UITBLAZEN
Ontucht van dokter straks altijd strafbaar
Van eenmansactie tot wereldwijde organisatie
Dees
CNV
Worstjes
in de loge
Smalle
wimkock
-DE STEM.
DE STEM ACHTERGROND VRIJDAG 25 NOVEMBER 1988
KORTHALS ALTES VULT MERKWAARDIG HIAAT IN WET OP
NEDERLANDSE AFDELING VAN AMNESTY INTERNATIONAL TWINTIG JAAR
Kinderbijslag
PAPIER
VOOR UW PEN
Normbesef
Sparen en
lenen
PËSTE]
DEN HAAG -
taris Dees (V<
heid) laat uitz<
bedden in de g<
zorg niet meer
hoefte kunnen
deeld tussen v<
instellingen. V;
afdelingen in zi
zouden bijvoorbe
veranderen afdel
den haag -
rische sector li
Industrie- en
4Verzek<
verhogei
snel prei
voor oud
DESTE
THE OLD Vic kreeg
zijn naam van het pu
bliek. Oorspronkelijk
heette het theater Royal
Coburg Theatre, naar prins
Leopold van Saxen-Co-
burg, getrouwd met Char
lotte, de prinses van Wa
les. Het echtpaar nam het
patroonsschap over het theater
op zich. Maar in 1817, slechts
een jaar na de opening van de
nieuwe schouwburg, stierf prin
ses Charlotte in het kraambed.
Daardoor werd de band ver
broken en was, in 1833 toen
prinses Victoria, de latere ko
ningin, het theater bezocht, de
weg vrij voor de herdoop in
Royal Victoria. Al in de jaren
zestig van de vorige eeuw sprak
de clièntele van Old Vic.
Toen de Old Vic gebouwd
werd bestond de omgeving nog
voornamelijk uit moerasland.
De grote buur Waterloo-station
zou nog jaren op zich laten
wachten. Wel was al begonnen
met de bouw van de Waterloo-
brug over de Theems.
Het verhaal gaat dat de aan
nemer van de brug een verlicht
pad liet aanleggen van de brug
naar de 'Coburg'. Enerzijds om
bezoekers te verlokken via zijn
tolbrug de rivier over te steken,
anderzijds om te verhinderen
dat ze op hun weg naar het
theater in het moeras zouden
vallen. Tot op de dag van van
daag heeft de Old Vic, ondanks
alle verbouwingen en restaura
ties, last van vocht dat door de
muren binnendringt.
Geleidelijk ontstond rond
de Old Vic (zoals ik het theater
nu verder maar zal noemen)
een eigen woongemeenschap:
Lambeth. Iemand heeft ooit
het publiek van de Old Vic uit
de jaren dertig van de vorige
eeuw als volgt beschreven: „De
balkons van de Victoria vorm
den een groot amfitheater waar
misschien wel 1.500 zwetende
schepselen op konden: de
meeste mannen in hemdsmou
wen en de meeste vrouwen
blootshoofds met kleurige zak
doeken om de schouders, waar
schijnlijk gestolen uit de zak
ken van oude heren die snuif
namen." 1.500 schepselen is
wat overdreven,» maar 1.200
mensen konden er wel staan en
hebben er ook vaak gestaan op
het dubbele balkon dat nu
plaatsbiedt aan 300 comforta
bel zittende toeschot
tweede kerstdag 1858 leidd
een vals brandalarm tot een pa
niek waarin zestien mensen om
het leven kwamen.
Schouwburg en drank wa
ren onafscheidelijk in die da
gen. Zo werden de al dan niet
gestolen zakdoeken aan elkaar
geknoopt tot men een strook
had, lang genoeg om naar be
neden te laten zakken en er een
kruik bier aan te laten binden.
Wat nu de lobby is, was in die
dagen een jenever-paleis, heel
duidelijk bedoeld als een klan
tenbinder. Vooral voorstellin
gen van de verhalen van Dic
kens waren berucht vanwege de
gewelddadige scenes, op
ruiende tekst en de fanatieke
reacties van het publiek.
