Vlaardingse incestzaak staat niet op zich
'God heeft ons in de steek gelaten'
'De NCB houdt consequent de boot af'
even.
UITBLAZEN
PvdA EIST
Techniek kan
Afscheid van
Bos en
bomen
Houdbare toekG
DE STEM ACHTERGROND WOENSDAG 14 DECEMBER 1988
-DESTEM-
DIAGNOSE INCEST VIA SPEL MET 'ANATOMISCHE POPPEN'
VLUCHTELINGEN IN NEDERLAND VRAGEN HULP VOOR ARMENIË
BOERENORGANISATIE DOET VOLGENS DE FNV NIETS TEGEN MILIEUVERVUILING
pttRTEM BINNEN LAI
de stem com
de
NAAR aanleiding van
het stukje 'Nieuwe
Ijstijd' van vorige
week vrijdag werd ik in
het weekend opgebeld
door een gepikeerde boer.
In dat stukje had ik ge
schreven dat het milieube
derf al duizenden jaren ge
leden werd ingezet, toen
mens, tot dan toe een in klein
groepsverband zwervende ja
ger, boer werd en 'zich los
maakte uit het landschap om
het voortaan naar zijn hand te
zetten'. Met het kiezen van een
permanente woonplaats bracht
de mens een ontwikkeling op
gang die op de lange duur heeft
geleid tot verstedelijking, over
bevolking en bijgevolg de ver
vuiling waar wij opeens weer
zoveel aandacht voor hebben.
In die schemerige pre-histo-
rische tijd was boer nog een sy
noniem voor mens en niet, zo
als de boer van vandaag, een in
de landbouw of veeteelt gespe
cialiseerde vakman. Dat had de
opbellende boer verkeerd be
grepen, misschien een beetje
opzetteüjk, want wat er in de
krant staat wordt minstens zo
dikwijls opzettelijk verkeerd
begrepen als per ongeluk. Daar
kan bijna iedere journalist over
meepraten.
Toen de mens in de gaten
had gekregen dat hij de nodige
voedingsgewassen zelf in de ge
wenste hoeveelheden kon kwe
ken en ook leerde huisdieren te
houden, werd het leven - naar
verhouding- een stuk gemak
kelijker. Er groeide organisatie.
De een was bijzonder handig in
het bewerken van vuursteen,
maar niet zo goed in boeren.
Zo iemand werd gereedschaps
maker. Een ander bleek goed
overweg te kunnen met bouw
materialen en een instinct te
hebben voor nog onbekende
bouwfysische wetten. Hij werd
steenhouwer of timmerman. Er
is niet veel fantasie voor nodig
om te raden hoe zo'n groepje
'boerderijen' een gehucht werd,
een dorp, een stad.
Bovenal bood de collectivi
teit van de nederzetting een be
tere individuele bescherming, al
was het duizenden jaren voor
Christus al nodig om nederzet
tingen te omwallen. Dit alles
was natuurlijk vooral goed voor
de voortplanting. Was de mens
büjven zwerven, jagend en le
vend van en in het landschap,
net als de dieren, dan was de
wereld inmiddels misschien één
bol natuurschoon geweest.
Maar wie had er dan van moe
ten genieten?
Dat de boer zich de zonde
bok voelt is wel te begrijpen.
Hij deelt dat gevoel met de
automobilist. „De boer en de
auto krijgen de schuld van de
stervende bossen", schrijft een
andere lezer, naar hij meedeelt
ook boer, naar aanleiding van
hetzelfde stuk, „omdat het ge
makkelijk te identificeren en te
pakken groepen zijn."
„Ik geloof direct", zo vervolgt
hij, „dat het vele autorijden er
geen goed aan zal doen, maar
de industrie, een groot-vervui
ler van lucht en water, is niet
eerlijk genoeg om te bekennen
en blaast en loost maar raak.
De kleine man (autorijder) en
WIM KOCK
de boer (als mestproducent)
krijgen de grootste schuld."
Wat echter erger is, volgens
deze briefschrijver, is dat we
met alle 'geschreeuw" over zure
regen en zieke bomen worden
'belazerd', dat daarmee de aan
dacht wordt afgeleid van de
ergste kwaal waaraan, volgens
hem, het bos lijdt. Zijn leven
lang al volgt hij van nabij wat
er 'op de houtvesterij' in zijn
buurt gebeurt en volgens hem
is „het ergste dat onze bossen
overkomt, het gebrek aan on
derhoud'. Vroeger werkten in
het bewuste bos tientallen men
sen. Nu nog drie, de twee 'bos
bouwkundigen' niet meegere
kend.
