Achterberg leefde 4per vers'
Olijke sprongetjes in de geschiedenis
Ki Mnjjrrty
MONUMENTALE BIOGRAFIE VAN CRIMINELE PSYCHOPAAT
De aanstaande vader
'Monument'
van ijzer
industrie
Kiki's rode jasje en
't Beertje Paddington
DE STEM BOEKENGIDS ZATERDAG 26 NOVEMBER 1988
Therapie
Bewijzen
JOSEPH HELLER OVER REMBRANDT
Tholen en
Haagse zonden
DE STEM GID
Peper
noten
VERSCHENEN
De Schooltas
Schooltas (2)
Hambone
G2
Door Hans Rooseboom
HET LEVEN van de dichter Gerrit Achterberg was altijd
een van de mysteries in de Nederlandse letterkunde. Niet
alleen de verzen van deze dichter zijn duister en geheim
zinnig, ook zijn biografie bleef een intrigerend raadsel,
en dan vooral zijn leven vóór de oorlog, voor zijn opname
in verschillende psychiatrische inrichtingen.
Dat 'duistere' karakter van
Achterbergs leven was trou
wens helemaal in overeen
stemming met zijn poëzie, met
het bezwerende, magische,
grensoverschrijdende karakter
van zijn gehele oeuvre.
Zelfs toen het tot iedereen
was doorgedrongen dat Ach
terberg een moord had ge
pleegd, werd die misdaad nog
ervaren als geheel in stijl met
zijn aard en met zijn werk ('de
gestorven geliefde').
Wat was er tot dusver be
kend over Gerrit Achterberg?
Tot dusver: dat wil zeggen tot
het moment - eerder deze week
- dat de kolossale, uiterst gede
tailleerde biografie van de
hand van Wim Hazeu ver
scheen.
Bekend was in de allereerste
plaats dat Achterberg een fe
nomenaal dichter was, volgens
veel mensen de grootste Neder
landse dichter. Hij had een ge-
troubleerd leven, met name
vóór zijn wanhoopsdaad in
1937. Geboren werd hij in een
calvinistisch milieu in de pro
vincie Utrecht (Neerlangbroek
1905). Hij was onderwijzer in
een Betuws dorp en in Den
Haag. In Utrecht schoot hij zijn
hospita/geliefde dood en ver
wondde haar dochter van 16
(1937). Daarop volgde opname
in verschillende psychiatrische
inrichtingen. Na de oorlog
kwam hij vrij, werd ambteloos
burger, maar een zeer produc
tief dichter. Hij stierf in 1962 in
Leusden (U), alom gevierd. De
waarheid over Achterbergs
moord en successievelijke psy
chiatrische behandeling werd
pas jaren na zijn dood gemeen
goed.
Wim Hazeu, publicist en uit
gever, heeft zich 20 jaar in het
leven van Achterberg vastge
beten, honderden mensen ge
sproken, duizenden boeken,
brieven, documenten en rap
porten doorgewerkt. En hij
heeft op basis daarvan een
adembenemend boek gemaakt,
waar de spanning van af
druipt.
Het leven van Gerrit Achter
berg is ontstellend geweest,
vele malen erger dan je in je
stoutste dromen had verwacht.
Het ontstellende aan dit leven
zit hem niet in de kindertijd, en
ook niet in de 'nadagen': die pe
rioden springen er niet zo uit.
Waar het allemaal om draait
is Achterbergs 'zwarte' periode,
de tijd ruwweg tussen zijn 20e
en 40e jaar. De tijd waarin hij
tot zijn delict kwam, waarin hij
langdurig behandeld moest
worden, én de tijd waarin hij
zich gelijktijdig ontwikkelde
tot een zeer gnpt dichter.
Wat ons bovendien naar de
gebeurtenissen in die periode
trekt is de rechtstreekse ver
bondenheid met zijn poëzie, die
immers draait om thema's als
dood, liefde, geweld, bloed,
waanzin, religie en sex. En
liefst een versmelting van die
thema's, een versmelting die in
Achterbergs psyche op 'na
tuurlijke' wijze bestond.
Wim Hazeu's beschrijving
van die periode is weergaloos.