In september 1870 ont-
raadde de Lord Chamberlain
(censor) een voorstelling van
een stuk, getiteld: De Slag bij
Waterloo. De Frans-Duitse
oorlog was aan de gang en de
censor vond dat 'dit geen tijd
was om de Fransen te herinneren
aan een vorige grote nederlaag.
Na tijden van tegenspoed
raakte de Old Vic tegen het
eind van de jaren zeventig in de
greep van sociale hervormers.
Emma Cons was zo'n sociale
hervormster. Zij geloofde heilig
dat de traditionele tweeëenheid
drank en theater de moraal der
arbeidende klasse ondermijnde.
Toen zij het in de Old Vic voor
het zeggen kreeg, ging de drank
eruit en vormde zij The Royal
Victoria Coffee Tavern Compa
ny. De Old Vic werd nu koffie
huis annex ontspanningszaal
voor lezingen en demonstraties
annex toneelzaal voor musical
en variété. Met de voorstellin
gen ging het niet best, maar uit
de 'ontspanningszaal' groeide
een soort volksschool voor vol
wassenen. Toen groeide de
zaak haar boven het hoofd en
haalde ze in 1897 haar 23-jarige
nicht Lilian Baylis erbij.
Baylis heeft veertig jaar de
Old Vic geleid. Zij werd in die
tijd een reuzin in theaterland.
De herinneringen aan haar be
ginnen te vervagen met het uit
sterven van de generatie die
nog met haar werkte. De herin
neringen concentreren zich in
anecdotes en grote daden. Zij
was een weinig tactische vrouw.
Tijdens voorstellingen placht ze
in een van de loges te zitten, de
gordijnen dichtgeschoven,
worstjes opwarmend op een
primus. Als ze vond dat een
speler het niet goed deed, stak
ze haar hoofd door het gordijn
om hem een publiek standje te
geven. Toen tijdens de eerste
wereldoorlog een repeterend
gezelschap tijdens een bombar
dement, door een Duits lucht
schip, een schuilkelder was in
gedoken, riep ze kwaad: „Ik
schaam me voor jullie allemaal,
als je dood moet, sterf dan ten
minste in het harnas."
Het was in de eerste wereld
oorlog dat de Old Vic ophield
een echt volkstheater te zijn.
Was de oorlog slecht voor het
Londense theaterleven in het
algemeen, de Old Vic bloeide
juist op tot een theater met een
'typisch middle c/asr-publiek'.
Hoewel Shakespeare natuurlijk
nergens zo populair is als in
Engeland en in vroeger jaren
'mannen in hemdsmouwen en
vrouwen blootshoofds' zwetend
samendromden voor zijn stuk
ken, was hij in Baylis' tijd al
lang niet meer ieders cup of tea.
Niets is immers -duurzaam in de
theaterwereld. Dat leert de tur
bulente, soms bizarre, maar al
tijd boeiende geschiedenis van
de Old Vic, die niettemin al 172
bestaat.
Uitgave van uitgeversmaatschappij Pe Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65,4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326.
Voor bezorgklachten: 076-236888.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13,4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62,4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35,4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen bij vooruitbetaling te voldoen:
24,90 per maand; J 71,85 per kwartaal of 279,15 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van resp. 1,- per maand,
1,90 per kwartaal, j 7,60 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor posttoezending geldt een toeslag. Losse nummers: ma. t/m zat. 1,25.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd. 8.30-17.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangenOnze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en
zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek<230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door C.Manders
HET WORDT er niet ge
makkelijker op voor de
artsen, specialisten en an
dere hulpverleners in de
gezondheidszorg.
Gaan ze nu in feite nog vrijuit
na ontucht met (volwassen)
personen die hen thuis, op de
polikliniek, of elders consulte
ren, in de nabije toekomst
wordt dat een misdrijf. En
niet zo'n kleintje ook.
