even
UITBLAZEN!
Likud weet wel raad met Palestijnen
Vader mag ook vechten om zijn kind
Hoe je snel vóór de ondergang nog even je zakken kunt vullen
NEDERLAJ>
Files in
de mist
DE STEM COM
De lange mars
DE STEM ACHTERGROND WOENSDAG 9 NOVEMBER 1988
DE STEM
WIM KOCK
OPSTAND MET HARDE HAND TE ONDERDRUKKEN
VERZORGENDE OUDER HEEFT GEEN EXCLUSIEF RECHT OP OPVOEDING
MET TOMAS' TEN STRIJDE TEGEN HET 'GROTE GRAAIEN' VAN DE MACHTHEBBERS
pE STEM BINNENLA
DEN HAAG (ANP) - De g<
land neemt steeds ernstig
geldt zowel voor het lawaai
gen en industrie veroorzak
van de buren. Maar ook de
woningen brengen veel hint
T5
VOOR niets in het ver
keer ben ik zo be
ducht als voor mist
op de autosnelweg. Ik heb
destijds als verslaggever
met m'n neus bovenop de
ellende van Prinsenbeek
gestaan. Voor mist als die
van maandagmorgen laat
ik sindsdien elke afspraak lo
pen, laat ik het vliegtuig ver
trekken zonder mij, kom ik
maar te laat op m'n werk of he
lemaal niet. Eventueel ga ik
met de trein of ik neem een ver
lofdag op. Ziek melden kan
ook, maar op de autosnelweg
zien ze me niet. Ik heb makke
lijk praten. Ik heb mijn baan
niet in de randstad. Veel men
sen kunnen moeilijk anders dan
zich maar in de stroom voegen
en hopen dat er niets gebeurt.
Op de autosnelweg in het mis
tig spitsuur voel je pas hoe
machteloos je kunt zijn als üd
van een gigantisch collectief
dat blind en hersenloos is, zich
niet bewust van risico's en ge
vaar en dat slechts voort wil.
Voort!
Afstand houden, zei u?
Helpt niet. Kan vaak niet eens.
Autosnelwegen zijn regelmatig
zo vol dat elk gaatje dat je val
len laat om afstand te bewaren,
direct wordt opgevuld door een
van de andere rijbaan komende
auto. Wil je dan afstand blijven
houden dan komt het er op
neer dat je je steeds verder te
rug laat zakken zodat er ver
derop achter je een toenemend
gerem ontstaat en tenslotte een
stilstaande file, een soort prop,
die spoedig weer op gang komt
maar intussen wel het risico in
houdt dat er een paar op de
achterhoede ervan knallen.
Eén keer heb ik zelf in een
kop-staart-botsing gezeten. Dat
is al jaren geleden en het zal
wel niet zo druk op de wegen
zijn geweest als tegenwoordig.
Het was overigens wel op een
toen berucht stukje weg: bij het
'viaduct van Jutphaas' in de
A 2, waar ze sindsdien Nieuwe-
gein uit de grond hebben ge
stampt. Het motregende en ik
reed in een lange, inhalende co
lonne op de linkerstrook. Har
der dan zeventig, tachtig gingen
we niet. Ik hield behoorlijk af
stand want er was al een paar
keer geremd. Er werd weer ge
remd, nogal abrupt deze keer.
Toen ik stilstond zat er nog
bijna een autolengte ruimte
tussen mijn auto en de auto
voor mij. Een snelle blik in de
spiegel leerde me dat de man
achter mij ook veilig tot stil
stand kwam.
Toen hoorde ik hem aanko
men, naar later bleek een Vol
vo. Gekrijs van banden. Een
doffe metalige knal en nóg een.
In mijn spiegel zag ik de auto
die achter de mijne had gestaan
op me afspringen. Ik trok in
een reflex m'n stuur naar links
om niet frontaal op de auto
voor me te worden gegooid.
Tussen die auto en de vangrail
kwam m'n neus klem te zitten.
Ik vloekte zoals ik nog nooit
had gevloekt. De politie was al
'ter plaatse' want het was daar
niet de eerste kop-staart-bot
sing van die dag.
Er waren geen gewonden in
de zes auto's die geraakt waren.
Illllllllllllllllllllllilllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllli?
