PERSOONLIJK EERBETOON DOOR CRITICUS RUUD KUYPER The Proclaimers hebben een hekel aan vaagheden AGENDA Emmy Award voor I Anne Frank-film Voorronde in Breda voor Amsterdams Kleinkunstfestival Miles Davis is een mega-ster. Een wereldomvat tend fenomeen op een eenzame hoogte waar Slechts mede-halfgoden als Elvis Presley, Mick Jagger en Prince thuishoren. Eenzaamheid Omezwaai Vreugdeloos WOENSDAG 23 NOVEMBER 1988 BESTEM GIDf NEDERLAND 3 BELGIE NED 2 B V t 1 t DUITSLAND 2 Marsmuziek Merle Haggard Nationalisten „Iedereen is uit op meer geld. Als ik zie hoe Veronica dat doetis dat wel het eerlijkst en het meest open. Bram Vermeulen, artiest tv-presentator DE STEM T2 Miles Davis: bijna God zelf Door Hans Rooseboom Miles Davis is absoluut de oudste optredende mega-ster. Hij lijkt onsterfelijk, of op z'n minst leeftijdsloos, maar hij is wel degelijk 61 jaar. En hij toert over 's werelds po dia of het niets is. yorige week ging het mis. In Barcelona stortte hij na een op treden in elkaar. De doktoren verboden hem iedere verdere activiteit, de rest van zijn Éuropese toernee werd direct afgezegd. j Miles Davis is ook maar een mens. Maar voor ontelbare fans is hij een god. 'Miles' is niet de grootste jazz-musicus aller tijden, maar hij is voor zijn volgelingen wel dé verper soonlijking van dit genre kun stenaar. Miles Davis, zowel vóór als na zijn transmutatie van cool-jazz- tot jazz-rock- fusion-fenomeen, bezit de gave om mensen onweerstaanbaar te fascineren. De jazz-kenner en -publicist (Algemeen Dagblad) Ruud Kuyper is al vijfendertig jaar slachtoffer van die fascinatie. Hij heeft zojuist (of misschien wel: net op tijd) aan zijn idool Miles een boek gewijd. Ruud Kuyper heeft dit boek met zijn hartebloed geschre ven. „Dit boek wil eerder een persoonlijke getuigenis, ja zelfs een eerbetoon zijn dan een bio grafie", zegt hij. Ruud Kuyper is Davis-ge- tuige sinds 1952, toen het god delijk kunstenaarschap van Miles al een feit was. Zij het meer in het existentialistische Europa dan in Amerika. „Ja, in Parijs was Miles Da- vis een ware kunstenaar, zoals hij dat later in de rest van Europa zou worden", aldus Ruud Kuyper. „Jean-Paul Sar tre, Jean Cocteau, Boris Vian, Juliette Gréco (zijn tijdelijke vriendin), Yves Montand en vele anderen droegen hem, zwarte coryfee, op handen. In New York bleef hij de under dog, in nachtelijk gezelschap van obers, taxichauffeurs, bar meisjes, pooiers en patsers". Het is die nachtelijke sfeer, die eenzaamheid van de verlaten stad, die Miles als geen ander heeft weten te verklanken. „In Miles hoor je de totale een zaamheid van het individu, zo als bij Armstrong het enthou siasme en bij Parker de pa niek". Eenmaal heeft Ruud Kuyper zijn idool ontmoet, in het Rot terdam Hilton, midden in de nacht. Op weg naar boven is hij zo bang, dat hij er voor alle ze kerheid maar op rekent dat de lijfwachten van Miles hem van de achtste verdieping naar be neden zullen gooien. Miles blijkt een lijfknecht (slaaf) te hebben: Michael. De goddelijkheid van Miles wordt benadrukt in de nederige werkzaamheden van Michael. „Koffers uit- en inpakken, zijn meester verzorgen, hem van spijs en drank voorzien, in bad doen misschien, hem kappen, kleden, opmaken, de telefoon aannemen". In het voorgeborchte van Miles' suite: „Uit grote hutkof fers hangt allerlei koninklijke kledijde prachtigste broeken, hesjes, colberts, vesten; hem den, truien, in kleur variërend van wijnrood en donkerblauw tot helgeel en lichtgroen". „Daar is Miles. Loop maar door". Op het tweepersoonsbed