ie m/v Bolkestein ziet geen veranderingen Sovjet-leger Ibrede afkeuring voor toon en inhoud van toespraak Meerpartijenstelsel voor Hongarije Tsjechoslowaakse politie verbiedt bijeenkomst Charta '77 WÊÊÊB R I ernogsteeds kijken hoe snel arrièreplannen tgekomen'. BUITENLAND hflSTEM BUITENLAND ZATERDAG 12 NOVEMBER 1988 T21 BONN (RTR/AP) - De voorzitter van de West- duitse Bondsdag, Philipp Jenninger, is afgetre den. Zijn aftreden houdt verband met een om streden redevoering over Hitler die hij donder dag voor het parlement naar aanleiding van de herdenking van de Kristallnacht in 1938, de po grom van de Nazi's tegen de joden. UITSPRAKEN REGERING ZUN VOOR RUIME UITLEG VATBAAR Vooruitgang Verklaring Structuur Trotse jaren NIEUWSOVERZICHT Dollar verliest nog eens 2,5 cent Acties Franse luchtverkeersleiders Walen willen over Maas-water praten t voor Volkshuisvesting an woningcorporatiesdie Im verleent aan ruim 350 technisch, financieel- torisck terrein, ot Bevordering van 2806 verhuureenheden in de totaal 22 medewerkers in afdelingen Technische ten naast fimncieel-adminis- ctiviteiten verricht met a secretariaat. Op de afdeling <fd Administratie rapporteert r. uneticmaris zoekt het MCIV nanciële administratie, i de uitvoering van adminis- aamheden en onderdelen diverse expioitatierekeaingen, ?s- en iKjyiditeitsptenniagett, i uit, ontwikkelt en bewaakt iere) richting aan de eden en bewoners, erkzaamheden met betrek' retariaat. opleiding SPD li of HEAO functie. U heeft manage- amheid en delegatie in de it in staat contacten te lus. tg en uw leeftijd ligt tussen an woningcorporaties/sociaie in een salaris tussen and. i dienst van woningcorpora- kunt u telefonisch contact antoor Veldhoven, de heer 040) 54 05 45, •ifteiijk worden verricht. Jdigt het NOV bv, n uit voor een gesprek. Deze 28 en 29 november a.s. kandidaten uitgenodigd voor dewcrkers van de Stichting n deel aitmaken van de p. lagen - zenden aan: bant /Zeeland, t.a.v. de heer Postbus 150, Jgram is een professionele software- s je capaciteiten en talent herkent en je :ft ze verder te ontwikkelen, t was verre van eenvoudig, maar door am Carrièreplan ging mijn weg naar een I omhoog. Een striktplan, datje inover- snagement opstelt de te volgen interne, hoogwaardige 'orden de projekten waarop je werkt emd op je capaciteiten en wensen, dmanagementdoetvervolgensde rest Een optieplan en lease-auto zijn best at voor mij echt telt is het werken met :n het Handboek Interprogram en het ilijken van je carrièreplannen. :o snel zou gaan bij Interprogram, nee, verwacht'. ,1A2*B Den». raten ider igram behoort tot de tien grootste soft- in Nederland. Sterk groeiend. Sterk ■k in kwaliteit heeft vestigingen in Diemen, Den Haag. ;n Eindhoven. ken bijvoorbeeld systeemanallsten, rpers, Informatie-analisten en projekt- aet hun bewezen kwaliteiten en talent snel ositie willen doordringen, e ervaring hebben met Oracle, SQL, IDHS en een pré. itact op met de heer W.L. Spreij RL >96121 ('s avonds: 05771 -555) voor een asprek. Minister van Defensie Isolkenstein. - FOTO DE STEM /J0HAN VAN GURP DEN HAAG (ANP) - Er zijn tot nu toe geen veranderin gen te constateren in de Sovjetstrijdmacht. Ondanks uitspraken van Sovjet-par tijleider Gorbatsjov, de chef-staf van de Sovjet strijdkrachten maarschalk Achromeev en minister van defensie Jazov van de afge lopen twee jaar over 'rede lijke sterkte', beschikt het Warschau Pact nog steeds over een duidelijk vermo gen om een strategische aanval op West-Europa te ondernemen. Dit heeft minister Bolkestein (Defensie) in Den Haag ver klaard bij het begin van de ze vende Pugwash-conferentie over conventionele stabiliteit. Deze conferenties zijn een uit vloeisel van het eerste overleg