iup*
Een zachte dood voor pasgeborenen
Uit Opa's poessiealbum
HEYNEN TEGELS
DE STEM EXTRA OP MAANDAG 14 NOVEMBER 1988
TlagHeipaiQ
Incident of regel?
Vignetsysteem
Meerprijs
Forensen
Schadeposten
Vroeger opstaan
Hetzelfde liedje
MEDISCHE
RUBRIEK
Donor-prijs- vraag
LANG LEVE DE
DUIVEL
REFLECTED EGO
DUARMA MORI-
LYA
HET LEVEN
GAVE GODS
EEN
MIXED VEGETA
BLES
T48
4jn verwerkt in deze spot-
-blad Der Wahre Jakob.
"5*3
1 millimeter
0,039
inch
1 centimeter
0.394
inch
1 decimeter
3.937
inches
1 meter
39.37
inches
1 decameter
10.936
yards
1 hectometer
109,361
yards
1 kilometer
0,621
mile
1 myTiameter
6.214
miles
Opperelaktematen
sq. inch
1 cm'
0.155
i dm'
13,5
sq. inch
1 m'
1.196
sq. yds
lare
19.39
sq- yds
1 hectare
2,471
acres
1 km'
247,105
acres
Kubieke maten
cub. inch
1 cm1
0.061
1 dm1
61,023
cub. inch
1 m1
1,308
cub. yards
Inhoudsmaten I*
ld
0,07
gill
1 dl
0.176
pint
11
1.759
pints
1 dal
2.2
gallons
1 hl
22,01
gallons
Inhoudsmaten
n
1 centiliter
0.0844
gill
1 deciliter
0,211
pint
1 liter
2,114
pints
1 dal
2,642
gallons
1 hl
26.418
gallons
Gewichten
1 gram
0.564
dram
1 decagram
3.64
drams
1 hectogram
3,527
OU
I kilogram
2,203
lbs
Files: hoezo onoplosbaar?
poor Frans van Workum
Vorige week maandag was het op wegen een
complete chaos. Door dichte mist ontstonden op
bijna alle grote wegen ongelukken. Flinke onge
lukken, waarbij tientallen gewonden en twee do
den vielen. De materiële schade was 'enorm'. Bij
de Verzekeraarshulpdienst in Apeldoorn kwa
men 1.400 verzoeken binnen om auto's weg te sle
pen. Honderden wagens waren total loss. Rond
negen uur stonden er 25 files met een totale
lengte van 195 kilometer.
^j||KbJflN|
«I af*
.->• - -----
i ongeneselijk zieken wer-
irdig leven beschouwd dall
een verfijnd netwerk tmn|
staan voor vergassingsin-
jlerdodingsinstituten, vier-'
i geestelijk gehandicapt
fien gebracht.
roepen krijgen op aanvraag
rondleiding. De individuele
zoeker is echter ook va
jrte welkom en mag zie
jraard aansluiten bij rond-
dingen. De toegang is gratis
)r 20 Mark 22,30) plu
jentuele verzendkosten is i
talogus te koop waarin
jhele expositie, inclusief
sten, is afgebeeld. De ten-I
instelling duurt tot en met tt|
aember en is van maandag
jt en met vrijdag geopend va
.00 tot 20.00 uur. Informatief
[ölnische Gesellschaft
ristlich-Jüdische Zusamme
irbeit, Kammergasse 1,
öln 1, telefoon vanuit Neder-I
md: 0949-2212401090.
«ETRIEKE MATEN EN GEWICHTEN
OMGEREKEND IN HET ENGELSE
STELSEL
De droom lijkt die avond uit.
Zo kan het niet meer. Neder
land, dat kleine Nederland is
'vol', het wegennet overbelast.
Het wordt pompen of verzui
pen: nü drastische maatregelen
nemen, of voor lief nemen dat
Nederland langzaam verandert
in 'een soort Los Angeles'. Een
onleefbare, stinkende beton-
woestijn, waarin steeds meer
groen wordt geofferd aan
steeds meer nieuwe wegen,
bruggen en tunnels.
