DE STEM
EUROPA VOLGENDE
'JACHTTERREIN'
DRUGBARONNEN
OOSTERI
ZATERDAG
26 NOVEMBER 19881
s. say no. Met die slogan bonden
de Amerikaanse president Ronald Reagan en zijn 'first
lady' Nancy vorig jaar de strijd aan tegen het drugge
bruik onder Amerikaanse jongeren. Een leus die in
honderden directiekamers van banken niet zou mis
staan. Want banken spelen een hoofdrol in het 'witten'
van de vele miljarden guldens, die drugbaronnen jaar
lijks met hun handel verdienen. In het kader van de
harde aanpak van de drughandel door de Ameri
kaanse regering zijn na de handelaren nu de banken
aan de beurt. De eerste arrestaties onder bankperso
neel zijn verricht, de eerste internationale bank is aan
geklaagd en naar 41 andere banken wordt een onder
zoek ingesteld. De stand van zaken.
'Witwasserij'
Bankgeheim
„Ik was zo bang
Natasja in het tuclf
huis terecht zou kor
Toen de rechter
spraak deed, was
echt opgelucht. Je
seft niet meer dat
met een spel be
bent".
Schoongewassen
Lucratief
In de gaten
ABN 'favoriet' -
Geldkoeriers
Door Pleter-Jan Dekkers
Colombia is een land van grote tegen
stellingen. Met pakweg 20.000 moorden
per jaar is het land het meest geweldda
dige van Latijnsamerika. Linkse guerril
la's, rechtse doodseskaders, gewone cri
minelen en drughandelaren moorden er
op los.
Tegelijkertijd groeit de Colombiaanse
economie in een ongekend tempo. Bij
een naar Latijnsamerikaanse begrippen
geringe inflatie van 22 procent groeit de
economie met gemiddeld 5 procent per
jaar. Er wordt voor miljarden geïnves
teerd in grond en onroerend goed. De
banken schieten als paddestoelen uit de
grond en er is geen credit card te beden
ken waarmee je in Bogota geen betalin
gen kunt verrichten.
Tegelijkertijd worstelt het land met
een enorme buitenlandse schuld en
blaast de regering driftig haar partij mee
in het orkest van arme landen, die zeg
gen hun schulden niet meer te kunnen
betalen.
Dat leidt dan tot de paradox dat Ne
derlands ontwikkelingsgeld nodig is om
in Colombia kleine bedrijfjes op te zet
ten, terwijl het land baadt in miljarden
dollars. Drugdollars, wel te verstaan.
Bogota de hoofdstad van een ontwik
kelingsland?.
Dat de drugbaronnen in de steden Me-
dellin en Cali een groot deel van hun
jaarlijkse inkomsten van 5 miljard dollar
(10 miljard gulden) nu haast openlijk in
eigen land beleggen komt vooral omdat
de 'witwasserij' Panama zo goed als ge
sloten is.
Tot voor kort kon je zonder proble
men een zak met een miljoen dollar bij
een van de vele Panamese banken depo
neren, zonder dat iemand zich ook maar
afvroeg waar dat geld vandaan kwam.
Sinds de Amerikaanse justitie Panama's
sterke man generaal Manuel Noriega
aanklaagde vanwege diens rol in de in
ternationale drugsmokkel en de daarop
volgende onlusten, gaat het bergafwaarts
met Panama als financieel centrum van
Latijnsamerika.
Sinds Panama in 1948 een vrijhandels
zone opende is het een centrum van
doorvoer geworden voor andere Latijns
amerikaanse landen. En omdat de rege
ring het belastingvrij registreren van
schepen invoerde, werd het land tevens
de grootste 'varende' natie ter wereld.
De Panamese leiders hebben de cen
trale ligging langs het Kanaal ook uitge
buit door het oprichten van vennoot
schappen voor buitenlanders gemakke
lijk te maken. Zo kun je er binnen 24 uur
en met slechts 450 dollar op zak een BV
oprichten. Om die aan te houden betaal
je jaarlijks slechts 600 dollar aan de
autoriteiten en je kunt ongestoord je
gang gaan.
Je hoeft om die BV aan te houden nim
mer naar Panama te reizen, geen verga
deringen te beleggen en geen boekhou
ding aan te leggen. Dat Panama tot voor
kort ruim 150.000 BVs telde wekt dan
ook geen verwondering. Ter vergelijking:
in erkende belastingparadijzen als de Ba-
hama's en de Kaaiman Eilanden staan
hooguit 60.000 BVs geregistreerd.