ontwaar ik iets zwarts, klein en tenger als een insekt. Dat is hem dus. Miles Davis, gehuld in een pikzwart deux pièces, ligt met overduidelijk van mij af gewend hoofd, waarop een zware zonnebril, naar de tele visie te kijken". Na afloop van de nachtelijke (moeilijke) confrontatie heeft Ruud Kuyper nog dagen lang last van 'vermagering, slape loosheid en hyperventilatie'. Miles Davis, idool en 'bedrieger', mag voorlopig van de doktoren niet meer optreden. Centraal in het leven van Miles Davis staat zijn enorme muzikale ommezwaai plaats. In het leven van zijn fans is dat evenzeer een breuk. Het jaar 1964 was de water scheiding. „De gevestigde jazz, met het aftellen, het keurig ge speelde thema, de chorussen volgens harmonische wetten en nog wat tradtionele kenmer ken, zoals de taakverdeling tussen solisten en ritmesectie, kreeg in deze periode een zeer gevoelige opdonder. Om te be ginnen van de avant-garde, on der aanvoering van Ornette Coleman, Paul Bley, Albert Ayler, Cecil Taylor, John Col- trane en de zwarte provo Ar chie Shepp. - FOTO CBS „Nog meer terrein verloor de jazz aan de al even dwingende opkomst van Stones, Beatles, Pretty Things, Small Faces, Animals. Beatmuziek en an dere vormen van pop, om nog maar niet te spreken van de oorspronkelijke rock roll, de snel opkomende zwarte soul, Bob Dylan, flower-powermu- ziek uit Californië. Het was niet meer tegen te houden". Voor veel jazz-musici was het niet vol te houden. „In de Rotterdamse Doelen werd twee jaar later duidelijk dat Miles Davis op een (voor hem) dood lopende weg was beland. Inwendig huilde ik van ver driet dat ik zo over mijn Miles Davis moest schrijven", zegt Kuyper. De grote omslag, en dé teleur stelling van menig jazz-fanaat. Popfestival Isle of Wight, augustus 1970. Daar stond voor het eerst de nieuwe Miles Da vis. „Als begeleiders, vertolkers van door hem aangegeven sim pele ritmische patronen op niet meer dan hooguit twee akkoor den dienden Keith Jarrett en Chick Corea, Dave Holland, Airto Moreira en Jack DeJoh- nette. De melodische en harmo nische rijkdom van vroeger was opgeofferd aan één reeks van dreunen, met af en toe een noodsignaal op trompet. Vreugdeloos, duivels, weer zinwekkend". En dan komt het. „In de koude nacht van zaterdag 17 op zondag 18 november 1973 kwam Miles Davis - inmiddels 47 jaar - naar Rotterdam. Een kwartier, nee misschien slechts tien minuten nadat zijn concert was begonnen, stroomde de zaal half leeg. Het publiek ont vluchtte de bijna waanzinnige mengeling van stampende en gierende geluiden in de zaal. In de hal verdrong zich een horde woedende, tot in het diepst van hun ziel gekwetste jazzliefheb bers die op hoge toon het toe gangsgeld terugeisten 'omdat Miles Davis hen had bedrogen'. Wat een 'pleurismuziek' was dit. Zij hadden betaald voor een jazzfestival maar 'waren in een gekkenhuis beland'." Miles was zelf ook uitge speeld. Tussen 1975 en 1980 was hij een gebroken man. Maar hij kwam terug. In de jaren '80 was hij bijvoorbeeld jaar in jaar uit dé grote attractie op het North Sea Jazz Festival in Den Haag. De attractie althans van een nieuw publiek. Geluk- kig blijft de 'oude' Miles op zijn ontelbare platenopnamen ook altijd toegankelijk. Laten we hem sterkte toewensen. II HILVERSUM/NEW YORK (ANP-UPI)- De Nedem fi|: landse documentaire over Anne Frank, getiteld 'Di laatste zeven maanden', is in de Verenigde Staten be- kroond met een Emmy Award voor de beste televisie- documentaire. De Emmy Award is te vergelijken mét de Oscar voor de beste speelfilms. De