over kernwapens van geleer den uit Oost en West en neu trale en niet-gebonden landen in 1957 in het Canadese plaatsje Pugwash. In de loop der jaren is het aantal gespreksonderwerpen toegenomen en zijn in talrijke landen Pugwash-organisaties gevormd. Sinds 1984 wordt ook overlegd over conventionele stabiliteit. De zevende bijeen komst wordt van vrijdag tot zondag in Nederland gehouden, onder leiding van prof. Boeker, hoogleraar natuurkunde aan de Vrije Universiteit van Am sterdam. Minister Bolkestein citeerde in zijn openingsrede het Lon- dense International Institute of Strategie Studies. Dat zegt dat tot nog toe geen merkbare her structurering of verandering in bewapening en training merk baar zijn die in lijn zijn met uitlatingen van Sovjet-zijde over 'het nieuwe denken' over een redelijk voldoende peil van de strijdkrachten en defensie. Het bereiken van conventio nele stabiliteit in Europa, waarover binnenkort onder handelingen beginnen, zal vol gens minister Bolkestein dras tische ingrepen in conventio nele wapensystemen, met name tanks, artillerie en pant servoertuigen noodzakelijk maken. Ook zullen ze verrei kende gevolgen hebben voor de militaire doctrine van de Sov jetunie. Bondsdagpresident stapt op Jenninger, een hoge functionaris in de CDU-partij van Bondskanselier Helmut Kohl, veroorzaakte donderdag een politieke rel met zijn 'smakeloze' opmerkingen over Hitier en de joden, vijftig jaar na de razzia. Hij zei dat Hitier de Duitse trots had hersteld en dat veel Duitsers geloofden dat de joden het verdienden op hun nummer te worden gezet. Jenninger heeft zich in ge sprekken met de top van de re geringscoalitie CDU/CSU en de liberale FDP-partij bereid getoond als parlementsvoorzit ter op te stappen. De 56-jarige Jenninger sug gereerde donderdag voor het parlement dat Hitier voor Duitsland een geschenk uit de hemel was. „Was Hitier niet iemand die door de voorzienig heid was uitgekozen, een Füh- rer die slechts eens in de dui zend jaar aan een volk wordt gegeven?". Beschaamd en boos verlieten politici daarop de zaal. Jenninger heeft zijn ontslag op een crisisberaad van Kohls CDU-partij bekendgemaakt, zo verluidde in welingelichte CDU-kringen. Kohl heeft tot diep in de nacht met zijn par tijtop vergaderd over de gevol gen van de redevoering van zijn partijgenoot en naaste me dewerker. De Westduitse par lementaire oppositiepartijen, de socialistische SPD en de Groenen, eisten onmiddellijk na de rede het ontslag van Jen ninger. Wie Jenninger zal opvolgen is nog niet duidelijk. Genoemd wordt CDU/CSU- fractieleider Alfred Dregger en de vroegere vice-voorzitter van de Bonds dag Heinrich Windelen. Jenninger, die het op één na hoogste ambt van het land be kleedde, zei dat hij niet zo werd begrepen als hij had gewild. „De reacties op mijn uitspra ken van gisteren voor de Duitse Bondsdag hebben mij doen schrikken, en zij bedrukken "dj ook. Mijn redevoering is door veel toehoorders niet zo begrepen als ik had gedacht. Ik betreur het ten zeerste en het doet mij zeer veel leed, als ik anderen in hun gevoelens heb gekwetst", aldus de verklaring 'an Jenninger aan de geza menlijke fractie van CDU/ CSU. Tegenover journalisten gaf hij geen nadere toelichting. De plaatsvervangende voor zitter van de CDU/CSU-frac- tie, Theo Waigel, betoonde de afgetreden Bondsdagvoorzitter respect voor zijn besluit. De voorzitter van de SPD-fractie, Hans-Jochen Vogel, zei na be raad met zijn fractie dat de SPD-afgevaardigden 'met res pect hebben kennis genomen' van de stap van Jenninger. Hij heeft de (juiste consequentie' getrokken en daaraan zou me nigeen 'een voorbeeld kunnen nemen'. Ook de fractieleider van de FDP, Wolfgang Mis- chnik, en partijleider Otto