UITBLAZEN
Turks lidmaatschap nog lang niet aan de orde
VS en Europa blokkeren eensgezind vrijere wereldhandel
0RGANIS
'Niei
even..:
Meer dan één
Drama op
de buis
GATT: TOTALE MISLUKKING VERDOEZELD MET 'AFKOELINGSPERIODE'
DE SllM O
DE STEM achtergrond dinsdag 13 december 1988
-DESTEM-
Gratificatie
Treintje
Kritiek
Agenda
Haags
hoogstandje
pESTEM binne
'Tandarts is
veel te duur'
WIM KOCK
OVER Engels drama
-ook op de televi
sie- hoor je door
gaans niets dan goeds. En
gelse televisieseries als Bri-
deshead revisited en The
singing detective gelden als
topprestaties en ik spreek
het niet tegen. Op de kwa
lificatie 'Engels drama altijd
goed' valt echter nu en dan ze
ker wel wat af te dingen. Dat
bleek mij de afgelopen weken
nog. Na een veelbelovend be
gin, vier weken geleden, zag ik
zaterdagavond op de BBC het
slot van de miniserie Christabel
van Dennis Potter. Als bewon
deraar van diens serie The sin-
ging detective, die ik pas nog
voor de tweede keer had ge
volgd, wilde ik niet op Christa
bel wachten tot de serie eventu
eel door een Nederlandse om
roep zou worden uitgezonden.
Nu ik de vier afleveringen heb
gezien, betwijfel ik of een Ne
derlandse omroep er überhaupt
aan wil. Christabel viel me
zwaar tegen.
Het gaat om een waar ge
beurd verhaal. Christabel is een
jonge Engelse uit de hogere
middenklasse, die in de jaren
'30 met een Duitser trouwt. Ze
woont in Berlijn als de oorlog
uitbreekt. Haar man raakt be
trokken bij het Duitse verzet en
als de aanslag op Hitier op
handen is, brengt hij vrouw en
kinderen in veiligheid in een
dorp in het Zwarte Woud. Na
de mislukte aanslag wordt haar
man opgepakt en gevangen ge
zet in Ravensbrück, waar
Christabel persoonlijk voor zijn
invrijheidstelling gaat pleiten.
Terwijl de Amerikaanse tanks
over de heuvels van het Zwarte
Woud rollen, arriveert de echt
genoot, bloed ophoestend, in
een afgelegen hut, vlakbij het
dorp waar Christabel met de
kinderen verblijft. Happy End.
Het is Dennis Potters be
doeling geweest, heeft hij ge
zegd, om eens het licht te wer
pen op 'de goede Duitser'. En
dat doet hij ook. Allereerst de
verzetsmensen, hogere ambte
naren. De Luftwaffe-piloot uit
de familie van Christabels echt
genoot, die als aardigheidje met
zijn Messerschmitt Christabels
'ouderlijke landhuis fotogra
feert, terwijl haar vader hem
met een jachtgeweer onder
vuur neemt. Een Estlandse SS-
officier die in een verduisterde
trein, tijdens een bombarde
ment, tegenover Christabel te
vergeefs zijn geweten probeert
te ontlasten. En niet te vergeten
de lieve dorpelingen van het
Zwarte Woud die, behalve
Christabel en haar kinderen,
ook een Amerikaanse piloot
liefderijk verzorgen, alvorens
hij wordt opgehaald door een
gemoedelijke Feldwebel.
Zoals het is gefilmd is het
een weinig om het lijf hebbend
oorlogsverhaal. Mooi gefoto
grafeerd, vaak matig geacteerd
en vooral Engels. Ondanks de
rode banieren met hakenkrui
sen en marcherende bruin- of
zwarthemden, waant de kijker
zich geen moment in Duits-
land, laat staan in nazi-Duits-
land en dat komt niet omdat de E
Schwarzwald-episoden in Oos
tenrijk zijn opgenomen. Dat zie j§
uiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
je alleen maar aan de aftiteling.
Het komt omdat filmmakers
uit landen, die toen niet bezet
zijn geweest, zich kennelijk
geen voorstelling kunnen ma
ken van hoe het werkelijk is ge
weest, in Duitsland zelf en in
de bezette landen. Datzelfde
manco hebben talloze Ameri
kaanse en Engelse oorlogsfilms
en ook bijvoorbeeld destijds de
verder uitstekend gemaakte En
gelse serie over het Belgische
verzet en de pilotenhulp.