Een jaar of veertig geleden
werd het bos systematisch on
derhouden, in een vier jaren-cy
clus, elk jaar een kwart van het
te onderhouden oppervlak.
Dan werd er gekapt, gezaagd
en gesnoeid. Het daarmee ver
zamelde hout werd gesorteerd
en gekaveld. 'Paalhout, gerief-
hout, brandhout' etc. De kavels
werden genummerd en beschre
ven in 'houtverkoopboeken'.
De openbare verkoop bij op
bod van de kavels had meestal
plaats in een café. Zo kwam
men om de vier jaar terug in
dezelfde bosdelen om onder
houd te plegen.
„Volgens mij", schrijft deze
lezer, „hebben de tegenwoor
dige 'houtboeren' geen ver
stand meer van hun vak of ze
lopen met oogkleppen op.
Maar vraag hen er niet naar,
want dan zijn wij boeren het
die er niets van weten. Men
steke liever zijn licht eens op bij
een gepensioneerde opzichter of
boswachter.
Ik herinner me veertien jaar
geleden uitvoerig over Staats
bosbeheer te hebben geschre
ven. Die instelling vierde toen
haar 75-jarig bestaan. Ik zoek
in het archief de vergeelde arti
kelen op en neem ze door. Er is
wel sprake van milieu-schade,
doch meer in algemene zin. In
Drente hebben stormen duizen
den bomen geveld. Een hoge
bosbeheerder voorspelt dat
Brabant over 75 jaar geen bos
sen meer zal hebben. Niet als
gevolg van zure regen, maar
door 'bewust beleid' zullen de
bossen veranderen in 'natuur
gebieden met zandverstuivin
gen, heidevelden, vennen, vlieg
dennen en berkopstanden.'
Over zure regen wordt ner
gens gesproken. Wel over uit
breiding van de houtproduktie
en de combinatiemogelijkheden
daarvan met het 'recreatiebos'.
In een gesprek met de voorlich
ter van Staatsbosbeheer no
teerde ik deze nu wel zeer tref
fende zin:
„Tenslotte is ook de zuivering
van de lucht een bosfunctie die
steeds meer de aandacht krijgt.
Bomen halen het stof uit de
lucht."
Het kan verkeren.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen-adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65,4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41, 236326.
Voor bezorgklachten: 236888.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13,4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35,4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen bij vooruitbetaling te voldoen:
24,90 per maand; 71,85 per kwartaal of J 279,15 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van resp. 1,- per maand,
1,90 per kwartaal, j 7,60 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor posttoezending geldt een toeslag. Losse nummers: ma. t/m zat. 1,25.
Service-afdeling abonnementen: 9 076-236472, ma. t/m vrijd. 8.30-17.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en
zondag van 18.30 tot 21.30 uur076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIillllllllllllllllllllllllllllii;.
Door Rinze Brandsma -
„EEN O VERREACTIE.
Een puur individuele actie
van de staf van De Bolder
kar. Wij houden ons hart
vast: hebben ze er bij De
Bolderkar wel aan ge
dacht hoe het verder moet,
als hun diagnose fout is?"
Een Vlaardingse hulpverle
ner, die niet met name ge
noemd wil worden, is bezorgd
over de drastische ingrepen
van het medisch kleuterdag
verblijf (MKD) De Bolderkar,
ondersteund door de Raad
voor de Kinderbescherming,
justitie en de Rotterdamse
kinderrechter: binnen zeven
maanden seksueel misbruik
geconstateerd bij veertien
kinderen van het MKD, tien
ervan (tijdelijk) uit hun
ouderlijk huis geplaatst. De
diagnose: incest en wel in een
zo ernstige mate, met zulke
'dramatische verschijnselen',
dat acuut ingrijpen noodza
kelijk werd geacht.
De eerste reactie, bij bui
tenstaanders, Vlaardingers
èn bij de betrokken instanties
was ongeloof. Veertien Bol
derkar-kinderen de dupe van
incest, op een totaal van tus
sen de 40 en 50 kinderen op
het dagverblijf, dat kan toch
niet? Temeer omdat de situa
tie in Vlaardingen absoluut
niet afwijkend is van het lan
delijk beeld.
