Briefboeken met klinkende namen
WMPPEl
Knibbel]
AARDIG IDEE VAN BREDASE UITGEVERIJ DE GEUS
Latijns-Amerika weerstaat Gods toorn
Weinig nieuws in 'Het nieuwe denken' van Fritjof Capra
Anja Meulenbelt over
de vele soorten seks
KW
Vliegen op
Kennedy vermoord: Nederland in shock
DE STEM BOEKENGIDS ZATERDAG 19 NOVEMBER 1988
LEUK OM cadeau te doen; ook aan
jezelf! Uitgeverij De Geus in Breda
brengt zogenaamde Briefboeken;
kleine smalle boekjes met teksten
van bekende auteurs.
Vrouwen
GALEANO'S TRILOGIE 'KRONIEK VAN HET VUUR' COMPLEET
Omslachtig
VERSCHENEN
KV
Heksenbeesten
Suske en Wiske:
SÜSK€CNWIÏ
Hambone-
G2
Door Henk Egbers
Met bijgeleverde enveloppen, een te be
schrijven brief bedrukt met de omslagil
lustratie en voor een schappelijke prijs
12,50) zijn het fijne literaire presentjes.
De eerste zes zijn eruit. Ze bevatten teksten van
Marion Bloem, Hermine de Graaf, Tessa de Loo,
Astrid Roemer, Jan Wolkers en Zhang Jie. Het
aantal tekstpagina's ligt tussen de dertig en de
vijftig. Opvallend zijn de originele illustraties
bij elke uitgave.
Marion Bloem schreef 'Meisjes vechten niet'.
Zelf zorgde ze voor grappige, wat cartoonach
tige illustraties. 'Via tante Jossa wilde ik de op
voeding van een typisch Indisch meisje voor het
voetlicht brengen'. Marion Bloem blijft op be
kend terrein. Ze vertelt over haar Indische fa
milie, die zeer uitgebreid is. Met Jossa heeft ze
een bijzondere relatie; de tante die zelf in haar
relatie emotionaliteit mist. De schrijfster is, zo
als bekend, uitstekend in staat de sfeer van het
Aziatisch-Nederlandse culturele wereldje over
te brengen.
Opvallend gaat het bij vijf van de zes auteurs
om vrouwelijke schrijvers. Hermine de Graaf
heeft bovendien in 'De maan' drie teksten ge
schreven over vrouwen, die hun eigen identiteit
niet kunnen vinden. Een vrouw die haar toe
vlucht heeft gezocht in eten/dik worden en eerst
bij de geboorte van een kleinkind over zichzelf
nadenkt; een jonge vrouw die haar heil zoekt in
een glimmende bromfiets en zo een huwelijk
uitrijdt en een vrouw die door haar grootmoe
der psychologisch in de tang is genomen. Teunis
Grinwis maakte de illustraties bij deze korte
verhalen, waarbij de maan als projectiescherm
functioneert. Mooie tragiek.
Ook Tessa de Loo schrijft over een vrouw.
Greta is in 'Het mirakel van de hond' een va
riant op de vrouw die iedere avond onder haar
bed kijkt om te zien of er een man onder zit.
Voer voor psychologen. Gerda ziet ze 'vliegen'
(via een ufo) in de ogen van allerlei maatschap
pelijke krachten en deskundigen. Wie verklaart
wie gek?
Tessa de Loo vertelt een verhaal dat 'verma
kelijk' wrang is. Het eenzaamheidssyndroom
van de vrouw wordt niet alleen door haarzelf in
stand gehouden, de omringende samenleving
doet niet anders. Jij bent zelf dan ook de enige
die zo'n situatie kan opheffen. Met tekeningen
van Tekun Team een vlot lopend verhaal, dat
indruk zal maken.
Astrid Roemer schreef een verhaal - 'De ach
tentwintigste dag' - met tekeningen van Sam
Parabirsingh. Het speelt in Paramaribo. In kort
bestek wordt het leven van een vrouw binnen
de man-vrouw-relatie geschetst. De aantrek
kende en afstotende krachten, bepaald door de
typische eigen eisen der vrouwelijke vrucht
baarheid - als meisje in de puberteit, als ba
rende vrouw en als functionele huismoeder -
mogen door de Surinaamse couleur locale een
Zo illustreerde Jan Wolkers zijn bijdrage
'De bretels van Jupiter'
eigen aantrekkingskracht krijgen, de gestelde
problematiek is veel algemener. Een boekje met
tedere strijdbaarheid.