Op bankgebied was Panama tot 1970
nog een achtergebleven gebied. Maar èn
de toevloed van (buitenlandse) BV's èn
de groeiende doorvoerhandel ten be
hoeve van de Latijnsamerikaanse dicta
tors, noopten de Panamese leiders in
1970 tot ingrijpen. Er kwam een bank-
wet, die het buitenlandse banken moge
lijk maakte zich in Panama te vestigen
zonder dat hun transacties onderworpen
waren aan de Panamese fiscus. Elke bui
tenlandse transactie was belastingvrij!.
Bovendien stak Panama Zwitserland
naar de kroon met de bepaling dat bij
alle buitenlandse financiële transacties
geheimhouding verzekerd was.
Het gevolg: meer dan honderd buiten
landse banken, die in 1982 ruim zeventig
miljard gulden beheerden. Waaronder
ook de Nederlandse ABN, die we later
nog zullen tegenkomen als mogelijke
verdachte in het witwassen van druggeld.
Uit de verhoren voor de subcommissie
van de Amerikaanse Senaat die jacht
maakt op druggelden, büjkt hoe dat in
z'n werk ging. Een Panamese getuige:
'Tot 1984 accepteerden de banken de
aangeboden miljoenen. Niemand vroeg
waar dat vandaan kwam, niemand
klaagde. Een man kwam eens een bank
binnen met een zak met een miljoen dol
lar. Of de bank het even wou natellen en
op een rekening wilde storten'. Dat wilde
de bank wel.
Er werd in 'die goeie ouwe tijd' maande
lijks zo'n tweehonderd miljoen dollar
Jan Keja, regisseur var
Nederlandse aflevering
man uit Londen' in de Sii
non-serie. - foto archief de
Verkoop op straat van coca-bladeren: het begin van alle ellende.
Op bankgebied was Panama tot 1970 nog een achtergebleven gebied. Tegenwoordig zij er meer dan honderd buitenlandse banken, die In 1982 ruim zeventig
miljard gulden beheerden. Er wordt daar veel druggeld witgewassen. - foto af
Bankiers met billen bloot
Door Els van der Vaart
Hans Muller uit Oosl
hout, docent wiskunde
de Nassau-scholengeme
schap in Breda, kroop
afgelopen maanden in
huid van Wim Eshuis,
der van de 17-jarige Nad
ja. In die rol verschijnt
morgenavond in
IKON-programma 'V
dacht' op de televisie.
De IKON-mensen werken
der uitgewerkt scenario,
proviseren is de enige
dracht. „Op een gegeven
ment was ik gewoon me:
Eshuis. Ik ben ervan overt»
dat ik tijdens de opnamen
niet gereageerd zou hebbel
iemand mij met mijn e
naam geroepen zou hebt
zegt de Oosterhouter.
Vorig jaar zond de IKO
een reels rechtbankzaken
Afgelopen zondag verschi
eerste aflevering in de vei
gens de speciale raadsman van de Se
naatscommissie, Jack Blum, de hoeveel
heid materiaal uit de hoorzittingen. Het
is, zegt hij, onmogelijk dat allemaal te
verwerken.
Blum gelooft wel dat de ABN een be
langrijk kanaal was zolang de al ge
noemde Rodriguez de voornaamste con
nectie van Noriega was. Maar na Rodri
guez' arrestatie in 1983 is Noriega meer
van andere banken gebruik gaan maken.
Waarmee de ABN dus vooralsnog
schoongewassen is.
v
Dat het Amerikaanse beleid langza
merhand navolging krijgt moge blijken
uit de omvangrijke zwendel met drug
geld, die de Zwitsers op het spoor zijn
gekomen. Koeriers uit Libanon reisden
regelmatig naar Zürich, waar het geld
werd gewit door het bij een aantal ban
ken te deponeren of via bankrekeningen
tussen postbusmaatschappijen heen en
weer te schuiven. In totaal zou op die
manier ruim drie miljard gulden zijn ge
wit.
Omdat drughandelaren niet kunnen
opereren zonder medewerking van de fi
nanciële instellingen lijkt de door Ame
rika gekozen weg een succesvol wapen te
zijn in de strijd tegen de drughandel.
Dat optreden verdient navolging, ze
ker ook in Europa. Want de (Zuid-
)Amerikaanse drughandel krijgt steeds
meer belangstelling voor 'de overkant'.
Momenteel gebruiken drughandelaren
Spanje al als springplank naar Europa.