Graf Lambsdorff spraken hun res pect uit voor het besluit van Jenninger af te treden. Aan zijn persoonlijke integriteit kan door niemand worden ge twijfeld, aldus de liberalen. Een woordvoerder van de joodse gemeenschap in Frank furt, Michel Friedman, noemde de toespraak een schandaal. Hij eiste het ontslag van Jen ninger. „Het eerste schandaal was de toespraak zelf en het tweede schandaal is het feit dat hjj gisteravond nog niet is af getreden," zei Friedman, een partijgenoot van Jenninger Deelnemers aan een inder haast door de televisieomroep ZDF georganiseerde paneldis cussie toonden zich geschokt, en de radionieuwsdiensten be steedden volop aandacht aan het optreden van de christen democratische politicus. De in München verschij nende Sueddeutsche Zeitung sprak van een 'schandaal' dat de Bondsdagvoorzitter met zijn toespraak had veroorzaakt. De conservatieve, maar ge zaghebbende Frankfurter All- gemeine begon zijn commen taar echter met kritiek op de parlementariërs die boos wa ren weggelopen. De krant vond de toespraak geen reden 'een plechtigheid ostentatief te ver laten'. Onder degenen die de rechtstreeks op televisie uitge zonden plechtigheid in de Bondsdag verlieten waren le den van de Groenen, de SPD en enkele FDP-ers. Bondsdagvoorzittter Jenninger op weg naar een speciale bijeenkomst van het Duitse parlement waar hij zijn aftreden aankondigde. fotoap sDcc."~ jf leqo-sitstnorr Door Wera de Lange BOEDAPEST - „Het is een stap voor waarts, maar om van een duidelijk succes voor de democratische bewe gingen te spreken...daarvoor is het te vroeg." Woordvoerders van oppositie groepen in Hongarije weten niet goed wat ze aanmoeten met de ministeriële uitspraak dat er 'een meer-partijstel sel in Hongarije zal worden gevestigd, als het parlement ermee instemt'. Ook Rudolf Joó van het Democratische Forum, de meest gematigde onder de onaf hankelijke groepen, twijfelt. Aan de ene kant is het mooi dat het onderwerp 'meer- partij stelsel' nu niet meer van de officiële dagorde is weg te denken. Dat is op zichzelf in een Warschau-pact- land een enorme vooruitgang die de onaf hankelijke beweging in Hongarije op haar conto mag schrijven, vindt Joó, maar aan de andere kant is nog hoogst onduidelijk wat de communistische partijleiders zich precies voorstellen bij zo'n pluriform poli tiek systeem. De jongste verklaring kan ook een uitstelmanoeuvre inluiden. Donderdag beloofde minister Kulcsar van justitie de Hongaren dat zij in de toe komst het wettelijk vastgelegde recht zul len krijgen om onafhankelijke vakbewe gingen, politieke partijen en andere vor men van verenigingen te stichten. In de li- beraliseringsgolf van de afgelopen maan den zijn de onafhankelijke groepen als paddestoelen uit de grond geschoten en zij worden sinds kort door de autoriteiten ge duld. Maar hun wettelijke bestaansrecht was tot nu toe niet gegarandeerd. De verklaring van minister Kulcsar heeft in oost en west veel aandacht getrokken, omdat hij voor het eerst het recht op par tijvorming expliciet vermeldde en aan kondigde, dat in 1990 voor Hongarije het tijdperk van het meer-partij stelsel is aan gebroken. Vanaf 1990 zullen andere partijen dan de communistische kunnen bestaan in Hongarije. Maar aan welke voorwaarden ze moeten voldoen, wat voor rol ze mogen spelen, en of ze ook kandidaten mogen stellen voor het parlement en de lagere overheden, daarover kon minister Kulcsar niets mededelen. Dat wordt allemaal gere geld in een aparte wet op partijvorming, die op zijn vroegst in 1990 aan het parle ment zal worden voorgelegd. Intussen is het eind van de economische crisis in Hongarije nog niet in zicht geko men. En het is waarschijnlijk dat de meeste Hongaren daar meer van