DE STEM
PROMEST PIONIERT
MET VERWERKING
VAN OVERSCHOTTEN
Kinder
ZATERDAG
19 NOVEMBER 19881
n Helmond draait een tijdje een proef
fabriek voor de verwerking van mest. Promest is de
naam, Bert Hilberts heet de directeur. Hilberts: „Wie
weet, is er over een paar jaar een tekort aan mest".
De wegen rondom de mestfabriek op het nieuwe in
dustrieterrein in Helmond zijn nog niet klaar, zoveel
haast was er om Promest uit de grond te stampen.
Een boer rijdt een volle gierton noodgedwongen via
hobbelige, blubberige landweggetjes naar de fabriek.
Het deert hem niet. Als hij zijn stront maar kwijt is,
want uitrijden op het land mag voorlopig niet.
Handenvol geld
Te vroeg
HILVERSUM - De
KRO ruimt komende
maandag een grool
deel van zijn tv-avonc
in voor de actrice Mar>
Dresselhuys. Zij is, sa
men met haar dochtei
Petra Laseur en Leer
Jongewaard, te zien ir
het blijspel 'Een bijzon
der prettig vergezicht'
geschreven door Pau
Haenen. Later op de
avond volgt nog een 5(
minuten durend inter
view van Haenen me
Mary Dresselhuis.
Rollenspel
Verkeerd beeld
I
Door Bart Eblsch
Het tijdelijke uitrijverbod heeft de be
langstelling van boeren voor het mest
verwerkingsproject in Helmond de afge
lopen tijd alleen maar vergroot, zegt di
recteur Bert Hilberts (50) van Promest.
„De aanvragen stromen binnen. Hon
derden veehouders willen mest leveren,
terwijl we maar een klein deel kunnen
gebruiken. Als de proeffabriek eind dit
jaar op volle toeren draait, kunnen we
300 kuub varkensmest per dag verwer
ken. Dat zijn tien tankwagens vol, ofwel
de mest van 30 tot 40 bedrijven".
De fabriek in Helmond centrifugeert
en droogt de mest tot poeder. Het poe
der wordt vervolgens elders verwerkt
(onder meer in Weert) tot korrels voor
voornamelijk wijnboeren in Frankrijk en
Duitsland. Proeven worden momenteel
uitgevoerd met medewerking van institu
ten en universiteiten in Nederland,
Frankrijk en Duitsland om te bekijken
of de korrels ook geschikt zijn voor het
bemesten van aardappels, gras en groen
ten. DSM helpt daarbij een handje en
bekijkt tevens de afzetmogelijkheden
voor de Promestkorrel.
Het nieuwe produkt - het wordt nog
nergens anders gemaakt - wordt de grote
concurrent van kunstmest, voorspelt Hil
berts. „Het gebruik van kunstmest leidt
tot verschraling van de bodem. Daar
door gaat de opbrengst na verloop van
tijd onherroepelijk achteruit. Kijk, deze
foto's zijn gemaakt van een wijngaard in
de Elzas. Een deel van het perceel is be
strooid met korrels van Promest, het an
dere deel heeft de normale bemesting
ondergaan. Het verschil is duidelijk
zichtbaar. Het gedeelte dat bemest is met
de Promest-korrel is veel groener. Orga
nische mest zorgt ervoor dat de bodem
beter aan elkaar klit. De uitspoeling is
daardoor veel minder. Proeven en en
quêtes moeten uitwijzen wat de waarde
van het produkt is. Ik denk dat 75 pro
cent bestemd zal zijn voor de export. Ja,
wie weet is er binnenkort een tekort aan
mest".