Het leest als een beklemmende
film, als een fascinerende
nachtmerrie.
Goed, Achterberg ver
moordde op 15 december 1937
zijn minnares Roeltje van Es en
„Ons probleem was: een
uniek mens aan te passen, wat
dan zijn creativiteit zou doden.
Zijn creativiteit vloeide juist
voort uit de innerlijke conflict
situaties die hem uiterlijk in
botsing brachten met de maat
schappij".
Andere psychiaters: „Hij
was volkomen narcistisch, hij
gaf zich niet en verdroeg niets.
Hij was een dwangmatige per
fectionist. Hij was eruptief. Hij
had een dwangmatige onanie
(men wilde hem eigenlijk cas
treren, zo gevaarlijk was hij,
HR), en was labiel met een sa
distische agressie. Er was een
suïcide-affiniteit. Hij wilde
zijn sexuele drift waar hij niets
mee kon beginnen, en die
enorm was, 'om zeep helpen',
desnoods zichzelf. Er was geen
brug tussen die drift en zijn
omgeving. In deze lacune is zijn
poëzie gevallen".
Gerrit Achterberg als psychiatrische delinquent in 1938,
kort na het plegen van 'zijn' moord. - foto arbeiderspers
Biograaf Wim Hazeu: na
druk op feiten en gebeurte
nissen. - foto anp
haar dochter bijna. Die moord
geschiedde niet uit wraak, niet
uit jaloezie, niet uit winstbejag,
niet uit welk 'normaal' motief
ook. Die moord geschiedde lou
ter en alleen omdat Achterberg
een dwangmatige psychopaat
was, die zo nodig allerlei waan
denkbeelden in de praktijk
moest brengen.
Achterberg was een gevaar
lijke gek. Een levensgevaar
lijke gek. Een psychopaat, een
moordenaar, een agressieve en
gewelddadige driftkop en een
veelvoudige verkrachter.
Daarvan geeft Wim Hazeu's
biografie een stortvloed van
bewijzen.
Hij had al vanaf zijn 19e jaar
een revolver op zak. Hazeu
wijst alleen al 32 gedichten van
Achterberg aan die recht
streeks de 'seksuele overweldi
ging van de vrouw' als thema
hebben. Zowel zijn eerste
vriendin Cathrien (die veel la
ter toch nog zijn vrouw werd)
als zijn verloofde Bep van Za
lingen dwong hij onder bedrei
ging met zijn revolver tot sek
suele handelingen. Die revol
vers kocht hij overigens (vol
gens Hazeu) van prostituees in
Den Haag.
Dr. Heringa, een van de vele
psychiaters van Achterberg:
„Waar je op stuitte was dat hij
geen echte schuldgevoelens
had. Als je als ideaal hebt een
mooi gedicht te schrijven dat
nog niet is geschreven, en wan
neer je aan dit ideaal alles,
maar dan ook alles, onderge
schikt maakt, dan kun je ook
niet aannemen dat er ook nog
plaats voor schuldgevoelens
is".
De publikatie van een deel van
Achterbergs dichtbundels is
een rechtstreeks gevolg van
zijn krankzinnigheid, althans
van de bestrijding daarvan.
Achterberg was zó gevaar
lijk, zelfs toen hij in het Rijksa-
syl voor Psychopaten Avereest
zat opgesloten, dat slechts de
uitgave van een dichtbundel
hem koest kon houden. De pu
blicatie van minstens een aan
tal Achterberg-bundels mogen
we beschouwen als behorend
tot de therapie.
Dat blijkt uit een brief van
geneesheer-directeur Palies,
die vreesde dat Achterberg
zichzelf of iemand anders van
kant zou maken:
„Uit ervaring wetend hoe het
verschijnen van een nieuwe
bundel steeds weer licht op zijn
weg betekent, hoe hij zich dan
druk maakt zijn presentexem
plaren zo goed mogelijk te ver
delen, schrijft, en van zijn be
wonderaars enthousiaste brie
ven ontvangt, zou ik een drin
gend verzoek tot de uitgever
willen richten om de nieuwe
bundel 'Thebe' zo spoedig mo
gelijk te doen verschijnen. Nie
mand beter dan ik weet de in
vloed te beoordelen van het
verschijnen van deze bundel,
het corrigeren van drukproe
ven enz. enz., wat hem alles
weer tot andere gedachten zal
brengen". Het verzoek van de
directeur werd beloond.