De tekst van Jan Wolkers is de enige die eerder
verscheen (NRC-Handelsblad 24 december '87).
In 'De bretels van Jupiter' vertelt hij over een
jeugdobsessie: een verhaal van Edgar Allan
Poe, waarin de oude neger Jupiter in een tulpe
boom naar een in het lover verborgen schedel
zoekt. Boerhave's tulpeboom in Poelgeest
scherpt zijn fantasie hierbij nog verder aan.
Als jongen ontdekt hij dat Poe aangaande de
plaats waar de schat in de grond zat een bereke-
ningsfout had gemaakt. Na veertig jaar gaat hij
in Amerika zelf op zoek naar de bevestiging van
deze ontdekking. Een smeuïg Wolkersverhaal
dat hijzelf voorzag van tekeningen en foto's.
Zhang Jie is een Chinese schrijfster, waarvan
bij De Geus verschenen de romans 'De Ark' en
'Zware Vleugels', terwijl op stapel staat 'Zolang
er niets gebeurt, blijft alles hetzelfde'. In de se
rie Briefboeken verscheen van haar 'De liefde
moet niet vergeten worden', opgesierd met Chi
nese papierknipsels en een omslag van Robert
Nix. De vertelster is een vrouw van dertig, die
met een analytische nuchterheid zich afvraagt
of ze wel moet trouwen met haar verloofde. Niet
wet en moraal kunnen de basis zijn voor een
huwelijk. Haar moeder strandde met dat uit
gangspunt. Maar op haar oude dag ontmoette ze
haar Grote Liefde, die door de Culturele Revo
lutie werd omgebracht. Al die gegevens bepalen
uiteindelijk haar houding. Hoe een analyse
warmte kan uitstralen.
Deze zes boekjes zijn stuk voor stuk teksten
die de moeite waard zijn om te schenken en zelf
te lezen.
Marion Bloem: 'Meisjes vechten niet'. Uitg. De Geus,
prijs 12.50.
Hermine de Graat: 'De maan'. Idem.
Tessa de Loo: 'Het mirakel van de hond'. Idem.
Astrid Roemer: 'De achtentwintigste dag1. Idem.
Jan Wolkers: 'De bretels van Jupiter*. Idem.
Zhang Jie: 'De liefde moet niet vergeten worden'.
Idem.
Door Anton Theunissen
EDUARDO GALEANO wil
geen historicus zijn, ook al
schrijft hij over de geschie
denis. Hij vergaapt zich aan
de werkelijkheid die voor
hem 'een onuitputtelijke
bron van schitteringen en
verschrikkingen, van drek
en wonderen' is.
Om meer over die werkelijk
heid te weten te komen, stort
hij zich op de geschiedenis van
zijn continent, van Latijns-
Amerika. Dat heeft geresul
teerd in werken als 'De Aderla-
,ting van een continent' en de
magnifieke triolpgie 'Kroniek
van het vuur'.
In de Kroniek schetst Galeano,
zelf geboren in Uruguay, de ge
schiedenis van de Amerikaanse
continenten van Alaska tot
Vuurland, en van de precolum-
biaanse dagen tot de jaren
tachtig van deze eeuw. Hij doet
dat in een eindeloze reeks korte
verhaaltjes, in zijn inmiddels
befaamde, weergaloze stijl, die
de fragmenten tot kleine ju
weeltjes maakt.
De geschiedenis wordt ver
teld via de bloemlezing uit
volksverhalen, reisverslagen,
kronieken, fictie, brieven, ge
dichten en kranteartikelen.
Galeano bewijst dat geschiede
nis niet saai en vervelend hoeft
te zijn. Hij maakt 'zijn' geschie
denis, die van de Amerika's,
spannend, opwinderd, actueel,
aangrijpend en gewoon leuk.
Zijn verteltrantspreekt tot de
verbeelding, want hij heeft oog
voor kleurrijke en veelzeg
gende details en anecdotes.