De boosdoener, die gewoon te
hard gereden had en te laat ge
reageerd, hield niet op zijn ex
cuses te maken. Niemand van
zijn slachtoffers maakte zich
erg dik om hem. Gelaten on
derwierpen zij zich aan het ritu
eel dat bij zulke situaties past.
De politie hielp bij het wat ge
compliceerde uitwisselen van
verzekeringsgegevens. Na wat
trek-, duw- en klopwerk van
een bemanningslid van een ta
kelwagen kon ik verder rijden.
Er hadden twee auto's gestaan
tussen de mijne en de aanstor
mende Volvo en die hadden de
ontketende energie al groten
deels geabsorbeerd eer ik aan
de beurt kwam. Zo was de
schade beperkt gebleven tot
wat gescheurd en gedeukt blik
voor en achter. Ik heb toen ge
leerd dat je in de file niets te
vertellen hebt; dat je voor meer
dan negentig procent afhanke
lijk bent van wat er toevallig
met de file gebeurt of niet ge
beurt.
Mist is niet dót soort toeval.
Mist wordt door kranten, radio
en televisie voorspeld. Je ziet de
mist als je buitenkomt. Op de
autoradio kun je horen hoe het
er bijstaat op de weg die je hebt
te gaan. Iedereen moet toch wel
op de hoogte zijn van de geva
ren van mist. Toch razen ze
even later met z'n allen voort in
de file. Ik was in Engeland toen
zich in de buurt waar ik ver
bleef, op de beruchte autosnel
weg M6, een van de drukste
van Europa, een soortgelijke
ramp voordeed als die van
Prinsenbeek. Met nóg meer do
den zelfs. Het was ook daar de
eerste verkeersramp van die
soort. De volgende morgen was
het wéér mistig op dat, van
wege het veelvuldig voorkomen
van mist, sowieso al jaren be
rucht stuk M6. Een radiover
slaggever had een directe ver
binding met de poütie op de
plek waar de ramp had plaats
gehad. Met een stem, schor van
verbijstering en ongeloof,
meldde de politieman dat er
weer met veel te hoge snelheid
gereden werd. Alsof er 's-
avonds tevoren geen tv-beelden
te zien waren geweest die het
hele land hadden doen huive
ren.
Te veel mensen blijven
blijkbaar denken dat hen niets
kan overkomen: 'Mij niet. Niet
vandaag in elk geval.
Vergeet dat maar.
Er komen nog meer mistige
dagen. En van die botsingen.
Met doden en gewonden. Er is
maar één manier om zekerheid
te krijgen dat je er niet tussen
komt te zitten: de spits op de
autosnelweg vermijden als het
mistig is. Want in je eentje, af
stand bewarend, langzaam
gaan rijden helpt niet. Integen
deel!
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans- hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen-adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41, 236326.
Voor bezorgklachten: 076-236888.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35,4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen bij vooruitbetaling te voldoen:
24,90 per maand; 71,85 per kwartaal of 279,15 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van resp. J 1,- per maand,
1,90 per kwartaal, 7,60 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor posttoezending geldt een toeslag. Losse nummers: ma. t/m zat. 1,25.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd. 8.30-17.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en
zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Rob Simons
De Likud van premier
Shamir heeft plannen op
gesteld om de 'Intifadah',
de bijna elf maanden du
rende Palestijnse opstand
in de bezette gebieden, de
kop in te drukken, zodra
een nieuwe regering Sha
mir zal zijn gevormd.
Met een reeks militaire straf
fen, wettelijke en administra
tieve maatregelen denkt de
Likud de opstand onder con
trole te kunnen krijgen, het
geen het Israëlische leger on
danks het 'ijzeren-vuist'-be-
leid van minister van Defen
sie Rabin, niet gelukt is. Sha
mir heeft Rabin, die samen
met minister Peres van Bui
tenlandse Zaken de leiding
van de Arbeiderspartij vormt
steeds de hand boven het
hoofd gehouden en diens be
leid tegen de Palestijnen in de
bezette gebieden volledig ge
steund. Meteen na de verkie
zingen heeft de demissionaire
premier niet nader aange
duide 'energieke' maatregelen
in de strijd tegen de 'Intifa
dah' in het vooruitzicht ge
steld.