Uiteraard vertaalt het toege
nomen autobezit zich in een
steeds intensiever gebruik van
het wegennet. De jongste cij
fers van het CBS wijzen uit dat
de Nederlandse automobilisten
in de eerste helft van dit jaar
acht procent meer kilometers
reden dan in het eerste halfj aar
van 1987. Het aantal per tram,
I bus en metro afgelegde kilome
ters nam daarentegen met acht
procent af. Het gebruik van de
fiets nam toe met tien procent,
dat van de trein met 2,8 pro
cent.
Waren de vele ongelukken van
vorige week een incident, of
wordt een dergelijke chaos op
de wegen in de toekomst regel?
Steeds meer mensen vrezen
voor het laatste. Milieu-organi
saties zien binnen het be
staande beleid geen oplossing
meer. De aanleg van nieuwe
wegen en het wegnemen van
knelpunten verplaatsen en
vergroten het probleem alleen
maar. Nieuwe wegen zuigen
nieuw verkeer aan en vormen
bovendien een onaanvaardbare
belasting voor het milieu. Het
beleid van minister Smit-
Kroes moet niet bijgestuurd
worden, met dat beleid moet
worden gekapt.
De scepsis over de mogelij k-
j heid de wassende verkeersstro-
j men in goede banen te leiden is
i laatste jaren snel toegeno
men. De afschaffing van het
reiskostenforfait, road-pricing,
verhoging van de benzineac
cijns en de motorrijtuigenbe
lasting, of een wettelijke ver
bod op het geven van vergoe
dingen van woonwerkverkeer
hebben slechts een beperkt ef
fect, zo heeft onderzoek uitge-
I wezen. Een verhoging van de
benzineprijs met een kwartje
zou slechts een enkeling doen
overstappen naar het openbaar
I vervoer.
De anti-auto lobby bezint
zich daarom op vergaander op
lossingen. Als het autogebruik
zich niet laat beperken, dan
toch het autobezit.
D66 is op deze weg tot dusver
het verst gegaan. Op het con-
van 29 oktober, vandaag
I precies twee weken geleden,
sprak een kleine meerderheid
zjoh uit voor een beperking van
keuzevrijheid van de auto
mobilist: hij móet de trein of
bus in. 'Indien nodig met
Op deze opvallende uitspraak
is hoegenaamd geen reactie ge
komen. Dat is merkwaardig.
De keus die D66 gemaakt be
perkt de burger immers in een
van zijn meest elementaire
grondrechten. Bovendien: hoe
ver gaat de overheid met haar
dwangmaatregelen, welke
groepen zien hun recht op het
gebruik van een auto beperkt,
en waarom?
De grote politieke partijen
(PvdA, CDA en WD) zijn nog
niet zover als D66 - of de stich
ting Milieudefensie, die het
verkeer met liefst 70 procent
teruggebracht wil zien.
Minister Smit-Kroes heeft
nog steeds het gevoel dat de
huidige problemen „beheers
baar" zijn en dat deze - hoewel
ernstig- door sommigen wor
den overschat.
In haar beleid legt de minis
ter, zo oordeelde de Tweede
Kamer deze week tijdens de
behandeling van de begroting
van Verkeer en Waterstaat,
nog voortvarendheid aan de
dag. De goede voornemens blij
ven nog veelal steken in woor
den. Maar dat er reeële moge
lijkheden zijn om de verkeers
druk aan te pakken, bij vol
doende politiek draagvlak,
daarover bestaat in principe
geen verschil van mening.
Het meest kenmerkende van
files is het moment waarop ze
zich voordoen. Niet op zondag
middag, maar altijd gedurende
werkdagen, tijdens de ochtend
en avondspits. Het probleem is
dus eigenlijk heel helder. Een
reductie van het woonwerk
verkeer met de helft zou het
probleem file voor jaren ver
bannen uit de actualiteit.
Bij de Nederlandse Spoorwe
gen leven over de beperking
van het woonwerkverkeer uit
gesproken ideeën. Iiv maart
presenteerde T. Tieleman, chef
van de afdeling bedrijfsecono
mie van de Nederlandse Spoor
wegen, een nieuw plan om via
een vignettensysteem de files
in de Randstad terug te drin
gen, ontleend aan een advies
van het Instituut voor Onder
zoek en Overheidsuitgaven
(IOO).