Daarin werd wel voortreffelijk
geacteerd. Door Bernard Hep-
ton bijvoorbeeld, als de waard
van het Brusselse restaurant,
die tegen wil en dank zijn stille
heldenrol speelde. Hij was al
leen geen Brusselse waard.
Is dit onvermogen om zich
het dagelijks leven onder de na
zi's voor te stellen bij een serie
als Christabel een nadeel, bij
het maken van een lach-of-ik-
schiet-serie als Allo Allo ver
keert het blijkbaar in een voor
deel. Hoe is anders te verklaren
dat de TROS die serie uitzendt
zonder dat er luide protesten
worden gehoord? Van Allo
Allo zag ik voor het eerst iets in
mei van dit jaar, in een Engelse
stad, waar ik met een groep
landgenoten een optocht be
keek. Er was een wagen bij
waarop ons vooral de SS-uni-
formen stoorden. 's-Avonds
hoorde ik van mijn gastheer dat
dit figuren hadden moeten
voorstellen uit een tv-serie die
in Engeland razend populair
aan het worden was. Ik uitleg
gen waarom zo'n serie in ons
land niet zou kunnen. Toen
kwam de TROS ermee.
Inmiddels heb ik van Allo
Allo een paar stukken gezien.
Het is een persiflage, zegt men,
op series is de eerder aange
haalde over het Belgische ver
zet, waarvan ik de naam verge
ten ben. Kolderieke taferelen
en onzinnige dialogen. Duitse
officieren, Franse verzetsstrij
ders, Engelse piloten en andere
onderduikers maken er een
potje van dat de kijker, mij al
thans, geen moment aan de oor
log doet denken. De taferelen
roepen geen enkele daarmee
verbonden emotie op. Ondanks
de uniformen. Ondanks de
gleufhoeden en leren jassen van
de gestapo en zelfs ondanks het
vuurpeloton, waarvan de cen
trale figuur, de kastelein René,
op het nippertje wordt gered.
Dik aangezette stereotypen van
Duitsers, Fransen, Engelsen.
Alle nationaliteiten even dom.
Geïrriteerd raak ik hoogstens
van het kabaal dat ze schoppen
en soms kan ik erom lachen.
Engels drama is goed, maar
alleen als het over Engeland en
de Engelsen zelf gaat, is het op
z'n best.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
'A. Theunissen en H. Vermeulen-adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Telefax redactie® 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326.
Voor bezorgklachten: 236888.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13,4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen bij vooruitbetaling te voldoen:
24,90 per maand; 71,85 per kwartaal of 279,15 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van resp. 1,- per maand,
1,90 per kwartaal, 7,60 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor posttoezending geldt een toeslag. Losse nummers: ma. t/m zat. 1,25.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd. 8.30-17.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en
zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Cengiz Solak
ONDANKS HET feit dat
er in Turkije sinds 1983 een
burgerregering aan de
macht is, zijn er geen fun
damentele veranderingen
opgetreden in de mensen
rechtensituatie. Tot die
conclusie komt Amnesty
International in een on
langs verschenen rapport
over het land.
Het rapport staat bol van
schendingen van mensen
rechten. Slecht nieuws voor
een land dat naar het Westen
alle schijn ophoudt een echte
democratie te zijn. Noodzake
lijk om enige kans te maken
op een toetreding tot de Euro
pese Gemeenschap. Wat be
treft Turkije kan dat nog lang
gaan duren.
Turkije: het land op het
kruispunt van oost en west.
Tweeëntwintigmaal zo groot
als Nederland. Sinds 1960 von
den er drie staatsgrepen
plaats door het leger, de re
centste was in 1980. Na drie
jaar gaven de militairen het
roer weer in handen van een
burgerregering onder leiding
van premièr Turgut Özal. Die
stelt sindsdien alles in het
werk om zo snel mogelijk lid
te worden van de EG.
De Europese Gemeenschap
hecht veel belang aan de de
mocratische staatsvorm van
de lidstaten en de eerbiedi
ging van de mensenrechten.