Met andere woorden: geeft
het lastige kind mooi speelgoed,
dan houdt het zich rustig. Zo
kwam een deel van de poëzie
van Gerrit Achterberg op de
markt.
Achterberg, hoewel hij dus
geen schuldgevoelens kende,
leed zeer zwaar tijdens zijn ja
ren in de inrichtingen. De oor
log en de bezetting die intussen
over Nederland waren geko
men, waren voor hem een hele
verre realiteit, ver verwijderd
van zijn eigen 'realiteit'.
De Bevrijding betekende ook
Achterbergs eigen 'bevrijding'
uit de asielen. Hij trouwde in
1946. De Operatie Zwijgen be
gon, niemand van de buitenwe
reld mocht iets weten over de
steeds bekender wordende
dichter, de paar ingewijden
hielden hun mond stijf dicht.
Achterbergs leven neemt na
'45 een normalere loop, de
spanning verdwijnt uit dat le
ven, en dus ook uit de biografie
van Wim Hazeu, die Achter
bergs leven desondanks netjes
verder afwikkelt. Achterberg
publiceerde bijna ieder jaar
een bundel en groeide uit tot de
populairste dichter van Neder
land.
Psychiater Heringa: „De po
pulariteit van Achterberg heeft
te maken met de herkenning
van eigen emoties (bij de lezer,
HR). Exclusieve thematiek?
Nee, de thematiek is herken
baar voor wie zichzelf niet ver
sluiert. Zijn poëzie gaat in op
essentiële levensvragen, wat
het gros van de mensen niet
aandurft. De wortels van zijn
poëzie zijn in mijn ogen oer
krachten".
Die herkenbaarheid en grote
schoonheid van Achterbergs
poëzie is allemaal mooi en
waar, maar er moest wel een
dode voor vallen. Bijna twee
doden. Er was wel een agres
sieve, seksuele delinquent en
psychopaat voor nodig om die
poëzie te kunnen schrijven. Is
die prijs niet te hoog geweest,
vraag je je af. Ik denk dat
iedereen dat voor zichzelf moet
bepalen.
Dat is geen eenvoudige opga
ve, deze vraag op de grens van
kunst en leven, van moraal en
schoonheid. Maar de monu
mentale biografie van Wim
Hazeu biedt alle materiaal om
rustig tot een oordeel te komen.
Wim Hazeu: 'Gerrit Achterberg.
Een biografie. XJitg. De Arbeiders
pers Amsterdam. Reeks Open Do
mein, nr. 18. 717 p. Prijs (geb.)
ƒ69,50.
Door Dirke Vellenga
Rembrandt schildert de
Griekse denker Aristoteles,
die staat te peinzen bij het
borstbeeld van de dichter
Homerus. Dat moment in
1653 is het uitgangspunt van
Joseph Heller in 'Verbeeld
je', de (snelle) Nederlandse
vertaling van 'Picture This'.
Met Rembrandt als vast punt
maakt Heller op zijn bekende,
ironische wijze slingers door de
historie. Van het 17e eeuwse
Holland naar die andere grote
zeemacht in de verrre geschie
denis, Athene, maar ook naar
het New York van vandaag,
waar het schilderij van Aristo
teles na een reis van 307 jaar
hangt in het Metropolitan Mu
seum of Art.
Heller is onophoudelijk bezig
met kunstgrepen om zijn ver
haal over macht, geld en men
selijke zwakheden te kunnen
vertellen. Zoals hij in 'God
weet' het bijbelverhaal van
David reconstrueerde, zo geeft
hij nu het vak geschiedenis een
nieuwe inhoud. Opnieuw blijft
echter na lezing alleen de spits
vondigheid van de Ameri
kaanse schrijver hangen en
heb je niet het idee dat hij ge
weldig schokkende dingen
heeft meegedeeld.
De glorie van het Holland
van de Gouden Eeuw en de
Oude Meesters is misschien
voor Amerikanen een verras
send gegeven, wij zijn sinds de
lagere school allemaal op de
hoogte. „Rijk is het land dat
voldoende armoe heeft",
schrijft Heller, doelend op het
feit dat mensen die snel rijk
worden slaven nodig hebben
om het gewone werk te doen.
