SnkJélj
esparen-
de Stem
FLORENNES BLIJFT
NUCHTER ONDER
VERTREK RAKETTEN
iderland
n het Waalse Florennes worden eind
dit jaar, begin volgend jaar de zestien Amerikaanse
kruisraketten gedemonteerd die daar op 15 maart '85,
nog voordat het parlement ermee had ingestemd en
zonder dat de toenmalige minister van defensie ervan
op de hoogte was, werden opgesteld. Meer dan de
helft van de ruim duizend Amerikaanse militairen is al
naar huis, de rest volgt binnenkort. De bevolking van
Florennes wordt niet warm of koud van hun vertrek,
maar de vredesbeweging blijft waakzaam: een bericht
uit het Belgische Woensdrecht.
Trauma
ZATERDAG IH
19 NOVEMBER 19881 I
Voorbeeldig
Temperament
In ramen, deuren en
lum. Op dit moment voeren
len, willen wij in contact
roeiende markt snel succes
voorwaarden, met name
|ng.
Indoorn, tel. 02502-7013, na
>f reageer schriftelijk aan
n maximumtarieven en Postbanktarieven
ven: wijzigingen voorbehouden). Laat de
Theoretische lnnptijd max.
(in maanden)
volgens
wettelijk bij Verschil
maximum Postbank
bij
Postbank
B3% (10,4%)
13% (10,4%)
13% (10,4%)
13% (10,4%)
13% (10,4%)
13% (10.4%)
65
65
65
65
65
65
19 x F100,-
12 x f200.-
8 x f300,-
7 x f400,-
6 x f600.-
5 x f800.-
ietlimiet volledig wordt benut, het rentepercen-
sities en geen extra aflossingen plaatsvinden e
reengekomen.
opjaarbasis.
:n envelop zonder postzegel
Consumptief Krediet, Antwoord
LEEUWARDEN.
,i 532/lff 1
Door Frans Boogaard daag zijn sporen nalaat. Op de najaars-
De basis in Florennes, de grootste in
België, ligt verscholen in het groen van
de Belgische Ardennen. Op een kleine
twintig kilometer van Dinant, een 'ge
kend' toeristisch centrum. En op twaalf
kilometer van de schilderachtig gelegen
abdij van Maredsous, waar uitstekend
bier en nóg betere kaas worden gemaakt.
In deze vredige omgeving, nu getooid
met de meest uitbundige herfstkleuren,
kwamen op 15 maart '85 de eerste zes
tien Amerikaanse kruisraketten ongeveer
letterlijk uit de lucht vallen. Terwijl in
Bmssel de Kamer van Volksvertegen
woordigers er nog volop over in debat
was, en de toenmalige minister van de
fensie Vreven het antwoord schuldig
moest blijven op de vraag wanneer pre
cies de raketten zouden worden ingevlo
gen, waren de kolossale Amerikaanse
vrachtvliegtuigen met hun omstreden la
ding al op Florennes geland.
„In mijn hoedanigheid van Belgisch
premier heb ik dat persoonlijk geëist. Ik
was er namelijk van overtuigd dat het
parlement de uitvoering van de beslis
sing nodig zou hebben om zijn vertrou
wen in de regering te behouden. Ik ge
loofde, met andere woopden, dat iedere
aarzeling over de bekwaamheid van de
regering om deze beslissing te nemen en
onmiddellijk uit te voeren, het kabinet
fataal zou zijn geworden", aldus nog dat
zelfde jaar de premier in een buitenge
woon openhartige verklaring.
Maar tegelijk zadelde Martens met dit
gewaagde solo-optreden een groot deel
van de Belgische bevolking met een
trauma op, dat tot op de dag van van
zitting van de Nucleaire Plangroep van
de NAVO, eind vorige maand in Scheve-
ningen, schreef de nieuwe Belgische de
fensieminister Guy Coëme de reserves
van zijn land tegen modernisering van de
korte-drachtskernwapens (tot 500 kilo
meter) zonder meer op het conto van de
ervaringen van maart '85. Zoiets, aldus
Coëme in Scheveningen, mag de Belgen
nooit meer worden aangedaan, en
daarom zal over elke volgende stap rich
ting modernisering vooraf diep worden
nagedacht. „C'est mieux de rire deux fois
que pleurer une fois", heet dat in het
Frans.