Zaken die in Turkije nog niet
in orde zijn. Bepaalde poli
tieke groeperingen, vooral de^
communisten, zijn verboden*
en wat betreft de mensen
rechten spreken de berichten
die de laatste tijd het Westen
bereiken voor zich. De betrek
kingen tussen de Gemeen
schap en Turkije bevinden
zich door de politieke situatie
in het land in een moeilijke
fase. De economie van een
land is ook van groot belang
voor een eventuele toetreding.
Op dit moment houdt de EG
zich echter meer bezig met de
mensenrechten. Op 18 novem
ber nam het Europese Parle
ment een resolutie aan naar
aanleiding van een aantal ge
beurtenissen in de afgelopen
maanden.
Onlangs werd een aantal
leden van het Steuncomité
voor de Turkse actievoerders
van de 'Dev-Yol' gearresteerd
in Ankara. De groep bestond
uit zestien Grieken, acht
Duitsers en vier leden van de
'Groenen'. Zij woonden een
rechtzaak bij tegen 'Dev-Yol'-
leden, een proces dat al zes
jaar loopt. Tijdens de schor
sing van de zitting riepen de
leden van het steuncomité om
de vrijheid van de beklaag
den. Vier Grieken zijn gedag
vaard voor het steunen van
een verboden organisatie.
Het Amnesty-rapport heeft
in belangrijke mate meege
speeld in het aannemen van
de resolutie waarin de Ge
meenschap zijn bezorgdheid
uitspreekt over de gang van
zaken in Turkije.
Van Turkse zijde is men
zeer boos over het rapport van
Amnesty. Volgens een woord
voerder van de Turkse am
bassade in Nederland bevat
het rapport oude en onjuiste
.informatie. Dat had voorko
men kunnen worden als de
mensenrechtenorganisatie te-
Premier Özal
van Turkije.
- foto anp
voren contact had opgenomen
met de Turkse overheid.
„Onzin", volgens Ingrid
Martens, medewerkster van
Amnesty International Ne
derland. „Wij publiceren niet
zomaar klakkeloos wat' ons
verteld wordt. Dat wordt via
meerdere bronnen geveri
fieerd. Wie dat zijn kunnen
we niet zeggen, zij zouden ge
vaar kunnen lopen. Er is wel
degelijk van tevoren contact
geweest met de Turken. Voor
dat Amnesty een rapport pu
bliceert over een land wordt
het eerst naar de betrokken
overheid gezonden met een
brief waarin staat dat zij
kunnen reageren op wat er in
staat. Turkije heeft niet ge
reageerd".
De ambassadewoordvoer
der is van mening dat het
rapport door de Nederlandse
afdeling van Amnesty was
gemaakt. Een misverstand.
Volgens Ingrid Martens ont
breekt daarvoor het geld en
de mankracht. Alle rapporten
worden in Londen gemaakt
en van daaruit verzonden
naar de 150 landen waar Am
nesty gevestigd is.
Het verwijt van de Turkse
ambassade dat Amnesty het
rapport naar grote reisorga
nisaties zou zenden, wordt
ook als onzin afgedaan. „Daar
hebben wij geen geld voor. De
presentatie van het rapport
kreeg veel publiciteit. Daar
door werden wij benaderd
door enkele reisorganisaties,
of zij ook een exemplaar kon
den krijgen. En dat kan".
Amnesty doet in het rap
port enkele aanbevelingen die
tot een verbetering van de
menserechtensituatie moeten
leiden. Een daarvan is het af
schaffen van de doodstraf.
Hoewel er sinds oktober 1984
geen executies meer hebben
plaatsgevonden, wachten er
momenteel bijna tweehon
derd mensen op de beslissing
of ze opgehangen zullen wor
den.
Hoe staat men in Nederland
tot een eventuele toetreding
van Turkije tot de EG, in het
licht van de recente ontwik
kelingen inzake de mensen
rechten? Wat betreft de PvdA
is er geen sprake van toetre
ding zolang er in een land
duidelijke misstanden heer
sen. Volgens Ad Melkert,
Tweede-Kamerlid voor de
PvdA en ondermeer lid van
de commissie buitenland, is
het onmogelijk dat Turkije lid
wordt. „De interne gang van
zaken met betrekking tot de
politieke vrijheid is slecht. De
instelling van een burgerre
gering betekende niet de op
lossing van politieke misstan
den. Daarbij is ook de econo
mische situatie niet van dien
aard dat een snelle toetreding
tot de mogelijkheden behoort.
Dat gaat nog lang duren".