Dit is het minst opvallende,
maar zeker niet het minst in
grijpende voorstel tot veran
dering in de zedelijkheids
wetgeving die dezer dagen bij
de Tweede Kamer is inge
diend.
De minister van Justitie,
Korthals Altes, wil de straf
wet veranderea Hij wil dat
de bescherming die (bedlege
rige) ziekenhuispatiënten nu
al ten opzichte van hun on
tuchtige verzorgers hebben,
ook geldt voor patiënten die in
het ziekenhuis alleen maar op
spreekuur komen, of die de
arts thuis of waar dan ook
raadplegen.
Artikel 249 lid 2 van het
Wetboek van Strafrecht
dreigt met maximaal 6 jaar
cel: 'de bestuurder, de genees
kundige, de onderwijzer, be
ambte, opzichter of bediende
in een gevangenis, rijkswerk
inrichting voor kinderbe
scherming, weeshuis, zieken
huis, krankzinnigengesticht
of instelling van weldadig
heid, die ontucht pleegt met
een persoon daarin opgeno
men'. Alles draait om de
woorden: 'daarin opgenomen'.
Zes jaar is voor onze be
grippen een vrij zware straf.
Deze wordt gegeven, omdat de
wetgever misbruik van de ge-
zags- en vertrouwensrelatie
die bestaan tussen verplegend
of verzorgend personeel en
verpleegden heel zwaar laat
wegen.
Van belang vindt de wetge
ver ook dat personen die in
ziekenhuizen en andere in
richtingen zijn opgenomen,
door de sfeer en de omstan
digheden niet goed hun wil
kunnen bepalen.
Allemaal redenen waarom
ontucht tussen personeel van
een inrichtingen de daarin
opgenomen verpleegde bij ons
een ernstige misdaad is.
Zo ernstig zelfs dat niet
eens opzet of schuld van de
arts/verpleger/hulpverlener
is vereist. De arts moet zich
onder alle omstandigheden
bewust zijn van zijn bijzon
dere verantwoordelijkheid.
Hij 'hangt' dus altijd, ook al
komt vast te staan dat juist de
ziekenhuispatiënt de verlei
der was of dat deze van de
Korthals Altes ...hiaat...
sexuele benadering heeft ge
noten.
Korthals Altes wil deze be
paling uitbreiden. Want vol
gens hem moeten niet alleen
- FOTO DE STEM/JOHAN VAN GUBP
ziekenhuispatiënten tegen
hun verzorgend personeel be
schermd worden, maar ook de
patiënten die bij de arts/spe
cialist in de polikliniek op het
ziekenhuis of bij hem thuis op
spreekuur komen. Want de
vertrouwens- en gezagsrela
tie, de afhankelijkheid van de
patient, bestaan niet alleen
binnen de sfeer van zieken
huis en inrichting. Ook daar
buiten.
De minister schrijft in de
toelichting op zijn wetsvoor
stel dat de laatste tijd steeds
meer geluiden zijn gehoord
van patiënten die te lijden
hebben gehad van een onge
wenste seksuele benadering
door hun arts of verzorger.
Volgens hem vraagt de
maatschappij om extra be
scherming van die patiënten,
ook al zijn ze niet in een in
richting van gezondheidszorg
of maatschappelijke zorg op
genomen. Elke hulpverlener
die waar dan ook ontucht
pleegt met iemand die aan
zijn zorg is toevertrouwd
moet gestraft worden.
Of het voorstel van de mi
nister nu echt in een behoefte
voorziet of niet, een merk
waardig hiaat in de zedelijk-
heidswet wordt er wel mee
opgevuld.
Beperken we ons weer tot
het voorbeeld van het polikli
nische spreekuur. De oogarts
die de patiënt op zijn spreek,
uur in het ziekenhuis ver.
kracht wordt (uiteraard) ge.
straft. Dat geldt ook in geval
van aanranding. Aanranding
is ontucht met geweld of
met geweld te dreigen
Maar gaat de oogarts niet
zo ver in zijn onkuisheid en
beperkt hij zich tot simpele
ontucht (dus zonder geweld)
dan kan de strafrechter heni
niets maken En dat al
omdat in dit geval de pa!
toevallig niet in het zieken
huis zelf ligt, maar van buiten
komt.