documentaire van de Nederlander Willy Lindwer is een li coproduktie van Lindwers eigen maatschappij AVA, dj II TROS en de BRT. De TROS zond de 75 minuten durende do- cumentaire uit op 3 mei van dit j aar. Een aantal vrouwelijke mede- li gevangenen vertelt daarin aan de journaliste René Sanders hoe zij Anne Frank hebben be ll leefd in de laatste maanden van haar leven. Het joodse meisje overleed in maart 1945 in het concentratiekamp Ber il gen-Belsen. II Haar wereldberoemde dag- boek, opgetekend in het 'Ach- terhuis' aan de Amsterdamse Prinsengracht, eindigt in augustus 1944. Toen werd zij met haar gehele familie uit Nederland weggevoerd. Bob Bremer, hoofd program- I! ma-ontwikkeling bij de TROS, was samen met Willy Lindwer in New York bij de uitreiking aanwezig. Hij meldt dat de Anne Frank-film in de Ver-1 enigde Staten diepe indruk heeft gemaakt. Eind deze week dingt de film ook mee naar een prijs op een televisiefestival in Los Angeles. II Voor de TROS is het de tweede keer dat zij de belangrijkste l| internationale televisie-onderscheiding in de wacht sleept De eerste Emmy ging naar de dramaproduktie 'De vlieg',1 -fr?: m II Bovendien werden ook nog eens twee TROS-programma'fi genomineerd: de dramaproduktie 'De verrassing' en de do ll cumentaire over de dirigent Willem Mengelberg. In de Canadese natui .0e natuur van Noord-. ,£8' presenteert de EO fevering over de pareld De vogel behoort tot ^duikers. Op zoek voedsel blijft de pareldu meestal niet langer dan minuut onder water. Bij road kan hij het langer v] houden. Anne Frank - FOTO ARCHIEF DE 3TB* ichtsport wordt niet beoefend door gewicl 'fers en bodybuilders. eede aflevering van ice' laat Dona Hoistra zi ook in andere takken t irt als training ichtsport wordt gedat lij de fitheidstest is discs werper Erik de Bruin e 1 de deelnemers. KNA idsarts John IJzerm irtelt meer over voeding luierende stoffen. 20.29 Een kleine verleiding De NOS herhaalt het tv-si kleine verleiding' v Iga Madsen, dat eerder 979 werd uitgezonden. Cai Blijleve speelt de rol v Sanne, een jong meisje, zich bewust wordt van ha erotische gevoelens. Op stUle eiland waar ze woo vindt ze geen uitweg vo haar emoties. In haar ve warring maakt ze broer, die op het vastela een gevangenisstraf uitz it middelpunt van haar dr len. Van onze kunstredactie BREDA - Een van de voorrondes voor het Amsterdams Kleinkunstfestival wordt in het Bredase Theater Ach terom gehouden. Het gaat om een concours voor begin nende cabaretiers met als inzet de Wim Sonneveld-prijs. De voorrondes voor dit con cours, dat vorig jaar werd ge wonnen door Job Schuring, worden in december en januari in zeven theaters in Nederland gehouden. Op 7 januari zal er in Breda worden gestreden om een plaats bij de beste negen kandidaten voor de finale van het concours dat in maart in Amsterdam plaatsheeft. Begin maart zullen de negen kandidaten voor een promi nente jury optreden in Theater Klein Bellevue, waarna drie fi nalisten worden geselecteerd (ADVERTENTIE) R l 0 R P i H 0 P VEEMARKTSTRAAT 47 BREDA 076-212569 voor de finale op 15 maart in de Amsterdamse Stadsschouw-i: burg. Iedere finalist krijgt on- geveer 25 minuten de tij d. 'J t/Ji 159 Het is voor de tweede maal dat het Amsterdams Kleite" kunstfestivfal plaatsvindt, in samenwerking met de VARA- radio en de Academie voor Kleinkunst. Het duurt drie we ken en presenteert een keur aan bekende en nog onbekende11 cabaretiers. «sj Belangstellenden uit het zuidwesten van het land voor het concours voor beginnende kleinkunstartiesten kunnen zich tot 7 december inschrijven bij: Stichting Amsterdams Kleinkunst Festival, Bilder- dijkkkade 93hs, 1053 VL Am sterdam. 