Als de onrust in Panama aanhoudt en de
investeringsmogelijkheden in Colombia
uitgeput raken komen de drugbaronnen
uit Medellin en Cali zonder twijfel naar
Europa, voorspelt de Amerikaanse drug
bestrijdingsdienst in Bogota.
De cocaïneprijs in Europa schommelt
nu tussen de 40.000 en 60.000 dollar per
kilo. In de VS is dat 'slechts' 16.000 dol
lar. Er valt in Europa dus heel wat méér
te verdienen.
Nu gaat nog slechts 5 tot 10 procent van
■de totale Colombiaanse cocaïne-export
naar Europa. Dat is 20 tot 30 ton per
jaar tegen 200 tot 300 ton per jaar naar
de VS. Het aanpakken door de VS van
de drughandel via de banken is een
tweede reden voor handelaren om hun
heil in Europa te zoeken, waarschuwen
de Amerikanen.
Amerika heeft jaren geleden dat ge
vaar ernstig onderschat, waardoor de
zaak uit de hand gelopen is. Met fatale
gevolgen. Europa is dus gewaarschuwd.
Wat de banken betreft moet nog maar
worden afgewacht of ze hun 'witwasserij'
uit de deur willen doen. Zolang de pak
kans gering is, tal van landen de ogen
sluiten voor twijfelachtige geldtransac
ties en de 'boete' als banken betrapt wor
den zeer gering is, blijft het een lucra
tieve zaak.
De oprichter van de vroegere Slaven-
burg's Bank, Thijs Slavenburg, heeft
eens gezegd dat de mooiste bloemen aan
de rand van de afgrond groeien. Afblij
ven dus, was zijn advies. Menig bankier,
te beginnen met Thijs' zonen Piet en
Ruud, heeft de verleiding echter niet
kunnen weerstaan. En waarom zouden
ze als het 99 van van de 100 keer
afloopt?
Een van de drugbaronnen van het beruchgte Medellln-lartel wordt afgevoerd
door de politie. fotoepa
ook verplicht te stellen elke geldstorting
van 10.000 dollar en meer te melden, is
vorige week door president Reagan gete
kend, ondanks hevig protest van met
name Westeuropse regeringen en ban
kiers.
Er zijn overigens nog genoeg andere
methoden om druggeld te witten. Een
greep daaruit: Banken kunnen leningen,
hypotheken en andere kredietvormen
verstrekken waarvoor een zwartgeld-
spaarrekening of onroerend goed in een
land 'waar alles mag' garant staat. Ban
ken kunnen verzekeringen uitbetalen
voor miljoenen-ongelukken die nooit
zijn gebeurd. De reisbureaus van banken
kunnen honderden reistickets verkopen
en weer terugkopen om geld te witten.
Een veel gebruikte methode is ook bij
het importeren van goederen de kosten
daarvan fors te overdrijven, bij de cen
trale bank van het importland vervol
gens plaatselijk geld omwisselen voor
buitenlandse deviezen en die tenslotte op
de buitenlandse rekening van het mede
plichtige exportbedrijf storten.
Bankdirecteuren gaan ervan uit dat ze
zich niet hoeven te verdiepen in de acti
viteiten waarmee gestorte kapitalen zijn
verdiend. Dat is, zeggen ze, een taak
voor politie, belastinginspectie en andere
opsporingsorganen.
De mogelijkheden om drugdollars te
witten worden overigens kleiner naar
mate de bedragen groter worden. Maar
daar hebben bankiers, inventief als ze
zijn, wat op gevonden. De stormachtige
groei van de aandelenmarkt is, zegt men
in financiële kringen, voor een deel het
gevolg geweest van miljarden dollars
zwart- en druggeld, die via de effecten
beurzen zijn gewit. En als dat teveel in
de gaten loopt bedenken banken steeds
weer nieuwe kredietvormen voor hun
klanten.
Terug naar de actie van de Amerikaanse
Senaat. De (geheime) hoorzittingen heb
ben volgens de verslagen onomwonden
aan het licht gebracht dat de Panamese
leider Manuel Noriega drugdollars via
banken heeft gewit. Daarbij is ook de
naam van de Algemene Bank Nederland
gevallen.
Ramon Rodriguez, voor zijn arrestatie
in de VS 'bankier' voor een Colombiaans
drugkartel, vertelde de Senaatscommis
sie dat de ABN tot 1983 Noriega's 'favo
riete bank' was. Via het ABN-kantoor in
Panama Stad maakte Noriega volgens
Rodriguez drugdollars over naar Cu-
ra9ao en Parijs.