Ook deze 'ambulante' pa-
tient kan ontucht zonder ge.
weid wel eens net zo ernstig
ervaren als aanranding. Toch
gaat de schuldige specialist
dan vrijuit
Natuurlijk kan de ei
medische tuchtrechter j
een straf opleggen. Maar
is niet eens zeker, afgezien
van het feit dat het voor het
slachtoffer vaak moeilijker is
die weg te bewandelen
dan moet je nog maar
wachten of een disciplinaire
straf op de onkuise medicus
afschrikwekkend werkt.
Als het parlement met het
voorstel van de minister ak
koord gaat, kunnen de patiën
ten in de gezondheidszorg en
de 'clienten' in de sociale zorg
met een iets veiliger gevoel op
spreekuur gaan bij de tand
arts of bij de maatschappelijk
werkster, thuis of in de 'in
richting'.
Door Paul Merkx
IN VELE landen van de
wereld worden de mensen
rechten vertrapt. Mensen
'verdwijnen' opeens, wor
den zomaar opgepakt, in
gevangenissen of psychia
trische inrichtingen ge
stopt, gemarteld en omge
bracht.
Om wat voor mensen gaat
het? Vaak zijn het mensen die
niet meer doen dan opkomen
voor hun rechten. Ze zijn 'las
tig', want ze houden hun
mond niet. Of het gaat om
willekeurige mensen die van
de straat worden geplukt om
anderen te intimideren, om ze
murw te maken, zodat de
machthebbers kunnen doen
en laten wat ze willea
Amnesty International is
een organisatie die zich al 27
jaar niet bij dergelijke schen
dingen van de mensenrechten
wenst neer te leggen. Ze gaat
tekeer als een horzel in de be
haaglijke pels van censuur en
indoctrinatie, waarin de
machthebbers zich denken te
kunnen hullen. Dit jaar zijn
er tenminste twee redenen om
aandacht aan de organisatie
te schenkea Op 10 december
is het veertig jaar geleden dat
159 leden van de Verenigde
Naties de Universele Verlda-
ring van de Rechten van de
Mens ondertekenden. Boven
dien viert de Nederlandse af
deling van Amnesty dit jaar
haar twintigste verjaardag.
In 1960 stond er in een En
gelse krant een bericht over
twee Portugese studenten die
kritiek hadden uitgeoefend op
het bewind van de toenmalige
president Salazar en daarvoor
tot zeven jaar gevangenis
straf waren veroordeeld. Dit
tot grote verontwaardiging
van de Britse advocaat Peter
Benenson. Hij vroeg zich af
hoe hij de Portugese regering
zover kon krijgen dat zij de
studenten zou vrijlaten. Het
had natuurlijk weinig zin als
eenling de ambassade binnen
te wandelen en luidkeels te
protesteren. Maar misschien -
zo overwoog hij - hadden ge
zamenlijke acties wel succes.
Samen met een paar colle
ga's besloot Benenson in actie
te komen. Ze bereidden een
campagne voor die 'Appeal
for Amnesty 1961' zou heten
en zich zou inzetten voor
mensen die in de gevangenis
zaten, omdat zij een mening
hadden geuit die niet in de
smaak viel bij de autoriteiten.
Die mensen werden 'gewe
tensgevangenen' genoemd.
In mei 1961 schreef Benen
son in The Observer een be
roemd geworden artikel on
der de titel 'The forgotten pri
soners'. Daarin verzocht hij
vrijwilligers een jaar lang re
gelmatig regeringen aan te
schrijven met het verzoek ge
wetensgevangenen vrij te la
ten. Benenson en zijn mede
werkers zouden vanuit Lon
den gegevens verzamelen
over gevangenen die in aan
merking konden komen.