Twee van de betrokken
ouders hebben zich, met hulp
van een advocaat, verzet te
gen de gang van zaken en ge
vraagd om een justitieel on-
derzoek naar de oorzaken van
het geconstateerde seksueel
misbruik. Andere landelijke
deskundigen waarschuwen,
behoedzamer te zijn met het
trekken van conclusies uit het
spel met 'anatomische pop
pen' door de kinderea Het
poppenspel, dat aan zou tonen
dat het kind wordt misbruikt,
is in eigen land en internatio
naal sterk omstreden. De staf
van De Bolderkar, die in de
loop van dit jaar met de pop
pen ging werken op een
speurtocht naar incest, heeft
gezegd dat de diagnose niet
uitsluitend op basis van het
poppenspel gesteld is, maar
door middel van uitgebreide
observaties, medisch onder
zoek en doelgerichte 'spel
letjes'.
Inmiddels weigert de lei
ding van De Bolderkar en de
orthopedagoge C. van Deute-
kom, die een hoofdrol speelt
in de incest-diagnoses, elk ge
sprek of commentaar, onder
verwijzing naar de lopende
onderzoeken van justitie en
de inspectie voor de volksge
zondheid. Op het MKD wer
ken 24 personeelsleden, waar
onder een kinderarts, peda
gogen, maatschappelijk wer
kers, kinderpsychiater, logo
pedist en gezinsbegeleidsters.
Wie wel wil praten, alleen
niet over de details van de
Vlaardingse incest-affaire, is
een van de staffunctionaris
sen van de Raad voor de Kin
derbescherming in Rotter
dam, in april/mei van dit jaar
voor het eerst bij de zaak van
de veertien kleuters (gemid
deld vier jaar oud) betrokken.
Volgens drs. A. Schellen
berg staat de 'ongelooflijke'
Vlaardingse incestzaak niet
op zich. „Alleen het grote
aantal in korte tijd valt op."
Het zit er in, dat binnen een
aantal jaren Vlaardingen he
lemaal niet zo'n 'ongelooflijke
uitzondering' blijkt te zijn.
Want als de conclusies van de
deskundige hulpverleners op
De Bolderkar terecht zijn,
herbergt elk medisch kinder
dagverblijf in ons land im
mers veel en veel meer moge
lij ke slachtoffertjes van in
cest, dan we ooit hadden kun
nen denken?
Drs. Schellenberg knikt:
„Op basis van wat we nu we
ten is die verwachting er in
derdaad. Maar niet alleen op
de MKD's, ook op andere kin
derdagverblijven, kleuter
scholen, op alle vormen van
kinderopvang."
De kinderen op een MKD
komen deels uit probleemge
zinnen, deels kampen zij met
(kleine) handicaps en ontwik
kelingsstoornissen om puur
medische reden, zoals autis
me. Een MKD biedt extra
zorg, zoals later het vervolg,
bijvoorbeeld de LOM-school
passende begeleiding biedt.
Het hoge aantal incest-
diagnoses in Vlaardingen zou
te maken hebben met het
wegwerken van een achter
stand. Want er ontstaat
steeds meer deskundigheid in
het signaleren van incest. Het
begint nu pas goed los te ko
men, weet ook drs. Schellen
berg van de Raad voor de
Kinderbescherming.
„Er is een grotere aandacht
voor seksueel geweld, incest,
verkrachting, enzovoorts. Bij
De Bolderkar bestaat grote
kennis van en ervaring in het
herkennen van incest, waar
schijnlijk meer nog dan el
ders."
Maar andere MKD's in de
Rotterdamse regio, waar in
brede zin grote aandacht is
voor incestgevallen, kennen
niet die hoge aantallen.
Drs. Schellenberg: „Als
ook de andere plekken waar
kinderen opgevangen worden
de kennis over incest in huis
krijgen, verwachten wij dat
daar veel meer signalen van
incest herkend worden. Als
de anatomische poppen en
andere systematieken meer
toegepast worden. Een kwes
tie van fact-finding, er meer
bovenop zitten."
Als dit soort Tampen' zich
meer voor gaan doen, zegt hij,
zullen de hulpverleners met
de handen in het haar zitten.
Want het is nu al moeilijk of
onmogelijk, een (tijdelijk) an
der thuis voor een kind te
vinden, zeker als je daar eisen
aan stelt. „Je zoekt je gek
naar een goed plekje, er zijn
lange wachtlijsten, soms ben
je in acute situaties al blij er
gens een bed in een tehuis te
vinden." Bij een enorme stij
ging van incest-diagnoses,
meestal acute gevallen, wordt
opvang bij uithuisplaatsing
een groot probleem.