De voormalige minister
van Defensie Ariel Sharon,
die in de demissionaire rege
ring van Nationale Eenheid
minister van Handel en Indu
strie is, heeft steeds betoogd,
dat met de Palestijnse 'op
roerkraaiers' korte metten
moet worden gemaakt. Sha
ron heeft er geen twijfel over
laten bestaan, dat hij met zijn
ruime militaire ervaring in de
strijd tegen de Palestijnse ter
reur bij uitstek geschikt is om
Rabin
dat karwei te klaren en dus in
een te vormen Likud-regering
opnieuw als minister van De
fensie dient te worden be
noemd. Ten einde zijn aan
spraken op de door zijn Li-
kud-rivaal Moshe Arens
eveneens fel begeerde post
kracht bij te zetten, heeft
Sharon al 60 Likud-afdelin-
gen gemobiliseerd om zijn
kandidatuur te ondersteunen.
Voor de Knesseth-verkie-
zingen had Sharon zich er in
een vraaggesprek met een
Amerikaanse krant over be
klaagd, dat hij in de verkie
zingscampagne van de Likud
op de achtergrond werd ge
houden en zijn ideeën over
een doeltreffende aanpak van
de 'Intifadah' niet voor de Is
raëlische kiezers via propa-
ganda-uitzendingen op radio
en televisie uit de doeken kon
doen.
Het uitgelekte strijdplan
van de Likud tegen de 'Intifa
dah' zou dan ook ten dele uit
de koker van Sharon afkom
stig zijn. Op korte termijn wil
de Likud vooral de Palestijnse
infrastructuur treffen door
tal van organisaties te verbie
den. Hoewel Shamir voortdu
rend zegt, vast te houden aan
Palestijnse autonomie in het
kader van de Camp-David-
akkoorden is de Likud van
plan het Palestijnse vereni-
gings- en vakbondsleven te
ontwrichten door de kantoren
te sluiten van allerlei organi
saties, die volgens de Likud in
het politieke centrum van de
PLO in Oost-Jeruzalem zijn
gevestigd. De in Oost-Jeruza-
lem verschijnende Palestijnse
kranten worden met een ver
schijningsverbod bedreigd.
De mogelijkheden worden on
derzocht de bewegingsvrij
heid van de Palestijnen in de
bezette gebieden tot hun dis
tricten te beperken.
Financiële instellingen zul
len onder striktere controle
komen te staan. Overwogen
wordt voor Palestijnse inwo
ners van de bezette gebieden
het recht af te schaffen om bij
het Israëlische Hooggerechts
hof in beroep te gaan. Bij
voorbeeld tegen een uitwij
zingsbevel of een bevel tot het
opblazen van een huis van een
Palestijns gezin. Voltrekking
van het doodvonnis tegen Pa
lestijnen die aanslagen met
bijzonder ernstige gevolgen
hebben uit gevoerd, staat ook
op het Likud-programma. Op
langere termijn is het de be
doeling, een deel van de Pa
lestijnse vluchtelingenkam
pen te ontmantelen, zodat de
opeengepakte bevolking over
een groter gebied kan worden
verspreid.
In Israëlische legerkringen
maakt men zich geen illusies,
dat het Likud-plan meer ef
fect zou sorteren dan het
knuppel- en schietbeleid van
Rabin, dat gepaard is gegaan
met massale arrestaties, tien
tallen uitwijzingen, het op
blazen van zo'n 120 huizen,
langdurige uitgaansverboden
en andere collectieve straf
maatregelen. De Palestijnen
vrezen weliswaar onder een
Likud-minister van Defensie
een nog ruimer gebruik van
Shamir
militaire kracht tegen de 'In
tifadah', maar zij zeggen tege
lijkertijd, ondanks de grote
aantallen doden en gewonden
en de immense materiële
schade, de strijd voor hun on
afhankelijkheid niet te zullen
opgeven.
Legercommandanten heb
ben er al maanden op gewe
zen, dat alleen een politieke
oplossing van het Palestijnse
vraagstuk een eind aan de
'Intifadah' kan maken. Vol
gens de bevelhebbers van de
Israëlische strijdkrachten
kunnen zij de Palestijnse op
stand met militaire macht wel
beteugelen, maar niet hele
maal onderdrukken. Pales
tijnse leiders in de bezette ge
bieden hebben van meet af
aan gesteld, dat aan de 'Inti-
- FOTO AP
fadah' pas een eind zal komen
als Israël bereid is met de Pa
lestijnen vredesonderhande
lingen te voeren op basis van
een twee-staten-oplossing.