wakker liggen dan van de nieuwe politieke struc tuur. Volgens officiële cijfers hebben de Hongaren dit jaar gemiddeld acht procent aan koopkracht ingeleverd. Tegen die achtergrond is de passage over het meer-partijenstelsel misschien niet eens de belangrijkste uit de verkla ring van minister Kulcsar. Het recht om vrije vakverenigingen op te richten kan het komende voorjaar wel eens van groter gewicht blijken te zijn. Tot 'nu toe hebben alleen wetenschappers een vrije vakbond durven oprichten. Maar wie weet durven binnenkort ook andere groepen, arbeiders in de grote staatsbedrijven, van dat recht gebruik te maken nu de illegale geur er vanaf is. DEN HAAG (ANP) - De Tsjechoslowaakse Politie heeft vrijdag, kort na de opening van een door Charta '77 georganiseerd symposium over de mensenrechten, de bij enkomst ontbonden en de Tsjechoslo waakse deelnemers meegenomen. Dit heeft de secretaris van het Nederlandse Hel- Comité, dat door oud-minister Max van ^toel Dij het symposium is betrokken, mee- De niet-Tsjechoslowaakse deelnemers zijn ~Ia"s op zoek naar een andere vergaderplaats, ®wat het hotel waar de bijeenkomst zou wor- f® Gehouden heeft laten weten dat zij niet wei- tomen zijn. Oud-minister Van der Stoel brengt sinds don- ®rdag een driedaags bezoek aan Tsjechoslowa- ®ie, om zich, samen met leden van andere Hel- ®Ki Comité's - onder meer uit het Verenigd •koninkrijk, Noorwegen, Zweden en Oostenrijk ".op de hoogte te stellen van de mensenrechten situatie. yDe politie in Praag heeft hoofdorganisator aclav Havel opgepakt. Deze activist voor de ansenrechten, toneelschrijver van professie, is wa in van shchters van het 'Tsjechoslo- bbh k Nelsinki-Comité, dat vrijdag werd op- •U'cht onder voorzitterschap van Jiri Hajek, de tegere minister van buitenlandse zaken ten Sjl e var> de 'Praagse lente' in 1968. Doel is toet- Van naievin§ van de akkoorden van Hel- wu. Onder de overige oprichters bevinden zich a alle andere leden van de Tsjechoslowaakse "easenrechtenorganisatie Charta 77. Delegatielid Max van der Stoel. - fotoanp De Activist Haval werd gearresteerd. De politie was woensdag al begonnen met het oppakken van dissidenten, maar tegen vrijdag ochtend was er al weer een groep vrijgelaten, onder wie Jiri Hajek. Tevoren had de regering in Praag visums ge weigerd aan tal van buitenlandse leden van de Internationale Helsinki-groep (IHF) voor de mensenrechten die naar Tsjechoslowakije had den willen komen voor het symposium. Onder degenen die wel werden toegelaten en zich op het symposium bevonden was ook de vroegere Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken, Max van der Stoel. Geen visum kregen de uitgeefster van het Westduitse blad Die Zeit, gravin Marion Doen- hoff en de rector van de Universiteit van Ko penhagen, Ove Nathan, die tweemaal is ontvan gen door Sovjetleider Michail Gorbatsjov. Na than had te horen gekregen dat hij niet welkom is in Praag voor het bijwonen van een illegale bijeenkomst. Het verhinderen van de bijeenkomst door de politie volgt op haar harde optreden tegen 5.000 betogers die zich op 28 oktober op het Wenceslas plein in Praag verzamelden ter herdenking van de oprichting van de onafhankelijke republiek 70 jaar tevoren. Het onderwerp van het als 'informeel en on afhankelijk' bestempelde symposium, dat drie dagen had moeten duren, was 'Tsjechoslowakije en de Europese ontwikkelingen, van 1918 tot 1988'. De organisatoren hadden al ingrijpen door de overheid verwacht en in verband daarmee een parallel lopende bijeenkomst over hetzelfde onderwerp op touw gezet, die zondag en maan dag in Wenen wordt gehouden. Alexander Dubeck, de partijleider die in 1968 achter de 'Praagse lente' stond, zou vrijdag voor het eerst