Maar hij concludeert toch
weer: „Het pleit voor de Hol
landers dat ze op sociaal gebied
het meest verlichte volk ter
wereld waren."
Ook op Rembrandt, die bo
ven zijn stand leefde en al zijn
geld kwijt raakte, laat Jospeh
Heller geen nieuwe licht schij
nen. „Hij schilderde zijn meest
geslaagde werkstukken toen
zijn leven het minst geslaagd
was, en zijn melancholieke
geldzorgen begonnen regelma
tig door te sijpelen in de ge
zichtsuitdrukkingen die hij
schilderde, zelfs in die van
Aristoteles en Homerus."
Aristoteles was natuurkun
dige en filosoof, hij had een in
teressante scheppingstheorie
en wordt door Heller ook nog
'de vader van de psychologie'
genoemd. Via Aristoteles, die in
het rijke Athene uit de gratie
viel, komt Heller bij Socrates,
de onafhankelijke denker, en
Plato, die de ideeën van Socra
tes pikte en er een eigen wen
ding aan gaf. „Aristoteles zag
duidelijk de parallellen tussen
Socrates aan de vooravond van
zijn terechtstelling en Rem
brandt aan de vooravond van
zijn faillissement", schrijft
Heller in een van zijn vele rode
draad-zinnen.
Soms weet Heller een prach
tig uitzicht over de bergen en
dalen van de historie te schep
pen: „Aristoteles had geen mo
ment kunnen bevroeden dat
steden zich zouden verbinden
tot provincies als Holland, dat
provincies zouden uitgroeien
tot staten als New York en dat
staten zouden versmelten tot
onvoorstelbaar grote naties, die
altijd onbestuurbaar en altijd
onloyaal en ongastvrij zouden
zijn."
Joseph Heller, -fotodeprom
Helaas gunt Joseph Heller
zich niet de tijd om dat land
schap volledig in te vullen. Hij
blijft olijke sprongetjes maken,
zijn 'Verbeeld je' is gekunsteld
en je verlangt terug naar zijn
'Goed als Gold' over de Ameri
kaanse politiek en natuurlijk
naar het onovertroffen 'Catch
22'.
Joseph Heller: 'Verbeeld je'. Uitg.
De Prom Anthos, prijs 34,50.
Door Henk Egbers
Op Tholen gebeuren gru
welijke dingen, omdat
daar het ex-hoofd van de
afdeling automatisering
van het ministerie van
justitie van zijn pensioen
'geniet'. Hij heeft veel be
zwarende feiten op papier
staan over ministers, poli
tici e.d. en is derhalve een
dreigende figuur. 'Haagse
zonden' heet de roman
van Donald Matthysen,
die op een deskundig gui
tige manier een grand
guignol-geschiedenis
konterfeitte.
Matthysen, zelf gepensio
neerd jurist en thuis in het
Haagse leven, schrijft ieder
jaar een boek. Na 'Oktoberei-
land' in 1986 en 'December
1944' in 1987 nu deze thriller
achtige roman; een beetje in
een Drs. P-sfeertje. Met de
beide andere boeken in mijn
achterhoofd (Oktobereiland
als goed debuut en een min
der geslaagd December 1944)
spant deze roman nu de (zijn)
kroon; al rommelt het laatste
stuk enigszins.
Tholen. Godsdienstwaan
zin. Inteelt. Hij komt uit een
familie van gekken. Boven
dien heet hij ook nog Graf
maker. Zo luidt het uitgangs
punt. Deze psychopaat zat op
een plaats bij het ministerie
waar 'de zonden van het hele
land, de grote en de kleine, je
door de vingers stromen'. Uit
dienst heeft hij die gegevens
meegenomen, thuis in een
computer opgeslagen en
schriftelijk vastgelegd. De
premier heeft niets op zijn
geweten; 'z'n foefje om belas
ting te ontgaan, waar ieder
zo over jammert, telt niet
mee'. Maar er zijn politici die
vrouwen hebben omge
bracht, zich schuldig maak
ten aan malversaties etc.