Anders dan in Brussel, heeft de komst
van de raketten in Florennes zelf nooit
grote beroering veroorzaakt. Net als in
Woensdrecht weerde de vredesbeweging
zich stevig, maar de schaal waarop dat
gebeurde was zelden indrukwekkend.
„De grootste demonstratie was er één
van tienduizend mensen, en daar zaten
misschien tien inwoners van Florennes
bij", zegt in de stemmige trouwzaal van
het stadhuis wethouder Eugène Jeanty
(66). „Toen die wapens hier werden inge
vlogen, was ik plaatsvervangend burge
meester, maar als lokale overheid kun je
tegen beslissingen op nationaal niveau
weinig ondernemen. Demonstraties van
de vredesbeweging heb ik altijd toege
staan, ook al waren het voornamelijk
Vlamingen en nog wat Nederlanders die
binnen die beweging de dienst uitmaak
ten. Erg handig deden ze dat trouwens
niet. Ze kwamen hier met lang haar en
op blote voeten onze boerenbevolking
uitleggen hoe het verzet tegen de raket
ten moest worden georganiseerd. Van de
sfeer in een dorpsgemeenschap hadden
ze geen kaas gegeten".
„De vredesbeweging heeft sterk on-
Wethouder Eugène Jeanty: „Als er oorlog komt, Is Florennes toch de klos. Dat
s ons lot, maar In vredestijd valt daar best mee te leven
In het actlepand De Florennade Is men zich al volop aan het voorbereiden op nieuwe periodes vol actie. Volgens Louis De Meuter moet het vertrek van de raketten
met enig vredesvertoon gepaard gaan en moeten de komst van de nieuwe vllegoplelding en munitie-opslag te worden bestreden. - fotosdann
Het Belgische Woensdrecht
derschat dat bijna eenderde van de be
volking hier voor haar boterham recht
streeks van de basis afhankelijk is", zegt
ook de deken van Florennes, Alfred Pi-
rotte. „Beter dan de vredesbeweging dat
blijkbaar doet, beseft de bevolking dat
de Amerikaanse militairen die in Floren
nes wonen en werken met de raketten
maar weinig te maken hebben. Vanuit
mijn christelijke geloofsovertuiging zie ik
het liefst ook militairen zonder raketten,
maar het plaatsingsbesluit is op een ho
ger politiek niveau genomen. Dat kan de
mensen hier niet worden aangerekend".
In zijn eigen kerk, de imposante Saint
Gengulphe in het centrum van Floren
nes, heeft hij bij de missen op zaterdag
avond en zondag menige Amerikaan mo
gen verwelkomen. Daaruit zijn hechte,
persoonlijke relaties voortgekomen. Zes
Amerikanen zijn lid van de plaatselijke
harmonie, die van tijd tot tijd in de kerk
musiceert. „De Amerikanen in Floren
nes hebben zich onderscheiden door een
voorbeeldig gedrag", meent Pirotte.
„Toen op een bepaald moment een na
burig dorp onder water liep, waren zij de
eersten om met groot materieel hulp te
bieden. Hetzelfde toen hier in Florennes
een huis in brand stond. Bij feesten heb
ben zij altijd prijzen en andere presentjes
aangedragen. En toen er één op het ge
bruik van drugs werd betrapt, is die zon
der pardon naar de VS teruggestuurd".
De discipline onder de Amerikanen is
onverbiddelijk, weet ook Jeanty. „Ze ko
men wel eens in het café hier tegenover,
of in een disco. Maar de eerste dronken
Amerikaan moet ik in al die jaren nog
tegenkomen. Dat kan ik van alle inwo
ners van Florennes niet zeggen".
In hotel La Régence is ook deze mid
dag de Bass au fut strikt voor lokaal ge
bruik. De cafébaas en een paar stamgas
ten leggen een kaartje, en hebben verder
slechts oog voor wie over straat loopt.
De bevolking van Florennes, zeggen zij,
blijft in het algemeen nogal nuchter on
der het vertrek van de Amerikanen, die
zich in het dorp maar af en toe heten
zien, en die de plaatselijke economie
minder voordeel hebben gebracht dan
aanvankelijk werd aangenomen. „Ik ga
zeker niet failliet als ze morgen vertrok
ken zijn", zegt Benoit Biot, die in het
centrum een zaak in luxe huishoudelijke
artikelen heeft. „Ik heb wel eens Ameri
kanen over de vloer gehad, dat wel, maar
in je omzetcijfers vind je dat niet terug.