Het artikel werd overgeno
men door maar liefst dertig
kranten buiten Engeland. De
respons was groot. Binnen een
maand hadden meer dan dui
zend mensen zich aangemeld
die daadwerkelijk mee wilden
doen. Velen stuurden ook geld
of informatie over gewetens
gevangenen. Ook werden er
in verschillende landen groe
pen gevormd om actie te voe
ren.
De Tsjechoslowaakse
aartsbisschop Beran was een
van de eerste gewetensgevan
genen op wie de campagne
zich richtte. Hij had een preek
gehouden die bij de Tsjecho
slowaakse autoriteiten in het
verkeerde keelgat was ge
schoten en was daarna gevan
gen gezet. Een van Bennen-
son's medewerkers ging naar
Praag en wist daar de minis
ter van binnenlandse zaken te
spreken te krijgen. Tegelij
kertijd stuurden talloze sym
pathisanten brieven naar de
Praagse autoriteiten. Het ge
volg was dat Beran na enige
tijd werd vrij gelaten.
Tegen het einde van de
campagne 'Appeal for Am
nesty 1961' kwamen vertegen
woordigers uit negen ver
schillende landen in Brussel
bijeen. Ze besloten dat het
werk voor de gewetensgevan
genen moest worden voortge
zet. Zo ontstond, eind 1961,
Amnesty International.
De beweging groeide ge
staag en, na 1975, zelfs explo
sief. Met de groei nam ook de
internationale waardering
toe. In 1976 ontving Amnesty
de Erasmusprijs, in 1977 de
Nobelprijs voor de Vrede en
in 1979 de VN-mensenrech-
tenprijs. Inmiddels zijn er af
delingen van Amnesty in 45
landen en meer dan 3500
plaatselij ke groepen.
De Nederlandse afdeling is
met haar 108.000 leden ver
houdingsgewijs de grootste.
Zij werd in 1968 opgericht
door de Amsterdamse journa
liste Elka Schrijvers, die zelf
tijdens de oorlog in gevange
nissen had gezeten vanwege
haar verzetsdaden.
Nog steeds gaat Amnesty
uit van het mandaat dat Be
nenson gesteld heeft. Zij richt
zich dus in eerste instantie op
gewetensgevangenen, gedefi
nieerd als: „personen die van
wege hun godsdienstige, poli
tieke of andere op grond van
hun geweten aangehangen
overtuiging, hun etnische af
komst, geslacht, kleur of taal
gevangen zitten of anderszins
worden beperkt in hun bewe
gingsvrijheid en die geen ge
weld hebben gebruikt of heb
ben gepropageerd."
Waarom deze inperking?
De belangrijkste reden is dat
Amnesty onpartijdig wil blij
ven. De organisatie is bang in
allerlei politieke conflicten
verzeild te raken, wanneer ze
pleit voor vrijlating van men
sen die geweld niet afwijzen.
Deze opvatting leidde in
1964 tot felle discussies binnen
Amnesty. De aanleiding daar
toe was de veroordeling van
Nelson Mandela tot levens
lange gevangenisstraf in
Zuidafrika. Zoals bekend
weigerde (en weigert) Man
dela het gebruik van geweld
tegen de Zuidafrikaanse
autoriteiten af te zweren,
waardoor hij niet voor 'adop
tie' door Amnesty in aanmer
king kwam. Dit vonden velen
te ver gaan Ook gevangenen
die geweld hebben gebruikt of
dat propageren, kunnen im
mers het slachtoffer worden
van een oneerlijk proces of
van een mensonterende be
handeling!