De politieke instabiliteit is
voor de CDA ook reden nega
tief te reageren op het Turkse
verzoek. „Op zichzelf is het
goed dat Turkije zich naar het
Westen wil richten, en als de
mocratie zijn ze welkom. Er
zijn echter nog te veel vraag
tekens bij die democratie. Dat
geldt ook voor de menserech
ten", aldus CDA-Kamerlid E.
Kraaienbrink, ondermeer be
last met het vreemdelingen
beleid. Hij kan wel wat begrip
opbrengen voor een iets
strenger regime. „Het is heel
moeilijk de politieke stabili
teit te handhaven in een land
met vele verschillende bevol
kingsgroepen. Ook de ligging
van het land, de grens tussen
oost en west, maakt het alle
maal moeilijker voor de in
terne politiek".
De WD, bij monde van
Frans Weisglas, is terughou
dend. „Ik kan over de men
senrechten niet veel zeggen.
De twaalf huidige lidstaten
moeten eerst zorgen dat in '92
de grenzen fatsoenlijk open
kunnen gaan. De toetreding
van een arm land is nu niet
gewenst", aldus Weisglas. Op
Buitenlandse Zaken is er geen
standpunt. „Dat is momenteel
niet van belang. Het Turkse
verzoek (gedaan op 13 april
1987, CS) ligt nog steeds bij de
Europese Commissie", ver
klaart een medewerkster van
het ministerie.
De Westerse bereidheid
Turkije op te nemen in de EG
is er nog niet Het gemarchan;
deer met de mensenrecht^
blijft voor de Turken eer,
groot struikelblok. Een posj.'
tieve ontwikkeling is de on-
dertekening en ratificatie van
het Europese Verdrag ter
voorkoming van foltering e»
onmènselijk vernederende
behandeling of bestraffing
kortweg anti-folteringsver.
drag, door de Turkse over.
heid. Dit verdrag is mmidde-B
door voldoende landen onder,
tekend en treedt begin 1989 ij
werking. Dan heeft een Euro-
pees Comité de mogelijkheid
zich persoonlijk op de hoogte
te stellen van eventuele mis
standen in een land met be.
trekking tot gevangen genu,
men mensen. Die landen die
het verdrag hebben onderte-
kend, bieden het comité alle
medewerking bij hun werk
Leden van het comité moeter
zonder beperkingen kunnen
reizen door het land dat ze be-
zoeken en ondermeer spreke»
met gevangenen zonder getui
gen. Ook hebben zij het recht
strafinrichtingen te bezoeken.
Eventuele misstanden 4
in gevangenissen plaatsvin,
den of op politiebureau's en
dergelijke, kunnen zo direct
gecontroleerd worden. Niette
min dienen de rechten van
iedereen gerespecteerd te
worden. In Turkije is daat
nog veel werk voor nodig ge
zien de recente berichten. Ook
is er nog geen sprake van een
ware democratie. Zolang niet
alle politieke partijen mogen
deelnemen aan de besturing
van een land, verdient men
niet het etiket 'Democratie',
De toetreding van Turkije
laat nog lang op zich wachten
Door Pieter- Jan Dekkers een redelijk inkomen hebben. Dat legt niet al- leen maar praten over 'substantial reduction' tement van Landbouw. Een echte doorbr
ttittvt nnrrv ...u...... leen een onaanvaardbaar hnee hvnnt.heek nn ïaanzienliike verminderinel Hot 4aa niot vnnrrlo hand
Door Pieter-Jan Dekkers
EEN WEEK onderhandelen op het scherp
van de snede heeft het vrijer maken van
de wereldhandel via de GATT - de Alge
mene Overeenkomst inzake Handel en
Tarieven - geen stap dichterbij gebracht.
Om te voorkomen dat gesproken zou worden
van een totale mislukking heet het dat een 'af
koelingsperiode' is ingelast. In april zullen de
handelsministers in Genève opnieuw proberen
hun geschillen bij te leggen.
In afwachting daarvan zullen die zaken,
waarover men het in het Canadese Montreal
wel eens is geworden, worden opgeschort. En
aangezien dat zakert betreffen, die vooral voor
ontwikkelingslanden van belang zijn, is de
Derde Wereld opnieuw de dupe geworden van
de 'titanenstrijd' tussen de Verenigde Staten en
de Europese Gemeenschap.