Mestverwerking is big business. Alleen,
de boer kost het mestoverschot handen
vol geld! Afhankelijk van de kwaliteit
betaalt een veehouder tussen de zes en
elf gulden per kuub mest, die hij levert
aan Promest. Dat kan een varkensmester
met 1500 plaatsen - die zelf niet over
grond beschikt - 28.000 gulden per jaar
kosten. Daarnaast moet die veehouder
zonder grond nog een boete betalen aan
minister Braks, omdat hij geen mest kan
uitrijden. Dat kost de varkensmester nog
eens jaarlijks 5.500 gulden. Eerlijksheids-
halve dient wel gezegd te worden dat de
meeste varkenshouders wel beschikken
over enige grond.
Promest is in één jaar tijd uit de grond
gestampt. (Hilberts: „Hier was eerst
niets. Promest was er eerder dan de we
gen".) De mestfabriek is een initiatief
van de Noordbrabantse en Limburgse
standsorganisaties NCB en LLTB, en
kele landbouwcoöperaties en de Rabo
bank/Interpolis. De mestverwerkingsfa
briek kostte 24 miljoen gulden. Via sub
sidies kwam tien miljoen binnen, de rest
betaalde het bedrijfsleven. Promest moet
de voorloper worden van een fabriek die
per jaar 500.000 tot één miljoen ton mest
gaat verwerken. Maar dan moet de poli
tiek Promest wel nog wat tijd gunnen,
benadrukt Hilberts.
„Ik heb me geërgerd aan de PvdA. Vo
rig jaar zei die partij nog, 'wij geloven in
mestverwerking'. Eén jaar later gelooft
de PvdA daar niet meer in en moet de
veestapel maar worden ingekrompen.
Dat is toch bespottelijk
„Mestfabrieken trek je niet zomaar uit
de la. De politiek vergeet dat we bezig
zijn met een technologie, die nog nergens
is beproefd. Nog nooit is waar dan ook
ter wereld van organische stof een korrel
gemaakt. Als je bedenkt hoe lang de in
dustrie erover heeft gedaan om kunst
mest te maken. Dan moeten milieu-orga
nisaties en de politiek niet vreemd opkij
ken als wij één of twee jaar ervaring wil
len opdoen om van organische mest kor
rels te maken. Die korrel moet transpor-
teerbaar zijn. Die mag dus niet vergrui
zen bij transport. Maar tegelijk moet die
korrel wel gemakkelijk in de bodem kun
nen oplossen".
Het mestoverschot neemt de komende vijf
tien jaar toe, omdat de mestwetgeving ver
der wordt aangescherpt. Brabant kampt
met een overschot van 2,2 miljoen ton,
Limburg blijft jaarlijks zitten met 1,6 mil
joen ton varkensdrijfmest. Intussen kwij
nen de bossen verder weg.
Hilberts: „Ik ben niet voor verdere
uitbreiding van de veestapel, laat dat
duidelijk zijn. Maar het is nog veel te
vroeg om te kiezen voor inkrimping van
de veestapel. Daarmee bewijs je de vee
houderij en ook de hele samenleving
geen dienst. Kijk eens naar de produktie-
waarde van die sector. Als je zegt, 'krimp
met de helft in', dan gooi je zo drie mil
jard gulden weg. En wat zeggen dan de
concurrenten in Frankrijk, Duitsland en
België? 'Dat is fijn, dan hebben wij meer
ruimte voor onze varkens'. Een techni
sche oplossing is best mogelijk. Mestver
werking is daar een voorbeeld van. Maar
de boer zelf kan ook wat doen. De uit
stoot van ammoniak kan hij terugdrin
gen door een betere stalinrichting. Ook
Promest Helmond wordt begin volgend Jaar officieel geopend. Maar eerst moe
ten de wegen klaar zijn. - fotös fotopersbureau glh
Van onze rtv-redactie
HILVERSUM - De Fa
dat feest te vieren houd
festival.
De kijkbuiskir
winnende liedje. Vanai
het songfestival om 18.1
Het elndprodukt: vrijwel reukloze korrels die In de Franse wijngaarden hun nut al hebben bewezen.