Om aan de bezwaren tege
moet te komen besloot de In
ternationale Vergadering van
Amnesty het werkterrein uit
te breiden, met behoud van de
geweld-clausule. Tegenwoor
dig zet Amnesty zich niet
meer alleen in voor de vrijla
ting van gewetensgevange
nen. Ze ageert ook tegen mar
teling en tegen de doodstraf,
of het nu politieke of crimi
nele gevangenen betreft. Poli
tieke gevangenen die wel ge
weld hebben gebruikt, kun
nen bovendien op de steun
van Amnesty rekenen, als er
gevaar bestaat dat zij geen
eerlijk proces krijgen. Een
andere uitbreiding van het
mandaat, tenslotte, is de hulp
die Amnesty verstrekt aan
politieke vluchtelingen die bij
terugkeer naar hun eigen
land gevaar lopen vervolgd te
worden.
Bij al haar activiteiten
waakt Amnesty over haar re
putatie als betrouwbare, on
afhankelijke organisatie. Zij
probeert de informatie die ze
toegespeeld krijgt, altijd zorg
vuldig te controleren, alvo
rens tot publikatie of actie
over te gaan. Amnesty
spreekt zich ook niet uit over
politieke systemen, hoezeer
sommige autoriteiten ook hun
best doen haar een bepaald
etiket op te plakken In de
woorden van Honecker
(DDR): „Amnesty is kennelijk
een van de vele verenigingen
in het Westen die uit duistere
bronnen worden betaald en
die het als hun taak beschou
wen om fatsoenlijke staten in
een kwaad daglicht te stel
len."
Het is voor een regering
van welke politieke signatuur
dan ook natuurlijk nooit leuk
om kritiek te krijgen. Overi
gens zijn aantijgingen als die
van Honecker aantoonbaar
onjuist. Amnesty neemt geen
overheidssubsidies aan en is
ook met het aannemen van
giften van bedrijven en in
stellingen heel voorzichtig.
Verreweg het grootste deel
van het benodigde geld wordt
opgebracht door individuele
leden en donateurs. Daardoor
en door het beperkte mandaat
kan onafhankelijkheid de
kurk blijven waarop de orga
nisatie drijft.
MIJN oog werd getrokken
door een artikel op de voor
pagina van De Stem van
dinsdag 22 november: 'Kin
derbijslag extra omhoog'.
„Vreemd" dacht ik, er wordt
de laatste tijd alleen maar
gesproken over bezuinigin
gen. De studenten worden
gekort, minimumlonen wor
den verlaagd, (R)WW wordt
gekort, pensioenen, enz. enz.
enz. De motivatie om de
kinderbijslag omhoog te
doen is dat er koopkracht-
verschillen zouden ontstaan
tussen gezinnen met en zon
der kinderen. Ik sloeg stijl
achterover. Sinds wanneer
interesseert Den Haag zich
voor de koopkracht van
burgers
Toch is deze stap hele
maal niet vreemd, hij past
zelfs in het kabinetsbeleid.
Een aantal ministers heeft
al uitspraken gedaan in de
trend van: „Als jongere of
als student kan je maar be
ter goede vriendjes/vrien
dinnetjes blijven met je
ouders want je zult ze nog
hard nodig hebben". Een po
litieke keus dus: het gezin is
de hoeksteen van de samen
leving.
Hieruit blijkt op welke
grond bezuinigingen wor
den doorgevoerd: op poli
tieke keuzes. Het kabinet
ziet het niet zitten dat jon
geren zelfstandig wonen,
maar het gezin dus wel.
Vanuit die intentie wordt
IgEÊ*4
dus blijkbaar de bezuini-
gingspolitiek gevoerd. Het is
mij wel duidelijk: bezuini
gingen zijn een politieke
(eventueel maatschappelij
ke) keuze, ik wordt er als
jongere, samen met een heel
leger gedupeerden door ge
troffen dus kies ik een an
dere politiek bij de volgende
verkiezingen.