Op de bijeenkomst in Montreal zou in eerste
instantie de balans worden opgemaakt van de
huidige GATT-ronde, die in 1986 in Uruguay
van start is gegaan en in 1990 een reeks ak
koorden over een vrijere wereldhandel moet
opleveren.
Helaas is 'Montreal' het toneel geworden
van de handelsoorlog tussen de VS en de EG.
Met name de landbouwsubsidies bleken voor
de zoveelste keer een struikelblok te zijn.
De zaak is in wezen simpel: via subsidies
zorgt de EG dat de 15 miljoen Europese boeren
een redelijk inkomen hebben. Dat legt niet al
leen een onaanvaardbaar hoge hypotheek op
de Europese begroting, het vervalst ook de
concurrentie met boeren buiten de Gemeen
schap.
Vooral de 2,3 Amerikaanse boeren zijn daar
door in de problemen geraakt, reden voor
Washington om ook via subsidies de export
van Amerikaanse landbouwprpdukten aan-
trekkelij ker te maken.
Een groot aantal producenten in de minder
ontwikkelde landen kan die concurrentiestrijd
niet bijbenen. Enerzijds omdat veel van die
landen straatarm zijn en geen geld voor subsi
dies hebben, anderzijds omdat de produktie in
die landen vaak nog op orthodoxe leest is ge
schoeid.
Zowel Washington als Brussel hebben in
Montreal hun stellingen geen moment verla
ten. Amerika wenst een volledige afschaffing
van alle landbouwsubsidies rond de eeuwwis
seling, de EG wil voorlopig niet verder gaan
dan een bevriezing van de subsidies de ko
mende twee jaar. De Gemeenschap wil zich nu
beslist niet vastleggen over wat er over pak
weg tien jaar moet gebeuren.
In een merkwaardige poging tot creativiteit
liet de Amerikaanse onderhandelaar Alan
Holmer op een gegeven moment een woorden
boek uit de bibliotheek halen om een ander
woord voor 'elimineren' (afschaffen) te zoeken,
omdat de Europeanen zo'n hekel aan dat
woord hebben. De EG op haar beurt wilde al
leen maar praten over 'substantial reduction'
(aanzienlijke vermindering).
In die woordenstrijd suggereerden de Ame
rikanen vervolgens om te praten over 'correct
all trade distortive measures' (corrigeren van
alle handelsverstorende maatregelen). Maar
dat ging EG-commissaris Frans Andriessen
weer veel te ver. Bovendien hield die formule
ring in dat er (door de EG, red.) iets verkeerd
zou zijn gedaan en daar kon natuurlijk geen
sprake van zijn.
Overigens gaf Andriessen wel toe dat de
Amerikaanse omschrijving een aanwijzing
'was daf'cïè'VS iets inbonden. Maar zonder ver
wijdering van het woord 'all' zou deze formu
lering voor de ÉG niet aanvaardbaar zijn.
Dus dpnieuw het woordenboek uit de kast
gehaald en getracht via 'correcting and pre
venting trade distortive measures' (corrigeren
en voorkomen van handelsbeperkende maat
regelen) de EG over de streep te halen.
Helaas, ook dat zou op een verkeerde manier
kunnen worden uitgelegd, waarop de Ameri
kaanse delegatie vertwijfeld de handen ten he
mel stak en terugkeerde met een document
waarin het woord 'elimination' weer de boven
toon voerde.
De halsstarrige houding van beide handels
blokken doet het ergste vrezen voor de nabije
toekomst. In Amerika mag dan wel een wisse
ling van de macht op handen zijn, verwacht
wordt dat de Amerikaanse onderhandelaar in
Montreal, Yeutter, straks door de nieuwe pre
sident Bush beloond zal worden met het depar
tement van Landbouw. Een echte doorbraak
ligt dan niet voor de hand.
De rest van de wereld ziet met lede ogen dat
Washington en Brussel voortdurend de messen
slijpen, zonder dat ze enig begrip opbrengen
voor de bijzonder moeilijke situatie waarin de
arme landen verkeren.
En er is alle reden voor die landen om de
toekomst somber te zien. Want zoals Amerika
het eigen bedrijfsleven in toenemende mate
beschermt tegen buitenlandse concurrentie, zo
maakt de EG zich op voor de gemeenschappe
lijke markt in 1992. Dat wordt, .zo verzekert
Brussel keer op keer, geen Fort Europa. Maat
maak dat de landen eens wijs, die de afgelopen'
week in Montreal zich stuk-hebben gelopen op
het Europese bastion.