In het net vertaalde derde deel
van de Kroniek, 'De eeuw van
de wind', behandelt Galeano de
twintigste eeuw (voor de
schrijver de eeuw van de
wind): de opkomst van het mo
derne, expansionistische, kne
velende Noord-Amerika en het
Grote Lijden van Latijns-
Amerika (Chili, Argentinië, Ni
caragua en al die andere eüen-
delanden in Zuid-Amerika). De
tijd waarin 'de eliminatie van
indianen geen delict' is.
Galeano vertelt het verhaal
heel persoonlijk, prijst de wei
nig dapperen en ontmaskert de
vele nietsnutten uit de hogere
kringen. In zijn boek laat hij
grote, kleine, knappe, domme,
aardige, corrupte en macabere
figuren uit alle geledingen van
de samenlevingen defileren:
Thomas Alvin Edison, Andrew
Carnegie, Teddy Roosevelt, Si
mon Bolivar, Eva Duarte (Evi-
ta), Juan Perón, Che Guevara,
Camillo Torres, Anastasio So-
moza, Jorge Videla en al die
minder goede en slechte dicta
toren van deze eeuw.
Maar ook al die goede be
stuurders en leiders en be
kende schrijvers, zangers en
kunstenaars die Latijnsame-
rika nieuwe waardigheid,
nieuw zelfsrespect en een
nieuwe identiteit hebben be
zorgd. Galeano haat geldwol
ven, maar bewondert mensen
met (zijn) principes. Hij is niet
verzot op martelaren, maar
heeft een zwak voor mensen
die 'het de moeite waard vin
den te sterven voor al datgene
waarzonder het niet de moeite
waard is te leven' (zoals Salva
dor Allende). Hij houdt van
mensen' die 'nooit iets voor
zichzelf houden en nooit om
iets vragen (zoals Che). Leven
is je altijd weer geven, aldus
het credo van Galeano.
De trilogie Kroniek van het
vuur kan zonder aarzelen het
meesterwerk worden genoemd
van een geëngageerd, mis
schien zelfs activistisch schrij
ver, die de gecamoufleerde
werkelijkheid - de geschiedenis
geschreven door overwinnaars,
de mensen met het geld en de
lakeien van de elite -, voorziet
van de ware gezichten en ont
doet van de valse maskers.
In Galeano's visie is de ge
schiedenis van Latijns-Ame
rika niet alleen een tragische
en treurige zaak, niet alleen
een zaak van traanloos wenen.
Er is altijd weer de belofte van
hoop en optimisme, ook al lijkt
het alsof 'God sinds de stichting
van de wereld al zijn toorn
heeft vergaard om die in het
eeuw1 van de wind (de twintig
ste) in Latijnsamerika tot uit
barsting te laten komen'.
Zelfs de toom van God ver
mag Latijns-Amerika en zijn
volkeren niet te vernietigen.
Want: „Hoeveel dood er ook
komt, hoeveel bloed er ook
vloeit, de mannen en de vrou
wen zullen door de muziek
worden gedanst zolang zij door
de lucht worden geademd en
door de aarde worden beploegd
en bemind".
Eduardo Galeano: 'De eeuw van de
wind', deel III van 'Kroniek van
het vuur". Uitg. Novib/Van Gen
nep, prijs 38,50.
Eduardo Galeano.
foto caludto hughes
Kennedy in Dallas: „Hij was zo close."
- foto anp
Door Dirk Vellenga
DE VLAGGEN gingen halfstok in het
hele land. In de grotere steden was er
geen tweede filmvoorstelling meer. Op
de tv werden 'Bonanza' en de 'Undine
von Medvey-show' geschrapt. Feest
avonden werden afgelast. In het week
end erna was het in sommige gemeen
ten verboden in het openbaar muziek te
maken.
De schok die door Nederland ging op vrijdag
22 november 1963 is, achteraf gezien, verras
send groot. Veel Nederlanders herinneren
zich exact wat ze deden, toen ze hoorden dat
president Kennedy was doodgeschoten. De
moord op de eerste tv-president met zijn
krachtige, sympathieke gezicht is nog altijd
een ingrijpend moment in het leven van me
nige Nederlander. De schokkende beelden
uit Amerika brachten ons in één klap in het
tijdperk van de televisie. De fameuze Jaren
Zestig konden beginnen in het gezapige Ne
derland.