Misschien dat de restaurants daar betere
berichten over hebben, maar de midden
stand beslist niet".
Mevrouw Daniël van de gelijknamige
schoenenhandel in het centrum zit zelfs
door het onverwachte Sovjet/Ameri
kaanse akkoord om alle middellange af
standsraketten op te ruimen met een
forse schadepost. „Al die Amerikaanse
vrouwen hebben maat 42 of 43, de Belgi
sche vrouwen 36 tot 40. En net nu ik de
grotere maten heb aangeschaft, gaan ze
weg. Maar ik moest ze toch al niet. Heb
Op de basis zellls alles rustig. Hall augustus tijdens de officiële Inspectie door
de Sovjets mocht de pers even kijken. Sindsdien worden de Amerikaanse
militairen weer even goed afgeschermd als hun raketten.
je ooit meegemaakt dat iemand schoe
nen komt kopen en dan een tolk nodig
heeft?"
„De middenstand heeft er zich op ver
keken. In het begin hebben vooral instal
latiebedrijven veel extra werk gehad,
maar daar is het bij gebleven", zegt Jean-
<y-
„Voor de meeste artikelen hebben de
Amerikanen op de basis hun eigen win
kels, die bovendien goedkoper zijn.
Daarom kan ik ook rustig stellen dat het
vertrek van de Amerikanen, die hier ove
rigens nooit voor problemen hebben ge
zorgd, voor Florennes geen verlies is.
Voor de bevolking, noch voor de mid
denstand". Jeanty maakt er geen geheim
van dat wat hem betreft zo al niet de
Amerikanen, dan toch minstens hun ra
ketten beter hadden kunnen wegblijven.
„De burgemeester denkt daar anders
over, dat weet ik, maar dat is een libe
raal, en bovendien de zoon van een ad
miraal. Als socialist ben ik altijd zo vrij
geweest om er een andere mening op na
te houden. In de gemeenteraad heeft
onze fractie destijds een stemming uitge
lokt om Florennes kernwapenvrij te hou
den, waarbij toen de liberalen zich heb
ben onthouden. Een meerderheid was
voor een kernwapenvrije gemeente, maar
je weet dat zoiets niet meer dan een sym
bolische uitspraak is. In de praktijk we
gen regeringsbesluiten zwaarder. Boven
dien maakt het weinig verschil. Wij heb
ben hier al sinds de Tweede Wereldoor
log de grootste vliegbasis van het land.
Als er oorlog komt, is Florennes toch de
klos. Dat is ons lot, maar in vredestijd
valt daar best mee te leven".
Veel meer zorgen maakt Jeanty zich
dan ook over het Belgische kernafval.
Voor de opslag waarvan zijn gemeente
naast nog een handvol andere voor het
centrale gezag is uitverkoren. „De raad
heeft zich daar unaniem tegen uitgespro
ken, maar voor het kernafval geldt het
zelfde als voor de raketten: als Brussel er
zijn zinnen op heeft gezet dat afval hier
te storten, doen wij daar niks tegen."
Op de basis zelf, even buiten het dorp
aan de grote weg naar Dinant, is alles
rustig. De Sovjets hebben er half augus
tus hun eerste officiële inspectie gehad,
en bij die gelegenheid was een klein deel
van de doorgaans hermetisch afgesloten
•basis gedurende één dag ook voor de
pers toegankelijk. Sindsdien worden de
Amerikaanse militairen weer even goed
afgeschermd als hun raketten.
Slechts na tussenkomt van het Penta
gon, en dan nog in aanwezigheid van een
persofficier, mag luitenant-kolonel John
Gibiey (54) verklappen dat hij en zijn
vrouw België 'beautiful' vinden, en dat
ze het in die zin - „maar dat heeft niets
met politiek te maken" - jammer vinden
hun koffers te moeten pakken. Majoor
Allen Duhan (41) durft het bijna niet
hardop te zeggen, maar ook zijn vrouw
en kinderen hebben het in België erg
naar hun zin. Dat de contacten niet al
tijd zo oppervlakkig blijven, blijkt uit het
mededelingenbord op het gemeentehuis.