In het systeem wordt de
Randstad verdeeld in drie zo
nes die elkaar ten dele overlap
pen. Middelpunt van die zones
zijn Amsterdam en Utrecht en
de dubbelstad Rotterdam-Den
Haag. Elke zone omvat twee
van de vier grote steden èn de
luchthaven Schiphol. Alle be
zitters van een auto in de
Randstad en daarbuiten kun
nen bij het jaarlijks bestellen
van kentekenbewijs deel-III
kiezen uit vier vignetten.
Files: het oplossen ervan vergt een doortasten en liefst ook inventief beleid.
Het eerste vignet is altijd
geldig: in de Randstad in de
ochtendspits echter alleen in de
eigen woonplaats, mits die niet
meer dan 100.000 inwoners telt.
Prijs: als op dit moment.
Ook het tweede vignet is al
tijd geldig: in de Randstad in
de ochtendspits echter alleen in
een van de drie Randstad-zo
nes. Het vignet wordt geleverd
in zonekleur, de meerprijs be
draagt 600 gulden per jaar.
Het derde vignet (twee kleu
ren) is geldig in twee van de
drie Randstad-zones. Meerprijs
1200 gulden per jaar.
Het laatste vignet tenslotte is
echt altijd geldig, ook tijdens de
spits, in de gehele Randstad.
Dit driekleurenvignet is ver
krijgbaar tegen een meerprijs
van 1.800 gulden.
Tegelijk met de aanschaf
van een van de duurdere vig
netten zou een (gratis) jaar
kaart voor het openbaar ver
voer in de bewuste zone moeten
worden uitgereikt.
Ook aan de bestuurders van
auto's uit de 'provincie' die niet
beschikken over een 'spitsvig-
net' is gedacht in het plan. Zij
kunnen a raison van een tientje
bij de benzinestations een dag
kaart kopen, overigens zonder
recht op het openbaar vervoer.
Vrachtauto's, taxi's, en toeris
ten dienen van deze verplich
tingen te worden ontheven,
vindt Tieleman.
Hij rekent voor dat de Rand
stad ongeveer twee miljoen
auto's telt. Als de helft van de
automobilisten een spitsvignet-
kaart koopt inclusief j aarkaart,
geeft dat een jaaropbrengst
van ongeveer 660 miljoen gul
den. Dat geld wil Tieleman
vooral steken in verbetering
van het openbaar vervoer.
Het vignettensysteem is in
middels in andere varianten
uitgewerkt en bijgeslepen. Dat
het systeem werkt, lijdt vol
gens de bedenkers geen twijfel.
Het vignettensysteem geeft
een reëel uitzicht op verminde
ring van de druk op het wegen
net tijdens de spitsuren, en le
vert behalve dat óók een ade
quate financieringsbron op
voor de gewenste uitbreiding
en aanpassing van het open
baar vervoer. Het systeem legt
bovendien de lasten op de
juiste plaats. Een algemene
-tijdelijke- verhoging van de
motorrijtuigenbelasting om de
problemen in de Randstad aan
te pakken, zoals onlangs door
de Kamer aanvaard (opbrengst
150 miljoen), is om meer dan
een reden oneigenlijk.
Ook langs andere*weg zijn (toe
komstige) verkeersproblemen
aan te pakken. De verkeers
kundige Th. Mensink pleitte
eind vorig jaar voor een drasti
sche verkorting van de afstand
tussen woonplaats en werka
dres.
Mensink merkt op dat de ge
middelde forens in 1960 niet
meer dan drie kilometer pen
delde, in '86 bedroeg de gemid
delde afstand echter al vijftien
kilometer. En dat bij een toene
mend aantal forensen. Vijftig
procent van de beroepsbevol
king werkt momenteel in een
andere plaats dan de woon
plaats.
Wensink wil wonen en wer
ken zo snel mogelijk weer dich
ter bij elkaar brengen. Ook hij
wil af van het reiskostenfor
fait. Wie dichtbij (binnen een
straal van vijf kilometer) zijn
werk woont krijgt van over
heidswege een 'korte afstands
toeslag'. Wie verder weg woont
moet volgens Wensink fiscaal
j uist extra worden belast.