'22 November 1963' is de titel van het
boekje dat de journalisten Henk van Gelder
en Ben Dull hebben geschreven over dat his
torische ogenblik. Dull was toen kunstredac
teur bij Het Parool en 41 jaar oud, Van Gel
der, nu tv-journalist voor diverse bladen,
een knaap van 17. Ze beschrijven hoe die dag
verliep in Nederland en legden de ervarin
gen vast van o.a. Jan Cremer, Louis van
Dijk, Seth Gaaikema, Aad van den Heuvel,
Huub Stapel, Jan Vrijman en Jan Wolkers.
Pierre Janssen zou die avond een lezing
over kunst geven in Rotterdam. Hij hoorde
net van te voren dat Kennedy was vermoord
en vertelde dat aan de zaal. Er stond een pa
ter op die naar voren kwam en voorging in
gebed. Daarmee werd de bijeenkomst afge
sloten.
Mensen gingen de straat op om er met
kennissen over te praten. Jan Cremer (zijn
boek moest nog uitkomen) ging om midder
nacht in de rij staan bij de portier van het
gebouw van De Telegraaf om de eerste editie
te pakken te krij gea
Hans van Mierlo ging onmiddellijk naar
de krant waar hij werkte, het Algemeen
Handelblad in Amsterdam. „En daar was
iedereen. Alle redacties! Binnenland, kunst,
sport
Simon Vinkenoog greep op een poëzie-
avond de microfoon en riep woedend: „Hit-
Ier doodde jou, Kennedy."
Nog steeds is de bewondering voor Ken
nedy groot bij de geïnterviewden. Jan Wol
kers: „Een man met allure en visie was hij.
En hij was zo close. Vietnam is pas na Ken
nedy, onder president Johnson écht geësca
leerd."
Er waren ook mensen met bedenkingen.
Roel van Duyn vond Kennedy een 'kapita
listenleider' en cabaretier Jaap van der
Merwe maakte een spotliedje op het Vredes-
korps van de president met het refreintje
'Van Kennedy Kennedy hopsasa'. Maar de
positieve toon overheerst. Harry Mulisch
zegt nu: „Hij was toen misschien voor ons
wat Gorbatsjov nü voor ons betekent."
Henk van Gelder en Ben Dull: *22 November 1963'.
Uitg. Centerhoek.
Door Wim van Leest
MET ZIJN boeken 'De tao
van fysica' en 'Het keer
punt' wierp de Oostenrijkse
fysicus Früjof Capra zich
min of meer op als dé goeroe
van de 'new age', het nieu-
we-tijdsdenken dat in veel
alternatieve en bewustwor
dingscentra wordt gepre
dikt.
Met name in 'Het keerpunt' be
pleitte Capra het 'holisme', de
eenheid van lichaam en geest
als organisme mens en, in gro
ter verband, de eenheid van de
mens met zijn omgeving. Cri
tici deden Capra's denkbeelden
soms sarcastisch af als een hol
isme, maar niettemin bevat
'Het keerpunt' een aantal be
langwekkende en behartens-
waardige toekomstvisies.
Kort gezegd komt het er op
neer dat Capra in 'Het keer-
f
punt' de diverse takken van de
wetenschap failliet verklaart,
omdat in die wetenschappen te
halsstarrig wordt vastgehou
den aan oude, inmiddels ach
terhaalde denkbeelden. Capra
verwijt de wetenschap dat ze
de zaken te geïsoleerd be
schouwt en daardoor voorbij
gaat aan de samenhang die er
tussen dingen is.
De medische wetenschap bij
voorbeeld gaat in Capra's ogen
nog te veel uit van de mens als
machine, waaraan bepaalde
onderdelen vervangen en gere
pareerd kunnen worden. De
holistische medische weten
schap die Capra bepleit, gaat
veel meer in op het waarom
van het ontstaan van manke
menten aan die machine. De
opvatting dat veel ziektes ont
staan door mentale invloeden
(het psychosomatische ziekte
beeld) speelt daarbij een grote
rol. De holistische dokter zal
dus volgens Capra niet zomaar
het kapotte onderdeel vervan
gen of repareren, maar eerst op
zoek gaan naar het waarom. In
een aantal gevallen kan dan
door het wegnemen van de die
pere oorzaak ook de ziekte
weggenomen worden.