20.15 Onbekende in de schaduw Voor zijn rol in To kill mockingbird' ontving Gre gory Peck 25 jaar geleden e ir. De BRT zendt de fil onder de titel 'Onbekende de schaduw' uit. Peck spet de advocaat Atticus Finch een zuidelijk stadje van Verenigde Staten. Finch weduwnaar en,hij tracht zi ónderen zo góed mogeli tonder vooroordelen op voeden. Op een dag dient e boer een aanklacht in teg een neger, omdat deze zi dochter zou hebben aang rand. Door Leo Nierse „UNIEK is onze stijl niet, wel apart. We hebben van jongsaf blootgestaan aan de uiteenlopende muziek stijlen van de laatste 50 jaar. Die invloeden passen we toe binnen het idioom van de Amerikaanse recht-toe-recht-aan-rock, en dat is al eerder gedaan. Maar met onze eigen per soonlijkheden voegen we er wel iets aan toe, klinkt het net iets anders. Dus onderscheiden the Proclai mers zich toch van andere gitaarrockers." Graig en Charlie Reid por tretteren zichzelf kort en dui delijk. Ze weten precies wat ze doen en wat ze ermee wil len bereiken, en ze beschrij ven dat even helder als ze hun ideeën en gevoelens in song teksten vatten. Getuige hun recente lp 'Sunshine on Leith' maken de Schotse tweeling broers (26) wat dat laatste be treft snel vorderingen. Hun vorig jaar verschenen debuut-elpee was -buiten de hit 'A Letter from America' - weinig indrukwekkend. Maar het folkduo, met zijn magere akoestische sound en puberale teksten, breidde uit tot een zesmans gitaarrockformatie, nam de veelbelovende tweede elpee op en ging 'on the road' met een volwassen repertoire. Op naar een volgend groeista- dium: de nodige podiumerva ring opdoen. „Onze derde el pee komt er pas als we een jaar getoerd hebben. In het voorjaar gaan we o.m. naar Amerika." De Europese tournee die The Proclaimers momenteel ondernemen, voerde voor drie concerten en een tv-optreden NP SPK AAK EINDREDACTIE WIM VAN LEEST ('Tineke') ook door ons land. Hun Nederlandse podiumde buut in het Noorderligt in Til burg liet zien dat de broertjes Reid niets aan inzet te kort komen. Ondanks de nog dui delijk geringe band- en bühne-ervaring, namen de Schotten met hun aansteke lijk gezongen duetten het 200 man kleine publiek vrijwel onmiddellijk voor zich in. Enkele uren eerder, net in Nederland gearriveerd, zit de zwaar gebrilde tweeling in de lounge van motel Gilze-Rijen. Nauwelijks uit elkaar te hou den. Zij het dat Charlie (gi taar/ zang) degene blijkt die de conversatie draagt, terwijl Graig (zang/harmonica/per cussie) alvast zijn stem zit te sparen door zoveel mogelijk vragen onbeantwoord te laten passeren. Voor een rockzan ger lijkt dat wat overdreven, maar de stijl van de twee hoofd-Proclaimers kenmerkt zich dan ook door zeer krach tige vocalen met hoge uitha len. Het type jongens dat spuugt bij het zingen. Charlie, dus: „Eigenlijk hebben wij altijd al de stijl van bandzangers gehad. Folk vereist een ander soort voca listen, hun intensiteit kruipt in de gevoelige vertolking van vaak lieflijke ballades. Bij ons draait het om volume. Daarom voelden wij ons al snel beperkt door de begelei ding van één akoestische gi taar. Met een band kunnen we onze nummers niet alleen krachtiger, maar ook geraffi neerder uitvoeren, omdat je meer accenten kunt leggen en variatie aanbrengen. Hoewel we op ons 19e begonnen zijn een eigen stijl te ontwikkelen, zijn we nu pas aan een band toe. In het zoeken naar een persoonlijke stijl konden we geen groep