Een onafhankelijke Pales
tijnse staat naast de Joodse
staat.
Het Israëlische leger is in
tussen weer met groot
scheepse preventieve acties in
de bezette gebieden begonnen,
ten einde verwachte betogin
gen tijdens de zitting van de
Palestijnse nationale raad, die
eind van de week in Algiers
bijeen zal komen, in de kiem
te kunnen smoren. Op de
westelijke Jordaanoever en in
de Gazastrook zijn tijdens hel
afgelopen weekeinde weej
enkele tientallen Palestijni
door Israëlische militairi
neergeschoten.
Door Jan van de Ven
EEN vader mag ook vech
ten om zijn kind. De moe
der kan hem niet afhouden
van een poging omgang
met zijn kind te herstellen.
Conclusie, aldus de
Utrechtse kinderrechter:
wat de relatie tussen vader
en kind ook is, hij mag
voor de rechter zijn belan
gen bepleiten. De afhou
dende moeder komt bin
nenkort voor nog een ver
rassing: zij behoort een re
latie tussen vader en kind
te respecteren.
De Utrechtse kinderrechter is
ingeschakeld door een lesbi
sche moeder, die via insemi
natie een kind heeft gekregen.
Voor en kort na de geboorte
van het kind onderhouden de
vrouw en de zaaddonor een
uitstekende relatie. Hij mag
het kind - naar de omstandig
heden - mee opvoeden. Daar
zijn bewijzen van. De moeder
maakt plotseling een einde
aan de relatie tussen vader en
kind als hij niet bereid blijkt
voor een tweede kind donor te
zijn.
De moeder schakelt de kin
derrechter in als de vader
geen genoegen neemt met de
klimaatsverandering. De
rechter moet als buffer fun
geren tussen kind en zaaddo
nor. Deze vertwijfelde opera
tie gaat de vrouw leren, dat de
Nederlandse wetgeving wel
iswaar niet up to date is, maar
dat er wel degelijk recht be
staat. Dat de Nederlandse
rechter zich in zijn uitspraken
baseert op het Europese Ver-
drag voor de Rechten van de
Mens.
Het mensenrechtenverdrag
verleent elke betrokkene
recht op een harmonieus ge
zinsleven. Zowel vader, moe
der, als kind mogen met een
beroep op dat recht voor zich
zelf opkomen. In onderhavig
geval kan de donorvader dus
met een beroep op een prak
tijk, namelijk het mede op
voeden van zijn kind, voor de
rechter handhaving van die
praktijk bepleiten.
De zaak voor de Utrechtse
kinderrechter voegt een
nieuwe dimensie toe aan het
moderne Nederlandse 'gezins
leven'. Begin dit jaar bepaalde
de Hoge Raad, dat ouders en
kinderen het recht hebben
van eikaars bestaan op de
hoogte te zijn. Ongehuwde
moeders moeten hun kinde
ren op verzoek vertellen wie
de vader is. Het 'gezinsleven'
van die kinderen bestaat dan
uit de wetenschap wie vader
en moeder zijn. Wat de kinde
ren ermee aanwillen bepalen
ze zelf.
Een vader mag zich van de
Hoge Raad bekendmaken
door zich bij de burgerlijke
stand als zodanig te laten in
schrijven. De moeder kan die
stap niet zonder meer tegen
houden. Zij moet al zwaarwe
gende motieven hebben om de
vader verre van het kind te
houden. D.e Hoge Raad laat
het aan de wetgever over be
perkingen in de natuurlijke
relatie aan te brengen.
Het politieke kamp, politici
van CDA en WD fungeren
als coalitie en bepalen als
meerderheid in belangrijke
mate hoe wetgeving gedu
rende deze regeerperiode er
uit ziet, houdt zich wel met
het onderwerp gezin en ge
zinsleven bezig. Een oplossing
voor afdoend wetgevend ver
woorden van het begrip mo
dern gezinsleven is echter nog
niet gevonden. Vraag is of de
politici het op korte termijn
met elkaar eens zullen wor
den. De christelijke levens
overtuiging verbiedt bij het
verwekken van kinderen
kunstgrepen toe te passen. De
problematiek wordt daardoor
ingewikkelder dan zij al is.