Ook in de planologische sfeer
bepleit Wensink maatregelen.
Op langere termijn zou een an-
- foto anp
dere situering van nieuwe
woonwijken en industrieter
reinen flink aan de verminde
ring van de verkeersdruk kun
nen bijdragen.
Met grote regelmatigheid
wordt de laatste jaren gewezen
op de 'maatschappelijke kos
ten' die ontstaan door het over
volle wegennet. Een volgend
argument om zo snel mogelijk
te komen tot drastische maat
regelen.
De files zelf (vorig jaar wa
ren er 5.423 stilstaande files)
worden genoemd als een eerste
belangrijke kostenpost. Onge
veer een miljoen mensen zit
wekelijks een uur - of langer-
in het verkeer vast, zo is bere
kend. Per jaar zijn dat onge
veer 50 miljoen 'werkbare'
uren. Een kostenpost, die, af
hankelijk van de benadering,
wordt begroot op een bedrag
tussen de ƒ360- en 1 miljard
gulden. Deskundigen gaan er
overigens vanuit dat de reële
schade dichter bij het eerste,
dan bij het laatste bedrag ligt.
Een tweede schadepost is de
vertraging die het beroepsver
voer oploopt. Min of meer uit
de losse pols is die schade becij
ferd op enige honderden mil
joenen per jaar.
Het beeld is daarmee geens
zins compleet. File-rijden
blijkt voor veel mensen (terzij
de: slechts een op de vijf filerij
ders is voor het woonwerkver
keer echt aangewezen op een
auto) een enorme psychische
belasting. De ergernis over het
gedrag van mede-weggebrui
kers put uit, ook in lichamelijk
opzicht.
In principe is het alleszins
denkbaar dat de werknemer
die dagelijks wordt geconfron
teerd met bijvoorbeeld de file
bij de Coentunnel, niet de pro
ductiviteit heeft van een werk
nemer die om de hoek woont, of
de regelmatige gebruiker van
het openbaar vervoer. De om
vang van deze indirecte schade
laat zich slechts raden, maar
toch, de belangenorganisaties
van werkgevers maken zich
over dit aspect ernstige zorgen.
Opvallend is de veelal nogal la-
konieke houding van bedrijven
die rechtstreeks en alledag met
het gewraakte fileprobleem ge
confronteerd worden. Bij nage
noeg ieder bedrijf in Nederland
is 'transport' een sluitpost, al
dus de EVO, de organisatie van
40.000 bedrijven die zich -di
rect of indirect- bezig houden
met goederenvervoer. Files zijn
een factor, maar géén bijzon
dere factor. „Een zaak van
vroeger vertrekken en nauw
keuriger plannen."
In berekening van 'de scha
de' per bedrijf steken logistieke
managers geen tijd. „Onze
chauffeurs staan maar wat
vroeger op. Eerst door de tun
nel, en pas daarna ontbijten,"
aldus de woordvoerder van een
groot bedrijf in kantoorartike
len.
Is de situatie 'onhoudbaar',
zoals bijvoorbeeld Milieude
fensie en sommige werkge
versclubs stellen?
Nee, de situatie is veeleer
'niet optimaal'. Van een mas
sale uittocht van bedrijven uit
de Randstad naar relatief ver
keersluwe regio's is de werkge
versorganisaties, noch enige
Kamer van Koophandel ook
maar iets bekend.
Vorige week maandag was
het inderdaad die 'historische
dag', zoals de Algemene Ver
keersdienst in Driebergen 's
avonds opgewonden sugge
reerde: „De eerste dag dat in
Nederland de ochtendspits
overging in de avondspits
'Exceptioneel' was het grote
aantal ongevallen, met name in
West-Brabant waar rond acht
uur 's ochtends plaatselijk nog
geen tien meter zicht was.
„Tien meter," aldus een politie
woordvoerder, „dat is zó weinig
dat ongeacht het verkeersaan
bod ongelukken niet kunnen
uitblijven".
De gezamelijke assuradeurs
blijken desgevraagd niet van
'zwarte maandag' onder de in
druk. De schade wordt losjes en
zonder veel poeha begroot op
'enige miljoenen'.