gebruiken: te de mocratisch. Je moet te veel concessies doen en de besluit vorming duurt te lang. Nu we zijn waar we wezen wilden, kan een band ons wél verder brengen. Als rockgroep kun je bovendien rekenen op een groter publiek dan als folk duo. Veel mensen missen het geduld om intensief te luiste ren naar de veel minder toe gankelijke folk. We schrijven goede songs en die verdienen een groter gehoor." Hoewel de broers zeggen voornamelijk door Ameri kaanse genres beïnvloed te zijn, is het keltische element ook in hun gitaarrock nog on miskenbaar aanwezig. Kwes tie van opvoeding. „De aller eerste muziek die wij hoorden was de militaire muziek van mijn vader. Hij was beroeps soldaat en een groot liefheb ber van the Scottish Guards, die hij thuis altijd draaide. We hebben nog steeds een zwak voor marsmuziek." Dat verklaart wellicht dat sterk afgemeten, dreunende ritme in vrijwel al jullie nummers. The Proclaimers - 'geen ambassadeurs van Schotland' - FOTO CHRYSALIS Maar in welke mate heb je er profijt van dat het publiek zich tegenwoordig weer wat gevoeliger toont voor popmu ziek met keltische invloeden? Charlie: „Die trend is er, ja, en het zal wel een handje helpen. Het publiek blijkt ons echter ook als een aparte scene te be schouwen, die elkaar beïn vloedt. In werkelijkheid staan al die keltische artiesten nau welijks met elkaar in contact. Zo'n achtergrond te hebben is slechts een persoonlijk voor deel. Zolang je je erfgoed met respect behandelt, is het een' prima opstap om tot een per soonlijke stijl te komen. Ove rigens is het wel triest dat wij Schotten, veel van onze authentieke muziek verloren hebben laten gaan. Onder de dominantie van eerst de En gelse en daarna de Ameri kaanse populaire muziek heb ben we dat gewoon laten ge beuren. Te weinig moeite ge daan. De Ieren hebben het wat dat betreft veel beter aangepakt, die hebben hun volkseigen goed geconser veerd. Schotland heeft slechts de commerciële, afgeleide folkstijl van de accordeon- groepen en dansgezelschap pen overgehouden en nu is het al bijna te laat om de laatste authentieke restjes veilig te kunnen stellen. Eeuwig zon de." Wat de inhoudelijke kant van jullie werk betreft: wie zijn jullie voorbeelden als tekst schrijvers Graig: „Dexy's Midnight Runners, maar verder ook weer Amerikanen en dan vooral Merle Haggard. Hij is direct en duidelijk. Zo moet dat ook in onze opvatting. Iemand die een song voor het eerst hoort, moet elke regel direct kunnen begrijpen. We houden niet van vaagheid en dubbele bodems. In onze songs zit nergens een verbor gen betekenis. We schrijven zonder voorbehoud over wat ons bezighoudt. Nee, samen schrijven doen we nauwelijks. We leggen elkaar onze num mers voor als ze voor 70 tot 90 procent af zijn, dan stoeien we er nog wat mee en zetten toch alletwee onze namen eronder. Gaat al jaren zo." Jullie zingen opvallend vaak over God. Hoe christelijk zijn the Proclaimers eigenlijk? Charlie: „Niet dus, hoewel we we ervan overtuigd zijn dat God directe invloed op ons leven uitoefent. Wij geloven in Hem en in Christus als Zijn zoon, maar het zou niet eerlijk zijn als wij onszelf christenen zouden noemen. Dat impli ceert namelijk een bepaalde levenswandel, die niet de onze is. Niet dat we nou zulke ver schrikkelijke dingen doen, maar we hebben te veel twij fels over de bijbel en het christendom. We zijn wel geïnteresseerd in religieuze en mystieke zaken en bereid te leren van mensen met an dere, sterkere geloofsopvat tingen. We hebben wel opge treden op enkele gospel-rock