De mest als 'big business'
Ik geloof niet dat
voelen, totdat j
moeilijke tijde
Muddy Waters f
Door Mart van der Sanden
Paul Haenen is bij het bred
publiek beter bekend als Mar
greet Dolman of de stem va:
Bert in Sesamstraat dan als to
neelschrijver. Toch zijn al tal
rijke toneelstukken van zijl
hand in Nederland opgevoerd
'Een bijzonder prettig verge
zicht', 'een frappant blijspel
zoals hij het zelf noemt, schree
hij naar aanleiding van de 80
verjaardag van Mary Dressel
huys, de laatst overgebleven
van een grote Nederlandse to
neelgeneratie.
Het stuk ging op 21 januai
1987 in première en draaid
twee seizoenen lang met succe
in de theaters. Regisseur Be
rend Boudewijn liet voor de tv
registratie het decor nabouwei
in de studio's van Joop van de
Ende in Aalsmeer en nam he
blijspel op met publiek. Hi
kreeg daardoor lachende toe
schouwers op de geluidsbanc
maar vermeed de beperkinge
die tv-opnamen in een theate
met zich meebrengen.
In 'Een bijzonder prettig verge
zicht' zijn de twee vriendinne
Sylvia (70) en Ingrid (40), cl
beiden kampen met onver
werkte gevoelens, de hoofdpei
sonen. Sylvia heeft een vei
stoorde relatie met haar doch
ter en Ingrid lijdt onder ee
schuldcomplex na de dood va
haar moeder.
Zij spelen gebeurtenissen u
Directeur Bert Hilberts neemt een schep van de gedroogde mest.
kunnen de mineralen in het veevoer wor
den verminderd. Als we daarvoor kiezen,
hoop ik over vijf jaar te kunnen conclu
deren dat we de veestapel terecht niet
hebben gehalveerd. Want dat vind ik een
armoede-oplossing. Alsof de techniek
niet in staat is het overschot op te lossen.
Wij zijn toch ook in staat om mensen
naar de maan te brengen? Maar dan
moet er wel een politieke wil zijn. Er
moet geld zijn. En procedures moeten
niet onnodig ingewikkeld worden ge
maakt. Het moet niet zo zijn dat voor
iedere schop die de grond in gaat een mi
lieu effectrapportage nodig is, die alleen
al twee jaar duurt".
Scar abeel Shell wil een mestfabriek bou
wen in Ysselsteyn, evenals de Machinefa
briek Stramproy. En een paar kilometer
verder in Sevenum moet september vol
gend jaar al een mestfabriek gaan draai
en. Ook Gemert wil volgend jaar starten.
Wordt daardoor de onderlinge concurren
tie niet te groot?
Hilberts: „Hoe kun je op een markt
van miljoenen tonnen mest concurrent
van elkaar worden. Dat zie ik niet zitten.
Er is een overschot en dat zal verwerkt
moeten worden. Bovendien is het een
techniek die niet ieder bedrijf kan oppik
ken. Het is moeilijk om alle procedures
en de financiering rond te krijgen. Het
zal nog tien jaar duren voordat er vol
doende verwerkingscapaciteit is voor het
totale mestoverschot. Vóór die tijd moe
ten mestfabrieken wel afspraken maken
om te voorkomen dat ze op de buiten
landse markt eikaars concurrenten wor
den. Volgens mij is er nog plaats voor ze
ker twee of drie mestfabrieken. Zelf den
ken we nog aan een fabriek in Uden-
Zeeland. Daar zit erg veel mest. Trou
wens, de fabriek in Helmond kun je niet
vergelijken met die van Sevenum. Seve
num is een mestzuiveringsinstallatie van
zeugemest en kalvergier. De mest wordt
er alleen gedroogd, ingedikt. Wij verwer
ken varkensmest tot korrels. Er lopen
onderhandelingen om de ingedikte koek
van Sevenum in Helmond te drogen tot
grondstof voor korrels".