In de redenering gaat het
CDA ervan uit, dat niet te tor
nen val aan zijn uitgangs
punt: het gezin is de hoek
steen van de samenleving. En
in het gezin behoren de belan
gen van het kind voorop te
staan. Bij het CDA bestaat
geen twijfel over de rechten
van het kind. Het mag alles
over zijn afkomst weten. Ze
ker ook als het kind met zaad
van een anonieme donor is
verwekt.
Moeilijkheid in het christe
lijke standpunt is het zwaar
tepunt in de discussie. Alle
gewicht leggen op de belan
gen van het kind maakt van
een of beide ouders gemakke
lijk lichtgewichten. Uitslui
tend kijken naar de belangen
van het kind kan tot gevolg
hebben, dat een vader niet
meer is dan een naam. Op
grond van de belangen van
het kind (gemoedsrust, be
staanszekerheid) zou het CDA
de aanwezigheid van de vader
niet nodig kunnen achten.
Het Europese mensenrech
tenverdrag biedt alle gezins
leden (vader, moeder en kind)
gelijke rechten. Ook de Hoge
Raad hangt de stelling aan,
dat geen der partijen onder
geschikt is aan de twee ande
ren. Een moeder beschikt niet
over het vermogen haar zaad
donor in de anonimiteit te
dringen. De wereld van de
moeder kan zich niet beper
ken tot haar kind, omdat voor
het krijgen van dat kind een
man heeft meegespeeld. Twee
lesbische vrouwen ontbreekt
het aan vermogen vader en
moeder te zijn.
In de rechtspraktijk was
het mogelijk een onbekende
vader buiten de opvoeding te
houden. Wanneer twee vrou
wen na inseminatie van een
van de twee de zorg voor een
kind op zich hebben genomen,
mag de zaaddonor zich niet na
verloop van tijd aandienen
om een in balans zijnde ge
meenschap te verstoren. De
belangen van de twee vrou
wen en het kind wegen dan
zwaarder dan het belang van
de man, die door zijn gedrag
vanaf de bevruchting geen
'recht van spreken' heeft. Hij
mag wel erop aandringen, dat
de vrouwen - daarom door het
kind gevraagd - uiteindelijk
zijn bestaan bekend maken.
De Utrechtse rechter heeft
een ander geval voorgelegd
gekregen. De zaaddonor, die
nu zijn belangen bepleit, zet
zich vanaf de geboorte in voor
het welzijn van het kind. Tus
sen vader en kind groeide een
emotionele band, die ruwweg
werd verbroken omdat hij
niet voor een tweede maal do
nor wilde zijn. In feite chan
teert de moeder haar kind en
zijn vader in hun relatie om
er zelf beter van te worden.
Met weglating van de emo
ties antwoord de rechter bin
nenkort op de vraag of het
recht op een harmonieus ge
zinsleven met de actie van de
moeder geweld wordt aange
daan. Of de belangen van de
vader en het kind niet lijden
onder uitsluiting van het con
tact tussen die twee. Of de
moeder niet verplicht is op'
gezette tijden - net als voor
heen - vader en kind met elk
aar te laten optrekken.
De bekende en de onbe
kende donor hebben een ding
gemeen: beiden wensen conti
nuïteit. De onbekende blijft
het liefst zo lang mogelijk on
bekend. Met de moeder
maakte hij de (stilzwijgende)
afspraak, dat zij het kind al
leen zou opvoeden. Spreken
man en vrouw af met elkaar
voor de opvoeding te zullen
zorgen en zij komen die af
spraak na, dan behoren bei
den ondanks het ontbreken
van een liefdesrelatie in het
belang van elkaar en het kind
ook in moeilijke tijden uit res
pect voor elkaar vol te hou
den.
Het recht op een 'harmo
nieus' gezinsleven brengt ve
le, aspirant, donoren ertoe
hun medewerking verder te
weigeren. Hun anonimiteit
gaat verloren als de moeder
op verzoek van haar kind zijn
naam gaat noemen. Continuï
teit in het zwijgen is voor de
donor zo belangrijk, dat zijn
zaadleverantie daarvan af
hangt. Inbreuk op de conti
nuïteit van de bekende
Utrechtse donor - gedeeltelijk
nakomen van de afspraak
bracht hem ertoe niet voor
een tweede keer zaad te wil
len leveren.