Het beeld is bekend, bij de poli
tie, bij autoherstellers, ANWB
en verzekeraars. Iedere winter
is er een eerste golf ongelukken
bij het optreden van de eerste
novembermist, een tweede een
maand later bij de eerste ver
raderlijke ij zei. Pas als die eer
ste klappen zijn gevallen, stelt
de automobilist zich op de ver
anderde weersomstandigheden
in, gaat hij eerder van huis en
vergroot zijn discipline. Het is
ieder jaar hetzelfde liedje.
Maandag 7 november was al
met al geen alarmerend signaal
richting toekomst. In de woor
den van Smit-Kroes: de ver
keersproblemen die zich voor
doen op de Nederlandse wegen
zijn ernstig, nog steeds be
heersbaar en aan te pakken.
Voor dwangmaatregelen is
(nog) geen reden, wel voor een
doortastend en liefst ook enigs
zins inventief beleid.
rittvtnié voor drogo an vloaibara ttoO**-
Tege n 1994 is het in Engejj
de beurt aan groenten, fru»
dees om evenzo 'op zijn Euroi
:>ees' per kilo te worden vei'
tocht. De Britten begrijp611 e
nomenteel nog geen bal v®j
Sen van hun volkskrant
schreef vorige week dat het pp
wicht van bijvoorbeeld chaw'
Dignons dan in milligram®
tal moeten worden uitgeef
In afwachting kopen Bn'
huisvrouwen hun champ'g110,
nog per 'ounce'. Een Eng^ .i
mis komt: neer op 28 gram- d
s precies één zestiende van n I
Sngelse piond.
En de Britten dan maar ,.L
»en dat hun pint en hun n«l
Dinnenkort het enige ?-1'n.
lijn wat hen nog overblijft v.|
iun grootse en luisterrij ke v r
eden!
Door Jan Paalman
Na 32 weken zwangerschap
komt in een ziekenhuis een
meisje ter wereld, nauw 1200
gram, duidelijk onvolgroeid,
maar verder, zoals dat heet,
met alles er op en eraan. Na
een dag of tien blijkt haar
schedeltje onrustbarend te
groeien en een onderzoek
wijst uit dat een bloeding in
de schedel de hersens onher
stelbaar heeft platgedrukt. De
ouders weigeren een operatie
en de artsen zijn het daar mee
eens omdat „ingrijpen bij dit
nog heel kleine kindje, dat
reeds een ernstige hersenbe
schadiging had, alleen het be-
pn kon zijn van een wellicht
lange, maar zeker zeer moei
zame lijdensweg." Intussen
?aat het met het kind alsmaar
slechter. „Op de 30e levensdag
Werd levenbeëindigend ge
handeld door het inspuiten
van Pethidine en kaliumchlo-
ride."
Bovenstaande geschiedenis
stond te lezen in een afleve-
r®g van het Nederlands Tijd-
gttt voor Geneeskunde uit
t984. Het was de eerste keer
hat artsen, in dit geval de kin
derartsen Treffers en De
beeuw, ronduit beschreven
hoe en waarom ze een einde
hadden gemaakt aan het le
en vanr een zuigeling. Niet
door het staken van een be
handeling die toch al geen zin
meer had, nee actief, door het
geven van een dodend spuitje.
Vreemd genoeg bleef dit arti
kel geheel onopgemerkt, geen
koppen in de krant, niks op
het journaal en de Officier
van Justitie deed of hij van
niets wist (wat natuurlijk niet
het geval was). Het ging moei
teloos kopje onder in het ru
moer over euthanasie van die
jaren. Ten onrechte. Euthana
sie, zo hebben we hier in Ne
derland afgesproken, is per
definitie het doden van
iemand met diens uitdrukke
lijke toestemming. Die toe
stemming kan een pasgebo
rene onmogelijk geven. Het
doden van een pasgeborene is
dus een andere en ethisch ge
zien veel verdergaande in
greep in iemands leven dan
euthanasie.