Op de valreep hebben Paul Thompson
en Michael Jungjohann tot een huwelijk
met twee Ardense schonen besloten. Zij
zullen dus overplaatsing moeten aanvra
gen naar de NAVO-vliegopleiding, die
na het ontruimen van de raketbasis vrij
wel zeker op Florennes wordt gevestigd,
en die nu de gemoederen in de plaatse
lijke vredesbeweging alweer volop bezig
houdt.
„Die vliegopleiding is maar een van de
nieuwe dingen die we nu weer op ons
donder krijgen", zegt met veel gevoel
voor dramatiek Louis de Meuter van de
Florennade, de meest militante van de
drie vredesgroepen. „Die raketten gaan
weg, maar in plaats daarvan krijgen we
nu een hoop lagehoogtevluchten, met
veel lawaai en risico's op ongelukken. Er
komt een munitie- en materieeldepot, er
komen nieuwe F-16's. En alsof er geen
akkoord met de Russen is, blijven ze hier
tot de laatste dag met die raketten rond
rijden. Wij proberen dat te stoppen,
maar om ons te misleiden kiezen ze
steeds andere tijden. In augustus is bij al
dat gerij nog een onrechtstreekse dode
gevallen, toen een MP die het konvooi
begeleidde met een onwaarschijnlijk
hoge snelheid op een burgervoertuig
knalde".
De Florennade, die aan de Route
Charlemagne een fleurig pand bewoont,
pal tegenover de gendarmerie, is zich
dan ook al volop aan het voorbereiden
op nieuwe periodes vol actie. Naar goed
Vlaams gebruik spreekt De Meuter zelf
van „een deftig gevulde agenda": het
vertrek van de raketten moet met enig
vredesvertoon gepaard gaan, de komst
van de nieuwe vliegopleiding en munitie
opslag dienen bestreden. Het veertigjarig
bestaan van de NAVO, volgend jaar,
mag al evenmin onopgemerkt voorbij
gaan. Met het oog op de toekomst ko
men er in het Florennade-pand vor
mingsweekends, en worden er extra
slaapplaatsen ingericht voor demon
stranten die het na een weekje pas leuk
beginnen te vinden.
De Meuter erkent dat de Florennade
sterk drijft op Vlamingen - waarom weet
hij niet. Jeanty, belangrijk ouder, heeft
daar wel een verklaring voor: het ver
schil in temperament tussen Vlamingen
en Walen, tussen Nederlands- en Fran-
staligen, én het feit dat zoveel Franson-
kundige Vlamingen in '14-'18 onder
Franstalig bevel als kanonnenvlees dien
den, dat heel Vlaanderen daar een anti
militaristische reflex aan heeft overge
houden. Volgens Jeanty, zelf wethouder
voor de Parti Socialiste, verklaart dat
ook waarom de Vlaamse socialisten fel
ler anti-raket zijn dan hun Waalse geest
verwanten.
Coëme lijkt op die regel een uitzonde
ring, maar volgens De Meuter is dat
maar schijn: „Hij zegt veel maar we zul
len eerst eens afwachten wat hij doet".
De bijnaam die Coëme bij de vredesacti
visten heeft, 'Monsieur Piste de Réflec-
tion', Meneer-nog-eens-nadenken, is
veelzeggend. De zes miljoen frank die de
gendarmerie onder meer van zijn depar
tement heeft gekregen om de slapende
post pal tegenover het actiecentrum van
de Florennade op te knappen, heeft aan
zijn populariteit niet bijgedragen. „De
rijkswacht kijkt ons vanachter het bu
reau letterlijk op de vingers. Echt prettig
is dat niet", zegt De Meuter.
In zijn eigen kerk, hartje Florennes,
voert Alfred Pirotte op zijn manier actie.
Links van het altaar, temidden van de
gebeden voor de zieken en stervenden,
vindt het kerkvolk zijn 'Litanie a Marie
pour la Paix': „Laten wij bidden voor de
vrede op onze aarde, want zij is op ster
ven na dood. Help ons, lieve maagd Ma
ria, zeg met ons dat onze arme aarde de
vrede nodig heeft
Over twee, hooguit drie maandetl is
Florennes kernwapenvrij.
