LEERZAME TENTOONSTELLING IN KEULEN
ME SU
Britten raken maatgevoel kwiit
BMW ZKHIHROMAW
VOM lfltorAtRHnUK HMIOTEK
fllattöed &<D)ost Uerltig Üei|ijig
EUROPESE EENWORDING DWINGT TOT AFSCHAFFING 'ANTIEK' STELSEL
Een zachte
DESTEM EXTRA MAANDAG 14 NOVEMBER 1988
KEULEN - Hoe kon het in november 1938 in het
gehele Grootduitse Rijk met de 'Reichskristall-
nacht' tot een zo ongekende en in brede kringen
toegejuichte dan wel goedgekeurde haatuitbar-
sting jegens de joodse minderheid in Keulen ko
men?
Klimaat rijp
Geen einde
LONDEN - Het zwaarlijvige liberaal-democratische Lagerhuislid Cyril
Smith, wiens gewicht sinds Britse mensenheugenis 29 'stones' bedraagt, zal
in de jaren '90 erg tegen zijn zin 184 kilo wegen. Kilo's zeggen de Britten
niet veel. Vertel je hen daarentegen dat je iemand kent van 29 'stones' (in
dit geval vertegenwoordigt elke 'steen' 14 Engelse pond of 6,35 kg) dan we
ten ze direct dat die persoon letterlijk een man is van gewicht.
Bang
Ouderen
pE STEM EXTRA 0
Vorige week maandag
complete chaos. Door die
bijna alle grote wegen or
lukken, waarbij tientallei
den vielen. De materiële
de Verzekeraarshulpdiei
men 1.400 verzoeken binr
pen. Honderden wagens
negen uur stonden er i
lengte van 195 kilometer.
Incident of regel?
T50
Duitse rassenhaat is al oud,
maar toch nog springlevend
Door Rink Drost
Al te gemakkelijk wordt nu, zowel in als buiten Duits
land, beweerd dat deze pogrom en de daarop volgende
massale uitroeiing van joden en andere tot minderwaar
dig verklaarde mensensoorten hun wortels hadden in het
nationaalsocialisme. Hitiers ideologie, neergelegd in
diens boek 'Mijn Kamp', zou het zaad zijn.
De werkelijkheid is heel an
ders. Dat laat een sobere, maar
tegelijk uiterst leerzame expo
sitie in de Volkshogeschool aan
de Keulse Josef-Haubrich-Hof,
vlak bij de Neumarkt, schrij
nend duidelijk zien. Voor de or
ganisatie tekent de Kölner Ge-
sellschaft für Christlich-Jüdi-
sche Zusammenarbeit. De
naam van die vereniging dekt
de lading niet helemaal. Van de
vereniging, met 1500 leden de
grootste in haar soort in Duits
land, kan iedereen lid worden,
of die een godsdienst aanhangt
of niet. Bovendien trekt de ver
eniging niet alleen ten strijde
tegen jodenhaat, maar tegen,
rassenhaat en verdrukking van
minderheden in het algemeen.
En op dat gebied valt in de
Bondsrepubliek nog een massa
werk te verzetten, verzekert
directrice Christiane Hoss,
want de rassen- en vreemde
lingenhaat is (ook) in in dit
land nog springlevend.
Zeker, Hitier heeft zaad voor
de rassenhaat in het algemeen
en de joden- en zigeunerhaat in
het bijzonder gezaaid. Maar
dat kon slechts gedijen omdat
'het klimaat er rijp voor was.
Het land was al voorbewerkt,
de voren waren geploegd. In
feite heeft Hitier heeft gedach
ten en uitspraken die in Duits
land al lang gemeengoed wa
ren tot de zijne gemaakt en ge
stroomlijnd. „Ook zonder nazi-
tijd zouden, natuurlijk in een
wat langzamer tempo en min
der pregnant, gelijksoortige
maatregelen tegen de joden
zijn genomen", meent Chris
tiane Hoss. „Een Kristallnacht
zou er niet zijn gekomen, en al
helemaal geen uitroeiing op
grote schaal zoals onder andere
in Auschwitz is gebeurd. Maar
maatregelen om de joden bui
ten de maatschappij te plaat
sen en hun het leven in Duits
land zuur of onmogelijk te ma
ken zouden zeker zijn doorge
voerd. Te algemeen verbreid
was daarvoor de afkeer van jo
den, slaven, negers, geestelijk
gestoorden, ongeneselijk zie
ken, kortom minderwaardig
genoemd leven."