„Het Haagse circuit is één
poel van zonde en verderf.
Maar ik ben Gods instrument
voor hun vernietiging..."
hijgt Grafmaker.
Het is bekend dat hij deze
bezwarende documenten
thuis heeft. Er wordt op ge
jaagd. Door de directeur van
het kabinet van de minister
president, door een uitgever,
door politieke partijen. De
milieu-activisten, de Groen-
landers, en een zekere Linde-
meijer met zijn fascistische
club staan daarbij tegenover
elkaar. De laatste wordt door
Grafmaker gezien als de ge
sel Gods. „Er is altijd wel een
miljoen Nederlanders bereid
om op zo'n gek te stemmen,
vooral als de lieden die nu de
dienst uitmaken, te schande
worden gezet."
Er wordt door Grafmaker
gemoord terwille van de
goede zaak (het verdelgen
van de zonden). Zijn huis zet
hij onder stroom. Zijn nichtje
en zuster worden betrokken
in complotten, die onder
meer geraamd worden in
Bergen op Zoom. Niets is te
dol. Matthysen maakt er een
vrolije boel van op basis van
herkenbare gegevens uit het
actuele politieke leven in Ne
derland. Zijn manier van
vertellen heeft iets van een
journalistiek verslag zonder
literaire pretenties. Een wat
doorgeschoten persiflage op
gevoelens van ongenoegen
die een aantal Nederlanders
heeft bij het bekijken van het
Haagse politieke bedrijf.
Donald Matthysen: 'Haagse zon
den'. Uitg. Heefter Pen Book,
prijs 39,50.
Door Henk Egbers
„Dat vind ik altijd zo gek: de zuigeling hangt bij wijze van
spreken nog ondersteboven, hij heeft het eerste kreetje nog
niet geslaakt of ouders beginnen over zichzelf in de derde
persoon te spreken". Dat noteert Cees van Hoore, bij het te
boek stellen van 'bespiegelingen van een aanstaande va
der'.
schrijven. 'Nog niet op mijn
buik'.... Heeft de auteur met dit
boekje iets willen inhalen?
'Dat trekt wel bij' geeft op
een sympathieke manier be
schrijvingen van gebeurtenis
sen, maar echte bespiegelingen
over wat er zich bij de vader
zélf afspeelt tijdens het proces
(dus niet terugdenkend of
vooruitschouwend) zijn het
niet. Wel bekent hij dat zowel
Saskia als het komend kind de
redders van zijn leven zijn. Een
wat merkwaardig uitgangs
punt. Anderzijds onderkent hij
wel een andere afhankelijk
heid (weergegeven in het citaat
waarmee we begonnen) of be
ter de ondergang van het indi
vidu in de relatie of de familie.
'Cees' wordt voor Saskia straks
'pa' en vervolgens 'de ouwe'...
Een aardig boekje om vaders
in opkomst dezer dagen cadeau
te doen.
Cees van Hoore: 'Dat trekt wel bij'.
Uitg. Kwadraat, prijs 16.50.
Telkens opnieuw blijft het voor
de eerste keer vader-worden
(om van de moeder maar te
zwijgen, maar daarover gaat
het niet) een enerverende in
greep in de psyche van de man.
De opborrelende gedachten en
emoties zijn niet zo sterk aan
veranderingen onderhevig; de
manier van omgaan ermee
waarschijnlijk wel. Cees van
Hoore schreef geen handboek
voor de a.s. vader of psycholo
gische analyses over het vader
schap. Hij reageert op het ne
gen-maandelijks proces dat
aan de geboorte voorafgaat.
Hij koppelt terug naar eigen
jeugdjaren en kijkt in de toe
komst. Het is altijd een sterke
kant van Nederlanders om het
heden op te lossen in verleden
en toekomst. Het boekje eindigt
met de bespiegeling over de
man die, werkend voor een
krant, alles van anderen op
mag/moet schrijven maar over
zijn eigen leven niet mag
Door Henk Egbers
De ijzerverwerkende fa
briek Etna vertrok uit
Breda naar het oerijzerge-
bied in Nederland langs de
oude IJssel; naar de plaats
die zelfs in het spraakge
bruik in die streek 'Oer'
(=Ulft) - het woord voor
ijzerhoudende grond - ge
noemd wordt. De ijzeren ge
schiedenis van deze streek
en het wonen en werken
van gieterij personeel in de
jaren 1880-1980 is fraai ver
woord en verbeeld in 'IJzer
aan de Oude IJssel'.