In zekere zin heeft de neo
natologie (het vak dat zich be
zig houdt met pasgeborenen)
dit hele probleem aan zich
zelf te danken. Vroeger bij
voorbeeld had een keizers
nede alleen zin als het kind
ongeveer 36 weken was, maar
door de explosieve toename
van medische kennis en ver-
nunft is die grens verschoven
naar 28 tot 30 weken. Maar
kinderen worden niet voor
niets te vroeg geboren,
meestal is er dan of met het
kind, of met de moeder of bei
den wat aan de hand. Die kin
deren kunnen dan wel wor
den gered, maar niet zelden
moeten ze dan doof, blind,
achterlijk of spastisch door
het leven. Kinderartsen voe
ren daar al jarenlang discus
sies over: beoefenen we geen
blinde wetenschap, doen we
soms niet meer kwaad dan
goed? Vooral de volgende si
tuatie is gevreesd. Op een ge
geven moment wordt een kind
geboren dat geen enkele kans
lijkt te maken. De artsen be
sluiten tot abstineren, ofwel
het staken van elke zinloze
medische behandeling. Maar
het onmogelijke gebeurt toch:
het kind blijft leven en zal nu
door de beslissing van de arts
om de behandeling te staken
nog slechter door het leven
moeten. Wat nu? Iemand als
prof. C. Versluis, kinderarts,
vindt dan dat je na de A van
abstineren ook B moet zeg
gen: het doden van het kind
kan dan een plicht zijn.
Een half jaar geleden
bracht de KNMG, de artsen
bond in Nederland, een dis
cussie nota uit met opmerke
lijk vergaande conclusies. De
commissie maakt onderscheid
tussen twee situaties. Als het
kind geen enkele kans op
overleven heeft, situatie een,
dan is ook elke levenverlen-
gende of levenondersteunende
behandeling zinloos. In dat
geval, en daar zijn zowat alle
artsen in Nederland het over
eens, mag je van elke behan
deling afzien, want een zin
loze behandeling dient per de
finitie geen enkel doel. Het
vervelende is dat niet ieder
een dezelfde criteria heeft om
uit te maken welke toestand
van het kind wel of niet vere
nigbaar is met het leven.
Sommige artsen zullen een
kind dat jonger is dan 26 we
ken en lichter dan 700 gram in
principe niet behandelen, ter
wijl andere artsen dat met de
inzet van alle medische ken
nis en vernunft nog wel doen.
Er is dus een zekere wille
keur, maar hele erge grote
verschillen van mening zijn
er niet.
Veel en veel moeilijker ligt
het met situatie twee: het
vooruitzicht op een 'onleef
baar leven' van het kind. Ook
dan acht de commissie het
toelaatbaar dat het leven van
het kind wordt beëindigd.
Maar 'onleefbaar leven' is
geen medische diagnose en
ook niet objectief, want ieder
een denkt daar weer anders
over. Dat kan tot willekeur
leiden en daarom noemt de
commisie een aantal criteria
zoals: de mogelijkheid van het
kind om te communiceren, de
mate van lijden, de mogelijk
heid tot zelfstandigheid (bij
voorbeeld lopen, wonen, zich
zelf verzorgen), de mogelijk
heid tot ontplooiing (lezen,
schrijven, werken) en de ver
wachte levensduur. Of het
kind al dan niet welkom is
kan ook een rol spelen. Een
voorbeeld van onleefbaar
geacht leven stond een paar
weken in het Nederlands
Tijdschrift voor Geneeskun
de. Ouders weigerden een
eenvoudige operatie om een
darmafsluiting op te heffen
bij hun pas geboren mongo-
loïde kind. Na een bizarre
week waarin het ouderpaar
spitsroeden moet lopen bij al
lerlei artsen en instanties,
wordt besloten om de natuur
zijn gang te laten gaan om
„het kind verder leed te be
sparen." Na vier dagen over
lijdt het in de armen van de
moeder.