'Het keerpunt' is te beschou
wen als een zeer doorwrochte
toekomstvisie en het gaat dan
om een toekomst die eigenlijk
vandaag al zou moeten begin
nen.
Capra's nieuwste boek 'Het
nieuwe denken' is voor het
overgrote deel een herhaling
van de zetten die al in 'Het
keerpunt' werden gedaan. 'Het
nieuwe denken' is een soort do
cumentair werk, waarin Capra
vertelt hoe hij aan de denk
beelden is gekomen die hij in
'Het keerpunt' etaleert. Hij
vertelt hoe hij in contact kwam
met gelijkgestemde denkers op
andere wetenschapsterreinen
en hoe die mensen bijdroegen
aan de nieuwe maatschappijvi
sie die in 'Het keerpunt' zijn
theoretische grondslag kreeg.
Nieuwe denkbeelden voert 'Het
nieuwe denken' evenwel nau
welijks aan. Het boek is bijna
voortdurend een uitleg van hoe
Capra tot zijn in 'Het keerpunt'
uitgesproken visies is gekomen.
Vaak mondt dat uit in om
slachtige beschrijvingen van de
ontmoetingen met de diverse
bevriende wetenschappers,
waarbij vrijwel elke beschre
ven ontmoeting steevast ein
digt met de constatering dat de
aangesproken wetenschappers
hem zeer veel geleerd hebben
en dat hij er een warme
vriendschap aan over gehou
den heeft.
Een groot nadeel van 'Het
nieuwe denken' is dat het be
schreven 'nieuwe denken' in-
middels tamelijk gedateerd is.
Veel van de gesprekken, dis
cussies en gedachtengangen
vonden plaats in het vorige de
cennium. Je zou in een boek
met als titel 'Het nieuwe den
ken' op zijn minst een inventa
risatie van de huidige stand
van zaken verwachten, maar
die tref je dus in Capra's
nieuwe boek niet aan. Heel op
vallend is dat wanneer Capra
de holistische medische weten
schap beschrijft. Daarbij wordt
wel uitgebreid ingegaan op
kanker, maar er staat geen let
ter over de nieuwe, veel meer
gevreesde ziekte aids. En het
zou heel belangwekkend zijn
om j uist daarover de standpun
ten van 'de nieuwe denkers' te
vernemen.
'Het nieuwe denken' is al met
al te veel een boek dat op een
tamelijk gemakkelijke manier
Liesbeth den Uyl: 'Bep-
pie van Vessem'. Uitg. Veen,
prijs 19,50. Herinneringen
van Liebeth den Uyl, die Bep-
pie van Vessem heette voor ze
Joop ontmoette. In 'Mijn tas'
beschrijft ze de eerste ont
moeting met de zeer gerefor
meerde ouders van de oud
premier. Als ze haar tas met
o.a. lippenstift en poederdoos
laat vallen, zegt moeder Den
Uyl: „Ik heb altijd al geweten
dat jij een slecht meisje bent."
Ze raapt de inhoud be
schaamd op, daarbij niet ge
holpen door Joop. Dan zegt ze
dat ze een wandeling gaat
maken met Joop. „Ik wend
me naar hem, hij zit nog
steeds met een vreemd lachje
stil op de bank. Hij aarzelt
met opstaan, maar mijn blik
dwingt hem daartoe." Her
kenbaar, maar zou het boekje
ook gelezen worden als Lies
beth gewoon Beppie van Ves
sem was gebleven?
Wim de Bie: 'Schoftentuig'.
Uitg. de Harmonie, prijs
19,90. Verzameling stukken
die De Bie schreef in de
Volkskrant, aangevuld met
een reeks 'gesprekken' met de
zonderlinge filosoof Walter
de Rochebrune, op de tv vaak
de makker van de Vieze Man
(Van Kooten). Alweer de
derde bundel van De Bie in
anderhalfjaar.
Nico Scheepmaker: 'De
eerste herinnering'. Uitg.
Nigh Van Ditmar, prijs
24,90. Scheepmaker no
teerde de eerste herinnering
(meestal in het derde levens
jaar) van ongeveer 350 be
kende Nederlanders en enige
buitenlanders van naam.
Persia Woolley: 'Dochter
van het Noorderlicht'. Uitg.
Van Holkema Warendorf,
prijs 39,90. Middeleeuwse
romantiek met de Keltische
prinses Guinevere en koning
Arthur.