Het Staring Instituut te Doe-
tinchem liet Bart Sorgedrager
foto's maken van nog be
staande fabrieksinterieurs (al
of niet in bedrijf). Het zijn 50
pagina's full-colour stillevens
geworden die niet veel goeds
beloven. Industriële archeolo
gie avant la lettre, want er be
staan nog vier gieterijen met
1500 man personeel.
Ruud van Wezel beschrijft
aan de hand van officiële bron
nen en een vijftigtal interviews
de geschiedenis van deze streek
op een erg interessante manier.
IJzer is een Duits materiaal;
koud en hard, zegt hij. Vanuit
Duitsland is deze streek ver
trouwd geworden met de tech
nische verwerking ervan. De
grondstof was er immers aan
wezig. Grootgrondbezitters als
de graven van Huis Bergh
stonden delving toe. De boeren
brachten de door hen uitgegra
ven grond met paard en kar
naar de fabriek.
Het verhaal over de ontwik
keling van deze industrie en
het proces waarbij boeren en
arbeiders werden met alle mo
gelijke sociale gevolgen is een
spannend verhaal. Een ge
schiedenis die ongetwijfeld te
projekteren is op andere regio's
en industriële ontwikkelingen
en afkalvingen. 'IJzer aan de
Oude IJssel' is daarom moge
lijk een inspirerend boek voor
soortgelijke projekten in onze
regio.
Bart Sorgedrager en Ruud van
Wezel: 'IJzer aan de Oude IJssel'.
Uitg. Fragment, paperback ƒ50,-
gebonden 60,-.
Door Muriel Boll
ZO rood als de tabberd van Sinterklaas zelf is het ja?
van Kiki uit 'Kiki en de vliegende baby's', het tweei
kinderboek van Posy Simmonds; haar eerste, Pis
kreeg dit jaar een Vlag en Wimpelprijs.
Kiki's rode jasje is op elk plaatje te zien, je hoeft er maar ach.
teraan te lopen en je beleeft met Kiki fantastische avonturenii
het museum. Niet dat ze daar zo graag naartoe wikk,
wilde liever in het park in de sneeuw spelen, maar niet alle vi-
ders zijn zo dol op kou en dus op naar het wartne museum. Kiki
heeft geen zin om naar dinosaurussen te kijken, mokkend bli)t|
ze op de bank in de hal zitten en dan gebeurt er dit:
0
De cupido's sprin
gen uit hun schil
derij... 'Wou je
sneeuw hebben?'
Hup, een eindje
vliegen en ze ko
men terecht in een
winterlandschap
a la Avercamp, ze
spetteren in een
Seurat-achtige
zee, grommen te
gen de tijger van
Rousseau, klim
men achterop het
paard van de her
tog van Marlbo
rough en voeren
het chips, enz.
Kiki beleeft de
dag van haar le
ven in het mu
seum. Als ze haar vader aan
het slot weer vindt en hem
vertelt over haar avonturen
met de vliegende babies, is
zijn lauwe commentaar 'stel
je voor...' Hij gelooft er het
zijne van, maar de lezers we
ten dat het echt gebeurd is.
Simmonds tekende het
geestige verhaal in kleine,
grote en hele grote stripteke
ningen met op elk plaatje dat
heldere rood. De tekeningen
staan evenwichtig gegroe
peerd met weinig tekstbal
lonnen gelukkig. Het boek
ziet er aantrekkelijk uit, met
vliegende babies op de schut
bladen, de tekeningen stan op
goed papier, alleen vind ik de
versieringen in de naam Kiki
op de omslag niet mooi, te
frummelig. De vertaling is
van Barbara van Kooten.
