl Linda
Salva haar variaties op het
thema 'kapelletje' met water
verf inkleurt. Dietmar No-
worzyn houdt het zwart-wit
hoog in enkele sureëel getinte
prenten, die zeker niet tot zijn
beste behoren, eerder tweede
of derde keus lijken te zijn.
Theo Jordans beoefent de
klassieke landschapsaquarel.
Louis Wierts met een achttal
kleinplastieken in brons en
keramiek en Antonio Lamp
ecco met exquise vaatwerk
tonen zich hier waardige ver
tegenwoordigers van de
beeldhouwkunst en het kera
misch handwerk.
Een expositie, die ook wat
betreft kleingrafiek in de
vorm van wen- en kerstkaar
ten voor elk wat wils veel te
bieden heft.
W.E.
Docenten-tentoonstelling, De
Beeldenaar, Keizerstraat 3,
Breda. Geopend: ma.-do. 9.00-
12.00 uur, 14.00-17.00 uur,
19.00-20.00 uur, vr. 9.00-12.00
uur en 14.00-16.00 uur, za.-zo.
13.00-17.00 uur. Tot en met 23
december.
Dertien Beeldenaardocenten
exposeren in de gangen van
dit centrum voor kunstzin
nige vorming. Er is een
enorme verscheidenheid aan
stijlen, materiaalgebruik en
technieken. Er zijn weinig
beelden. Marian Aerssens en
Kiki Derks maakten als ex
periment naast hun aquarel
len en gouaches, kleine objec
ten met thema's als telefoon
(Derks) en totem (Aerssens).
Echte 'volwassen' beelden
zijn er alleen van Thijs
Derks, die glad afgewerkte
metaalplastieken maakt. Hij
verwerkt zijn motieven tot
krachtige symbolen, zoals
bijvoorbeeld een zwart kruis,
waarvan het 'hart' doorboord
wordt door een staaf.
Bij de schilderijen en teke
ningen is van alles te zien van
puur abstract tot zeer realis
tisch. Josee Albers schildert
abstract in grijswitte tinten,
vermengd met oudroze, geel
en zwart. Soms zijn komvor-
men te herkennen in de mis
tige voorstellingen. Petra van
den Heuvel werkt afwisse
lend abstract en figuratief.
Met houtskool en inkt weet ze
soms een mooi evenwicht te
vinden, maar haar gekras
boeit me niet. De dikkige fi
guren van Coleta Velderman
zitten opgevouwen in het
beeldvlak. Het gebruik van
wit of zwart papier maken de
tekeningen, die qua onder-
Corneille, grafiek. Kunst
onder de Toren, Torenpassa
ge, Breda. Open: woensdag
zaterdag van 13.00-17.00 uur.
Tot en met 21 januari.
Corneille behoort tot de popu
lairste Nederlandse kunste
naars die indertijd deel uit
maakten van de groep Cobra.
Hij profiteert daarvan na
veertig jaar nog. Op zijn gra
fische prenten heeft hij een
gemakkelijk toegankelijk
procédé ontwikkeld, zodat de
persen - doorgaans met hoge
oplagen - blijven rollen. Deze
expositie laat een recent deel
zien van zijn drukwerk.
Vrouwtjes, vogeltjes, tij
gers - zijn huisje, boompje,
beestje - bevolken de veel
kleurige bladen, waarop het
'primitivisme' van de Cobra
gestyleerd is tot gemakkelijk
herleidbare anecdotisme.
Heel aangenaam om naar te
kijken; heel decoratief aan de
wand. Het geijkte mannetjes-
vrouwtjes rollenpatroon
wordt overvleugeld door het
zoet gevooisde.
Het massa-produkt wordt
wat afgegrendeld door num
mering (tot 200) en signering;
enkele series gaan tot 20. Er
hangen een paar drukken die
laten herineren aan de oertijd
van Cobra. Ze zijn meer door
werkt en minder decoratief.
Het zijn de meest interessante
bladen. Een serie gebaseerd
op de muziek (schildering op
partituur) oogt ook wel aar
dig, maar het meest interes
sant vind ik de serie Amerika,
waarop de beeldingen veel
sterker gestructureerd zijn.
H.E.
Gerard van Rooy: Zonder titel 1987; hardsteen
90x115x45 cm.
Gerard van Rooy, beel
den. NBKS, Markt 1, Oir-
schot. Open: dinsdag-zon
dag van 13.00-17.00 uur. Tot
9 januari.
Een beeldhouwer in de
strikte zin van het woord.
Van Rooy hakt en kapt nog
(of weer). Hij doet dat in
natuursteen, als hardsteen,
euville, savonnières, mu-
schelkalksteen en vaurion.