festivals." In andere songs profileren jul lie je als overtuigde Schotse nationalisten. Craig: „Wij zijn van me ning dat Schotland een zelf standige natie behoort te zijn. We worden geregeerd door een land met een onrecht vaardig kiesstelsel. Zo kan het beleid van een gekozen rege ring regelrecht ingaan tegen de opinies en wensen van ver uit de meeste Schotten. Alleen al het feit dat de regering- Thatcher aan haar derde pe riode is kunnen beginnen, is een klap in het gezicht van de Schotten. Dat onze veront waardiging daarover in onze songs tot uitdrukking komt, betekent echter niet dat wij protestzangers zijn. Op onze nieuwe elpee hebben maar twee van de twaalf nummers een politieke lading." Charlie: „We zijn niet van plan te verdoezelen wat er in onze hoofden omgaat, maar we schrijven geen manifesten. We hebben trouwens vol doende reden tot boosheid. De Engelse regering onderneemt niets om ons armzalige econo mische klimaat te verbeteren. Sterker nog: onze zware indu strie, van oudsher Schotlands belangrijkste bron van in komsten, wordt direct door Londen bedreigd." Hoe zit dat in het artiestenmi lieu - welke carrièrekansen hebben Schotten tegenwoor dig in de nog altijd door Lon den gedomineerde popscene? Charlie: „Ik ben er altijd van overtuigd geweest dat als je goed materiaal hebt en je weet wat je doet, je overal iets kunt bereiken. Ook in Lon den. We hebben dat ook be wezen. Jullie zouden een van de uit zonderingen kunnen zijn. Charlie: „Dat geloof ik niet. Er zijn meer Schotten die suc ces hebben. In de jaren'60 en begin jaren'70 lag dat inder daad nog anders, hoewel dat ook aan onze artiesten zelf lag. Omdat er destijds zoveel bands vanuit heel Engeland naar Londen trokken, kwam het idee niet bij de Schotten op dat ze zelf ook weieens aan de bak konden komen. Nee, het is niet zo dat onze arties ten in Engeland beknot wor den. Toch hebben wij welbe wust geweigerd naar Londen te gaan om carrière te maken. We deden het liever vanuit Edinburgh, zo Schots zijn we wel. Maar zie ons nu ook weer niet als ambassadeurs van Schotland, want als het erop aankomt, werken we uitslui tend voor onszelf. We hadden overal geboren kunnen zijn..." De agenda voor de komende weken ziet er als volgt uit: Fripp Toyah, 24 novem ber in Tilburg (Noorderligt) Nits, 26 november in Ter- neuzen (Zuidland-theater) Brian Ferry, 23 november in Rotterdam (Ahoy) Yngwie Malmsteen's Rising Force, Fate en Heistar, 27 november in Zwolle (IJssel- hal) Bruce Hornsby, 27 novem ber in Amsterdam (Carré) Scorpions, 1 december in Arnhem (Rijnhal) Pasadenas, 1 december in Utrecht (Vredenburg) en 2 december in Amsterdam (Escape) Paolo Conté, 2 december in Den Bosch (Casino), 3 de cember in Rotterdam (Doe len) en 8 december in Utrecht (Vredenburg) Ladysmith Black Mambazo, 11 december in Rotterdam (Doelen) David Lee Roth, 13 decem ber in Rotterdam (Ahoy) Level 42, 16 december in Den Haag (Statenhal) Sly and Robbie, Maxi Priest en Freddy McGregor, 2 de cember in Tilburg (Noor derligt) Iggy Pop, 5 januari in Utrecht (Vredenburg) Bros, 17 januari in Rotter dam (Ahoy) 20.15 Studio 1 Een hartinfarct is niet loui ■neer een mannenaange lenheid. Het ZDF-magazi Studio 1' wijdt een reporta ian het toenemend aan lartinfarcten onder vro wen. De dubbele last v huishouden en beroep schi; ™n gezondheid in gevaar lengen. Vanavond word 6 jongste statistieken b iproken en vertellen artst nine zij de situatie beoordelc §uske en Wish ftcimbone it PT

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1988 | | pagina 18