Dieren, vooral jonge dieren,
doen het goed bij j onge kinde
ren en dus ook in prentenboe
ken, en zeker als het om beren
gaat. 'De Bergenberg' werd
getekend door Józef Wilkón,
een Pool die al heel wat pren
tenboeken heeft gemaakt. In
dit geval zijn het krijtteke
ningen met kleuraccenten
voor bloemen en bomen en
witte accenten op de bees
tensnoeten.
Drie jongen beren kijken
vol verwachting om hoog
naar de bergtop, waar de zon
schijnt. 'Wat zal het daarbo
ven mooi zijn' en dus gaan ze
op pad. Onderweg vertellen
ze elkaar verhalen, zingen be-
reliedjes en dromen over het
uitzicht dat hen te wachten
zal staan. Dan splitst de weg
zich, de ene beer gaat linksom
en komt de wolf tegen. Het
beertje mag alleen verder als
hij bewijst sterker te zijn dan
de wolf. Zijn berekracht
groeit ter plekke en het lukt,
hij mag door. Datzelfde maar
dan met een tijger overkomt
het andere beertje dat
rechtsom is gegaan, ook hij
bereikt de top. Het derde
beertje heeft vanuit de verte
de gevechten gezien en is
bang weggelopen.
De andere beertjes zullen
hem helpen zijn eigen paadje
te kiezen en niet bang te zijn
voor tijgers en wolven. Dat is
de moraal van het verhaal
van Max Bolliger, maar de
aandoenlijk getekende
beertjes doen het hem vooral.
Beregoed is nog steeds het be
roemde 'Beerfje Paddington',
zo genoemd naar het Lon-
dense station waar schrijver
Michael Bond hem in 1958 liet
vinden door meneer en me
vrouw De Bruin. Vorig jaar
kwam Paddington in een
nieuwe vertaling van Hu-
berte Vriesendorp uit bij
Gottmer; in de oude vertaling
was hij al een paar jaar niet
2 ons zelfrijzend bakm
ker, 1 eetl. speculaas
boter om in te vetten.
Zet de oven op 200°C o
kom, maar doe de bote
aar tot het een bal is ge
het deeg een tijdje staa
Vet de bakplaat goed
kleine balletjes van het
ten er heel veel worden.
Druk ze met je ving
ken. Bak ze ongeveer
Maak ze met een mes 1
Daarna eet je ze op,
meer te koop. Inmiddels zijn
vier deeltjes verachenen
meer delen zijn in roorteré-
ding.
Eigenlijk komt Paddinftai
uit 'donker Peru' maar
voelt zich in Engeland uitst*
kend thuis. Geen wonder, Es
gelsen schijnen een patent tt
hebben op verhalen waar»
dieren graag snoepen a
picknicken, het liefst aan éi
oever van een rivier. Pai
dington is een soort Poeh; mt
zo onhandig waardoor hij |e-
regeld in moeilijkheden kool
die hij met understatement!
tot de juiste, kleine, propor
ties terugbrengt In zo'n don
en door Engelse sfeer doei
namen als Kolhof en Air
Brugsma vreemd aan, he
was waarschijnlijk beter ge
weest om de Engelse name»
te laten staaa
Steeds weer wordt Paé-
dington met de beroemde fk*
phoed diep over zijn ogen,
door een nieuwe generatie It
zers verslonden. Om zelf tl
lezenmoeten die een jaar i
acht zijn want er staan MÉ
moeilijke woorden in; voorlt
zen kan al vanaf vijfjaar.
'Diep in het donkere bd
wonen de familiar Eekhoon
en Uil. Als de Eekhoorntje»
een boomstam spelen, ont
dekken ze een groot rond |ii
met daarin een nest jong
uilen. „Ze slapen nog en het ts
allang tijd om te spelen..
Moeder Uil doet langzaan
één oog open. Vannacht mo
gen jullie met mijn kinderei
spelen", mompelt ze.