De expositie onderbouwt
haar beweringen. Racisme, in
de hele wereld al eeuwen oud,
heeft in Duitsland zo'n honderd
jaar geleden zijn typisch Duitse
onverdraagzame karakter ge
kregen. Druppelsgewijs is
sindsdien de haat tegen andere
dan gezonde arische mensen
gedoseerd, te beginnen in de
Duitse keizertijd, maar ook tij
dens de democratische repu
bliek van Weimar, en in die tij d
ook bij de linkse partijen, zelfs
bij de SPD en de communisten.
De christelijke kerken heb
ben zich ook niet onbetuigd ge
laten. Tot in de nazitij d hielpen
ze driftig mee aan de maatre
gelen tegen joden. Zij stelden
zonder bezwaar te maken ge
gevens uit de doopregisters be
schikbaar, om de joodse af
stamming van gelovigen aan
het licht te brengen.
Aan het eind van de rond
gang langs de tentoonstelling
blijkt, dat de Bondsrepubliek
de racistische erflast nog aller
minst heeft afgeschud. Van
daar de titel van de expositie:
100 j aar Duits racisme.
Honderd jaar geleden al ver
kondigden prominente Duit
sers zonder blikken of blozen
pure rassenhaat. Bismarck in
een privébrief in 1861: „Sla de
Polen toch tot ze ophouden te
leven; ik heb veel begrip voor
hun situatie, maar we kunnen,
wanneer we willen bestaan,
anders niet doen dan hen uit
roeien. De wolf kan het ook
niet helpen dat hij door god ge
schapen is zoals hij is, maar we
schieten hem desondanks dood
wanneer we de kans krijgen."
Duitsland had in die tijd
De gelijkenis is verbluffend: verkiezingspamfletten van rechtse partijen voor en na de
Tweede Wereldoorlog, waarschuwend tegen het rode gevaar. Dat komt uit het oosten en
heeft spleetogen.
Zuidwest-Afrika (het huidige
Namibië) gekoloniseerd. De
theoloog dr. Paul Rohrbach,
keizerlijk kolonistencommissa
ris in dat land: „Over de Hot-
tentotten draait het oordeel er
meestal op uit, dat ze econo
misch in de ruimste zin van het
woord onbruikbaar zijn en dat
wat dat betreft geen belang be
staat bij het behoud van het
ras."
Keizer Wilhelm II kreeg in
1907 van geen enkele kant te
gengas toen zijn uitspraak
werd gepubliceerd: „De joden
zijn de parasieten van mijn rijk
In mijn land zijn er teveel
van hen. Ze zouden uitgeroeid
moeten worden" Een jaar later
deed deze keizer er een schepje
bovenop: „O, het zal allemaal
in orde komen. De toekomst is
aan het blanke ras. Ze is noch
aan de gelen, noch aan de
zwarten, noch aan de olijfkleu-
rigen. Ze is aan de blonde
man."
Al in de vorige eeuw liep ook
links Duitsland met boter op
het hoofd. In een satirisch
SPD-blad verscheen in 1899
bijvoorbeeld een sportprent
waarin alle vooroordelen tegen
joden werden bevestigd:
kromme neuzen, wellust en
aanbidding van het gouden
kalf.
Na de Eerste Wereldoorlog
kwam er een duidelijke struc
tuur in de afkeer van alles wat
niet gezond-arisch was. Het
verslagen Duitsland zag zich
temidden van een wereld van
vijanden. De joden, de zigeu
ners, de slaven en de daarmee
vereenzelvigde communisten
en socialisten stonden model
voor al die de vijanden. Zij wa
ren grijpbaar. De politiek, de
kranten, het toneel, de litera
tuur, de wetenschap, de recla
me, het onderwijs, zij allen gin
gen vol met ijver deze vijanden
te lijf.
In 1919 schreef het SPD-or-
gaan Vorwarts onder de kop
'Grenzen van het gastrecht' een
vlammend artikel tegen de im
migratie van joden uit het Oos
ten. De linkse partijen protes
teerden ijverig mee tegen de
Literatuur tijdens de Republiek van Weimar. Tussen 1917
en 1922 werden er 200.000 exemplaren van verkocht.