Het mislukte overleg in Montreal kan tot ge
volg hebben dat andere handelsblokken zich
nauwer aaneensluiten om zich tegen Amerika
en Europa te wapenen. Zo pleitte zondag de
Australische oud-minister Fraser voor de vor
ming van een handelsassociatie in het gebied
van de Stille Oceaan.
Japan, dat al jaren met Washington en
Brussel overhoop ligt (maar overigens zelf ge
noeg boter op het hoofd heeft als het om vrije
handel gaat) heeft al laten doorschemeren wel
wat in dat initiatief te zien.
In april zal duidelijk worden of de overeen
gekomen afkoelingsperiode is gebruikt om de
geschillen bij te leggen of dat 'afkoeling' inder
daad synoniem is aan 'mislukking'.
ZO'N 150 ambtenaren van het
ministerie van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid hebben
onlangs een gratificatie (een
extraatje) van de hand gewe
zen. Het ging om bedragen die
varieerden van 750 gulden tot
1250 gulden.
De betrokken ambtenaren
zijn allemaal lid van dienst
commissies (te vergelijken
met ondernemingsraden in
het bedrijfsleven) van het di
rectoraat-generaal voor de
arbeidsvoorziening.
Dat directoraat wordt op 1
januari zelfstandig en om die
verzelfstandiging te begelei
den hebben de dienstcommis
sies nogal hard moeten wer
ken. Hun hoogste baas vond
daarin aanleiding om flink in
de beurs te tasten. Maar die
geste werd niet op prijs ge
steld. De gratificatie werd
van de hand gewezen. „Wij
blijven liever onafhankelijk.
Eerst 750 gulden in je zak ste
ken en dan boos worden op je
werkgever, geeft toch een on
gemakkelijk gevoel", aldus
een van de betrokkenen.
Dit te waarderen princi
piële standpunt scheelt het
ministerie 150.000 gulden.
Maar de dienstcommissies
willen dat geld niet laten te
rugvloeien naar de algemene
pot. Ze hebben voorgesteld om
de centen te reserveren. Voor
het geval mensen als gevolg
van de verzelfstandiging in de
problemen komen.
DE eerste lichting dienst
plichtigen die na 1 januari op
komt, zal het nog even zonder
de gratis openbaar-vervoer-
jaarkaart (in het jargon ov-
kaart) moeten stellen. De
spoorwegen en het ministerie
van Defensie slagen er niet in
de onderhandelingen over de
invoering van de kaart op tijd
af te krijgen. Volgens het mi
nisterie komt dat omdat de
NS halverwege de gesprekken
ineens met aanvullende voor
waarden zijn gekomen.
Die voorwaarden hebben
betrekking op het tijdstip
waarop de - uiteindelijk -
vijftigduizend dienstplichti
gen van de kaart gebruik ma
ken. Momenteel reizen veel
militairen op vrijdagmiddag
met de trein naar huis. En wie
dat ooit heeft meegemaakt,
weet hoe druk het dan kan
zijn op sommige trajecten.
De spoorwegen voorzien
voor de toekomst nog grotere
verstoppingen. Momenteel
reizen nog veel dienstplichti
gen met de eigen auto. Maar
als ze straks gratis met de
trein kunnen, zal dat wel snel
veranderen, denken de spoor
wegen.
Daarom hebben de NS'ers
aan Defensie gevraagd om
militairen op de vrijdagen ge
spreid naar huis te sturen.
Het ene deel van de kazernes
laat in de ochtend, het andere
deel vroeg in de middag of la
ter op de avond.
Pas als Defensie daarmee
akkoord gaat, willen de
spoorwegen een contract slui
ten over de gratis kaart. Tot
het zover is, zullen dienst
plichtigen nog even zelf moe
ten opdraaien voor de reis
kosten. Of gewoon de auto
moeten nemen.
EEN van onze zuurste maar
ook beste schrijvers, W'llem-
Frederik - voor vr enden
Wim - Hermans werd de vo
rige week het slachto fer van
een idioot. Het in Parijs wo
nend echtpaar Hermans liep
talloze verwondingen op om
dat een indringer vervaarlijk
met een bijl zwaaide, iets wat
hij ooit ook al eerder deed in
aanwezigheid van de echtge
note van de schrijver/journa
list Henk Hofland.