Dat de ABN niet behoort tot de 41
banken die de Amerikanen aan een na
der onderzoek onderwerpen, komt om
dat de autoriteiten geloven dat de ABN
niet op de hoogte was van Noriega's
praktijken. Bovendien nemen de Ameri
kanen genoegen met de belofte van de
ABN, dat de zaak intern zal worden on
derzocht. Een eerste, vluchtig onderzoek
in eigen gelederen heeft volgens een
woordvoerder van de ABN niet aange
toond, dat 'door de ABN gelden zijn
overgemaakt of zijn ontvangen, waarvan
de bank in redelijkheid kon vermoeden
dat zij afkomstig zouden zijn van ontoe
laatbare handelingen'.
Een andere reden voor de Ameri
kaanse autoriteiten om de mogelijke rol
van de ABN bij het witwassen van drug-
dollars niet nader te onderzoeken, is vol-
Johanna ter Steege,
voor Europese filmpri
voor alleen al de drugbaronnen van Me
dellin en Cali witgewassen. Waar de
Amerikaanse autoriteiten nu proberen
achter te komen is de vraag of de banken
wisten dat ze als 'wasserette' werden ge
bruikt.
Het eerste 'slachtoffer' van die Ameri
kaanse onderzoeksdrift is de internatio
nale, in Luxemburg gevestigde Bank of
Credit and Commerce International
(BCCI).
De BCCI is niet de eerste de beste. De
bank staat nummer zeven op de top-tien
van de grootste internationale banken.
In 1972 gestart met een kapitaal van
slechts 2,5 miljoen dollar is de bank uit
gegroeid tot een financieel imperium met
een kapitaal van ruim 40 miljard gulden,
14.000 man personeel en 400 filialen in
70 landen. Met als belangrijkste reputa
tie: de snelst groeiende bank ter wereld,
waar alles kan.
Er zijn thans 51 aandeelhouders,
vooral leden van de koninklijke families
van Saudiaribië, Kuwayt, Baihrein en de
Verenigde Arabische Emiraten.
Het bedrag dat de bank bewust zou
hebben gewit is vergeleken met de totale
omzet een 'peanut': slechts 32 miljoen
dollar. Desalniettemin volgt de finan
ciële wereld met argusogen de afloop.
Tegen 85 personen heeft de Amerikaanse
justitie al een arrestatiebevel uitgevaar
digd. Pikant detail: een belangrijke klant
van het BCCI-filiaal in Panama Stad was
Manuel Noriega.
Maar hoe groot is nu eigenlijk het risico
voor andere banken om net als de BCCI
tegen de lamp te lopen? Wordt de BCCI-
zaak een keerpunt in de strijd tegen de
witwas-praktijken? Kan William von
Raab, het hoofd van de Amerikaanse
douane, zijn bewering waarmaken dat
bij internationale banken 'het smeergeld
de rente-opbrengsten overtreft'?
Tot voor kort legden de VS in het
drugbeleid de nadruk op het aanpakken
van dealers en gebruikers, maar sinds
enige tijd is het accent verlegd naar het
achterhalen van drugdollars. Zo stelden
de Amerikanen de Zwitserse regering
voor de keus: hen inzage geven in de
boeken van de in de VS gevestigde Zwit
serse banken - het gedeeltelijk opheffen
van het door de Zwitsers zo gekoesterde
bankgeheim dus- of maatregelen van
Washington tegen die filialen.
De Zwitsers kozen voor medewerking
met de Amerikanen. Zo ook de Italia
nen, die inmiddels in het kader van de
bestrijding van de mafia het bankgeheim
al praktisch hebben opgeheven. Het
Amerikaanse optreden tegen de interna
tionale banken heeft andere belastingpa
radijzen nog niet overtuigd. Maar dat
kan veranderen als de BCCI straks in
derdaad wordt veroordeeld.
In de VS moeten alle kasstortingen bij
een (Amerikaanse) bank van meer dan
10.000 dollar worden gemeld aan de fi
nanciële autoriteiten. Dat heeft het wit
wassen van drugdollars wel bemoeilijkt,
maar niet uitgebannen. Er worden nu
talloze geldkoeriers ingeschakeld om
steeds bedragen van maximaal 9.999 dol
lar bij reeksen banken te deponeren. Er
kraait geen haan naar.
Een Amerikaans wetsvoorstel alle filia
len van buitenlandse banken in de VS