'zwarte schande' in het Rijn
land: Franse bezettingstroepen,
gerecruteerd in Franse kolo
niën, die het blanke arische ras
bedreigden. Het communisti
sche blad Die Rote Fahne, op
gericht door Karl Liebknecht
en Rosa Luxemburg, maakte in
juni 1923 het hoofd van de Ber-
lijnse recherche Bernhard
Weiss belachelijk vanwege
diens joodse afkomst en zijn
kromme neus.
Uiteraard besteedt de expo
sitie uitgebreid aandacht aan
het racisme tijdens de nazitijd.
Heel bewust is de tentoonstel
ling ook opgesteld vijftig jaar
na het 'sleuteljaar' 1938. Duide
lijk worden in foto's en teksten
de methoden zichtbaar ge
maakt waarmee de uitroeiing
van joden, zieken, zigeuners,
slaven, asocialen en homose-
xuelen werd voorbereid en uit
gevoerd: de criminalisering,
het herkenbaar maken (joden
ster!), verbod van huwelijks-
en liefdesbanden, de uitbuiting,
de vrijheidsberoving, de mis
handeling, de doding door de
slechtst denkbare levensom
standigheden, de moord en de
volkerenmoord.
Met enige schrik beseft de be
zoeker dat er na de Tweede
Wereldoorlog in Duitsland al
lerminst een eind is gekomen
aan de afkeer van alles dat an
ders is dan het eigene. Zelfs de
methoden om die afkeer duide
lijk ter maken lijken sprekend
op die van voor en tijdens de
laatste wereldoorlog.
En dan de uitspraken die lei
dende en hooggeachte politici
zich permitteren. Een bloemle
zing: „Ik houd de Turkenkwes
tie voor veel belangrijker dan
het vermommingsverbod. Ik
ben eerder bereid inzake het
vermommingsverbod toe te ge
ven dan in deze buitenlanders
kwestie." (Alfred Dregger,
bondsdagfractieleider CDU/
CSU) „Het kan niet om nog
meer begrip voor randgroepen
gaan Deze randgroep moet
uitgedund worden, omdat ze
tegennatuurlijk is." (Hans Ze-
hetmayer, minister van cultuur
in Beieren, in 1987 over homo-
sexuelen); „De Tamils komen
bij duizenden binnen; en wan
neer de situatie in Nieuw-Cale-
donië zich toespitst, dan heb
ben we binnenkort de Kanaken
in ons land." (wijlen Franz Jo
sef Strauss, ministerpresident
van Beieren); „Het heeft met
Alle vooroordelen jegens joden zijn verwerkt in deze spc;
prent uit 1899 in het satirische SPD-blad Der Wahre Jakob,
Ook geestelijk gehandicapten en ongeneselijk zieken utt
den in de nazitijd als minderwaardig leven beschouwd, d:
uitgeroeid moest worden. Er was een verfijnd netwerk n
moordinstituten opgezet. Cirkels staan voor vergassingsir,
richtingen, driehoekjes voor kinderdodingsinstituten,
kantjes voor 'ziekenhuizen' waarin geestelijk gehandicapt
met medicijnen om het leven werden gebracht.
vijandigheid jegens vreemde
lingen niets te maken wanneer
we vandaag vaststellen dat de
ongeremde toevloed van gast
arbeiders zowel voor de Duit
sers als voor de gastarbeiders
rampzalige gevolgen heeft."
(bondskanselier Helmut Kohl);
„We moeten vaststellen, dat de
grenzen van de economische,
structurele, sociale en psychi
sche belastbaarheid van het
Duitse volk door de buitenlan
ders overschreden zijn." (Carl-
Dieter Spanger, staatssecreta
ris in het bondsministerie van
binnenlandse zaken).
In eerste instantie is de ex
positie in Keulen bedoeld voor
scholen en bezoekende groepen.
Groepen krijgen op aanvia:
een rondleiding. De individu:
bezoeker is echter ook r,
harte welkom en mag is,
uiteraard aansluiten bij rond
leidingen. De toegang is grati
Voor 20 Mark 22,30) pli
eventuele verzendkosten is ee
catalogus te koop waarin
gehele expositie, inclusief
teksten, is afgebeeld. De ti
toonstelling duurt tot en metl
december en is van ma
tot en met vrijdag geopend»
14.00 tot 20.00 uur. Informal!