Hoever de commissie zijn
nek uitsteekt blijkt wel uit de
reactie van prof. dr. H. Lee-
nen. Zijn mening is des te in
teressanter omdat hij geen
randfiguur is, maar een alom
gewaardeerde deskundige op
het gebied van gezondsheids-
recht en ethiek. Leenen in het
blad Medisch Contact: „Over
actief levensbeëindigend in
grijpen zonder verzoek van de
pasgeborene kan ik kort zijn:
dat is infanticide kinder
moord J.P) en niet aanvaard
baar." Verder vraagt hij zich
af waar de arts het recht van
daan haalt om over de leef
baarheid, of zin, van ander
mans leven zo'n ingrijpend
oordeel te vellen. Over dat
soort zaken is de dokter niet
deskundiger dan willekeurig
welke burger. Ook ouders
komt dat oordeel niet toe
want de ouderlijke macht
reikt niet tot het doden van
eigen kinderen. En dan de
glijdende schaal. Als een on
leefbaar geacht leven bein-
digd mag worden tussen, zo
als de commissie voorstelt, de
0 en 3 maanden na de geboor
te, waarom dan niet als het
kind 1 jaar is, of, als het wil
sonbekwaam is, niet op 10 of
20 jarige leeftijd? Over al dat
soort zaken zou een brede
maatschappelijke discussie
gehouden moeten worden,
vindt de commissie. Dat
wordt dan hoog tijd, want „le
vensbeëindiging van pasgebo
renen" zo schreef iemand al
een paar jaar geleden, „vindt
reeds vele jaren in Nederland
plaats. Dit gebeurt in het ver
borgene en het is niet duide
lijk welke normen daarbij ge
hanteerd worden."
Een naamloze bestel
wagen haalt een
naamloze fles op bij
een naamloze vrouw: moeders
voor moeders. Welke vrouw
zou door het simpele afstaan
van haar urine niet graag mee
werken aan het opkrikken van
de vruchtbaarheid van andere
vrouwen? Ontroerend appèl op
medemenselijkheid door de far
maceutische industrie die een
pil of drankje brouwt voor dit
goede doel en er onder meer de
naamloze plasjes in verwerkt.
Nu het zaaddonorschap uit de
anonimiteit dreigt te raken, kan
ook deze hulpverlening niet
buiten schot blijven. Want het
kind van een vrouw, die met
succes een dergelijk preparaat
gebruikte, dat kind heeft goed
beschouwd niet één maar twee
moeders. En geldt hier niet
evenzeer het recht op kennis
making met de donor - in dit
geval de donatrice?
Onzin, zo zal politiek en pillen-
fabriek deze vraag wegwuiven,
hier wordt immers geen sper
ma, eicel of baarmoeder ter be
schikking gesteld, slechts een
doodordinaire plas. Toch gaat
het wel degelijk om wat Twee
de-Kamerlid Laning-Boersema
noemt: 'het doneren van mate
riaal voor nieuw leven'. Het on
grijpbare van Moeders voor
Moeders is natuurlijk, dat al
dat vocht samen in verzamelvat
of distilleerketel één schui
mende cocktail wordt - elke
druppel onherkenbaar naam
loos. Het zal wel een stomme
opmerking van mij zijn (dat
hoor je als leek te zeggen),
maar kan dat sperma van al die
zwoegende zwetende mannen
ook niet als mix in één grote su
pertank met doseerkraantje?
Dan kraait er geen haan naar
wie 't deed: 'donors doen het
tapsgewijs'
F
Twee weken geleden in mijn
column over poëzie had ik het
gerust durven voorspellen: de
Publieksprijs voor het Neder
landse boek 1988 is terechtge
komen bij Annie M.G.
Schmidt. Wij Nederlanders al
lemaal samen hebben gestemd
op de vrouw die Jip en Janneke
de wereld in schopte, de tante
van Dikkertje Dap zeg maar,
de buurvrouw van de Heks van
Sier-kon-flex. Overweldige
voorkeur van alle Nederlanders
samen voor de taaikunstenares
met die gigantische produktie:
het rijtuigie naar Purmerend,
Ja-zuster-Nee-zuster, Pension
Hommeles, vluchten kan niet
meer, Pluk van de Petteflet,
m'n Opa, de familie Doorsnee,
de vele musicals zoals die van
het verrukkelijke: 'Ik hoef maar
even zo te doen'....
Hele generaties Nederlan
ders zijn grootgegroeid met An
nie Schmidt en bleven smullen
van haar verrassend-frisse toch
lang niet altijd malse kijk op
mensen en ons gedoe. Daarom
ook gaven we haar die prijs.