Continuïteit is dus heel be
langrijk in een (gebrekkige)
gezinsrelatie. En chantage
(van de moeder) zal nooit een
rechtsgrond worden. Het lijkt
er dus op, dat de vrouw in de
aan de Utrechtse kinderrech
ter voorliggende zaak in het
ongelijk zal worden gesteld
Door Pieter-Jan Dekkers
„De machthebbers in Ne
derland vullen steeds
openlijker hun zakken. In
tussen is, onder andere als
gevolg van de enorme
geldverspilling door de
overheid, de economie aan
het wankelen".
„De beurskracht van 1987 was
nog maar een eerste waar
schuwing. In de avond-sche
mering van de na-oorlogse
welvaartsgolf zal het grote
graaien steeds brutaler wor
den".
Een pakkender verkoop
praatje voor een boek valt
nauwelijks te bedenken, zeker
niet als de uitgever daar in
één adem aan toe voegt dat de
auteur ook het recept voor het
overleven van de komende fi-
nancële wereldcrisis (voor f
15) verstrekt.
De uitgeverij heet Creos, de
auteur Wim van der Kleijn en
het onderwerp waarover hij
z'n licht laat schijnen 'Overle
ven na de crisis'.
De ondertiteling 'Rijk wor
den in een ontspoorde maat
schappij' dekt de lading beter
dan de pretentieuze titel
'Overleven na de crisis'.
Maar goed, rijk worden in
een ontspoorde maatschappij
dus. De auteur constateert -
niet geheel ten onrechte - dat
vooral macht het motief van
mensen is om rijk te willen
worden. Het bezit van veel
geld geeft rijken macht over
de armen.
De massa kan, stelt de
auteur, per definitie niet mee
delen in de 'buit'. Dan krijgt
iedereen maar een beetje ex
tra en blijft er voor de macht
hebbers maar weinig over.
Daarom, en niet vanwege
een slechte economische si
tuatie, gaan cao-onderhande
lingen vaak over niet meer
dan tienden van procenten.
Immers, elke 0,1 procent
waarmee de loonstijging kan
worden beperkt is kassa voor
de machthebbers. Met andere
woorden: de massa wordt met
cao's gemuilkorfd.
Rijk wordt je niet door je
aan te passen aan de traditio
nele maatschappelijke nor
men. Dat wil zeggen door een
vaste baan, te sparen en een
huis te kopen. Huisje-
boompje-beestje brengt
slechte de middenklasse als
beloning.
Als middenmotor kun je
straks met AOW en pensioen
en wat je aan bezit hebt ver
gaard, van een tamelijk on
verzorgde dag genieten. „Het
is een aalmoes voor de gedis
ciplineerde harde werkers,
die het mogelijk maakt dat
hun bazen echt rijk worden",
constateert Van der Kleijn.
Deze middenmotors kun
nen zich overigens troosten
met het idee dat ze ruim staan
boven het proletariaat-nieu-
we-stijl: de werklozen, bij
standstrekkers, arbeidsonge
schikten en andere 'misluk
kingen'. Een tevreden mid
denklasse, als buffer tussen
het voetvolk en de machtheb
bers.
Waarom deze ideologische
getinte inleiding in een boek
dat voor het grootste deel tips
verstrekt om rijker te worden.
Dat blijft een raadsel, of het
moet zijn de bij mensen inge
bakken hebzucht: het voet
volk kan zich immers altijd
nog opwerken tot middenmo
tor en die kan op z'n beurt in
uitzonderlijke gevallen tot
volle rijkdom komen.
Via een korte beschrijving
van de oorzaken waarom de
financiële wereld richting af
grond koerst dan toch de tips
waarom de lezer het boek mo
gelij k zal aanschaffen.
Koop geen aandelen en be
zit je die, doe ze dan zo snel
mogelijk, van de hand. Want,
voorspelt de auteur, die zullen
snel in waarde dalen. Je kunt
je beter overgeven aan het be
tere gokwerk: de optiebeurs.
Met een paar duizend gulden
kun je daar in korte tijd tien
duizenden guldens verdienen,
als je het maar handig aan
pakt.
Ook het aankopen van
edele metalen kan de weg
naar rijkdom begaanbaar
maken. Maar, bezweert hij de
asprirant-koper, probeer dan
vooral gouden tientjes op de
kop te tikken.