in 18 j aar naar het buitenland reizen en wel om zondag in Bologna een eredoctoraat in de politieke wetenschappen in ontvangst te ne men. Maar voor zijn vertrek verklaarde hij te vrezen dat hij niet naar zijn land zal kunnen te rugkeren. Volgens Dubcek laten de autoriteiten in Praag weinig ruimte aan meningen die niet stroken met de officiële opvattingen. De 'Praagse lente' werd onderdrukt door een inval van troepen van het Warschaupact. Dub cek werd het jaar erop, 1969, afgezet als leider van de Tsjechoslowaakse communistische par tij. Daarna was hij eerst gedurende korte tijd ambassadeur in Turkije. NA enkele jaren Amerika begint een mens zich af te vra gen hoe het komt dat hij in weerwil van alle kri tiek die hij heeft - toch van dit land houdt. Zelf ben ik tot de bevinding geko men dat mijn liefde voor Amerika ergens in mijn meest ontvan kelijke jaren tot ontwik keling is gekomen. Dat moet ergens tussen 1948 en 1960 zijn geweest. Ik erfde Amerika als het ware van mijn ouders. Hun visie op Amerika was grotendeels be paald door de bevrijding en de daarop volgende Marshall Hulp. Ze zagen Amerika als het land van ongekende mogelijkheden, van vrijheid, van industrieel kunnen en technisch vernuft. Ik hoefde alleen nog maar voort te borduren op die opvattingen. En dat deed ik natuurlijk. Ik zag de Amerikaanse vliegtuigen en auto's. Ik zag Amerikaanse films en hoorde Amerikaanse songs op de radio. Het waren de jaren dat ik de jazz ontdekte. Ik keek mijn ogen uit op foto's en film beelden van New York. In Ame rika was alles het grootste, het mooiste en het beste. Toch is er iets vreemds aan de hand: het is net alsof het Ame rika van vandaag niet meer de logische voortzetting van het Amerika van mijn pubeijaren is. Het gekke is dat niet alleen ik - een betrekkelijk buitenstaan der -maar ook tal van Amerika nen dat gevoel hebben. Kort ge leden verscheen een door Ri chard N. Goodwin geschreven boek dat 'Remembering Ameri ca' heet. Alleen al de titel geeft aan dat de schrijver het heeft over een Amerika dat niet meer bestaat. Goodwin beschrijft de Kennedy- en Johnsonjaren, tij dens welke hijzelf een belang rijke rol als adviseur van beide presidenten speelde. Een ander, eveneens pas ver schenen boek, heeft de veelzeg gende titel 'The Proud Decades'. Het is geschreven door John Pa trick Diggins en behandelt de periode 1941-1960 die nog steeds als de meest glorieuze van de VS mag worden aangemerkt. De steden waren nog niet ver vallen, Amerika was in econo misch, industrieel en technisch opzicht superieur aan ieder an der land op de wereld. De Ame rikaanse cultuur (films, songs, kleding, jazz, musicals) had zich vastgehecht aan de jonge, na oorlogse generatie, niet alleen in (Amenka zelf, maar in de gehele wereld. Wij kinderen van de ja ren vijftig waren, althans tot op zekere hoogte, Amerikanen. Dat is allemaal voorbij. Trou wens, achteraf gezien is onze adoratie min of meer onterecht gebleken. Vietnam en Watergate legden een andere werkelijkheid van Amerika bloot. Onze kennis van Amerika was veel te opper vlakkig, steunde niet op enige belezenheid of inzicht en gold slechts de gemakkelijk te begrij pen culturele symbolen (alweer de films, de muziek, de techniek en de glamour) van dit in feite zeer moeilijk te begrijpen, bui tengewoon ingewikkelde land. Dat verklaart wellicht ook waarom onze houding ten op zichte van Amerika zich, over een periode van een jaar of vijf tien, ingrijpend wijzigde. Wij waren als tieners aan Amerika verslaafd, als twintigers kregen wij zo onze twijfels en als derti gers omhelsden wij een anti- Amerikanisme dat even onte recht was als de adoratie die we als kinderen aan de dag hadden gelegd. Wat mij"als Europees