Wat mij nu oprecht verbaast is,
dat ik niemand ooit hoorde
roepen: 'dat mens hoort thuis
bij man en kind en achter het
aanrecht'. Toch is ons aller An
nie altijd een hard buitenshuis
werkende vrouw geweest. Hoe
losjes het allemaal lijkt en hoe
op rolletjes het ritmisch rijmt, u
en ik zijn toch niet zo onnozel
te denken dat zij 'alleen maar
even zo' hoefde te doen om dat
alles op papier en in de
schouwburg te krijgen.
Vrouwen die evenzo hard
werken in politiek, onderwijs,
fabriek en bedrijf, kantoor of
waar ook worden nog steeds in
de verdediging gedreven. Die
man van haar en die kinderen -
hoort zij daar niet bij te zijn?
Loopt dat gezin wel zonder
haar? Etiketjes worden uit de la
getrokken: egoïstische echtge
note, slechte moeder. Vrouwen
die aan het grote showwerk
meedoen gaan vrijuit. Geen
foei en wee voor Vanessa, Tine-
ke, Marjan Berk, Mies Bouw
man, koningin Beatrix, Willeke
Alberti.... Bij de kapper onder
de droogkap groeit onze be
wondering: ademloos lezen we
welke offers het vraagt zo en
met succes bezig te zijn.
Dan gebeurt er iets leuks.
Een vrouw die niet keer op keer
over het televisiescherm hup
pelt, die geen show maakt of
met veel kermis aan de weg
timmert, die krijgt een prijs van
ons Nederlanders allemaal sa
men - de stem des volks vol
gens Annie Schmidt. Uit deze
keuze spreekt de erkenning
voor wat Annie Romein-Ver
schoor zo nuchter noemde 'een
vrouw die normaal werkt voor
de kost'. Zondag 6 november
1988, een historische datum.
Onthouden vrouwen!
Vraag van de week: wonen
Brabanders in een behoorlijk,
grondig of best wel aardig ver
vuilde procincie?
God gaf de mens een vrije
wil
om daarmee naar de duivel
te gaan
en dat hebben we ook
zoals Hij voorzag
op steeds groter schaal ge
daan.
De Duivel heeft nu, om God
te spijten
ons geholpen 't atoom te
splijten
en door die tot wapens ge
splitste atomen
is er geen derde oorlog geko
men.
Wij leven in vrede, hier in 't
Westen
omdat de Duivel de Schep
per wil pesten.
Vandaar deze lofzang, die ik
heb geschreven
in de hoop dat de Duivel nog
lang mag leven.
Wij mensen kennen ons zelf
alleen
zoals wij ons zelf ervaren.
Alle anderen om ons heen
zien alleen maar halve ga
ren
en bepaalde aspekten van
's mensen bestaan
zijn ook alleen te verklaren
als manifestaties, spontaan
ontstaan
uit de breinen van halvega
ren.
(Oud Karpatisch Slaapliedje)
Duarma, duarma,
Pygmata Morilya
Tito i Mama, tolyute proti-
lya.
Diablo ni Satan tolyute
hiurtan
Tito i Mama tolyute ti
scran...
Wij hebben het leven
van God gekregen.
Dat geloofde hij wel, de
dorpsgek,
maar voegde er bijeen ge
kregen paard
kij kt men nooit in de bek.
(Het Generatieconflikt)
'Boon', zei de wijsgeer,
nu krij gt ge Uw loon.
Trek Uw zwaard uit de
schede
Zet uw helm op Uw hoofd,
want daar zijn Uw spruiten
die g'een kool hebt gestoofd.
Gij hebt hun als kleuters
in'ernst gezegd
dat een ooievaar hen in de
wieg heeft gelegd
En nu hebben de spruiten
zelf ontdekt
dat gij 't was die hen hebt
verwekt
en dat, Brave Boon, zo lang
ze leven
kunnen en willen ze u niet
vergeven.
(ADVERTENTIE)
nieuwe showroom met
exclusieve tegels, marmer,
sanitair en vloerverwarming,
(eigen all-round tegelzetters)
west havendijk - kuisel 10 - roosendaal
(tegen rijksweg A17) telefoon 01650-56727