Max Tailleur: 'Lach er om'.
Uitg. Van Holkema Waren
dorf, prijs 12,50. Nieuwe
verzameling moppen.
Harm Tijssen: 'De helder
ziende'. Uitg. Teleboek, prijs
18. Medewerker aan para-
Liesbeth den Uyl als
17-jarige. - foto veen
psychologisch laboratorium
van de Rijksuniversiteit in
Utrecht onderzocht uitspra.
ken van paragnosten en con-
cludeert dat 99% niets te ma-
ken heeft met helderziend,
heid.
Herman Pieter de Boer.
'Geheimenland'. Uitg. Amber,
prijs 25. Korte schetsjes, die
soms autobiografisch zijn.
Irene Dikkers: *M'n mag
vertelt me nooit wat'. Uitg,
Teleboek, prijs 15. Bundel
van Dikkers die in de Tele
graaf de rubriek 'Geplukt en
geplozen schrijft'.
Christopher Coe: 'Godde
lijk'. Uitg. Veen, prijs 19,90,
Oudere broer beschrijft het
leven van Nicholas, een jonge
Narcissus, die waarschijnlijk
gewurgd is door een minnaar.
Wilbur Smith: 'De Court
ney Trilogie'. Uitg. De Boeke
rij, prijs 55. Drie boeken,
'Het goud van Natal', 'Vlam
mend veld, heftig hart' en
'Jakhalzen van het paradijs',
in één band. Een brok Zuid-
afrikaanse geschiedenis ver
pakt het levensverhaal van
Sean Courtney.
Paul Bailey: 'De klacht vin
Gabriël'. Uitg. Veen, prijs
36,90. Eerste boek van Bai
ley dat vertaald is in het Ne
derlands. Eenzame vader sart
zijn zoon, die plotseling zijn
moeder moet missen Harde
humor rond een excentrieke
Engelse familie.
Fritjof Capra
inhaakt op het succes van 'Het
keerpunt'. De argeloze koper
die oprecht in Capra geïnteres
seerd is, verwacht immers iets
nieuws, maar hij krijgt eigen
lijk alleen maar dingen te lezen
die hij al uit 'Het keerpunt'
kende. Een enigszins overbodig
boek dus. Ik had van Capra
meer verwacht.
Fritjof Capra - Het nieuwe den
ken, uitg. Contact, prijs 39,90.
Van 'De tao van fysica' verschijnt
bij Contact binnenkort een eenma
lige goedkope editie. Prijs: 19,90.
Door Maija Klein Obbink
ZIJN ER nog andere sma
ken dan vanille?, vraagt
Anja Meulenbelt zich af in
haar nieuwe boek. Ze heeft
het dan niet alleen over de
technieken, maar vooral
over de 'soorten' seks. Wat
is lekker en met wie?
Tien jaar geleden schreef zij
haar boek 'Voor onszelf'. Over
de lustbeleving van vrouwen,
en het zoeken naar de eigen
seksualiteit. In de tijd dat zij
dat boek schreef had ze nog
niet zo lang de 'damesliefde'
ontdekt. Anja Meulenbelt was
lesbisch en wilde dat weten
ook.
Toch was ze geen 'politieke
pot', schrijft ze in haar inlei
ding. Haar keuze voor een
vrouw was niet door politiek
ingegeven. „Erotische gevoe
lens voor andere vrouwen le
ken me moeilijk af te dwingen,
en vrijen met een vrouw uit
ideologische overwegingen in
plaats van uit lust leek me ook
voor de dame in kwestie tame
lijk beledigend...".
Edoch, ook in haar relaties
met vrouwen bleek niet alles
rozegeur en maneschijn. Dat
werd al duidelijk uit haar vo
rige roman 'De bewondering'.
Daarin worstelt hoofdpersoon
Stan de Leeuwe met grote twij
fels en wordt de tweeslachtig
heid van het feminisme al
zichtbaar. Want al mochten de
bij definitie 'open' relaties tus
sen vrouwen de voorkeur heb
ben, wat doe je als het allemaal
tegenvalt? Je mag daar niets
over zeggen, want "je hóórt die
frustraties niet te hebben'. En
wat gebeurt er als je je lesbi
sche identiteit de rug toekeert
en weer een relatie met een
man begint, zoals Anja Meu
lenbelt deed. Dat kan al hele-
méal niet.