Wat De Bolderkar betreft
reageerde de Raad voor de
Kinderbescherming eerst óók
met ongeloof. „Bij het derde
geval in korte tijd. Wij had
den het idee, dat ze in Vlaar
dingen zaten te drammen,
koest, koest, zeiden we. En De
Bolderkar reageerde teleur
gesteld omdat wij niet zo snel
reageerden."
De Raad heeft wel kritiek.
„Wij hadden liever in een
eerder stadium contact gehad
dan, zoals het nu vaak ging,
een telefoontje uit Vlaardin
gen met 'dat kind moet er
vandaag nog uit'. Want het
uitgangspunt van onze wer
kers is wel, dat zij eerst met
de ouders praten. Dat doe je
alleen niet, als je zeker weet
dat het om incest gaat, als het
gevaar bestaat dat de ouders
het kind dingen gaan verwij
ten, dat ze het kind thuis hou
den, onbereikbaar voor de
hulpverlening."
Er zijn bij de tien uit huis
geplaatste kinderen gevalle^
waar wel met de ouders ge.
praat is. Waar de ouders be-
reid waren, mee te werken
het kind tijdelijk elders onder
te brengen.
De Raad is door de staf van
De Bolderkar overtuigd
„Aan beide kanten is bij elk
volgend kind van die veertien
steeds zorgvuldiger naar dj
overwegingen gekeken. Want
ook wij zeggen, wat doe je een
kind aan als je het zo plotse
ling uit het gezin haalt. Het is
een zware ingreep. Maar te
gelijk vraag je je af, wat ge-
beurt er met het kind als js
het nog langer thuis laat. Het
is bekend, dat de incest vaak
toch doorgaat, hoeveel hulpi
verleners er ook om zo'n gezin
sjouwen. Dan moet je de in-
eest stoppen, in het belang
van het kind."
Ook als de Vlaardingse in
cest-affaire af zou lopen met
een sisser en gebrek aan bë-
wijs, zal zij in elk geval geleid
hebben tot nieuwe ervaringen
en kennis.
Drs. Schellenberg: „Niet
dat wij het als een soort expe-'
riment zien. Ik hoop natuur
lijk ook van ganser harte, dat
het meevalt. Dat er niet op zo
grote schaal incest is ge
pleegd. Dat er geen bevesti
ging komt, dat het deksel nu
van de beerput is. Maar ik
vrees het ergste. Als je hoort
dat ook vertrouwensartsen
zeggen: ik realiseer me ach
teraf pas goed, hoeveel signa
len van incest niet herkend
worden."
Door Paul de Schipper
„SPITAK en heel noord-
Armenië staan vol met
Russische raketten. Spitak
was een strategisch mili
tair centrum van de Rus
sen.
Het lag dicht bij de Turkse
grens. Aan de andere kant
van die grens begon de
macht van de Verenigde
Staten. Nu heel Spitak
plat, maar wat is er met
die raketten gebeurd?"
Rouben Nazarian heeft alleen
maar vragen. Hij zit in het
buurthuis De Keet in Dor
drecht en rookt de ene sigaret
na de andere.
In juli van dit jaar kwam
hij met vrouw en kinderen
naar Nederland, gevlucht uit
Armenië. Een advokaat is nog
steeds bezig om een verblijfs
vergunning te regelen. Rou
ben woonde in Abouian, 150
kilometer, van het wegge
vaagde Spitak. Hij was er fo
tograaf maar kreeg vanwege
pro-Armeense aktiviteiten
problemen met de autoritei
ten. Nu kijkt hij de hele dag
Sky Channel om via korte
nieuwsflitsen de ontwikkelin
gen te volgen.
Het valt hem op dat er
angstvallig gezwegen wordt
over de Russische militaire
installaties in het grensgebied
bij Spitak. En dat is niet het
enige wat volgens hem buiten
beeld blijft. Dankzij de glas
nost, de politiek van openheid,
weet hij dat er rond de Ar
meense hoofdstad Jeravan en
Spitak veel radio-aktieve
straling is.