Soms gebruikt hij meer
dere soorten in één beeld.
Hij maakt monumentale
tekens met een galant en
lief karakter. Heel mooi
om naar te kijken en écht
present in de ruimte. Toch
zijn het geen 'beelden' in
de klassieke zin van het
woord: figuren die rondom
functioneren op een plein
bijvoorbeeld. De meeste
van zijn abstracte tekens
hebben een voor- en ach
terkant, die zich duidelijk
presenteren (afficheren),
terwijl de zijkanten een
min of meer 'toevallige'
aanwezigheid van de ma
terie zijn. Het zijn eenvou
dige vormen die een mooie
architectonische spanning
hebben.
De materiaalbehande
ling is ambachtelijk. De
oppervlakte-structuur is
zeer zorgvuldig en fraai
met de bijtel gegroefd. Dat
levert telkens andere pa
tronen op, die proberen in
te spelen op de natuurlijke
eigenschappen van de
steen. Maar de nadrukke
lijkheid daarvan is zo
sterk dat het materiaal
soms gedenaturaliseerd
lijkt. Neem daarbij de tal
rijke rondingen met een
sierend karakter dan stra
len de stenen iets onwezen
lijks uit; alsof het niet
meer gaat om sténen
sculpturen.
H.E.
werp nauwelijks verschillen,
respectievelijk vrolijk en
'somber.
De 'impressionistische'
werkwijze van Frans van
Veen werkt beter in de ne-
gendelige 'puzzel' (voorstel
lende details van een boom)
dan in de krijttekeningen
(landschappen). De vormen
gaan ten onder aan zijn krie
belige arceringen in modieuze
tinten (groen, turquois en
blauw). De twee olieverf
schilderijen van Jan Michiel-
sen doen denken aan het
werk van de magisch realist
Carel Willink. Zijn kleuren
vloeken bijna op het schilde
rij met een naakt.
De fotografie heeft drie
vertegenwoordigers, die min
of meer abstract werken.
Frans van Lint fotografeerde
ontkiemende bonen. Mark
Mulders legde de scherpe
schaduwen, veroorzaakt door
zuidelijk zonlicht, vast. Zijn
foto's zijn een ode aan de
lichtval. Peter Keesom speelt
met structuren en ritmes.
Zijn foto's zijn het meest ab
stract. Het zouden zeefdruk
ken kunnen zijn, zo weinig
hebben de voorstellingen (in
éen is een boek te herkennen)
met de werkelijkheid te ma
ken.
ER
Agnes Joris, gemengde grafi
sche technieken. Klein Eyssel
tussen Meerseldreef en
Meerle (B). Open dagelijks
van 10-18 uur, maandag en
dinsdag gesloten, tot en met 1
januari, op 26 december open.
Agnes Joris is een grafisch
kunstenares uit het Ant
werpse die in de afgelopen ze
ven jaar een respectabel aan
tal prijzen verwierf, waaron
der de Provinciale Prijs voor
Grafiek Antwerpen. De tech
niek die het meest door haar
wordt beoefend is de houtsne
de, al dan niet in kleur. Daar
naast beoefent ze vooral het
pasteltekenen. Beide technie
ken zijn hier ruimschoots
vertegenwoordigd. Het werk
is vrij duidelijk in twee cate
gorieën te verdelen: een emo
tioneel geladen en een geob
serveerd deel.
Het merkwaardige is, dat
ofschoon de pastels 'op loka-
tie' gemaakte landschappen
zijn, ze toch tot het stem
mingswerk, zoals Agnes Joris
dat zelf noemt, behoren. Ze
vormen zelfs het beste deel op
dit gebied: in gloedvolle
krachtvolle kleuren, met
merkwaardig en aantrekke
lijk veel helder blauw, zet ze
op een schetsmatige manier
de meestal wat verwaaide
boslandschappen neer, die
opvallen door hun originele
aanpak.
Daar waar Joris in de
houtsneden zich heeft laten
leiden door haar scherp ob
serverend oog, zijn knappe
portretten ontstaan. Het zijn
veelal studies van vrouwen
naakten in kleur, met span
nende houdingen en spier-
partijen. De zwart-wit houts
neden hinken op twee ge
dachten; met behulp van fi
guraties geeft Joris uitdruk
king aan een bepaalde stem
ming, die ze dan door arcerin
gen een metafysisch karakter
wil geven. De arceringen, die
de indruk wekken van zwaar
geaccentueerde houtnerven,
verstoren eerder het stem
mingsbeeld dan dat ze ertoe
bijdragen.
L.R.