In Kronenberg protesteren buurtbewo
ners tegen de de komst van de mestfa
briek. Ook in Helmond waren er protes
ten. Mensen in een woonwijk anderhalve
kilometer van de fabriek vandaan vrees
den voor stank- en geluidsoverlast. Hil
berts wuift alle bezwaren weg. Begin vol
gend jaar wordt de fabriek officieel ge
opend. De buurt kan dan een kijkje ko
men nemen en zien hoe Promest werke
lijk werkt, zegt Hilberts.
„De leek heeft een verkeerd beeld van
mestverwerking. Als mensen via de me
dia iets vernemen over de mestproblema
tiek, dan wordt dat altijd geportretteerd
met een gierton. Het wordt onmiddelijk
geassocieerd met stank, hinder, bah
vies".
De mest die bij Promest wordt aange
voerd, komt via slangen in afgedichte
vergistingstanks. Gassen die vrijkomen,
worden verbrand. Na het drogen komt
het vrijwel reukloze poeder in een con
tainer terecht. Het spul wordt daarna el
ders verwerkt tot korrels. Het procédé is
Van onze rtv-redactie
HILVERSUM - 'Nederlar
en Nederlands-Indië 191
1949' is komend jaar ee
eindexamenvak voor M
VO, HAVO en VWO. O
deze redenen heeft de Nt
derlandse Onderwijs Telt
visie (NOT) een vijfdelij
schooltv-serie over dit ot
derwerp gemaakt. De vi
Programma's gaan gepaai
niet een acht pagina's te
lende leerlingenkra
waarvan er ruim 10.000 zj
gedrukt alsmede een hant
leiding ten behoeve van
docenten. Brein achter
serie is de voormalige g
schiedenisleraar Wim v<
der Spek, thans redactei
bij de NOT.
vrijwel reukloos. Het afvalwater zal bin-
nenkort zo schoon zijn dat het kan wor-j
den geloosd op het opppervlaktewaW1
verwacht Hilberts. Het biogas dat vrij'
komt bij het vergisten, dient als energie
bron. Dat is echter onvoldoende om
fabriek helemaal draaiende te houd®
Daarom hoopt Promest dat er in
buurt een installatie komt voor het va-
branden van huisvuil. De energie dij
daarbij vrijkomt, kan de mestfabrie»
best gebruiken.
Niet alles loopt bij Promest van e®
leien dakje, erkent de directeur. De
kei die overtollige gassen verbrandt
werkte een paar dagen niet. Dat leiddj
tot klachten over stankoverlast in
buurt. Verder hep in een droger de t-
peratuur zo hoog op, dat er spontaan ee>
binnenbrandje optrad. En een vergt1-
tingstank werkte niet goed, omdat
zand tussen de mest zat.
Hilberts: „Je kunt niet verlangen d'
in het begin alles goed verloopt. D9®
voor zijn we ten slotte een proeffabriek
hou
tit
vo
n
eet
uitgec
gedwong
de w
dit i
c
a
De schooltelevisie-serie
ach niet aan zijn eigen
want Van der Spek is om
de hand liggende redenen
begonnen in 1918, maar is eet
wen de geschiedenis ingedokc
Want Nederland heeft per
jaar het bewind over
Lordel van Smaragd
tend en pas in 1949, geu
oer de nieuwe tijd en
geldpolitiek, hebben wij cui
bied, zestig maal groter dan
bigen land, moeten afsta?"
de eigen bevolking.
'Ons Indië' heeft voor
baren nog een grote
soonlijke betekenis. I
Wee naar dat land is opvalle
;b de belangstelling
btfen, ook van de zi;
cnolieren. De serie is
blaakt dat niet alleen
en er veel aan hebben, m;
°°k volwassenen,
o, üe serie vertoont
uthentieke filmbeelden
schrijft op neutrale t(
vergang van koloniaal
aar nationale staat.
duren elk maar 25
want het is de
ont
en p<
heis
zijde
onov<
v
zo
schol
mE
v
enl
toon
geb
De less
minut
bedoeling dat