Rouben: „We kennen daar
het hoogste stralingspercen
tage van de hele wereld. Door
de glasnost hebben Armeense
wetenschappers dat uitge
breid op de televisie kunnen
vertellen. Straling en lucht
verontreiniging zijn grote
problemen in Armenië. De
eerste demonstraties in Jera
van, in februari, waren ge
richt tegen de luchtverontrei
niging, maar wat is er nu met
die radio-aktiviteit gebeurd.
Over de kerncentrale in de
buurt is wel iets gezegd, maar
hoe zit het met het afval. Dat
is overal in de omgeving op
geslagen. Het zit niet in de
grond. De Armeense bodem
bestaat uit rots, dus daar krijg
je niks in. Alles staat aan de
oppervlakte. De wetenschap
pers op de Armeense televisie
vertelden ons dat het afval
vaak meer straalde dan de
reactor zelf. Wat is er tijdens
die aardbeving met dat afval
gebeurd?"
Alleen maar vragen. Hoe
veel doden zijn er, hoeveel ge
wonden, wat zijn de laatste
cijfers? Twee miljoen daklo
zen? Rouben: „Dat kan toch
niet, dan zou heel Armenië
dakloos zijn...ja, tel maar mee:
de wereld telt vier miljoen
Armeniërs. Drie miljoen wo
nen er in Armenië zelf, de rest
in Rusland en als vluchteling
in andere landen. Van die drie
miljoen wonen er een miljoen
in de hoofdstad Jeravan. Daar
is, volgens de Russen, niks ge
beurd. Dat betekent dat de
twee miljoen Armenië buiten
de hoofdstad geen huis meer
zouden hebben, dat betekent
dt Armenië niet meer be
staat."
De cijfers kloppen niet?
Rouben schudt zijn hoofd. Hij
heeft er wel begrip voor dat er
nog steeds verwarring is,
maar zegt hij„Ze praten over
50.000 doden en ze zeggen te
gelijkertijd dat eenderde van
die twee miljoen getroffenen
gedood is. Dan moeten er veel
meer doden zijn."
Zijn familie? Hoe is het
daar mee? Rouben haalt de
schouders op. „Ik weet niet
veel, wij hopen alleen maar.
M'n broers wonen in de buupt
van Leninakan er en een zus
ter met zes kinderen, al onze
familie. Drie dagen voor de
aardbeving heb ik nog met
mijn zuster gebeld. We heb
ben gepraat over de situatie
in Azerbaijan. Ze vertelden
dat er veel gevochten werd,
dat de huizen van de Arme
niërs werden platgebrand en
dat er een grote stroom vluch
telingen op weg was naar Je
ravan en dat veel van die
vluchtelingen onder weg be
roofd werden door de mensen
uit Azerbaijan."
Rouben pakt een kaart
volgt met een pen de vlucht
routes van Azerbaijan naar
Jeravan: „Zo trekken de men
sen weg. De steden zitten vol
met vluchtelingen; Jeravan,
Kiranakan en Leninakan. En
juist op dat moment is de
aardbeving gekomen. Weet u
wat er bij ons gebeurd? Nee?
Dit..."
Hij pakt m'n notitieblok en
schrijft in gebroken, niet
foutloos Engels: ,A genosied
has been aranged". Genocide:
„Er is een volkerenmoord ge
organiseerd en daar komt die
aardbeving bovenop. Dat ver
bergt de andere problemen"
Dan vertelt hij dat hij via
familie in Moskou gehoord
heeft dat er van zijn familie
in het zwaar getroffen Leni
nakan in ieder geval nog twee
mensen in leven moeten zijn;
„Die twee zoeken nu in de
chaos naar de rest". „De na
tuur helpt onze vijanden De
aardbeving leidt de aandacht
af van de andere problemen
in Armenië. Het is een ge
schenk voor onze vijanden".
Rouben schudt het hoofd en
zegt dan, in westerse ogen een
beetje plechtig: „Alsjeblieft,
als burger van de Sovjet-re-
publiek Armenië vraag ik:
laat de hele wereld weten wat
er aan de hand is en help ons."
Helpen? „Ja", knikt hij „we
hebben altijd hulp nodig ge
had. Vergeet niet dat wij, Ar
meniërs de eerste christenen
waren, maar we zijn altijd
vervolgd en opgejaagd. In al
die eeuwen is ons land vele
keren verwoest. Er zijn inva
sies geweest van de Turken,
van de Mongolen en van de
Russen, maar altijd weer heb
ben we on2e cultuur her
bouwd. Nu jagen de Azerbaij
ani ons weg. We worden ver
volgd en de aarde heeft nu
ook onze mensen opgegeten.