Menigeen zou denken dat
de gek, die inmiddels opnieuw
is ingesloten, zich gegriefd
voelde door Hermans' polemi
sche schrijfsels alias literaire
scheldpartijen. Voor nogal
wat bekende Nederlanders
was en is voor opwinding
soms wel reden.
Zoals voor minister Jan de
Koning (Sociale Zaken en
Werkgelegenheid), die door de
schrijver herhaaldelijk werd
aangeduid als een nitwit, een
„gereformeerd glimpieper", of
erger nog.
Jan de Koning drong er als
AR-kamerlid ooit op aan
Hermans te ontslaan als lec
tor fysische aardrijkskunde
aan de Groningse universiteit.
De Koning vond dat de lector
die tussen de colleges door
fraaie boeken en artikelen
(maar niet over zijn vak)
schreef er de kantjes van af
liep en geen recht had op een
goede vergoeding van staats
wege. Hermans pakte vervol
gens ook zijn biezen - hij hield
de eer aari zichzelf, wachtte
een besluit van de minister
van Onderwijs niet af en
keerde zijn vaderland de rug
toe. De schrijver had het toen
Jan de Koning:
.gereformeerde
glimpieper.
over 'De Koning die een ge
leerde door het slijk had ge
sleurd'.
Maar Hermans zou Her
mans niet zijn als hij niet lek
ker rancuneus zou zijn tegen
over de in zijn ogen mislukte
sociaal-geograaf De Koning
die niet beter wist dan zijn
geld te verdienen in zoiets
verderfelijks als de politiek.
Op gezette tijden doopte Her
mans zijn pen in vitriool om
de latere minister royaal af te
kammen, maar wel niet te
vaak, want anders zou De Ko
ning ook nog denken dat Her
mans hem belangrijk vond.
Jan de Koning heeft er
nooit mee gezeten, zo ver
klapte hij ons onlangs. Hij ge
niet van de boeken van Her
mans, maar nam hem wat de
beschuldiging aan zijn adres
betreft nooit serieus. Hij kan
er nog steeds mee lachen. Als
sociaal-geograaf is De Koning
inderdaad mislukt. In de poli
tiek niet helemaal.
Hans van den Broek:
toto
- foto's de stem/j0han van gurp
Hermans heeft niet altijd
gelijk, zoals hij via de titel
van een van zijn boekwerken
beweert. Maar wel vaak. Zijn
laatste boek heet niet voor
niets: door gevaarlijke gek
ken omringd.
MINISTER Deetman en diens
staatssecretaris Ginjaar-
Maas moeten deze week naar
de Tweede Kamer komen om
daar hun onderwijsbegroting
te verdedigen. De bezuinigin
gen op de kleine scholen en
een betere dan wel andere sa
lariëring voor leraren zullen
daarbij centraal staan. De
problemen met de studiefi
nanciering komen vandaag en
morgen slechts terzijde aan de
orde; het debat over Deet-
mans jongste voorstellen (on
der meer invoering van de ov-
jaarkaart voor studenten) is
pas voor februari volgend
jaar voorzien.
Naast Onderwijs is ook veel
tijd ingeruimd voor het debat
over de werkgelegenheid, in
feite een restant van de alge
mene politieke beschouwin
gen. De Tweede Kamer komt
verder nog te spreken over de
resultaten van de onlangs ge
houden Europese top op Rho-
dos, toezicht op het verzeke
ringsbedrijf, een wijziging
van het Wetboek van Straf
recht die het toezenden van
dagvaardingen beter regelt,
het leerlingwezen en een puur
technische wetswijziging voor
de centrale inning van les
geld.
Een redelijk overladen pro
gramma voor de dames en he
ren Kamerleden dus, maar
voor hen geldt als troost dat
ze vanaf komende donderdag;
avond een kleine maand vrij
zijn. De Tweede Kamer - en
daarmee ook deze rubriek-
gaat tot dinsdag 16 januari op
vakantie.
De Senaat begint deze week
aan de omvangrijke Dekker-
ziektekostenproblematiek
(het omzetten van de procen
tuele in een nominale premie)
Daarnaast buigt de Eerste
Kamer zich over de wijziging
van de politiewet, die onder
meer beoogt agenten mee'
armslag te geven bij het fouil
leren van personen.