Zo ontstaan er nieuwe nor
men en voorschriften. De 'be
vrijding' die het feminisme
voorstaat is dus zeer beperkt.
Niemand kan het alleenrecht
op de meest ideale seksualiteit
claimen. „Het wordt tijd dat we
doen waar we zelf zin in heb
ben", concludeert Meulenbelt.
Daar gaat 'Vanille en andere
smaken' over. Het boek is opge
bouwd uit theoretische hoofd
stukken (Anja Meulenbelt) die
Anja Meulenbelt.
FOTO CONTACT
worden afgewisseld door drie
interviews van Ariane Ams-
berg. Zij interviewde vrouwen
over hun relaties en hun seks
leven.
Anja Meulenbelt durft te
schrijven Ze neemt geen blad
voor de mond, en noemt het
beestje bij de naam. Na afloop
van elk hoofdstuk geeft ze een
literatuurlijst over het onder
werp 'om verder te lezen'. De
interviews van Ariane Ams-
berg zijn eveneens openhartig,
maar jammer genoeg veel te
moralistisch en onderwijzend
De interviewster houdt er zelf
ook vaste normen op na. Nota
bene een vraag van Amsberg
aan een van de vrouwen die zij
interviewt: „Weet hij dan nog
altijd niet dat de clitoris voor
ons even belangrijk is als de
penis voor hem?" Is die vraag
nu voor de geïnterviewde of als
een hint richting lezer bedoeld.
Irritant.
Anja Meulenbelt probeert de
rode draad in het verhaal te
houden. Dat lukt haar aardig,
hoewel ze in de laatste hoofd
stukken meer de richting van
seks-voorlichtster dreigt uit te
gaan. Ze heeft het eigenlijk®
nieuws dan al verteld. Ze valt
in herhalingen; je hebt het al
eerder in haar vorige boeken
gelezen. Maar ach, wie neemj
het haar kwalijk. Ze weet het
zo aardig te vertellen En wie
weet is er weer een nieuwe ge
neratie die van haar boeken
kan genieten.
Anja Meulenbelt: "Vanille en An
dere smaken'. Uitg. Contact PW
ƒ24,90.
-ij-u
De Poc/tnie&i mad
HEKSEN vlogen op beze
stelen door de lucht, dat
loofde iedereen. Somrri
heksen dachten zelf ook
ze konden vliegen; ze vert
den weieens hoe dat ging. I
ging zo: de heks smeerde z
in met een speciale zalf, c
nam ze een bezemsteel
daarop vloog ze door
schoorsten naar buiten in
donkere nacht. In werkeli,
heid vlogen ze helemaal a
het kwam allemaal door
zalf. Daar waren vreemde
grediënten voor nodig zo
bloed van een vleermi
maar ook giftige plant
nachtschade, ridderspoor, t
zekruid, dolle kervel, mc
niksap, doornappel en wol
kers, die kruiden wai
eigenlijk een soort drugs,
viel in een zware slaap
wel 24 uur kon duren en
kreeg het gevoel dat je vb
Die stok was misschien no
als houvast bij het slaapwJ
delen.
KRAAIEN horen bij heks
omdat die kunnen vliegen
zo alles in de gaten houdi
Hun pikzwarte veren
rauw gekras deden de mc
sen denken aan de dood. En
dachten dat zwarte katt
met hun lichtgevende og<
iets met de maan hadden I
cok in de toekomst kond
zien. Ze brachten bovendi
DE maan komt bleek
voorschijn, de wind gi<
door de boomtoppen, pl<
seling zie je heksenbezei
in de berkeboom... in
verte oehoet een uil in
windgehuil en boven
hoofd krast een kraai
antwoord terug. Het is e]
helemaal alleen in het
Wat beweegt daar, is
die oude vrouw met a
derhalve tand in ha
mond en wratten met
ren erop? Ineens lopen
rillingen over je rug en
weet het zeker, 't Is hel
nuur, wegwezen!
Heksen komen alleen
sprookjes voor en in De Efj
ling. Toch hebben de mens
heel lang geloofd dat heks
DE Nieuwe AVONTUl
Om het eerst oir en
hmdirtn moesten i
en de pionten rem
schermen het lont