God heeft ons in de steek ge
laten."
Door Jan Jetten
ENIGE dagen geleden
stond in uw krant onder de
kop: „We hebben tijd no
dig, maar die wordt ons
niet gegund", het verweer
van NCB-voorzitter La-
tij nhouwers tegen een
aantal zaken m.b.t. de
landbouw, die door de
FNV in Noord-Brabant
aan de orde zijn gesteld.
Het artikel begint met de op
merking dat ze (wij, het FNV
dus) zonder enige kennis van
zaken en in buitengewoon
felle bewoordingen spreken.
Alle reden dus om te reage
ren.
Je hoeft niet deskundig te
zijn om een mening te hebben
over de invloed die de land
bouw heeft op het milieu en
onze omgeving. Kijk maar om
je heen en zie de effecten van
ruilverkavelingen, het ille
gaal slopen van bossen en bo
men, het volbouwen met stal
len en kassen van het buiten
gebied, de effecten van het
uitdrogen van onze provincie
door het oppervlaktewaterbe-
leid, enz. Het mooie Brabant,
waar vaak zo nostalgisch over
wordt gesproken, wordt ver
anderd in één groot triest
agrarisch industrieterrein.
Dat kan iedereen zien en het
is het gevolg van de manier
waarop met 65 procent van
het Brabants grondgebied
wordt omgesprongen.
Een aantal andere zaken
zijn minder duidelijk, omdat
oorzaak en gevolg wat verder
uit elkaar liggen. Elke leek
echter kan zich voorstellen
dat de 50 miljoen kilo land
bouwgif, die elk jaar op land
bouwgrond wordt gestort, tot
gevolg zal hebben dat ons
drinkwater wordt vergiftigd.
En inderdaad, een groot ge-
deelte van ons drinkwater is
vergiftigd en we moeten het
normaal vinden dat in een li
ter drinkwater 5 microgram
landbouwgif mag zitten.
Proost!
Hetzelfde geldt voor de mil
joenen tonnen mest die op de
grond worden gestort. Deze
overbemesting heeft tot ge
volg dat we het normaal moe
ten vinden dat er nitrieten en
nitraten in ons drinkwater
zitten - tussen haakjes van
nitriet ga je dood. We moeten
het ook normaal vinden dat er
op elke vierkante meter Bra
bantse grond een liter azijn
per jaar neerkomt. Daarover
direkt meer. Wij vinden dat
niet normaal en gaan ons
daar tegen verzetten. Dat
doen we o.a. door gewoon de
feiten te noemen.
Voor wat de verzuring be
treft nog de volgende opmer
king. De heer Latijnhouwers
hamert tegen beter weten in
dat de landbouw slechts 20
procent van de verzuring op
zijn geweten heeft. Dat klopt
voor Nederland, maar voor
Brabant met z'n enorme con
centratie bio-industrie is dat
40 a 50 procent. Waar komt
overigens een groot deel van
de verzuring in de regio
Breda vandaan? Juist, van de
bio-industrie in Vlaanderen.
Over de gevolgen van de ef
fecten van de bio-industrie
heeft de FNV al in 1982 met
vertegenwoordigers van de
NCB gepraat.
In april 1986 zijn we, tot en
kele weken geleden, weer met
de NCB gaan praten. Voor de
goede orde: niet over het
stomweg saneren van de bio-
industrie, maar over alterna
tieven voor boeren die willen
Jan Jetten
- FOTO VAN EIJNDHOVEN
of moeten omschakelen. Er
valt niet te praten met de
NCB. Die stuurt liever met
zijn ogen dicht de boer naar
de afgrond, onderweg roe
pend dat de FNV heeft zitten
slapen en zij al lang bezig zijn.
Je zal als boer maar zo'n boe
renbond hebben.
Overigens, een van de rede
nen waarom we ons druk ma
ken over de landbouw, is dat
er zo'n 100.000 Brabanders in
de landbouw verwante be
drijven en instellingen wer
ken, en voor die belangen ko
men we wel op. Tevens komt
de toeristische industrie,
maar ook alle andere indu
striële aktiviteiten, zwaar in
het gedrang door de land
bouw. Met het wegvallen van
de grenzen vestig je je bedrijf
niet in een groot triest agra
risch industrieterrein, maar
ga je gewoon een eind ver
derop zitten, waar het nog wel
leuk wonen is.