Breda
Edo Pennings
ER zijn in Nederland een
groot aantal politici, presi
denten en leden van raden
van bestuur etc., die voorop
lopen in het koor van
schreeuwlelijkerds, roepend
dat de uitkeringen onbe
taalbaar zijn, de minimum
lonen omlaag zouden moe
ten i.v.m. werkloosheid,
concurrentiepositie en meer
van zulke nu gebruikte
stokpaardjes. Dit terwijl
deze zelfde personen - zon
der blikken of blozen - en
kele tonnen tot enkele mil
joenen per jaar aan salaris
in hun zakken steken
Het moet me van het hart
dat zulk soort (welopgevoe
de) lieden tenminste lijdt
aan een ergerlijk, zelfs wal
gelijk gebrek aan normbe
sef. Wanneer ze over dit zo
nodige normbesef zouden
beschikken en hun eigen in
komen naast een minimum
loon/-uitkering zouden leg
gen, dan zou het roepen ze
wel vergaan. Als ze tenmin
ste leren beseffen wat het is
om met een uitkering of mi
nimumloon de eindjes aan
elkaar te knopen.
Helaas ontbreekt dit be
sef bij velen in grote mate
en zie ik ze voorlopig nog
achter de hun zo geroemde
'zorgzame samenleving'
aansjokken, luid roepend:
'Er moet nog meer bezui
nigd worden, maar niet bij
mij'.
Etten-Leur
J. Vermeulen
Onlangs is in uw krant een
special verschenen over, ge
wilde auto's. Er vielen mij -
als niet auto-rijder - twee
zaken op. Het betrof 10 mid
denklassers met een prijs
beneden 30.000 in de stan
daarduitvoering. De kosten
aan afschrijving, interest,
verzekering, motorrijtui
genbelasting, reparatie en
onderhoud, banden en
brandstof variëren van
1064,- tot 1140,- per
maand. Een in mijn ogen gi
gantisch bedrag, omdat het
een uitgave is van je netto
inkomen.
Ten tweede viel me op dat
er van uitgegaan was dat je
het geld voor aanschaf van
zo'n auto leent. Een beschei
den analyse van het verschil
tussen sparen en lenen in
een stabiele economie wijst
ten eerste uit dat lenen niet
leidt tot meer consumptie,
maar tot eerdere consump
tie.
Ten tweede kan berekend
worden dat sparen leidt tot
een aanzienlijk hoger ren
dement, zodanig dat over
een mensenleven gerekend
men met hetzelfde geld twee
auto's meer kan rijden!
Voordat deze stelling onder
bouwd wordt, wil ik eerst
wijzen op de twee valstrik
ken van lenen.
De eerste valstrik: lenen
behelst consumptie van een
bepaald bedrag. Men consu
meert echter een dubbel be
drag, omdat tegelijkertijd
niet gespaard wordt. Het
verschil tussen lenen en
sparen is derhalve een con
sumptie van het bedrag dat
men leent, plus het bedrag
dat men niet spaart! Een
voorbeeld kan dit verduide
lijken: gezin A leent 6000,-
in een jaar, terwijl gezin B
6000,- spaart. Gezin A kan
in vergelijking met gezin B
ƒ12.000,- meer consumeren
met een zelfde inkomen.
De tweede valstrik: eens
geleend blijft geleend. Het
vereist een bijzondere in
spanning om van een leen-
situatie naar een spaar-si-
tuatie over te gaan, omdat
dit het ontbreken van een
dubbele consumptie bete
kent. Gezin A uit ons voor
beeld dient twee jaar
6000,- op zij te leggen alvo
rens zij in een zelfde situatie
verkeert als gezin B. Dat
vereist het grote offer van
twee jaar geen consumptie.
Het gevolg is dat jongelui
die lenen een wissel trekken
op hun eigen toekomst!
In het onderhavig analy
tisch voorbeeld wordt uitge
gaan van een stabiele eco
nomie, waarbij dus voorbij
gegaan wordt aan de voor
delen van rente-aftrek e.d
Gezin A leent 15.000,- ter
financiering van hun auto.
Op 25-jarige leeftijd kopen
zij een "nieuwe' auto. Gezin
B spaart ƒ3000,- per jaar.