Kölnische Gesellschaft
Christlich-Jüdische Zusami»
narbeit, Kammergasse 1, S#
Köln 1, telefoon vanuit Nedc
land: 0949-2212401090.
J
Van onze correspondent Roger Simons
Maar in de jaren '90 zullen de Britten er toch moeten aan wennen dat hun traditionele
'imperial' systeem van maten en gewichten grotendeels afgedaan heeft. Want zo wil
het de Europese Commissie in Brussel. De Britten (en ook de Ieren, die in hetzelfde
schuifje zitten) kunnen daar weinig of niets tegen doen.
De Britse regering Thatcher en
de Commissie zijn het voorlo
pig eens geworden, dat het
rond 1994 maar uit moet zijn
met die Engelse ponden, stenen,
onzen, gallons en diverse an
dere maten en gewichten die in
Westeuropa nergens meer toe
dienen. Maar de Britten mogen
wel als troostprijs hun 'pint'
(0,568 1) en 'mile' (1.609 m) be
waren voor eigen gebruik.
De Britten hechten erg aan hun maten, zeker daar waar het om drinken gaat. Het is dan
ook de vraag of de pub-bezoeker met minder dan een pint bier genoegen neemt. - fotoepa
Brussel is kennelijk bang voor
gefrustreerde Britse voetbal
fans die de 'pint' nodig hebben
om zich snel te kunnen bedrin
ken. Met een Engelse 'pint' gaat
dat heel vlot. Maar Brussel wil
ook de huisvrouwen en direc
teurs van Britse melkfabrieken
niet voor het hoofd stoten.
Want melk wordt in Groot-
Brittannië nog iedere dag aan
huis besteld in pint-flessen.
Britse melkerijen beschikken
dan ook over miljoenen 'pint
bottles'. Die voorraad vervan
gen door literflessen is een
dure aangelegenheid.
Wat de mijl betreft is het
duidelijk dat wanneer Groot-
Brittannië ertoe zou besluiten
zich daarvan niet meer te be
dienen, al zijn wegwijzers weg-
werpborden zouden worden.
Ook dat zou de Britten ontzet
tend veel geld kosten. Om de
zelfde reden volharden zij in de
boosheid en blijft op hun we
gen de regel van links van
kracht.
De definitieve regeling van
het probleem met de Britse
maten en gewichten moet nog
verder worden uitgewerkt. In
afwachting is echter het al zo
goed als zeker dat eind deze
eeuw niet veel meer zal over
blijven van het 'imperial sys
tem' dat oudere eilanders her
innert aan de goede tijd van
hun imperium. Hij is synoniem
van hun trotse verleden.
Premier Thatcher neemt
echter geen risico's. Zij raad
pleegt eerst even de belang
rijkste industrliëlen, hande
laars en consumentenorganisa
ties van het land om aan de
weet te kunnen komen wat die
ervan denken.
Van industriële en commer
ciële zijde wordt weinig verzet
verwacht. De afschaffing van
het oude systeem is in de eerste
plaats een economische kwestie
die de positie van de Britse ex
porteurs in Europa gevoelig zal
verbeteren. Zij begrijpen alle
maal dat het na '92 voor Groot-
Brittannië geen zin meer zal
hebben om nog langer door te
gaan met een ingewikkeld en
sterk verouderd eigen systeem
van maten en gewichten.
Maar de Britse consumenten
organisaties zullen wel bezwa
ren naar voren brengen. Zij
vertegenwoordigen immers
miljoenen Britten, ouder dan
25, die op school nog niet toe
waren aan de studie van het
zogeheten metrieke stelsel.