Dat brengt mij op een punt
dat op onze districtsvergade
ring uitgebreid is besproken,
maar helaas in de publiciteit
nogal onderbelicht is geble
ven en door de heer Latijn
houwers nauwkeurig uit de
weg wordt gegaan. Dat punt
is het volgende: Het beleid
van de NCB is dat de boer op
timaal wil produceren, der
halve geen rekening wenst te
houden met ecologische rand
voorwaarden en dat de ge
meenschap - als die dat wel
wil - daar voor moet betalen.
Uit dat uitgangspunt vloeien
al die eisen voor vergoedingen
voort voor het instandhouden
van poelen, heggen, bosjes
enz.
In reactie op dat uitgangs
punt heb ik als voorbeeld een
chemisch bedrijf genoemd,
dat dezelfde redenatie volgt.
Dat komt er dan in het kort op
neer dat ze zoveel mogelijk
geld willen verdienen, dus
hun omgeving kaalslaan en
vergiftigen en tegen de over
heid zeggen, dat als die wil
dat dat ophoudt, de overheid
(u en ik dus als belastingbeta
ler) daarvoor moet betalen. Ik
heb (bewijsbaar, want het
staat op band) niet gezegd dat
de boeren het beheer over hun
grond moest worden ontno
men, maar wel dat een derge
lijke mentaliteit bij een groep
die 65 procent van het Bra
bantse land beheert, tot ge
volg zou moeten hebben dat
de overheid zijn verantwoor
delijkheid neemt. Dat weet de
heer Latijnhouwers, want ik
heb hem dat - die ene keer dat
hij met mij in het openbaar in
discussie durfde te gaan - uit
gelegd.
Wat ik naar aanleiding van
het voorgaande op die FNV-
vergadering als mijn mening
heb gegeven, is dat 10 procent
van Brabant door het wonen
in beslag wordt genomen; 16
procent door natuurgebied
(wat half dood is) en 65 pro
cent door agrarische activitei
ten, en dat dat voor de groot
ste industriële provincie van
Nederland met veel zakelijke
dienstverlening en een steeds
groter wordende toeristische
industrie een wanverhouding
is.
Als Brabant als een mooie
provincie, waar het goed wo
nen, werken en recreëren is
de 20ste eeuw in wil gaan, zul
len grote delen van het land
schap weer moeten worden
omgebouwd tot natuurgebie
den en recreatiegebieden en
zal het wonen meer ruimte
moeten krijgen. Dat zal dus
ten koste van het ruimtebe
slag van agrarische aktivitei
ten gaan.
Waar ik door het verhaal
van de heer Latijnhouwers
echt kwaad van kan worden
zijn de huilverhalen dat de
NCB al zoveel doet. Ik loop al
heel wat jaren mee in be
stuurlijk Brabant en ik weet -
ook uit eigen ervaring - dat de
NCB consequent alle maatre
gelen om iets te doen, heeft
afgehouden.
De vermindering van het
aantal koeien is door de EG
afgedwongen. Het aantal run
deren is daarvoor teruggelo
pen van 5.516.000 in 1984 tot
4.895.000 in 1987. Echter, toen
minister Braks in 1983 zijn
lekke bouw-wetje voor stal
len afkondigde - omdat de
problemen toen al de spuitga
ten uitliepen - zijn er nog
honderdduizenden varkens
bijgekomen, hetgeen blijkt uit
de cijfers van CBS die aange
ven dat het aantal varkens in
Nederland 1984, 11.146.000 be
droeg en in 1987 14.349.000,
waarvan een overgroot deel
zeer zeker ook in Brabant ge
stald zal zijn. De mestfabriek
in Helmond is een initiatief
van de Stichting Verwerking
Organische Stoffen, welke in
april 1986 door de NCB buiten
spel is gezet.
Initiatieven van de FNV om
tesamen met de BMF en de
NCB aan produktdiversifica-
tie t.b.v. de boeren en alterna
tieven voor de verwerkende
industrie te werken, zijn afge
houden en uiteindelijk getor
pedeerd. Het beleid van de
NCB is zo lang mogelijk af
houden, nader onderzoek
eisen, vertragingstaktieken
toepassen en als het echt niet
anders kan, toegeven en
daarna zeggen: „Kijk eens
wat wij al doen".