buiten staander is overkomen, houdt Door Jo Wijnen nu ook miljoenen Amerikanen van mijn leeftijd in haar greep. Ze zijn, om het met Marcel Proust te zeggen, 'op zoek naar een verloren tijd.' Ronald Reagan - zelf een kind van de jaren veertig en vijf tig - heeft een poging gedaan het oude, vertrouwde en glo rieuze Amerika aan zijn landge noten terug te geven. Maar dat heeft meer geleid tot religieus fanatisme en uitzichtloze be houdzucht dan tot een nieuwe vitaliteit, deugdzaamheid, ijver en nationale trots. Het Amerika dat die eigenschappen in zich verenigde, is een onherroepelijk deel van het verleden geworden. Ik ga er daarom maar vanuit dat de hang naar het 'verloren Amerika' voorkomt uit het on behagen over het heden. De ge neratie die het nu voor het zeg gen heeft, is tot op zekere hoogte het slachtoffer van haar eigen jeugdsentimenten. En ze worstelt natuurlijk ook met ze kere schuldgevoelens, omdat de volwassenen van nu er niet in zijn geslaagd de dromen van hun tienerjaren te realiseren in een samenleving die ze niette min volledig in handen hebben. De bevlogen adoratie voor het Amerika van de Trotse Ja ren heeft eindelijk plaatsge maakt voor wat ik een echte liefde zou willen noemen. De echte liefde erkent zwakheden, heeft gevoel voor tragiek, brengt een gepast medelijden en een op de rede steunende bewondering op en is een mengsel van kritiek en aanmoediging. Amerika? Dat zijn we eigen lijk zelf. AMSTERDAM (RTR/ UCN/ANP) - De neer waartse druk op de dollar koers is vrijdag verder toe genomen. Op de wissel markt in Amsterdam lag de koers bij het slot van de handel op 1,9590 gulden, 2,5 cent minder dan de slot- koers van 1,9840 gulden op donderdag. De Nederlandse banken verlaagden hun ad- vieskoersen met nog eens twee cent tot 2,03 gulden bij verkoop van dollars en 1,91 gulden bij aankoop. Bush wil geen lagere koers van de dollar, aldus de Ameri kaanse onderminister van financiën George Gould en de Ame rikaanse minister van handel, William Verity. Beide functio narissen brachten deze boodschap kennelijk met de bedoeling de sterk gedaalde dollarkoers iets omhoog te praten. SCHIPHOL (ANP) - Vluchten vanuit Nederland via het Franse luchtruim kunnen de komende dagen vertraging oplopen. Een deel van het personeel van de Franse luchtverkeersbeveiliging voert van 9 tot 15 november actie. Dit heeft een woordvoerder van de Nederlandse Rijksluchtvaartdienst vrijdag meegedeeld. De actievoerende verkeersleiders houden zich bezig met de planning van het luchtverkeer in de districten Marseille, Bor deaux, Parijs en Brest. Vluchten waarvan het vliegplan al lang vantevoren is ingediend, ondervinden nauwelijks hinder van de acties. Chartervluchten die zeer recent zijn aangemeld of vluchten die door een andere oorzaak niet op de aangekondigde tijd kunnen worden uitgevoerd, kunnen door deze acties wor den vertraagd. LUIK - Wallonië is bereid tot een dialoog met Vlaanderen en Nederland over de verbetering van de waterkwaliteit van de Maas. Voorwaarde is wél dat de vijf miljoen consumenten in die gebieden, voor wie de Maas de bron van drinkwater is, de miljarden-investeringen betalen die nodig zijn om de Maas schoon te maken. Dat heeft Waalse Sociaal-Economische Raad tijdens een pers conferentie in Luik laten weten. De raad is een adviesorgaan van het Waalse gewest. Raadsvoorzitter George van der Smisse had felle kritiek op de Belgische en Nederlandse water leidingbedrijven. Die eisen al jaren milieumaatregelen van de Walen. In februari schreven ze nog in een memorandum aan de Belgische regering dat de Maas schoner moet. Anders komt de levering van drinkwater op termijn in gevaar.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1988 | | pagina 5