Deze mensen kennen niets an
ders dan de antieke Britse ma
ten en gewichten. Zij denken en
zien alles in inches, voeten,
ponden, onzen, stenen en gal
lons. Net zoals oudere Fransen
nog jaren werkten met 'oude'
franken (in plaats van de 'nieu
we' die door de overheid in cir
culatie waren gebracht om 's
lands financiën te saneren) zul
ENGELSE MATEN EN GEWICHTEN
METRIEKE MATEN EN GEWIC8TII
OMGEREKEND IN HET METRIEKE
OMGEREKEND IN HET ENGELSE
STELSEL
STELSEL
Lengtematen
Lengtematen
1 inch (in)
2.54
cm
1 millimeter
0,039
inch
I foot (ft)
30,48
cm
1 centimeter
0,394
inch
1 yard (yd)
0.9144
m
1 decimeter
3,937
inchei
1 statute mile (mi)
1.60934
km
1 meter
39.37
inchei
1 intern, seamile
1,852
km
1 decameter
10,936
yards
Oppervlaktematen
1 hectometer
109,361
yards
1 sq. inch
6.4516
cm*
1 kilometer
0,621
milt
1 sq. foot
9,290304
dm'
1 myriameter
6,214
mllei
1 sq. yard
0.83612736
m'
Oppervlaktematen
sq. inch
1 rood
10.117141
a
1 cm'
0,155
1 acre
40,468564
a
1 dm*
15.5
sq. inch
1 sq. mile
258.999
ha
1 m'
1,196
sq. yds
Kubieke maten
1 are
119,59
sq.ydi
1 cubic inch
16.3871
cm'
1 hectare
2,471
acres
1 cubic foot
28.3168
dm5
1 km'
247,105
acrei
1 cubic yard
0,764555
m3
Kubieke maten
cub. inch
Inhoudsmaten I*
1 cm3
0,061
1 gill
1.42065
dl
1 dm'
61.023
cub. Inch
I pint
5.68261
dl
lm3
1,308
cub.y«^
1 quart
1.13652
1
Inhoudsmaten I*
1 gallon
4,54609
1
lel
0.07
gill
1 peck
9,09218
1
1 dl
0.176
pint
1 bushel
36,3687
1
11
1.759
pint»
Inhoudsmaten II**
1 dal
2,2
galloni
1 pint
0.473
1
1 hl
£2.01
gallon»
1 quart
0.9461
l
Inhoudsmaten II**
e
1 gallon
3.785
1
1 centiliter
0.0844
gill
Gewichten
l deciliter
0.211
pint
1 grain
64,7989
m gr
1 liter
2,114
pint»
1 dram
1.77185
gr
1 dal
2,642
gallon!
1 ounce (oz)
28.3495
gr
1 hl
26,418
gallon!
1 pound (lb)
0,453592
kg
Gewichten
1 stone (st)
6.35029
kg
1 gram
-
0,564
dram
1 quarter (qr)
12.7006
kg
1 decagram
5,64
drami
1 central 100 lb)
45,3592
kg
1 hectogram
3,527
OM
1 hundred weight
1 kilogram
2.205
lbs
(1121b)
50,8023
kg
1 short ton
0.907185
t
1 long ton
1.016047
t
In Amerika voor
droge stoffen;
in Groot-Brittannie voor droge en vloeibare ito"*
behalve wijn.
In Amerika voor vloeistoffen en Britse wijnmaat
len oudere Britten nog lang
hun oude maten en gewichten
gebruiken, wellicht een beetje
aangepast aan de nieuwe stijl
maar toch onmiskenbaar 'im
perialistisch' klinkend.
Duizenden Britse produkten
worden al jaren verkocht in
metrische verpakkingen.
Daarop staat speciaal vermeld
welk het Engelse tegengewicht
is. Zo is 1 kg suiker gelijk aan
2,2 Engelse ponden, wat min of
meer klopt, maar 1,5 kg bloem
kan geen echte 3,31 pond verte
genwoordigen, zoals op de ver
pakking staat, want in een En
gels pond zitten maar 6 'oun
ces'. De fabrikanten hebben
dus geruime tijd geleden al ge-
makkelij kheidshalve deze oude
Britse inhoudsmaat metriek
gemaakt.
Tegen 1994 is het in Eng#
de beurt aan groenten, fruit0
vlees om evenzo 'op zijn V
pees' pier kilo te worden
kocht. De Britten begrijp#
momenteel nog geen bal v»
Een van hun volkskrant
schreef vorige week dat het?
wicht van bijvoorbeeld
pignons dan in milligram"*
zal moeten worden uitgedr*
In afwachting kopen
huisvrouwen hun champiS"*
nog per 'ounce'. Een
ons komt. neer op 28 grain
is precies één zestiende vf"
Engelse pond.