Sparen en beleggen moet je
zo snel mogelijk uit je hoofd
zetten. De grootste geldma
kers zijn niet degenen die hun
zuur verdiende centen naar
de spaarbank of de verzeke
raar brengen. Die banken en
verzekeraars zijn de grote
geldmakers.
Als bewijs dient de vol
gende berekening. Als je
10.000 gulden per jaar spaart
duurt het 100 jaar voor je mil
jonair bent. Slaag je erin die
10.000 gulden tegen 5 procent
weg te zetten dan nog duurt
het 36 jaar aleer je een cijfer
met vijf nullen op je bank-
boekje hebt. En dat is meer
dan een half mensenleven
werken.
De auteur maakt vervol
gens een zij stapje richting
middenmotors en doet uit de
doeken dat het kopen van een
huis slechts als een troostprijs
moet worden gekwalificeerd.
Want, waarschuwt hij, anno
1988 worstelen nog steeds veel
ex-huizenbezitters met de ca
tastrofale gevolgen van het
kopen van een huis in de dure
jaren 76-81. En omdat de hui
dige welvaart op drijfzand is
gebouwd is je nu diep in de
schuld steken om die 'troost
prijs' te verwerven een grote
gok.
Waar je wel rijk mee kunt
worden is een goed idee in een
produkt of dienst omzetten. Je
bent dan wel afhankelijk van
degenen die je helpen dat idee
te realiseren. Dat lukt zelden,
omdat degenen die je bijstaan
meer de eigen portemonnee in
de gaten houden dan jouw
bankboekje.
Rijk worden met een eigen
bedrijf is ook niet alles, con
stateert hij. Je bent afhanke
lijk van banken (die zijn al
leen maar uit op je geld), ad
viseurs (duur!), leveranciers
(eerst geld zien), klanten (be
talen ho maar) en collega's
(hoe help ik m'n concurrent zo
snel mogelijk om zeep). En,
last but not least, van de fis
cus.
Daarover spuwt de schrij
ver in de meest fraaie proza
z'n gal. De fiscus is er volgens
hem de oorzaak van dat ge
zonde bedrijven over de kop
gaan en dat startende onder
nemers meestal struikelen.
„De gemeenschappelijke noe
mer die in de weg staat dat.
gewone burgers tot enige
rijkdom komen is voor bijna
iedereen de fiscus", schrijft
hij.
Voor de gewone man dus,
want de fiscus is volgens hem
tevens de 'mafia voor de rij
ken'. Hij haalt vervolgens de
zaak-Lubbers van stal om te
bewijzen dat de machtheb
bers via trucs de fiscus voor
hun eigen financiële karretje
spannen. Als je enige kans wil
maken op rijkdom moet je de
fiscus dus aftroeven, advi
seert hij. Hij noemt dan zaken
als 'vluchten' (zonder vaste
verblijfplaats kan de fiscus je
niet kaalplukken), de wet on
eigenlijk gebruiken (moge
lijkheden legio) en zwart wer
ken (tegenwoordige bij vrij
wel iedere burger gewoon).
Belastingontduiking is
langzamerhand een maat
schappelijk aanvaard ver
schijnsel en waarom zou je,
als niet-rijke, daar geen ge
bruik van maken. Via gesjoe
mel met BV'tjes kun je in
pakweg drie, vier jaar belas
tingvrij aardig wat verdienen.
Van der Kleijn besluit z'n
tips met (alweer) een ideolo;
gisch getint praatje, waarbij
hij tevens de weg naar een
vreedzame revolutie aangeeft,
TOMAS geheten. Dat staat
voor „Tegen Onderdrukkende
Machtsstrukturen'.
TOMAS wil via het ont
mantelen van de bestaande
machtsblokken komen tot
herverdeling van kapitaal en
afschaffing van het centrale
overheidsapparaat. Erg over
tuigend klinkt dat niet, zeker
gezien de tips om nog even
snel aan het 'grote graaien
deel te nemen.
■Overleven na de crisis' door
Wim van der Kleijn. Uitg-
Creos (Topspot BV).
i Minister Smit-Kroes.