„IK zou het niet weten. 00'
niseer er maar een toto voor'
Minister Hans van den Broe»
(Buitenlandse Zaken) in ant
woord op de vraag over
vraag wanneer het nieuw-
fraudebestendige paspo*"1
kan worden ingevoerd.
EINDREDACTIE
AD BURGER
Van onze verslaggever
qeN HAAG - De winkel
avonden die de warenhui
van V&D vandaag er
morgen voor eigen perso
neel houden, zijn in strijc
met de Winkelsluitingswet
(vlocht V&D toch besluiten
avonden door te later
gaan, dan kan dat het be
drijf in principe per filiaa1
een boete opleveren var
maximaal 10.000. Dat heefi
jjet ministerie van Econo
mische Zaken laten weten,
pe afgelopen weken heeft V&E
j,et personeel van de waren
huizen verrast met een uitno
diging om vandaag en morgen
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG - Er dreig
tieve chaos als minist
zijn plannen doorzet on
studiefinanciering op oi
Dat schrijven vakorganisa
een gisteren aan de Tweede
De organisaties hebben niet al
leen principiële bezwaren te
gen de wijzigingen, ze vrezen
bovendien dat ze niet zo een
voudig zijn door te voeren als
de minister doet voorkomen.
„De minister
maakt de indruk
weinig te hebben
opgestoken van
de chaotische ta
ferelen die de in
voering van de
Wet Studiefi
nanciering 18+
hebben geken- Deetman
merkt", aldus de - foto johan van
organisaties. GURP
De brief is opgesteld door CNV,
FNV, de Landelijke Studenten
vakbond (LSVb) en het Inter
universitair Studentenoverleg
(ISO) en de drie organisaties
van dekanen in het voortgezet-,
hoger beroeps- en universitair
onderwijs.
De principiële bezwaren van
dé organisaties tegen de wijzi-
UTRECHT (ANP) - Patiën
ten en hun verzekeraars be
talen jaarlijks 17,5 miljoen
gulden te veel voor bruggen,
kronen en andere werk
stukken.
Dat stelt de Vereniging voor
Tandtechnische Laboratoria
(VTL), die fondsen en verzeke
raars heeft voorgesteld om de
kosten vanaf 1 januari 1989 niet
langer via de tandartsen te
vergoeden maar rechtstreeks
aan de laboratoria.
De kosten voor de tandheel
kunde belopen dit jaar 1,7 mil
jard gulden, waarvan ongeveer
20 procent voor de tandtech-
niek.
HET CDA WORSTELT met verai
tuur. De beeldvorming van de c
vigd wordt met wollig taalgebrui
zakelijkheid heeft zijn intrede ge
nel symbool was van wat mind
9rippen als ethisch reveil en zore
Opvallend is de openhartige mar
de nieuwe lijn wordt gesproken,
laatste jaren opvallend aan zelh
tonen zich fervente aanhangers
en marketing-geloof dat moet lei
besturen.
Een daartoe in het leven geroe
weekend het voorbereidende rap
de verantwoordelijke samenlevin
peven. Een van de opvallendste
dat politieke dubbelfuncties
moeten worden. De christen-de
naar de tijd dat een kleine groe
nad maar ze willen wel dat het
nanteerd.
Toen het CDA nog niet bestond
yan van KVP, AR of CHU-huize
oeKieedden. Een van de redenen
stappen was dat er nauwelijks d
®?fH00r talentvollle jongeren. Me
«ride argument - jongeren mo
"asiag te leggen op belangrijke
p?®eiidan één pet-theorie' te ver
vL l ovengens best begrip op
i",et CDA dat getalenteerde
f ler® Qoed moeten worden b
narr,°r-.en ,eruggegrepen naar dt
ri J?,? J geleerd dat de uitoefen
o_h0P als de legendarische bu
str2 daargelaten - niet veel
anrio i_n9 van belangen en of
sue» baan, waren vaak het kv
systeem.
S?9e huidige CDA-stijl te blij
om hIV0 moclern management
!®re methoden te bedenkei
ooit h bijbanen van politieke bes
samo i kreet gebruikt dat 'politiek
wnrnP evm9' open moeten hou
doorn0 3e8,elcl dat door een vet
de bomen het bos niet meer
t