En de Britten dan maart-
gen dat hun pint en hun
binnenkort het enige
zijn wat hen nog overblijf''
hun grootse en luisterrijk#
leden!
File
poor Frans van Workum
De droom lijkt die avond uit.
Zo kan het niet meer. Neder
land, dat kleine Nederland is
'vol', het wegennet overbelast.
Het wordt pompen of verzui
pen: nü drastische maatregelen
nemen, of voor lief nemen dat
Nederland langzaam verandert
in 'een soort Los Angeles'. Een
onleefbare, stinkende beton-
woestijn, waarin steeds meer
groen wordt geofferd aan
steeds meer nieuwe wegen,
bruggen en tunnels.
Uiteraard vertaalt het toege
nomen autobezit zich in een
steeds intensiever gebruik van
het wegennet. De jongste cij
fers van het CBS wijzen uit dat
de Nederlandse automobilisten
in de eerste helft van dit jaar
acht procent meer kilometers
reden dan in het eerste halfjaar
van 1987. Het aantal per tram,
bus en metro afgelegde kilome
ters nam daarentegen met acht
procent af. Het gebruik van de
fiets nam toe met tien procent,
dat van de trein met 2,8 pro
cent.
Waren de vele ongelukken van
vorige week een incident, of
wordt een dergelijke chaos op
de wegen in de toekomst regel?
Steeds meer mensen vrezen
voor het laatste. Milieu-organi
saties zien binnen het be
staande beleid geen oplossing
meer. De aanleg van nieuwe
wegen en het wegnemen van
knelpunten verplaatsen en
vergroten het probleem alleen
maar. Nieuwe wegen zuigen
nieuw verkeer aan en vormen
bovendien een onaanvaardbare
belasting voor het milieu. Het
beleid van minister Smit-
Kroes moet niet bijgestuurd
worden, met dat beleid moet
worden gekapt.
De scepsis over de mogelijk
heid de wassende verkeersstro
men in goede banen te leiden is
de laatste jaren snel toegeno
men. De afschaffing van het
reiskostenforfait, road-pricing,
verhoging van de benzineac-
cijns en de motorrijtuigenbe
lasting, of een wettelijke ver
bod op het geven van vergoe
dingen van woonwerkverkeer
hebben slechts een beperkt ef
fect, zo heeft onderzoek uitge
wezen. Een verhoging van de
benzineprijs met een kwartje
zou slechts een enkeling doen
overstappen naar het openbaar
vervoer.
De anti-auto lobby bezint
zich daarom op vergaander op
lossingen. Als het autogebruik
zich niet laat beperken, dan
toch het autobezit.
D66 is op deze weg tot dusver
het verst gegaan. Op het con
gres van 29 oktober, vandaag
precies twee weken geleden,
sprak een kleine meerderheid
zich uit voor een beperking van
de keuzevrijheid van de auto
mobilist: hij móet de trein of
bus in. 'Indien nodig met
dwang'.
Door Jan Paalman
Na 32 weken zwangerschap
komt in een ziekenhuis een
meisje ter wereld, nauw 1200
gram, duidelijk onvolgroeid,
maar verder, zoals dat heet,
met alles er op en eraan. Na
een dag of tien blijkt haar
schedellje onrustbarend te
groeien en een onderzoek
wijst uit dat een bloeding in
de schedel de hersens onher
stelbaar heeft platgedrukt. De
ouders weigeren een operatie
en de artsen zijn het daar mee
eens omdat „ingrijpen bij dit
n°g heel kleine kindje, dat
reeds een ernstige hersenbe
schadiging had, alleen het be
gin kon zijn van een wellicht
mnge, maar zeker zeer moei
zame lijdensweg." Intussen
gaat het met het kind alsmaar
slechter. „Op de 30e levensdag
werd levenbeëindigend ge
handeld door het inspuiten
van pethidine en kaliumchlo-
nde."
Bovenstaande geschiedenis
stond te lezen in een afleve
ring van het Nederlands Tijd-
®hhrift voor Geneeskunde uit
1984. Het was de eerste keer
oat artsen, in dit geval de kin-
herartsen Treffers en De
Geeuw, ronduit beschreven
hoe en waarom ze een einde
hadden gemaakt aan het le
an van een zuigeling. Niet