Tot slot het volgende: De
heer Latijnhouwers zegt in
het artikel in uw krant, dat
het weerspreken van mijn ar
gumenten niet veel moeite
kost, dat de FNV onbehouwen
aanvallen doet en dat het al
lemaal wel weer zal over
waaien. Ik kan hem verzeke
ren, dat er nog heel wat zal
volgen, dat ik hem sterkte
wens bij het weerspreken van
onze argumenten en dat het
allemaal niet zal overwaaien.
Er wordt door ons gewerkt
aan een campagne. Dat was
de opdracht die wij meekre
gen van onze leden en die op
dracht zullen wij met veel
plezier en inzet uitvoeren
Voor ons en onze kinderen
Wij wensen namelijk niet dat
Brabant een stukje stinkend
kaal agrarisch industrieter
rein wordt waar de andere
mensen moeten wegtrekken,
omdat alles vies en dood is.
(Jan Jetten is districtbestuur
der FNV in Noord-Brabant)
Van onze verslaggever
NIJMEGEN - Een groepje
van ongeveer 25 vrouwen,
die in het geheim een relatie
hebben met een katholieke
Driester, wil uit de anonimi
teit treden. De vrouwen
willen dat doen op de ko
mende Acht-Mei-manifes-
tatie volgend jaar mei in
Den Bosch.
Het groepje is ontstaan door
toedoen van mevr. Tineke Fer-
werda, maatschappelijk werk
ster in Zwolle. Mevr. Ferwerda
heeft in het kader van haar
'Deet
IN DE Haagse Ridderzaal is afsc
litiek om commissaris van de koni
korte onderbreking, lid voor de P
kwamen drukken, behoorde mevrt
VERVOLG VOORPAGINA
DE HAAG - Voor het broei
kaseffect - de opwarming
van de aarde door kooldio-
"xyde in? fossiele brandstof
fen - lijkt volgens het rap
port al ïjielemaal geen oplos
sing voorhanden.
Als het energieverbruik niet
tot twintig procent van het hui
dige wereldverbruik wordt te
ruggebracht, stijgt de tempera
tuur de volgende eeuw vier
graden. Het duurt daarna nog
een eeuw of langer voordat de
temperatuur weer terug is op
het normale niveau, aldus het
RIVM.
Europa is het meest vervui
lende continent van de wereld.
Binnen dit continent heeft Ne
derland de twijfelachtige eer
de grootste vervuiler te zijn per
inwoner zowel in energiever
bruik, transport, industrie en
veestapel.
Directeur-generaal ir. R. van
Noort van het RIVM vindt dat
Ne
vo<
pei
lar
Eu
lar
de
dcx
spi
koi
Ma
lijl
blij
du<
We
vei
I
bei
me
kei
leii
bn
gel
die
vcx
We
wo
tot
DE MILIEURAPPORTEN volgen elk.
tempo op. Het ene onderzoek is no<
dere dient zich aan. De conclusies v<
ter opvallend gelijkluidend: met ons
Ook het rapport van Rijksinstituut vc
lieuhygiëne wijkt niet af van die lijn. li
mster Nijpels aangeboden rapport v.
van het RIVM zo ongeveer de onderj
wanneer we bereid zijn om zware fine
net milieu zich in de verre toekomst k
Opvallend is dat de sombere voorspe
nigen wordt weersproken. Zelfs de v
nen er niet onderuit om het pessimis
realistisch' op te plakken. Die reactis
de ommekeer in het denken in Neder
Heuproblematiek. Ook werkgevers
al eerder in die zin uitgelaten - kome
de komende jaren het op peil houde
nand moet gaan met de zorg voor de
Opmerkelijk is dat de WD nog geer
Port heeft gegeven. Die aarzelende
en door de ongemakkelijke positie
inaen. Ze hebben een milieuminisl
vraagt voor de immense problemen
onteerd. Binnen het kabinet heeft h
.graa9 instemmen met de klaagz
kor-L.niet bereid zijn om uit de sombe
el|lke consequenties te trekken.
VVD-
minister Smit-Kroes van Verkeei
als haar ambtsgenoot Braks va
°es voorstander van een technisc
kro ,aks ziets niets in de inkrimp
□rofs het Nederlandse wage
kJ: en' 'n het onlangs gepresente
ken en Vervoer' heeft Smit-Kroes c
hot Voor de bouw van nieuwe wege
om °penbaar vervoer. Zij was het oo
van™rb te 9aan met de verhogi
ran b0 naar 120 kilometer per uur.
aan e van het RIVM haar en m
eon ó0rse in9repen niet valt te te on
eea houdbare toekomst.