Zij kunnen daardoor pas op
30-jarige leeftijd een nieuwe
auto kopen. Na 5 jaar wor
den beide auto's ingeruild
en wordt weer een nieuwe
auto gekocht. Gezin A dient
daarvoor weer te lenen, ter
wijl gezin B het bedrag on
dertussen gespaard had
Stellen we de rente op 5,5%
dan betaald gezin A 2475,-
rente en gezin B ontvangt
2475,- rente. Het verschil is
ongeveer ƒ5000,-. Gezin A
kocht op 25-jarige leeftijd
met geleend geld (ƒ15.000,-)
een nieuwe auto en kot
daarmee tot 30-jarige leef
tijd uit de voeten.
Gezin B kocht op 30-ja-
rige leeftijd met gesp
geld (ƒ15.000) een nieu«<
auto en kon daarmee tot 35-
jarige leeftijd uit de voeten
Gezin B kan na 5 jaar
ƒ5.000,- meer consumere»
dan gezin A. Over 15 jaar
gerekend kan daarmee een
nieuwe auto gekocht wor
den en na 30 jaar een twee®
nieuwe auto! Het vers®
tussen gezin B en gezin At1
consumptie van tW
nieuwe auto's.
Breda
Jan Schalk
Naschrift redactie: 1. ft
het opstellen van de calC'
laties wordt met rente
kening gehouden, omd'
interest wezenlijk onder
deel uitmaakt van de kt*
ten. Als de consument Ik'
geld leent, zijn deze
meteen door b—
ischriften herkenbaar;
de auto met eigen
wordt gefinancierd besta*J
de kosten uit gi
rente-inkomsten.
2. De valstrik klopt niet Af-
lemaal. Het verschil 1,1
consumptieve uitgaven ft"
staat uiteindelijk slech
uit de rentekosten (aft
baar overigens) en reiij?'
opbrengsten (get'
fiscaal belast).
Van onze Haagse ree
Lo
Door onze Haagse re
De bond heeft
uitgevoerd bij b
sultaten van die
onderzoek dat d
rie van Sociale
voerde: ook toer
taling van 20 tot
TILBURG (Af
meeste ziektek
keraars verhoge
hun premie vooi
hebben dat al gi
Dat zegt adjunct)
van der Steen v;J
schappij VZS uit 1
Na 1 januari
niet meer, omdat i
turn prijsafsprakö
particuliere verzeg
ministeries van
Zaken en van
gaan.
Overigens is hei
,,der Steen „yrij r
ook na 1 januari
te ontduiken.
De VÏS heeft
vember de premie
van 45 jaar en oui
cent verhoogd.
laatste particulii
raars. De rest h(
daan. We moei
marktpositie de;
Van der Steen.
De afspraken
teries houden in
schappijen afzien
hogingen voor o\
kerden. Ze moge
schillende premie
aan hun verzekert
om op die manie
voor bejaarden ir|
laag te houden.
Van der Steen
premieverhoging
ling dat VZS jarj
geweigerd oud<
prijsverhogingen
dan jongeren.
ESTEN, LETTEN,
giërs. Deze volken
len één ding om
nis, dus meer vrij!
willen, ieder naar
lieven hun republii
ren en desnoods
eeuwenoude con;
kunnen beslechter
Nu het erop aan]
van perestrojka ei
gewekte verwach
Sovjetrussische n
ken.
Vorige week ti
rale regering mai
(de almachtige Twj
Balten terug te flui
dertje: Het Politbu!
in de Russische Ri
loofde het Politbui
heden'.
Vage en ondui
Kremlin nog voor
voorbeeld willen
door de centrale
mende geld willen]
te moderniseren e|
in de high-tech in
plaats van de roi
West-Europa.
Zinnige plannei
het was Moskou rr
Politbureaulid, Vik
met een kille, akel
lijkheid afdwingen
dreigement, dat in
gelijk werd gehoui
sche media. De bi
duidelijk: de margt
De troebelen in
dige climax bereil
vooravond van de
parlement van de
helling. Gorbatsjo-
verstarde stelsel d
sche republieken
nog niets^beëindi:
]OV.