Helaas, als dagdieren in hel
maanlicht met uilen in de bo
men spelen, worden ze il
gauw moe en wordt vader
Eekhoorn boos. De Eek
hoorntjes bedenken een op
lossing; ze timmeren en poet-
kastje voor de uilen, schrijven
een lange brief en krijgen er
een terug. EEn warm ver hall
soms wat braaf, maar daar
kan de voorlezer wat
doen. Het boek ziet er mod
uit, de tekst en tekeningen (ap
dik papier) zijn van Kas»
Iwamura. De tekening»
hebben zachte, maar gjt)
zoete, kleuren; vooral
maanblauw en -groen
fraai met een zilverglans, ft
dieren zien er lief uit, d» eek
hoorntjes hebben een betty
Japanse oogjes
Posy Simmonds: Kiki «a de dk
gentle baby's'. Uitg. De SanM»1
-ƒ22,50
M. Bolliger en J. Wilkón:
Bergenberg*. Uitg. C. de W»
Brouwers - 29,50
Michael Bond: 'Beertje radM
ton/Beertje Paddington li rif»;
wijs/Beertje Paddington Mg
een pootje mee /Beertje PaddM'
ton draaft door*. UHg. Getto*-
12,50 per deeltje
Kazuo Iwamura: 'Diep in
donkere bos'. Uitg. BekadidMl
19,50
Marguerite Duras: 'Zomeravond, half elf'. Uitg. H<
prijs 6,75. Het boek van Duras over passie, jaloezie en mt-
in een Spaans stadje werd in 1960 geschreven en is nu vertaa»
door Ernst van Altena voor de goedkope Hema-serie. Het bo»
is ooit verfilmd door Jules Dassin. Na december wordt de prijs
twee gulden hoger.
Godfried Bomans: 'Dagboek van Rottumerplaat'. Ulï
Amber, prijs 17,50. Een heruitgave van Bomans' verslag vtf
zijn verblijf van tien dagen op Rottumerplaat in 1971, maarn»
aangevuld-met radiofragmenten (Willem Ruis was de verstel'
gever). De schrijver leed veel en voelde zich een hongerkurt*",
naar.
Godfried Bomans: 'De laatste knal andere feest*®'
halen'. Uitg. Amber, prijs 17,50. Verhalen over Sinterkb*
kerst en andere feesten, die eerder in andere bundels en in
Volkskrant zij n verschenen.
Inez van Dullemen: 'Huis van ijs. Reisimpressies w
India en Nepal'. Uitg. Querido, prijs 25. Zes korte rei»*®'
halen van Van Dullemen, die al over Amerika, Mexico
nya schreef. Ze verschenen eerder in De Tijd en Sic.
EDUARD en Dennis
De Westhoek in Oos
schreven voor De
overjagen.
Wij zouden iets willen
len over jagen. Heel V'
deren vinden jagen zie
is wel nodig, neem b!
beeld de fazanten. Fa
zijn er heel veel, ze e'
kerbieten en zaden. In
ter is er niet genoeg
en veel fazanten ga
dood omdat er niet ge
eten is voor allemaal. D
worden er voor de win
aantal fazanten gesch
het jachtseizoen.
Kijk dan eens naar d
den... In het voorjaar
veel mannetjes (woerde
er bijvoorbeeld een vro"
seend rondzwemt wo
lastig gevallen door ee
tal woerden. Ze wordt
uitgeput dat ze niet irr
haar jongen kan
Daarom moeten er wel
netjes geschoten worde
Als je kijkt naar z:
Die kunnen in één nac'~
honderden guldens
aanrichten. Om deze di
schieten heb je een s
vergunning nódig. We
er nog veel meer n
kraaien, eksters en ook
nen. Konijnen zijn gro*
de-aanrichters. Ze
grote holen onder de
soms zakt de grond
boer in. Ratten doen he
als konijnen maar d
slootkanten. Tenslotte
over de verwilderde
(gewone huiskatten) di
dieren aanvallen. Ze
zelfs rennende volwass
zen aan
Dit is wat wij woude
tellen. Het is heus niet
lig als je denkt.
Monique en Nanda
zelfde klas denken zó
dieren en jagen.
Wij willen het hebbe
de dierenwet. Zou jij
een dier willen zijn N
niet dus. Denk maar ee
de kippen die helemaa
GROEP 8 van de Ma
enorme waslijst, 4 blaa
Kleintjeskrant van De
vertenties, misschien ze
Mod. ongeb. j.m. m. sta
Hij b.z.a. t.e.a.b.. Doel: r
10-drs. gemeub. en geïsc
Stuur dan een b.m.f .o.e.r
Hoe zouden de liefdesl