- FOTO DE STEM/JOHAN VAN GURP
D
la
di
n
ei
E
ni
zc
rr
bi
D
T
Lawi
Dat blijkt uit onderzoek dat TI
het ministerie van VROM. De r
zoek zijn neergelegd in twee ra
Nederland: 10 jaar later' en 'Ge
rangorde van geluidbronnen na.
hir
da
de
mi
vo
ge]
zij
be
vo
oo:
Jo
oo
bo
ge
gei
va
9
Ra
wé
cel
hit
jar
ta
Ge
vo
la:
bir
de
va
ke
tre
jar
sti,
vo*
dof
do
mc
(m
wc
bij
de;
no;
kir
va
sti
va
OVi
De rappporten worden deze
week aan het ministerie aange
boden, aldus de samensteller
ervan, drs. R.G. de Jong, dins
dag.
De Jong concludeert in zijn
algemeenheid dat Nederland
steeds lawaaieriger wordt. Hij
spreekt van 'een deken van ge
luid waarin we ons hebben ge
rold'.
De belangrijkste veroorza
ker van geluidhinder zijn vol
gens hem de woongeluiden.
Hiervan zegt 83 procent van de
Nederlandse bevolking last te
ondervinden. Veertig procent
heeft zelfs in ernstige mate
hinder van woongeluiden. Vol
gens De Jong wordt de geluid
hinder door de buren vooral
veroorzaakt door lopen ('Steeds
meer mensen hebben harde
vloerbedekking'), slaande deu
ren, de waterleiding, audio-ap-
paratuur en huisdieren. Daar
naast wordt in de eigen woning
ook veel geluidhinder veroor
zaakt, die niet altijd te beïn
vloeden is. Het gaat daarbij on
der meer om lawaai van koel
kast, wasmachine, waterlei
ding, stofzuiger en boormachi
ne-
In de periode 1977-1987 is het
percentage Nederlanders dat
hinder ondervindt van ver
keerslawaai toegenomen van
49 tot 60 procent. Het aantal
mensen dat zegt 'ernstige' last
te hebben van verkeerslawaai
is in die periode licht gedaald:
van 20 naar 19 procent. Dat
komt volgens De Jong doordat
de wet geluidhinder grensnor-
men stelt, waardoor extreme
situaties niet meer kunnen
voorkomen.
De luchtvaart veroorzaakt
bij 40 procent van de bevolking
DE LANGE MARS van Lech Walesa
De wereldberoemde aanvoerder va
bond Solidariteit, de hoop van miljoe
dagen, is vastgelopen en verstrikt ge
van de Poolse regering.
!n augustus van dit jaar maakte 1
een landelijke staking. Hij kreeg een
regering: de toezegging tot een ro
economische crisis, waarbij de ver
aanschuiven. De toezegging ging no
ervoor te voelen enige vorm van erke
'en uitdokteren. Want, zo redeneerc
nog steeds de meest inspirerende m<
en willen we ooit fundamenteak
dan kunnen we niet zonder Solidarte
Opvallend in augustus was, dat L
eenkomst' met de regering (voor he
van zijn achterban. Integendeel, eer
n?u+Sprak zich zeer krifisch uit en vc
eikt en gewoon was ingepakt.
'°en de rondetafelconferentie st
rmH de Poo|se arbeiders nog me
rio d de ronde tafel werd echter vor
Crt 'se Premier Rakowski de sli
tenans?' de Qeboorteplaats van Solid
agen de regering, aankondigde,
zo; i0n P°''tieke provocatie. De Pool;
hJ„ Walesa, maar uitgerekend
n beseft, dat ze hem in augstus c
ar zijn achterban terugstuurde.
mni»ernier Rak°wski, hij heeft enigi
in® H?et z'in maatregelen ten aanzii
k Er? culeerd' dat hij op een kracf
vannen ®ansturen. Hij moet ook hebt
n '|Zer; zoals de arbeiders van de
Sia= TTl worden, zijn politieke graf
gSi koski er namelijk niet in
ansk nog meer het symbool van rr
hii dk?wski heeft er uiteraard ook i
nin ®6n harde confrontatie, het i
Snr, de bond, de ondergang van Sc
ken v9en' De eerste tekenen dat he
dreinf1,!"1 er; Walesa heeft zijn achter
overwin61 biil1'e erbii neer te 9°oie
verwmnmg zijn voor de Poolse re
ro, ^en wederom niet oplossen.
I9sn ,fe t'Jdens de moeizame g
minnen0 nil ziin verleden dat politi
Willen 'n alleen maar slagen
